Volapükaklub valemik Nedänik: Kobikam 28id
Fa ‚J. G. M. Reynders‛.
Ün poszedel zädela: 1938, mäzul 12 kobikam valemik 28id päjenükon in bal lecemas ela ‚Hotel Figi‛, ‚‛t Rond‛ in ‚Zeist‛.
Tü düp: tel e laf presidan: ‚Dr. Arie De Jong‛ se ‚Zeist‛ ämaifükom kobikami me benokömaspikäd in Vp. päsagöl. Änotodom leigüpo fredi oka, das nu ädalom glidön dönu söli: ‚N. Schravesande‛‚ kel ibinom ün yels büikum liman zilik diläda: ‚Arnhem‛, as liman nulik‚ ed äsagom speli, das vob oma öprodonös pro klub benoseki mödik!
Pos atos protok kobikama valemik büik päloreidon‚ e pos lobül kobanefa pädispenon fa presidan blöfü baibin.
Täno sekretan äblinom nunodi dö yel epasetiköl, kel brefo äninädon sökölosi:
Num limanas kluba epluikon me limans anik. Dub vob kluba Vp. pianiko esevädikon aiplu. Kobikam valemik büik päjenükon tü 1937 prilul 17 in ‚Den Haag‛. Nunod ata äpubon pläso in jäfidot at i in delagaseds difik.
Periodapenäd: ‚„Vpagased pro Nedänapükans‚“ epubon nomöfiko aipos muls tel. Tü yanul 1 lätik gased at eprimon yelodi velid oka. Binon jäfidot calöfik Vpakluba valemik Nedänik e diläda valemik feda Vpaklubas. Gased papoton pläso limanes klubas bofik mödikes bukemes niverik e veütikes votikes in lomän e foginän‚ pöpaniveres, delagasedes, stuanaklubes e ladetes privatik mödik. De flans difik redak ädalon getön jonülis nitedäla.
De Vpamäks sevädik ün yel epasetiköl samäds 1800 paselons, leigodü samäds 1000 ün yel büikum.
Ad tirädön küpäli lü Vp. ün yel epasetiköl noteds dö Vpitidodems e Vpitidabuks nomöfiko pänüseidons in el ‚De Zeister Courant‛.
‚Dr. A. De Jong‛ in ‚Zeist‛ e ‚J. G. M. Reynders‛ in ‚Den Haag‛ ägebidükoms okis ad gevön tidodemis Vpik.
I ün 1937 cifalebuks bofik dö Vp.: ‚„Wörterbuch der Weltsprache‚“ e ‚„Gramat Vpa‚“ pelofons as legivots bukemes veütik anik. Nu lebuks bofik dabinons in bukemóps gretik 44 Yuropa, Meropa e Stralopa. Baiodü kompenät nenfiamik: ‚„Boekhandel en Drukkerij voorheen E. J. Brill‚“ suäm ela ‚Wörterbuch‛ pelonülon ad fl.N. 4‚00 ed ut ela ‚„Gramat Vpa‚“ ad fl.N. 1‚00, sodas buks bovik sekü suämaläsikam at evedons sivovikums pro alan.
Propagidapenäd, dö kel äspikoy pö kobikam büik, eblümikon ün fin yela: 1937. Pämod at opubon luveratiko ünü tim vemo brefik.
Ün yel epasetiköl ‚Dr. De Jong‛ elautom fövoti lulid ad Vpavödabuk Deutänapükik. Dü tim, das fövot at no nog upubon as bükot, utans, kels vilons kopiedön vödalisedi at, okanons loenön oni de lautan.
Vpans anik jäfons ad mödükumön Vpaliterati. Lebukil ömik ya blümon pro bükapedöm‚ ed opubon as bükot, sosus monastad odälon atosi.
Num limanas diläda valemik feda Vpaklubas epluikon boso.
Tü 1937 gustul 16 foldil tumyela ipasetikon, das kleran romakatulik: ‚Johann Martin Schleyer‛: datikan Vpa jönik obas, edeadom. Dinädü jenot at yeged veitöfik dö om, pideköl me pörträt oma, äpubon in setulanüm periodapenäda at.
Tü 1937 yanul 18 in ‚Oud-Gastel‛ (‚N.Br.‛) ‚Frans Cornelis Van Aken‛ ädeadom‚ kela penäd: ‚„Volapük dünü tid‚“ ädageton vönädatimo sevädi gretik, e pitraduton se Vp. ini püks difik.
De ‚Prof. Dr. Paul Mitrovitch‛: profäsoran tedanivers in ‚Sarajevo‛ (Sulüda-Slavän) in periodapenäd di ‚Interlingua‛: ‚„Schola et Vita‚“ yeged in pük fa om pidatiköl: ‚Internasional‛ äpubon‚ ad pläidön eli ‚Entente cordiale‛ (= baiod ladöfik) bevü plägans volayufapükas difik.
Ün 1937 valemapük nulik: ‚Ofat‛ epubon, kela jafan ‚Olaf Farstadt‛ in ‚Bergen‛ (Norgän) äbinom. I ‚Prof. Dr. A. Debrunner‛ in ‚Bern‛ (Jveizän) jäfom me xam yufapükas dabinöl‚ ad välön bali se ats, ud ad kobopladön se ats siti nulik.
In Deutän nu binos vemo fikulik ad propagidön valemapükasiti seimik. Cifodans Reigäna kilid klülädoms binön nefleniks ta tikamagot valemapüka. Ebüedoms segolön sevabo büadi, das pösods in dün Reigäna no dalons binön limans valemapükakluba‚ ni dalons födön propagidi sita alseimik. Atos sio binon pro obs vemo neplitik, ab ga spelobs, das tefü atos votikam okömonös ünü fütür nilikün‚ e das Vp., kel ga binon tikälaprod Deutänana bidädalegik, odalonös paplägön dönu leliviko in Reigän Greta-Germänik.
Ed in e plödü län obsik pösods dabinons, kels dalabons konletis gretik lebukas in e dö valemapüks difik. Ma sev obas, nog neseimo ye stitod dabinon, kel pato jonidon ad konletön lebukis somik‚ sodas konlets et te binons tuvoviks domü dalabans anik. Nu söl: ‚J. D. Van den Eynde‛ in ‚Santpoort‛, kel dalabom bukemi gretik valemapükasitas difik‚ edunidom primäto ad dabinükön stitodi valemik somik in ‚Haarlem‛‚ kele klienom ad lovegivön konleti gretik lönik oka.
Pos loreid nunoda kal dö 1937 päxamon e päzepon. Kal päjöton me jötasuäm gönetik mö fl. N. 23.92.
Pos atos äjäfikoy me daväl vipresidana. As sek vögodama söl: ‚N. Schavesande‛ in ‚Hilversum‛ päjonidükom as vipresidan. Daväläb elasumom vipresidi.
Bevü penäds pigetöl penäd cifala Vpanefa: ‚Prof. Dr. Alb. Sleumer‛ in ‚Godesberg a/ Rhein‛ (Deutän) ädabinon‚ ko vips gudik mödik pro kobikam, ed i kadil matanapära: ‚Scauflaire‛ in ‚Gent‛ (Belgän) ko vöds: ‚„Lifö Volapükans!‚“ Se ‚Wien‛ (Lösterän) nun ikömon de söl: ‚Gustav Von Niksie‛, ninädöl promi ad ovobön bönü Vp.
As top e tim pro kobikam valemik sököl pälonons büfiko ‚Utrecht‛, tefädo ‚Zeist‛, e mul: mäzul.
Täno nog äspikoy dö meds, kels kanonsöv pagebädön ad födön paki Vpa‚ dö propagidapenäd pro bükapedöm blümik, e dö Vpafund.
Pos atos presidan äfärmükom me vöds ladöfik anik kobikami‚ änotodölo speli, das klub obsik oflorikonös aiplu!
Dü kobikam su tabs tel Vpalebuks äjonetons, kels de 1931 ipubons.
Lecifef kluba nu binädon me ‚Dr. A. De Jong‛ in ‚Zeist‛: presidan; ‚N. Schravensande‛ in ‚Hilversum‛: vipresidan; ‚J. G. M. Reynders Sr.‛ in ‚Den Haag‛: sekretan-kädan.
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1938, Nüm: 3, Pads: 22-24.
Daved Volapüka
Fa ‚Studiendirektor‛ p.d. ‚Professor Dr. theol. et phil. Albert Sleumer‛: cifal Volapükanefa.
Datikan valemapüka gebovik balid: ‚Johann Maritn Schleyer‛, ettimo pädan in ‚Litzelstetten‛ len ‚Bodensee‛, ästadom ün lifayel 48id oka‚ ven om, as balidan menas valik, äplöpom ad datuvön mekavapüki, kel dü degyels mödik äblöfon gebovi oka. Lio bo äreafom-li ad datuv at‚ kel äsüükon pö timakompenans oka dilo stuni gretikün, dilo neflenami glötik, dilo kofiäli e dilo züpädiäli?
If man veütik at no ibinomöv i lautan plödakösömiko zilik, no ilabobsöv gespiki so süperiki ad säk at. Somo edikom in ‚Konstanz‛ ün dels 12id jü 16id febula yela: 1888 julane ze deglulyelike labü nem: ‚Brecht‛ penoti, kel labon gretoti jölplifätapads 16‚ sa tiädi: ‚Wie kam der Erfinder der Weltsprache zur Idee seiner Erfindung?‛ (= Lio datuvan Volapüka äreafom-li ad tiket datuvota okik?). Bi om it eblimom penädi foginapenätik at poso me vöds: ‚Von Schleyer, J. M. dat. vpa‛ (= fa ‚J. M. Schleyer‛, dat. Vpa) e me dät‚ is lo obs doküm konfidovik dabinon.
Ün yel 60id pos daved Volapüka, bo mögos, das reidans obsik labons nitedäli liföfik ad seivön in tradut lepenädi at‚ igo if binon-la in tops anik tu veitöfik, ed igo mäniotilon-la dinis näidinik. As temunod mana gretik digädon ad pamäniotön löliko.
Namapenäd fo ob seatöl tonon so:
„Länädapädan pöfik somik komota pöfik mutom vedön pro valans valofägan. Adelo cil falon ini vat e noyon: länädapädan mutom gebädön steifülis balid ad dönulifükön oni. Odelo domil delavobana felefilon: om mutom lebüdön lefilapoldi pöfädik. Pö fätot votik kapenan sturom de bumäd nulo pabumöl‚ u jimatan tidana dofalof de julapärunül geilik, e bofikans ti deibludons‚ büä sanan pubom: pädan mutom gevön yufi mu zesüdiki balidi. Dönu pö naed votik tuvoy in fel lardik brietani edeiflodöl: pädan steifom ad lelifükön i lani omik, ye nensekiko. Dub luhägans e vukans tein lätik löda jiviudana epäridikölana paselon. Sekü däsper vilof stürön oki ini ‚Bodensee‛. Pädan lelilom atosi, e kelofom liföfiko pö lesel‚ plulofom pö sel budinas okik: krusifid, magods saludanas, plekabuks, körtens e kafigrainöm nevitovik‚... ad legivön pos lesel vali mu-lestunölane. Atosi valik e nog somikosi votik ömik ob: datuvan Volapüka äbelifob in vilägapädäns pöfik obik‚ in ‚Krumbach‛ nilü ‚Meszkirch‛ (Badän) de 1867 jü 1875 ed in ‚Litzelsteteen‛ len lakatuig di ‚Überlingen‛ ela ‚Bodensee‛ no fagik de nisul: ‚Mainau‛ (1875-1885)‚ kö älifädob timi lunik yelas fikulik 18, kuratiko so, äsä äbepenob is osi.
In pädän bülätik obik in ‚Krumbach‛ nilü ‚Meszkirch‛ in näifälidil löpafälida di ‚Donau‛‚ kö ettimo söls: ‚Von Waldsperg‛ älödoms in lesiörakased‚ älabob as nilädan bevü pädänans pöfik i hiviudani ä kapenani vemo pidabiki. Atan ävedom so pöfik, das ämutom selön hätili oka‚ ed in domil büikumo lönik oka te nog älabom cemili miserabik asä lödili. „Schwarz“ (= blägik) nem omik äbinon, ed ai „schwärzer“ (= blägikum) mifät omik ävedon. Fe älabom nog cilis daülik vobafägik tel, ab daut äbegolof vegi badanas ed ädeadof sekü sek sinoda. Pö stad vemo mifätik, in kel man äbinom, tü göd semik (de düp 5id jü 6id ün 1873 febul 25) zuo cemil omik ko dalabotils nemödik valik oma älefilon, bem len fönarüd ifilikon. Obs: nilädans älüspidobs, ed äkvänobs me töbids valik obas; leigoso sör balik obik ädunof. Ästeigof spido futis nüdik ini juks oka, göd äbinon koldik. Du ästanof in vat bluka, äkoldätikof so vemo, das suniko pos atos ämalädikof‚ ed ädeadof ün lifayel 33id oka, kelos äkodon obe doli nesagovik, ibä ilöfobs odi muvemo. [1]
Ven cem nilädana: ‚Schwarz‛ löliko ifelelfilon, son klüliko no plu äplidom ad binön domü fat löliko ipöfikumöl. Ätevom lü Merop. Pö ledit de fat atan äsagom: „O löfäb obik! if binol in Merop e meritol bosi, täno lememolös ga i obi, e sedolös obe semikna moni mö kruzars anik!“ Son äpromom drenölo atosi. Äkömom benofätiko love sean, ädagetom us vobi in meinäd, ämeritom moni‚ ab äjinom eglömön fati pöfik oka. Kime votik öbegomöv-li konsäli, äsä nilädane: pädan. Ko logs sekü drenam irediköls äkömom ün del semik lü ob, ed äplonom: „Edugälob cilis; ab nu binob löliko soalik. Daut obik binof deadik; son obik binom in Merop, ab nendanik kol ob.“ Ästeifob ad trodön omi, ed äsagob: „Son oli ai äbinom brafik; klu no mögos, das binom nendanik. Epenol-li üfo neai ome in Merop‚ ed eplonol-li neai ome ditreti ola?“ Äsagom: „Si dido! ab neai gespikom obe.“ Ad atos ägespikob ome ma plak mödanaik sümik: „O nilädan löfik! suvo jenos, das se Merop u lü Merop ladets in Linglänapük penabiks papenons Deutänapükiko‚ efe so, äsä reidoy onis, plas so, äsä penoy u bükoy onis. Somo samo vöd: ‚Iowa‛ su ladets suvo papenon: ‚Eiowa‛... Benö! potacalans, pö kels ladets binons nesuemoviks, jedons brefo flanio penedis somik. Ven ol, o flen löfik! Kludo penol dönu penedi lü Merop, so blinolös obe ladeti sona olik, keli bo seividol pö röletans in tops nilädik! Vilob täno ai penön ole ladeti veräto in pük Linglänik.“ Nilädan: ‚Schwarz‛ ädanom fäkiko obi, äsöfölom konsäli obik, ädatuvülom ladeti sona okik, ed äblinom oni obe. Ätuvob oni jenöfiko ma lotograf Lingläna-Meropik jeikiko mifomiki; pipenon Deutänapükiko, soäsä äreidoy oni, ab no, soäsä äpenoy ed äbükoy oni. Alane, kel tevon lü Merop, sötoyös komandön, ad penön ladeti nulik oka so, äsä bükoy oni, no so, äsä reidoy oni! Ästukob dönu, ma leced gudikün oba, ladeti pimifomöl ön mod Linglänapükik‚ ed äkonsälob nilädane: ‚Schwarz‛ ad penön sunädo sone omik in Merop. Ädunom atosi, äpenob verätiko ladeti, pened älükömon in Vesüdän fagik‚ e suno pos atos son jenöfiko no nendanik äbegespikom fati dafredik oka me pened e mon. Sekü atos ob it fovo ämutob ladetön pro nilädan: ‚Schwarz‛ e votikans de ‚Krumbach‛‚ ed i nog pro votikans mödik züamöpa lölik, penedis valik lü Merop. Täno äso ko nämäd leklära tiket äsüikon pö ob: „O! kiojönik binosöv, if lödans valik tala, pla lotografs mifätiko brulüköls, netikaviks e neplagöfiks‚ soäsä mu pato ut Linglänapüka, ab i uts Rusänapüka, Polänapüka, Svedänapüka e Deutänapüka binons‚ dalabonsöv lafabi kobädik bal, lotografi leigöfik bal, si! ba igo spodapüki valemik balik bal. Kiomödiks skan, dol, tim, e moniperot... pavitonsöv täno, ibä ma kalkul viföfik in lepotöp di ‚Washington‛ alyeliko‚ sekü penam mifätik natapükas, peneds fol- e lafabalion pagetons, bevü kels völadadins ti foldegmil dabinons‚ kels binons nedegivoviks te sekü ladets mifätik somik, äsä fat e son: ‚Schwarz‛ äpenoms ode, büä ävüikob yufölo. Fon bundanik kion perotas, skana e nesufäda valasotikas! kelos no kanon pakodidön sifädane balugik‚ güä nolavanes valik ut, kels aidulo bleiboms dunön roto e leno viloms jäfikön me volalotograf e volapük. Somo sekü löf teik pro pädänans obik, ed i pro mens valik, kels mutons setevön lü vol lardik, u mutons spodön ko vol lardik‚ pö ob tiket valemapüka ämadikon, soäsä on nu jenöfiko dabinon in dabükot jölid gramata obik. Ledun tiketa at päpreparon dub stud ti nenropik pükava e pükas dü lunüp (kanob sagön konsienöfiko) yelas foldegkil. Ibä ven ob ün yel: 1879 äsevädükob Volapükalafabi balid okik e suno pos atos Volapükagramati, älabob lifayelis 48. Ab ven älabob bäldoti yelas lul vikaran brafik lomapädäna obik: ‚Lauda‛ (ibä ettimo el ‚Oberlauda‛ nog äbinon filial ela ‚Lauda‛) äprimom ad deklinön kobo ob ma el ‚Bröder‛ gudik bäldädik: ‚mensa mensae...‛. So stud latina päfövon, jüs ziom löfik obik in ‚Königheim‛ äpludugälom obi, ven älabob lifayelis 11, tefü latin e Deutänapük‚ ibä äbinom benofäto gramatan vemo gudik, soäsä ob panemob fa ömans gramatan lönanatälik. In gümnad in ‚Tauberbischofsheim‛ älärnob täno, äsä gümnadans valik Fransänapüki, Vöna-Grikänapüki e hebreyi‚ e lä ats ye nog libaviliko - dub gud profäsorana ettimik e löpajulakonsälal nutimik ä klänakonsälal: ‚Blatz‛ in ‚Karlsruhe‛‚ kel älautom bali gramatas Deutänapükik veitöfik gudikün - zuo pükis Linglänik e Litaliyäniki. lätiki at ad preparön obi ya go gölo pro täv Litaliyänik lü ‚Roma‛ e ‚Napoli‛. In niver di ‚Freiburg im Breisgau‛ ästudob nog zuo Larabänapüki e süriyi; dü yels, kü äcalob as vikaran e pädan, pato in ‚Wertheim‛ nog Rusänapüki e Portugänapüki‚ pükis Yuropik retik valik e pükis plödü-Yuropik, sodas istudob pükis luldeglul ünü tim, keli älifädob in ‚Meszkirch‛, ‚Krumbach‛ e ‚Litzelstetten‛. Zuo äjäfob, pato in ‚Baden-Baden‛, ‚Kronan‛, ‚Wertheim‛, ‚Meszkirch‛ e ‚Litzelstetten‛‚ nog jäfediko me poedots Deutänapükik, latinik, e Vöna-Grikänapükik, i süriyik (‚Ephraem‛)‚ e nog me poedots netas votik mödik, kels ya danob ad logön‚ vio menatikäl valöpo in püks distikün notodon oki täläktiko, tikaviko, plagöfiko e lölöfiko lekaniko‚ ed ad gevön Volapüke obik mögiküno kaladi baluga, fasila, tikava, kludöfa, völada plagik e benotona‚ in kelos, ma cödot baicedik valikas menas gidik, nepaletöfik‚ relo e bolito nenbümicödikas netas valik, kels estudoms verätiko e staböfiko Volapüki obik, jenöfiko eplöpob.
Ab te Jafale mu gudike oba sötob danädön, das nebefeitoviko dalabob pükatäleni lönanatälik‚ dub kel, toä mem obik me balionats pükafomas e pükavödas petufledöl vemo iläsikon sekü maläd vemik‚ äfägob ad lärnön, ti klienäliko, mu fasiliko, fredaladäliko e ko laidäl dub säspetikam biedälik nonik nosükabik‚ pükis foginänik mödik dü lifayels 5id jü 50id oba. Tiket so pipreparöl e pösodiko vero rigik Volapüka (ibä äsevob nosi de büans valik obik: ‚Leibniz‛, ‚Wilkins‛, ‚Bachmaier‛‚... ed ad blebön rigik ävilob sevön nosi de atans) täno jenöfiko peledunon teoriko ün neit nenslipik pro ob it rätöfik ä klänöfik in pädanöp in ‚Litzelstetten‛ nilü ‚Konstanz‛, in gulacem teada telid, kel ätopon äl pädanöpagad, ün zän mäzula de 1879, ün neit kelik äbetikob vemo jäfiko valikis fopis, mistadis, döfis e miserabotis tima obsik. Ad temunön verato e koefön notodälo, vio fäkik ladäl obik äbinon ün neit seledik et‚ so kanob te sagön ko danöf e mük gretiküns: Jelalanan gudik oba änügivon ettimo obe süpo siti lölik valemapüka: Volapük. Tü 1879 mäzul 31 älautob täno balido penädo stabanomis gramata obik. De tim et esakrifob sekü löf rafinik pro menef mödo patomöl susnumiko mödikis timi, töbi, lafaneitis‚ töbidis logäma e nevas, sauni, monigetotis, potamonis mö milats makas, pädamesedis obik‚ mödükumami lemeseda, löda, gada, promuvi pro tiket volizüöl oba; demü atos dalob bo spelön, das menef nog dü lifatim oba jonülonös obe danöfi‚ das bo balionan‚... vobädomös, das labobös bäldi nenkudik, du ob nu mutob töbiko lifön medü literat yunik oba! Öman liedo gebom tummilatis pro vims, mivims, e vimäds... du om as patronan ä mäzen tiketa benedik ökanomöv vedükön oki laidio nedeadöfiki. (‚Sapientibus sat‛!)“
Jü top at dikot ela ‚Schleyer‛ binon. Volalafabi in on pemäniotöli älautom balido tü 1878 yanul 18 pro el ‚Sionsharfe‛; fat omik: tidan pepänsionöl: ‚Joh. Philipp Schleyer‛ (†1891) äkopiedom oni pro om, äsä äpenetom ini delabuk. Lautot veitöfik in penät lönik omik, kel seaton fo ob, pedäton tü 1878 febul 14 e binädon me tonats 26. Givom in namapenäd sunädo blufis atosa‚ bi äpenom eli ‚magnificat‛ se bib (‚Lucas‛ I, 46-53) in püks Spanyänik, Litaliyänik, Linglänik, Fransänik, Rusänik e Deutänik ini lafab at. Nog ün yel ot äkoedom bükön pö kurabukatedan: ‚Tappen‛ in ‚Sigmaringen‛ prinsipis volalafaba. Penäto äläükom sui koräkablog ome pisedöl küpeti: „Tonat alik, kel tonon votiko, äsä logoton, binon: simulian; plon tonatas dö atos!“ Äsedom ün 1878 volalafabi oka niveradekätanes fakultetas filosopik di ‚Barcelona‛, ‚Torino‛, ‚Cambridge‛, ‚Paris‛ e ‚Petrograd‛‚ e leigo ün 1879 dekätane fakulteta katula-Godavik in ‚Tübingen‛ e potaministerane reigänik: ‚Stephan‛ in ‚Berlin‛.
Ün yel: 1879 man nenfenik ädavobom „nulalotografi“ pro vöds Deutänapükik. Änemom oni „fütüralafabi tikälik“. De tim at delabuks aiplu pelautons in „lotograf“ at oma‚ e ninädons ün pasetikam tima i Volapükavödis mödik.
Onitedos nog reidanis obsik ad lelilön, das ‚Schleyer‛ in penet delabuka okik dätü 1877 tobul 17 penom: „Adelo eprimob eli ‚Völkerdolmetsch‛ in püks mäl (Deutänapük, Linglänapük, Litaliyänapük, Spanyänapük, Fransänapük, Rusänapük, pads 21)“.
‚Schleyer‛ älekibom delabukis oka ko kurat kälöfikün. Demölo atosi binos plüo küpidik, das in ats penet pülikün no kanon patuvön dö neitabelifots mula: mäzul de 1879‚ pö kels om ma nun okik ga tiko kleiliko elogom siti Volapüka oka. Te dät: 1879 mäzul 31 löpo pemäniotöl ninädon peneti: „Primob adelo Volapüki oba e gramati (balugik, tikälik, plagöfik) in stabaliuns! ‚Deo gratias‛!“ Täno panunos tü prilul 2: „Vob len Volapük.“ e tü prilul 3: „Vob len Volapük oba.“ e sümiko tü prilul 5: „Vob len Volapük.“ (Pö del at penetom: „Sulamacini fa ob pedatuvöli möbel: ‚Strobel‛ emekom pro ob, ed eblinom adelo obe tä M. 7‚20.“) Tü prilul 7 e 8 bejäfom dönu Volapüki: „Poyümots 47 e stabanoms 33.“ Tü prilul 13 äpenetom: „Eli ‚Magnificat‛' (leigodolös eli ‚Lucas‛ I, 46 e f.!) e spikedis etradutob ini Volapük.“ Tü prilul 15 pamäniotos: „Vob len Volapük (koräk).“ Tü prilul 16 fino penetom: „Disin Volapüka obik e gramata lü ‚Tappen‛ (‚Sigmaringen‛ in plinän: ‚Hohenzollern‛).“ Tü prilul 19: „Vob len Volapük, vödabuk, blufasets‚... Koräkablogi balid Volapükadisina binü noms 80 egetob de ‚Tappen‛!“
Tü prilul 29 nunom: „De ‚Tappen‛ egetob samädis 900 klinabükota ela „Disin Volapüka“ obik (pads fol).“ Tü prilul 30 penom: „Samädis vel ela „Volapük“ epotob potadilekale: ‚Stephan‛ e samädis kil kadämanes regik nolavas in ‚Berlin‛.“
De 1879 mayul 1 suvo penet komädon: „Vob len vödabuk Volapüka.“ Tü mayul 3 äpotom i ledüke Badäna (länasöle oka) disines tel Volapüka, kelis igo äkoedom „registrarön“.
Tö mayul 4 kurabukatedan: ‚Tappen‛ de ‚Sigmaringen‛ äkömom ed ätivom ko om demü bük gramata Volapüka.
Tü mayul 6 datuval älabom fredi ad tidön dü spat balidnaedo Volapüki dautes bofik domasanana okik: ‚Dr. Wilhelm Schachleiter‛ se ‚Meszkirch‛: ‚Therese‛ e ‚Frieda‛ (labü lifayels 19 e 14)‚ pö kelos äpenetom: „Suemofs vifo, pato el ‚Therese‛.“ Tü 1879 mayul 10 äpenetom: „Eles ‚Therese‛ e ‚Frieda Schachleiter‛ penedi balid in Volapük dö lüköm ini top isik, drim de ‚Roma‛ e visit.“ Äpotom penädi oka ko „lised vödas“.
Tü 1879 mayul 12 peneotm: „Efümükob vödis 1248 in Volapük‚“ e de tim et laivobom nenfeniko len vödabuk Volapükik‚ jüs fino ün gölayel de 1880 dabükot balid gramata e vödabuk Volapüka äpubon in komitätadabüköp de ‚Trappen‛ (pads smalajölplifätik 136, M. 1‚--)
Ad notükam gretikum disin omik Volapüka e volagramata pro kulivans netas valik tala balido pänotükon as läükot nüma: 35 ela ‚Sionsharfe‛: mulagased fa om it (ün 1876) pifünöl (yelod: IV, 1879 mayul); ed ebo periodapenäd at ädünon ome jü pub „Volapükableda“ balid (ün 1881 yanul) ad pakön tikis omik dö Volapük‚ mödalilo in fom poedik, ed ad kobükön kopädi Volapükanas fledik.
„Disin“ ninädon ya „Volapükablufis“ degbal, sevabo: plägasets yumü stabanoms 30. De nüm: 32 jü fin poyümots valik panumädons e paplänons.
Tü 1885 mäzul 1 ‚Schleyer‛ äpübom nümi lätik ela ‚Sionsharfe‛ oka. Maläd e vobod votik äkodädons atosi. Flens gaseda ye äplöpons ad vobädön de 1886 yanul 1 fövoti ona, kel i äpubon pö ‚August Feyel‛ in ‚Überlingen‛. In nüm: 3 ela ‚Neue Sionsharfe‛: mäzulanüm yeloda: 1886, pad: 48 poedot sököl komädon:
„AN SCHLEYER.
Sänger dort in weiter Ferne, warum ist der Harfe Klang
Und dein süßes Lied verstummet? warum schweigst du schon solang?
Ach! vergebens harrten alle, die sich deines Sangs gefreut;
Stille ist es nun geworden, schon so lange, lange Zeit.
Endlich kommt herbei die Kunde, daß der Harfe Saitenspiel
Unser Sänger hat verlassen, sich zu weihen anderm Ziel.
Da er oftmals ist gewandert, durch so manches fremde Land,
Fühlt er, wenn mit vielen Sprachen sein Genie auch ist bekannt,
Doch gar bitt'res Leid im Herzen, dasz, seit Babels Turm gebaut,
Keine Sprache mehr zu finden, die da allen sei vertraut.
Und nach langem, tiefem Sinnen ward es seinem Geiste klar,
Und es wurden ihm die Zeichen nun auch plötzlich offenbar.
Dann auch fanden sich die Worte - so entstand die Volapük -
Er erfaßt sein Werk, das große, nun mit einem weiten Blick.
Viel gelehr'ge Schüler sammeln sich um ihn in weitem Kreis,
Und so forscht er immer weiter, und sein Werk belohnt den Fleisz.
Eine Zukunft wird es haben, vielbedeutend für die Welt,
Ob auch manchem kleinen Zweifler diese Sprache nicht gefällt.
Seine Kraft doch wird er opfern, seines Lebens treuen Rest;
Denn sein Geist, der immer forschet, nicht den Körper ruhen läßt.
O! so mög' er denn vollenden noch sein Werk! In spät'ster Zeit
Wird es seinen Namen krönen mit des Ruhms Unsterblichkeit.
Doch damit die ‚Sionsharfe‛ nicht verstumme ganz und gar,
Boten liebevolle Hände sich zu ihrem Dienste dar,
Und die Sänger sammeln wieder sich zu einem festen Bund.
Du, der Harfe erster Meister! segne sie mit Herz und Mund,
Daß es weithin wieder töne über Berge, Meer und Land,
Nur dem Reinen, Edlen, Schönen voll Begeist'rung zugewandt.
Mögen and're Lieder singen, welche schmeicheln ird'schem Wahn;
Uns're Lieder, uns're Klänge ziehen feudig himmelan!
Sind ein Vorspiel von dem ew'gen Lied' im weiten Himmelsraum,
Wo in Wahrheit sich verwandelt uns'rer Dichtung holder Traum!
Miesbach (Bayern). Wilhelmine Seiler, geb. Adam.“
(Tradutod: LÜ ‚SCHLEYER.‛
O kanitan in fag fagik! kikodo ton hapa
e lid svidik ola emüätikons-li? kikodo seilol-li ya so lunüpo?
Ag! vaniko valikans ästebedons desiro, kels ifredons dö kanit olik;
nu evedos stilik, ya sis tim so vemo lunik.
Fino nun isio kömon, das stinapläyi hapa
kanitan obas elüvom, ad dedietön oki diseine votik.
Bi suvikna etevom da län foginik so ömik,
senälom, do sevom dub tälen okik pükis mödik,
ga liedi go bidäliki in ladäl, das, sisä tüm di ‚Babel‛ pibumon,
pük nonik binon tuvovik, kel sevädon pö valikans.
E pos datik lölöfik lunik ävedos kleilik in tik oma,
ed i mals nu ädasevädikons süpo po om.
Täno i vöds pädatuvons - so Volapük ädavedon.
Dasumom nu vobodi sublimik oka ko dasev lölöfik.
Tidäbs nolavik mödik kobikons zü om in sirkül veitik,
e so vestigom ai mödikumo, e vobod omik mesedon zili.
Olabon fütüraseki, pro vol vemo veütiki,
ifi pük at no pliton dotimani smalik ömik.
Nämi oka ga osakrifom, e reti fiedik lifa okik;
ibä tikäl omik, kel ai vestigon, no leadon takädön koapi.
O! fiduinomös nog vobodi oka! Ün tim latikün
okrinon nemi oma me fam nedeadöfa.
Ab dat el ‚Sionsharfe‛ no ömüätikon lelöliko,
nams löfafulik älofons okis ad dün ona,
e kanitans kobükons okis dönu ad fed nämöfik.
O ol! mastan balid hapa! benedolös oni me mud e ladäl,
dat dönu tononös veitio love bels, mel e län,
e padedietonös ko lanäl fulik te kline, nobe e jöne!
Letolös, das votikans kanitons lidis, kels flätons pölacedis taledik!
Lids obsik, vögs obsik lüodikons frediko sülio!
binons prelud kanita laidüpik in sülaspad veitik,
kö ad jenöf cenon drim keinik poedota obsik!
‚Miesbach‛ (Bayän). ‚Wilhelmine Seiler‛ pem. ‚Adam‛.)
NOETS.
- Bi datuval Volapüka lememom söri balik at oka (älabom näi of nog blodis kil) so suvo in delabuks okik‚ ed älügom poso so lunüpiko demü of, bo vipabos, das is lifanotets anik dö of sökons. Panemof: ‚Katharina Rosalia‛ e pimotof tü 1839 yulul 10. Äjäfof me konöm bloda okik, do idesinof, ven älabof lifayelis 18, ad vedön jikleudan. In delabuk ela ‚Schleyer‛ pepenos tü dät: 1873 mäzul 2: „Sör: ‚Katharina‛ malädik‚“ tü mäzul 3: „Sör: ‚Katharina‛ nog in bed‚“ tü mäzul 4: „Sör: ‚Katharina‛ edelirof de äneit jü adel, petakedükof medü lavs‚ gödo: vemo malädik: fif, dol stegöfik in donakoap; ofe deadamasakram peditibon fa pädan: ‚Reinhard‛ de ‚Boll‛; haratasanan: ‚Galler‛ peramenom; käl kälöfik fa jinef (sevabo: ‚Katharina Hartmann‛ pemotöl tü 1832 novul 11 ed edeadöl tü 1915 prilul 4 in ‚Konstanz‛; äkonömof lomü datuval sis 1873) ed ob.“ Tü mäzul 5 ‚Schleyer‛ penom b.v.: „Ti esukubob.“ Tü mäzul 6 pepenos: „Gödo sör: ‚Katharina‛ vemo malädik; eramenob pö nifadavir pro of leüledi lätik; ko smilil süliko fredik äpedof desiriko ditibabügili ko hostid saludik len lips okik; desirof ad lüvön bedi, kömof ini kovenastul obik (kel binon pro ob, äsva pesaludükon!); lesuid, pablinof dönu ini bed, vedof takedikum. Dü göd lölik e büzedel äpreparof oki gloriko ad deadön‚ äspikof ko vög Löpa-Deutänik, nämöfik, laodik (äsä votiko neai ispikof so), äsvo se vol votik: „ ‚Deo gloria! Deo gratias!‛ no drenolsös demü ob, plekolsös!“ Vöd lätik ofik äbinon tinelaodiko: „Nämik!“ Pos sloks tel u kil lad gudik ofa äsukubon.
O! konsälis gudik kiomödik ägivof obe notodäliko e stedäliko, ladöfo! Äsmililölo ko cügs redik äseatof su deadamabed, voiko jivirganiko. Takädofös ko ‚anima vere candida‛ at in püd sülik!“ - Dels sököl pefulükons me penets tefü jideadan. Bevü ats ‚Schleyer‛ nunom tü mäzul 8 pubi edeadölana, kel pisepülof ün del büik. Äpoedom sepülakaniti ad deadam ofa binü strofs 12 jü mäzul 15.
Ced ela ‚Schleyer‛, das sör okik edeadof ün „lifüp Kristusa“, sevabo ven älabof lifayelis 33, äbinon pöl semik‚ bi jideadölan älabof lifayelis plu kildegkilis e lafiki.
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1938, Nüm: 4, Pads: 26-30, Nüm: 5, Pads: 34-38.