Obywateli pozostałych państw

Cudzoziemcy, obywatele innych państw niż wymienione w ust. 1, którzy:

1) posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:

a) zezwolenie na osiedlenie się,

b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,

c) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 7, 13 i 14 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach,

d) zgodę na pobyt tolerowany,

e) status uchodźcy,

2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej;

3) są członkami rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej[25], pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin, dołączającymi do obywateli państw, o których mowa w ust. 1, lub przebywającymi z nimi.- mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy.

Zgodniej z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej[26] osoby zagraniczne inne niż wymienione w powyżej mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.

Obywatele państw spoza Unii Europejskiej jak również firmy z tych państw mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej tylko w niektórych formach, mianowicie wyłącznie w formie:

· spółki komandytowej,

· spółki komandytowo-akcyjnej,

· spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji.

Osoby te muszą zatem wybrać jedną z czterech podanych form działalności. Mogą one samodzielnie założyć jedną z dozwolonych spółek, np. spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, albo też przystąpić do już istniejącej i działającej spółki (prowadzonej przez cudzoziemców lub Polaków), np. kupując od innego wspólnika udziały lub też obejmując nowe udziały w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego takiej spółki.

Cudzoziemcy z państw spoza Unii Europejskiej nie mogą natomiast prowadzić na terenie Polski działalności w innych formach, jak: jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka cywilna, spółka jawna, spółka partnerska[27].

W prawie ukrainskim

Podstawą prawną działalności gospodarczej na Ukrainie są kodeksy – cywilny i gospodarczy, które weszły w życie 1 stycznia 2004 roku. Ład prawny w zakresie działalności gospodarczej gwarantują również inne akty prawne: Konstytucja Ukrainy, akty normatywne i prawne wydawane przez Prezydenta Ukrainy, Radę Ministrów oraz inne organy państwowe i samorządowe.

Zgodnie z art. 3 Kodeksu Gospodarczego[28] działalność gospodarcza to działalność podmiotów gospodarczych zmierzająca do wytworzenia określonego produktu społecznego poprzez produkcję dóbr, usług lub świadczenie określonych prac, które mają określoną wartość (cenę). Działalność podmiotów o charakterze niehandlowym, polegająca na utrzymaniu bazy materiałowo-technicznej i prowadzona bez udziału podmiotów gospodarczych, określana jest mianem działalności gospodarczej prowadzonej przez podmioty niekomercyjne.

Przedsiębiorczość w rozumieniu nowego Kodeksu Gospodarczego jest to działalność prowadzona odrębnie, systematycznie i na własne ryzyko przez podmioty prawne (przedsiębiorców) dla osiągnięcia określonych celów ekonomicznych i społecznych oraz wygenerowania zysku. Prowadzenie działalności gospodarczej na Ukrainie opiera się na następujących zasadach:

- różnorodności podmiotów gospodarczych i równym ich traktowaniu przez państwo;

- swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej w granicach wolnego przepływu kapitału, towarów i usług;

- społecznej orientacji gospodarki, uczciwej konkurencji, ochronie środowiska i interesów konsumentów;

- ochronie producentów krajowych;

Specyfika ukraińskiego prawa gospodarczego polega m.in. na tym, że przepisy tego rawa są oparte na Konstytucji Ukrainy, kodeksie cywilnym, gospodarczym, elnym,ziemskim, budżetowym, wodnym, leśnym, prawie pracy oraz na innych, łącznie 21 kodeksach, a także na szczegółowych i nadmiernie rozbudowanych ustawach, regulaminach, instrukcjach.

Artykuł 63 Kodeksu Gospodarczego określa następujące rodzaje przedsiębiorstw:

- przedsiębiorstwo prywatne, działające w oparciu o własność prywatną osób;

- przedsiębiorstwo kolektywne/zespołowe, oparte na własności załogi przedsiębiorstwa, spółdzielni, stowarzyszenia, organizacji społecznej lub religijnej;

- państwowe przedsiębiorstwo komunalne, oparte na własności jednostek administracyjno-terytorialnych;

- przedsiębiorstwo państwowe;

- przedsiębiorstwo mieszane, oparte na kombinacji różnych form własności;

- innego typu przedsiębiorstwa (dopuszczalne jest zakładanie innego rodzaju przedsiębiorstw w ramach obowiązującego na Ukrainie ustawodawstwa).

Według kryterium liczby pracowników i wielkości rocznych przychodów brutto ze sprzedaży, przedsiębiorstwa można podzielić na małe, średnie i duże. Małe przedsiębiorstwa to te, które zatrudniają do 50 osób i osiągają w danym roku obrachunkowym obroty do 500 tys. EUR według średniorocznego kursu Narodowego Banku Ukrainy (NBU). Duże przedsiębiorstwa zatrudniają w danym roku obrotowym ponad 1000 osób i osiągają obroty przekraczające 5 mln EUR. Wszystkie pozostałe firmy uznawane są za średnie.

Podmiotami działalności gospodarczej mogą być osoby fizyczne i prawne, ukraińskie i zagraniczne, podmioty gospodarcze, państwo i organy samorządowe, organizacje publiczne i prywatne. Osoba fizyczna może prowadzić działalność gospodarczą po dokonaniu rejestracji działalności gospodarczej (przedsiębiorca), bądź w formie spółki jednoosobowej.

Działalności gospodarczej nie mogą podejmować m.in.:

- osoby zajmujące stanowiska w aparacie kontroli;

- funkcjonariusze aparatu wymiaru sprawiedliwości, bezpieczeństwa, spraw wewnętrznych, arbitrażu i notariatu;

- osoby, w stosunku do których prawomocnym wyrokiem sądowym został orzeczony zakaz podejmowania określonej działalności lub które zostały skazane za kradzieże, łapówkarstwo i inne przestępstwa popełnione z chęci osiągnięcia korzyści majątkowych; osoby te również nie mogą w podmiotach gospodarczych zajmować stanowisk kierowniczych i związanych z odpowiedzialnością materialną;

- zagraniczne osoby fizyczne, które w swoim kraju nie prowadzą działalności gospodarczej.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami przedsiębiorca:

- ma wolny wybór działalności, którą zamierza podjąć (za wyjątkiem nierezydentów Ukrainy – firm zagranicznych, którym nie wydaje się licencji na wykonywanie niektórych usług np. budowlanych czy prawniczych);

- decyduje o środkach finansowych przeznaczonych na działalność gospodarczą;

- według własnej woli układa stosunki z kontrahentami;

- ustala ceny na swoje produkty;

- dowolnie dysponuje zyskiem.

W związku z wejściem w życie 1 lipca 2004 roku nowych przepisów dotyczących państwowej rejestracji osób prawnych i fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, do końca 2005 roku Państwowy Komitet ds. Polityki Regulacyjnej i Przedsiębiorczości zamierza przeprowadzić ponowną rejestrację wszystkich podmiotów gospodarczych na Ukrainie.

Stosunki między stroną polska a ukraińską określane są w tym przypadku przez wspólne zobowiązania zawarte w treści art. 1 kontraktu gospodarczego[29]. Przedmiotem kontraktu z zagranicą może być: eksport lub import towarów, wykonanie prac, świadczenie usług, operacje barterowe, operacje z surowcami powierzonymi oraz inne rodzaje stosunków zgodnych z obowiązującym prawem Polski i Ukrainy.

Należy pamiętać, że ze strony ukraińskiej, jako strona kontraktu gospodarczego z zagranicą, może występować wyłącznie zarejestrowana na Ukrainie osoba prawna lub osoba fizyczna posiadająca status prywatnego przedsiębiorcy.

Osoba fizyczna nie będąca obywatelem Ukrainy może prowadzić działalność gospodarczą na terytorium Ukrainy w dwóch przypadkach:

- po zarejestrowaniu się na Ukrainie jako prywatny przedsiębiorca (osoba fizyczna-podmiot działalności gospodarczej),

- po założeniu prywatnego przedsiębiorstwa (osoba prawna-podmiot działalności gospodarczej).

W pierwszym przypadku - zgodnie z ustawą o przedsiębiorczości - podmiotami działalności gospodarczej (prywatnymi przedsiębiorcami) na Ukrainie mogą być obywatele Ukrainy i innych państw, którzy nie są w świetle prawa uznani za niezdolnych do czynności prawnych i ubezwłasnowolnieni oraz są zarejestrowani w odpowiednich państwowych organach Ukrainy jako osoby fizyczne-podmioty działalności gospdarczej (posiadają status prywatnego przedsiębiorcy).

Podstawą do rejestracji obywateli innych państw jako prywatnych przedsiębiorców na Ukrainie jest otrzymanie przez nich w organach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Ukrainy zezwolenia na zamieszkanie na Ukrainie.

Obywatele innych państw zarejestrowani na Ukrainie jako prywatni przedsiębiorcy korzystają z takich samych praw i ponoszą takie same obowiązki jak prywatni przedsiębiorcy -obywatele Ukrainy.

W drugim przypadku - obywatele innych państw mogą założyć prywatne przedsiębiorstwo (osobę prawną-podmiot działalności gospodarczej) na terytorium Ukrainy i w ten sposób prowadzić działalność gospodarczą.

Prywatne przedsiębiorstwo, zgodnie z prawem Ukrainy, jest osobą prawną i prowadzi swoją działalność na podstawie statutu, który podlega rejestracij w lokalnych organach administracji państwowej, właściwych dla miejsca lokalizacji (utworzenia) prywatnego przedsiębiorstwa. Prywatne przedsiębiortstwo prowadzi działalność na zasadach całkowitego rachunku gospodarczego, samoopłacalności i samofinansowania.

Prywatne przedsiębiorstwo w ramach obowiązującego ustawodawstwa Ukrainy ma prawo: zawierać umowy (kontrakty) oraz nawiązywać inne stosunki prawne z ukraińskimi oraz zagranicznymi osobami fizycznymi tak na terytorium Ukrainy, jak i za jego granicami, samodzielnie ustalać ceny na własne wyroby (pracę, usługi),być udziałowcem (akcjonariuszem) innych przedsiębiorstw,korzystać z kredytów bankowych.

Prywatne przedsiębiorstwo prowadzi ewidencję księgową swojej działalności zgodnie z obowiązującym prawem Ukrainy.

Prywatne przedsiębiorstwo prowadzi (zarządza nim) dyrektor mianowany przez założyciela przedsiębiorstwa. Z zatrudnionym dyrektorem założyciel podpisuje kontrakt. Założyciel prywatnego przedsiębiorstwa może również sam piastować stanowisko dyrektora i samodzielnie zarządzać prywatnym przedsiębiorstwem.

W przypadku, gdy dyrektorem prywatnego przedsiębiorstwa ma zostać osoba nie posiadająca ukraińskiego obywatelstwa, musi ona najpierw uzyskać oficjalne zezwolenie na zatrudnienie na Ukrainie.