Działania Policji a prawa człowieka

Zmiany polityczno-ustrojowe, który miały miejsce w Polsce po 1989 roku zmieniły znacząco oczekiwania społeczeństwa, co do funkcjonowania Policji. Służba mająca służyć społeczeństwu a więc przyjazna i respektująca godności oraz prawa obywateli. Gwarancję takich zachowań Policji zawiera ustawa o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 roku w rozdziale trzecim. Nauczeni w dużej mierze przeszłością ustawodawcy zdecydowali się na znaczące ograniczenie uprawnień funkcjonariuszy, co miało na celu ocieplenie wizerunku policjanta, jako funkcjonariusza publicznego.[17] Obywatele posiadający gwarancję swoich praw zapisanych m.in. w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z dnia 10 grudnia 1948roku, Międzynarodowych Paktach Praw Człowieka z dnia 16 grudnia 1966 roku oraz innych konwencjach i deklaracjach ratyfikowanych przez Polskę, mimo wszystko często są zdania, że działania podejmowane przez Policję są poważną ingerencją w ich prawa. Nie ulega wątpliwości, że niektóre z czynności wykonywane przez Policję, chociażby z zakresu działań operacyjno-rozpoznawczych ingerują głęboko w sferę prywatną obywateli, ale działania te zawsze są prawnie dozwolone. Wzmożona wrażliwość społeczeństwa na kwestię poszanowania praw obywateli zwraca szczególną uwagę na potrzebę sprawnie funkcjonującego systemu instytucji stojących na straży praw obywateli. Niewątpliwie jedną z takich instytucji jest Skarb Państwa oraz inne jednostki samorządu terytorialnego odpowiedzialne za działania władzy publicznej. Obnośnie odpowiedzialności funkcjonariusza traktuje m.in. ustawa z dnia 20 stycznia 2011 roku o odpowiedniości majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa. Istnieje także możliwość pociągnięcia policjanta do odpowiedzialności dyscyplinarnej lub karnej za niedopełnienie obowiązków lub przekroczenie uprawnień. Na budzące dość częste kontrowersje działania Policji, tj. legitymowanie, zatrzymanie, przeszukiwanie, kontrolę osobistą obywatelom przysługuje zażalenie do właściwego terenowo prokuratora. Podkreślenia wymaga fakt, że okoliczności oraz sposób wykonywania poszczególnych w/w działań szczegółowo oraz konkretnie określają przepisy prawa, do których przestrzegania zobligowani są wszyscy funkcjonariusze.[18] Podstawowym pytaniem, które należy sobie zadać w takiej sytuacji jest pytanie czy społeczeństwo, jako całość narodu, ale także indywidualna jednostka jest w stanie zrezygnować z części swojej prywatności na rzecz większego bezpieczeństwa. Przy czym należy wziąć pod uwagę, że policjant jest tylko człowiekiem i jak każdy może popełniać błędy, a skoro wymagamy, jako społeczeństwo dużej wyrozumiałości ze strony funkcjonariuszy publicznych to być może sami powinniśmy się nią cechować.

Zakończenie

Policja będąc służbą przeznaczoną do służenia społeczeństwu powinna wykonywać swoje zadania z pełnym zaangażowaniem, jednocześnie nie zapominając o prawach człowieka. Wszystkie uprawnienia, jakie dał im ustawodawca, także te, dzięki, który możliwe jest prowadzenie czynności operacyjno-rozpoznawczych muszą być podparte podstawą prawną. Społeczeństwo natomiast powinno zastanowić się czy małe ustępstwa w granicy ich praw i wolności są dla niego większą stratą niż utrata bezpieczeństwa.

Wnioski
Policja, jako organ administracji publicznej powstały na mocy ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. i podległy Ministrowi Spraw Wewnętrznych otrzymał od ustawodawcy szereg zadań z zakresu ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Ustawodawca wyposażył ponadto policję w uprawnienia i kompetencje oraz zezwolił na określone czynności, aby mogła ona w jak najefektywniejszy sposób wypełniać swoje obowiązki. Czynności, które wykonuje przede wszystkim służba kryminalna należące do tych z rodzaju operacyjno-rozpoznawczych należą do specyficznej grupy. Po pierwsze są to czynności tajne, z wyjątkiem wywiadu, który może być także prowadzony jawnie. Po drugie czynności operacyjno-rozpoznawcze nie rzadko ingerują w prywatność danej jednostki, grupy lub społeczeństwa. Ma to duże znaczenie w kontekście wzmożonej czujności i coraz żywszej dyskusji na tematy poszanowania praw i godności człowieka, dlatego tak ważne jest, aby każde działanie funkcjonariusza było podparte prawem i szacunkiem dla drugiego człowieka.

Streszczenie
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 roku rozwiązała Milicję Obywatelską a powołała do życia Policję – umundurowaną i uzbrojoną jednostkę stojącą na straży ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Ustawa określa funkcjonowanie oraz organizację Policji a także uprawnienia i kompetencje funkcjonariuszy. Jedną z grup są czynności operacyjno-rozpoznawcze, do których należy m.in. rozpoznanie operacyjne, obserwacja czy praca operacyjna. Czynności te są specyficznie szczególnie pod względem dużej ingerencji w sferę praw i wolności, dlatego istotne jest, aby funkcjonariusze korzystali ze swoich praw w sposób odpowiedzialny, nienaruszający granic prawa.

Bibliografia

1. A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawno-ustrojowe, Wydawnictwa Akademickie i profesjonalne, Warszawa 2008

2. S. Piepszny, Policja. Organizacja i funkcjonowanie, wyd.3, LEX, Warszawa 2011

3. B. Sprengel, Służby mundurowe ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego. Zarys problematyki, Dom Organizatora, Toruń 2008

4. B. Kowalczyk, Czynności operacyjno-rozpoznawcze

5. Z. Uniszewski, Żargon zawodowy pracowników śledczych i operacyjnych. Problematyka kryminalistyczna, Wrocław 1999

6. J. Widacki, Kryminalistyka, Warszawa 2008

7. Z. Uniszewski, Żargon zawodowy pracowników śledczych i operacyjnych. Problematyka kryminalistyczna, Wrocław 1999, s. 17, J. Widacki, Kryminalistyka, Warszawa 2008

8. A. Misiuk, Instytucje bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji, Szczytno 2011

9. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. DzU. 1990 nr 30 poz. 179

10. www.edukacjaprawnicza.pl

[1] B. Sprengel, Służby mundurowe ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego. Zarys Problematyki, Dom Organizatora, Toruń 2008, s.135-139

[2] Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. Dz.U. 1990 nr 30 poz. 179

[3] Z. Uniszewski, Żargon zawodowy pracowników śledczych i operacyjnych. Problematyka kryminalistyczna, Wrocław 1999, s. 17, J. Widacki, Kryminalistyka, Warszawa 2008, s.125

[4] A. Misiuk, Instytucje bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji, Szczytno 2011 s. 359

[5] A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawno-ustrojowe, Wydawnictwa Profesjonalne i Akademickie, Warszawa 2008, s.89

[6] Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. Dz.U. 1990 nr 30 poz. 179

[7] B. Kowalczyk, Czynności operacyjno-rozpoznawcze. [www.edukacjaprawnicza.pl]

[8] Z. Uniszewski, Żargon zawodowy pracowników śledczych i operacyjnych. Problematyka kryminalistyczna, Wrocław 1999, s. 17

[9] J. Widacki, Kryminalistyka, Warszawa 2008, s.125

[10] S. Piepszny, Policja. Organizacja i funkcjonowanie, wyd.3, LEX, Warszawa 2011, s.101

[11] B. Sprengel, Służby mundurowe ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego. Zarys problematyki, Dom Organizatora, Toruń 2008, s.136

[12] A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawno-ustrojowe, Wydawnictwa Akademickie i profesjonalne, Warszawa 2008, s.121

[13] Ibidem, s. 122

[14] Ibidem, s.122-123

[15] B. Sprengel, Służby mundurowe ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego. Zarys problematyki, Dom Organizatora, Toruń 2008 s. 136-142

[16] www.edukacjaprawnicza.pl [10.11.13]

[17] A.Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawno-ustrojowe, Wydawnictwa Akademickie i profesjonalne, Warszawa 2008, s.88

[18] S.Piepszny, Policja. Organizacja i funkcjonowanie, wyd.3, LEX, Warszawa 2011, s.115-120