Доға сөндіретін торда доғаны сөндіру

Магнит өрісі әсерінен доғаны ауыстыру

Электр доғасы токпен өткізгіш рөлін атқарады және магнит өрісімен әсерлесе алады. Нәтижесінде доғаға доғаның орынын ауыстыратын магниттік үрлеу күші әсер етеді.

Комутациондық сыммен қатар қосылған орауыштан магнит өрісі пайда болады. Магнит өрісіндегі доға ұзындығына әсер ететін күш мынаған тең:

(11.3)

мұндағы I – доғаның тоғы;

Н – магнит өрісінің кернеулігі доға жанатын аймақта доға сөндіретін орауыштан пайда болады.

Тізбектелген орауыш үшін , онда F ≡I².

Олай болғанда доғаға әсер ететін күш токтың квадратына пропорционал.

Аз токта күш те аз болады, сондықтан аз токты сөндіруге керекті күшті алу үшін ораманың орам санын арттыруымыз керек, бірақ орамада аппараттың номиналды тоғы ағатын болғандықтан, ораманың қимасы осы токқа сәйкес келу керек. Бұл мыстың шығынына әкеледі.

Магнит үрлеуінің көмегімен доға күшпен доға сөндіргіш тордың жіңішке саңылауға кіргізіледі, ол қиын балқытылатын материалдарданжасалады, осының нәтижесінде доға тор қабырғаларында суынады. Ионсыздану процессі артып, доға өшіріледі. Түйіспенің ауыр режимді жұмысында қосылу санына байланысты сағатына 600 рет қолданылады.

Жоғары қысымда доғаны сөндіру

Доға аралықтағы өткізгіштік газдың иондалған дәрежесіне байланысты. Өзгермеген температурада иондалған дәреже қысыммен бірге құлайды. Бұл жоғары қысымда токты өткізу үшін жоғары кернеу керек екенін көрсетеді.

Қысымның жоғарлауымен газдың жылу өткізгіштігі артады, ол жылудың бөлінуі мен доғаның суынуына әкеледі. Соған байланысты қысымның артуымен доғадағы кернеуде өседі.

Жоғары қысымда доғаны сөндіруі сақтандырғыш балқымаларда және басқа аппараттарда қолданылады. Бұл аппараттардағы доғадан бөлінетін барлық энергия шектеуші көлемде орналасқан газға беріледі.

Алғашқы қосылуда бұл теңдеу жақын:

(11.4)

мұндағы - доғаның энергиясы;

ν – көлем;

ρ – қысым.

Нәтижесінде қатты жабылған камераларда доғаны сөндіруге болады және өртке қарсы қауіпсіз етуге болады.

Доға сөндіретін торда доғаны сөндіру

Жоғарыда көрсетілген тәсілдер доғаның дінгегіне әсер етеді.

Доғаны электрод маңындағы кернеудің түсуін қолдану арқылы өшіруге болады. Бұл тәсілді алғаш Доливо-Добровольский ұсынды.

Ажыратылатын 1 және 2 түйіспелердің арасына доға сөндіретін қозғалмайтын оқшауланған металдық пластина 3 қойылады. өшірілгенде пайда болатын доға 4 бұл торға кіргізіледі де, мұнда ол ұсақ тізбектей қосылған кішкене доғаларға айналады.

Әр тор пластинада электрод маңындағы кернеудің түсуі байқалады. Доғаның сөнуі электрод маңындағы кернеу тусуінің қосындысына байланысты.

Тұрақты ток.

М пластина санына m + 1 қысқа доға және сонша анодтық U_A және катодтық U _к кернеу тусуі болады. Торда барлық доғаның кернеуі мынаған тең:

(11.5)

мұнда - электрод маңындағы кернеу тусуі;

1_Д =1₀ -(m+1) – доға ұзындығы;

1₀ - тордағы пластина арасындағы қашықтық .

Доға сөндіретін торда ВАС доғасы ВАС ашық доғасы сияқты қисық түрінде көрсетіледі, бірақ соңғы ВАС жоғары кернеуіне ауысқан электрод маңындағы кернеу тусуінің қосындысын көрсетеді.

Доғаның сөнуіне тордағы пластина саны шартты қанағаттандыру керек:

(11.6)

мұндағы - желілік кернеу;

- электрод маңындағы кернеудің түсуі.

Айнымалы ток.

Айнымалы токта доғаны сөндіргенде доға сөндіретін торда маңызды жұмысты катод атқарады, өйткені токтың нөлден өткенде катодтың маңы электр беріктікті қабылдайды =150-23ОВ.

Бірақ тұрақты токта = 20-25В аз болғандықтан айнымалы токта да аз болу керек.

Айнымалы токта доға сөндіретін тор 7 – 8 рет тұрақты токқа қарағанда жақсы жұмыс істейді. Бұл оның айнымалы токта жиі қолданылып, ал тұрақты токта аз қолданылатының себебі.

Доға сөндіретін тор доғаның өлшемін тез қысқартып, аз көлемде жарықтың және дыбыстық эффектінің аз болуына қарамастан сөндіреді. Бұны доға сөндіретін түйіспелер мен автоматтық ажыратқыштарда кеңінен қолданады.

Доға сөндіретін пластинаны магниттік материалдан жасайды. Доға және ферромагниттік пластина арасында пайда болған күш доғаның тез пластина арасына кіруіне және қысқа доғалардың тізбектей қосылуына жағдай жасайды.

Доға сөндіретін тордың жеткіліксіздігі болып пластиналардың аз уақыттағы қайталануын 600А және жоғары токта жануы болып саналады. Коррозиядан сақтау үшін пластинаны мырыш және мыспен жабады.

Дебиеттер

1. Чунихин А.А. Электр аппараттары.- М.: Энергия,1988. б.157-180

2. РодштейнЛ.А. Электр аппараттары.- М.:Энергия,1964.б.109-147