Спосабы ўтварэння тэрмінаў, іх паходжанне. Спосабы: 1) лексiка семантычны, сiнтаксiчны, марфалагiчны

БЕЛ,ЯЗ.

1. Паняцце мовы. Гіпотэзы паходжання мовы.Мова бiялагiчная i псiхiчная.

Характар: iндывiдуальны i грамадскi (сацыяльны). Мова – iстотная адзiнка этнiчнага калектыву – народа, нацыi.

2. Формы беларускай нацыянальнай мовы. Дыялектная– сукупнасць мясцовых гаворак, што бытуюць на Б. (у вусн. форме) Два дыялекты: пауночна-усходнi, пауднёва-заходнi. Лiтаратурная – унармаваная, агульнапрынятая i абавязковая для усiх членау грамадства. (вусн. i пiсм. форма). Асаблiвасць – наяунасць нормы. Сiстэма норм л.м.: арфаэпiчная, арфаграфiчная, лексiчная, граматычная, стылiстычная, пунктуацыйная.

3. Функцыі мовы ў грамадстве.Соцыум – грамадства, сацыяльнае акружэнне чалавека, сукупнасць складзенных гiстарычных форм дзейнасцi людзей.Камунiкатыуная (зносiны памiж людзьмi), пазнавальная(папауненне чалавекам ведау) , намiнатыуная (сувязь чалавека з навакольным асяродзем), экспрэсiуная (перадаюцца звесткi, адносiны i той, хто карыстаецца мовай), эстэтычная (у мастацкай прозе iпаэзii).

4. Паняцце білінгвізму. Аспекты беларуска-рускага білінгвізму.Бiлiнгвiзм (двухмоуе) – папераменнае карыстанне дзвюма мовамi. Шматмоуе – больш дзвюх моу. Разнавiднасцi: iндывiдыальная, групавая, поуная. Аспекты: псiхалагiчны, педагагiчны, сацыялiнгвiстычны. Бел.-рус. прадстаулены: 1- iндывiдуальным бел.-рус. двухмоуем, калi побач з б.м двухмоуны iндывiд выкарыстоувае i русскую мову. 2- рус.-бел. выкарыст. бел.мову, 3- iндывiдуальным беларускiм цi рускiм аднамоуем.

5. Беларуская мова сярод іншых славянскіх моў.Усе мовы дзеляцца на роднасныя i няроднасныя. Бел. Мова належыць да iндаеурапейскай сям’i, да славянскай групы. Агульны перыяд гiсторыi славян – агульнаславянскi (мова-также) Праславянская мова члянiлася на дыялекты: усходнiм, заходнiм, пауднёвым. Сучасная мова дзелiца: усходнеславянская, заходнеслав., пауднёваслав.

6. Гістарычныя этапы фарміравання і развіцця беларускай мовы.1) 10-14 ст. Старажытнаруская лiтар. мова. Помнiкi: Астрамiрава Евангеле, Супральскi рукапiс, Словы К.Тураускага, Слова пра паход Iгаравы, Аповесць мiнулых гадоу. У 13ст. мовы: рус., бел., украiн. 2) 14-18ст. старабеларуская лiт. мова. Складзены дакументы: Судзебнiк Караля К.Ягелончыка, Статус ВКЛ, Метрыка ВКЛ цi Лiтоуская метрыка. XV-XVI ст. ‘залаты век’. У 1696 дзярж. мова – польская, развiваецца народна-дыялектная мова. 3) 19 – пач. 21 ст. прадстаунiкi – Ян Чачот, Ян Баршчэускi, Дунiн-Марцiнкевiч.

7. «Беларуская граматыка для школ» Б. Тарашкевіча. У 1918г. 5 разделау. У гэтай працы былiвызначаны правапiсныя i граматычныя нормы бел. мовы. Пачауся працэс стабiлiзацыi правапiсных норм мовы.

10.Адраджэнне беларускай мовы ў 90-ыя гады.У 1990 бел. мова, быу дадзены статус дзяржаунай, якi прадугледжвае афiцыйн- прававы ужатак i адукацыя. У 1995 - двухмоуе

11.Асаблівасці афіцыйна-справавога стылю.Абслугоувае сферу прававых адносiн заканадауства i справаводства. Падстылi: уласна заканадаучы, адмiнiстрацыйна – канцалярскi, дыпламатычны. Функцыi: iнфармацыйная, валюнтатыуная. Рысай стыля з’яуляецца высокая ступень стандартызацыi. Навуковы, публiтыстычны, гутарковы, мастацкi

15.Навуковы стыль і яго функцыянальна-камунікатыўныя характарыстыкі.Сiстэма моуных сродкау, прызначаныя для передачы i захоування навуковых ведау. Падстылi: уласна навуковы, навукова вучэбны, навукова папулярны. Рысы – адцягненна абагуленасць i падкрэсленая лагiчнасць. Характарызуецца: ужываннем мн. лiку рэч. наз., складаназалежн. сказамi, пластом прафес.-тэхн. тэрмiналогii. Ужыванне: даклады, лекцыi, водгукi, падручнiкi, артыкулы.

18.Паняцце тэрміна і тэрміналогіі.Тэрмiн – спецыяльнае слова цi спалучэнне слоу, створанае для дакладнага выражэння спецыяльных паняццяу i абазначэння спецыяльных прадметау. Тэрмiлалогiя – замкнуты слоуны канткст. Мае два значэннi: 1)сiстэма тэрмiнау адной галiны навукi, тэкнiкi мастацтва, 2)сукупнасць усiх тэрмiнау пэунай мовы. Асаблiвасцi тэрмiна – дакладнасць, адназначнасць, кароткасць, сiстэмнасць. Прыкмета – дэфiнiцыя.

Спосабы ўтварэння тэрмінаў, іх паходжанне. Спосабы: 1) лексiка семантычны, сiнтаксiчны, марфалагiчны

20.Паняцце і віды моўнай інтэрферэнцыі.Узаемадзеянне элементау розных моуных сiстэм ва умовах бiлiнгвiзму. Моуная сiстэма: фанетыка, акцэнтуацыя, лексiка, словаутварэнне, марфалогiя, сiнтаксic.

21.Марфалагічная інтэрферэнцыя: назоўнік (несупадзенне ў родзе і ліку; канчаткі –а (-я), -у (-ю) у родным склоне; скланенне ўласных назоўнікаў.Маюць адз. i мн. лiк. Да адз.л. адносяць: уласныя-Мiнск, абстрактныя-радасць, зборная-зерне, рэчыуныя-цукар. Да мн.л. – парных i непадзеленых прадметау - дзверы, рэчывыу цi прадуктау – духi, адрэзкау часу – суткi; дзеянняу, гульняу, народных звычаяу-выбары

22.Марфалагічная інтэрферэнцыя: прыметнік (кароткія прыметнікі, утварэнне ступеней параўнання). Бываюць: адносныя, якасныя, прыналежныя. Кар. прым. не скланяюцца, змяняюцца толькi па родах I лiках. Выконваюць ролю выказнiка. Ступенi – 1) вышэйшая i 2) найвышэйшая, маюць простую i складаную форму. 1) Простая ф. утварэнне пры суф. –эйш, -ейш, -ш, склад.ф. далючэннем слоу – больш, менш. 2) п.ф. прыстаука най-, с.ф. словы – саамы, найбольш, найменш.

23.Марфалагічная інтэрферэнцыя: лічэбнік (род, скланенне).Абазначае адцягненны лiк, колькасць аднародных прадметау, парадак iх пры лiчэннi. (колькi? Якi? Каторы?). не змяняюцца па родах, акрамя – адзiн, два, абодва, паутара.

24.Марфалагічная інтэрферэнцыя: спражэнне дзеясловаў.2 спр. – на –iць, -ыць, -эць, -ець (акр. бiць, мыць, хацець, гудзець, гнаць, спаць,стаць, баяцца, належаць)

28.Сістэма жанраў навуковай літаратуры (анатацыя, рэферат, тэзісы, рэзюмэ).Тыпы: навукова-тэхнiчная лiт., прававая i палiтычная, дакументальная лiт. кiраунiцтва. Анатацыя – кароткая характар. арыгiнала, перадае змест у выглядзе пералiку асноуных пытанняу. Бываюць: iнфарматыйная, iндыктыуная, анатацыя. Рэферат – кароткi выклад зместу дакумента альбо яго часткi. Вiды: па паунаце - iнфарматыуныя, iндыктыуныя, па колькасцi – манаграфiчныя, аглядныя, па прызначэннi – агульныя, спецыялiзаваныя. Рэзюмэ – сцiслы выклад зместу, сутнасцi, асноуных палажэнняу, вывадау артыкула, даклада, прамовы, паведамлення. Тэзiс – 1) палажэнне якое коратка перадае адну з асноуных думак лекцыi, даклада 2) сцверджанне якое патрабуе абгрунтавання.

1.публiтыстычны стыль – сiстэма моуных сродкау, прызначаныя для абслугоування высокай сферы грамадскiх зносiн. Падстылi: газетна публiтыстычны, агiтацыйны, масава палiтычны, палiтыка iдэалагiчны. Ужыв.: часопiсы, газеты, даклады.

2. гутарковы характарызуецца прастамоунвй лексiкай, дыялектызмамi, прафесiаналiзмамii, жарганiзмамi. Рысы: дыялагiчная мова, спрошчанасць, перарывiстасць, экспрэсiунасць. Ужыв. Дыялог, маналог, вiтанне запiска, лiст.

3. мастацкiабслугоувае духоуную сферу жыцця грамадства, функцыя – эстэтычнае уздзеянне на чытача праз вобразы. Падстылi: разнамоуна-афiцыйны, уласна-размоуна-бытавы. Асаблiвасцi: экспрэсiунасць, эмацыянальнасць, вобразнасць.

8. Беларускія мовазнаўцы (Я. Карскі – аутар трохтомнай энцыкл. Бел., Я. Лёсік – займауся граматыкай, С. Некрашэвіч, М. Байкоў – займалiся лексiка-графiей (складанне слоунiкау), браты Гарэцкія - марфалогiя).

14.Асабістыя дакументы (заява – дкумент, якi утрымлiвае прсьбу якой небудзь асобы., аўтабіяграфія – кароткi рассказ пра свой жыццёвы шлях, якi пiшацца ад першай асобы., даверанасць – дакумент, з дапамогай якога адна асоба прадстауляе другой асобе паунамоцтвы зрабiць за яе якое небудзь дзеянне., распіска – дакумент, якi сцвярджае, што ва установе цi прыватнай асобы атрыманы рэчы, дакумент, грошы).

13.Паняцце дакумента. Дакумент – сродак замацавання разнастойнымi спосабамi на спецыяльным матэрыяле iнфармацыi пра факты, падзеi, з’явы аб’ектыунай рэчаiснасцi i разумовай дзейнасцi чалавека. Сферы практыкi: адмiнiсрацыйна-кiраунiцкая, навукова-тэхнiчная.

16.Лексічнае значэнне слова. Адназначныя і мнагазначныя словы. Стр.43

17.Лексіка паводле паходжання і ўжывання. Стр.47-48

25.Марфалагічная інтэрферэнцыя: утварэнне дзеепрыметнікаў, асаблівасці перакладу. Стр86-89

26.Марфалагічная інтэрферэнцыя: утварэнне і ўжыванне дзеепрыслоўяў. Стр.89-92

27.Сінтаксічная інтэрферэнцыя: асаблівасці кіравання дзеясловаў і выкарыстання прыназоўнікаў. Стр.85

9. Моўныя рэформы савецкага часу (1933 г., 1957 г.).

12.Асаблівасці мовы справавых папер і службовых дакументаў. Стр.152

Наши рекомендации