Грамматика: 1. Таатал учур чак с ипользованием глагола «тур».

Использование модального глагола «керек».

Жаңы сөздөр жана сөз айкаштар:

оору – болезнь

ооруп турат – болит

оорулуу – больной (-ая)

дарыгер, доктур – доктор

көтөрүлөт – поднимается

чыйрыгып турам – знобит

өңүң начар – плохо выглядишь

мүмкүн болсо – если можно

тез жардам – скорая помощь

дары – лекарство

жүрөк – сердце

бөйрөк – почка

ичеги-карын – кишечник

тамак – горло

ашказан – желудок

сасык тумоо – грипп, простуда

сиз ооруп жатасызбы? – вы болеете?

сага эмне болду? – что с тобой?

доктурду чакырайынбы? – вызвать врача?

кантип калдың? – ну как ты?

жөтөлүп калыптырсың – ты уже кашляешь

өзүмдү жаман сезип турам – плохо себя чувствую

температураңыз жогорубу? – у вас высокая температура?

канча жолу ичишим керек? – сколько раз в день нужно принимать?

бир күндө үч маал бир таблеткадан – в день 3 раза по 1-й таблетке

		СҮЙЛӨШҮҮ ПРАКТИКАСЫ ПРАКТИКА РЕЧИ
– Өңүң начар көрүнөт, ооруп турасыңбы? – Өзүмдү жаман сезип турам. – Сага эмне болду? – Ичим ооруп жатат. – Дары ичишиң керек. – Канча жолу ичишим керек?	– Ты плохо выглядишь, заболел? – Я плохо себя чувствую. – Что с тобой? – Болит живот. – Ты должен принять лекарство. – Сколько раз в день принимать?

1-көнүгүү: Окугула жана ушу сыяктуу диалог түзгүлө (Прочитайте, составьте соответствующий диалог):

а) – Сиз ооруп турасызбы?

– Ооба, өзүмдү жаман сезип турам.

– Доктурга бардыңызбы?

– Бүгүн барам го.

б) – Сага эмне болду?Өңүң жаман болуп турат.

– Этим ысып, башым катуу ооруп жатат.

– Дары ичтиңби?

– Жок.

– Анда дары ичип жатышың керек.

– Бул дарыны канча жолу ичишим керек?

– Бир күндө үч маал, бир таблеткадан.

Грамматика:

Настоящее сложное время с вспомогательным глаголом «тур» образуется следующим образом:

Основа глагола + -ып(-п)

+

тур + а + аффикс сказуемости

Жак Жекелик Көптүк сан

(лицо) (единственное число) (множественное число)

I ооруп турам ооруп турабыз

II ооруп турасың ооруп турасыңар

ооруп турасыз ооруп турасыздар

III ооруп турат ооруп турушат

Мисалы: Мен азыр ооруп турам. – Сейчас я болею.

СҮЙЛӨӨ ПРАКТИКАСЫ ПРАКТИКА РЕЧИ

2-көнүгүү: Төмөнкү сөздөрдү колдонуп, суроолорго жооп бергиле (Используя следующие слова, ответьте на вопросы).

Ооруп турам

Чарча______

Сага эмне болду? Жаман сез____

Чыйрык______

Кыйнал______

3-көнүгүү: Кимдин эмнеси ооруп жатат? (У кого что болит)

Үлгү:

Бул Дина. Анын тамагы ооруп жатат.

Бул Айша. Анын башы ооруп жатат.

Көз____________________ _______________________	Тиш____________________ ________________________	Баш____________________ _______________________
Жүрөк______________________________ ____________________________________	Бел______________________ __________________________
Кулак________________________________ _____________________________________	Ич__________________________________ ____________________________________
	ГРАММАТИКА	Модальные слова, выражающие долженствование «керек»

Основа глагола + - ыш + личный аффикс

+

керек

Жак Жекелик сан Көптүк сан

(лицо) (единственное лицо) (множественное число)

I Бар + ыш + ым Бар + ыш + ыбыз

II Бар + ыш + ың КЕРЕК Бар + ыш + ыңар КЕРЕК

Бар + ыш + ыңыз Бар + ыш + ыңыздар

III Бар + ыш + ы Бар + ыш + ы

Мисалы: Сен доктурга барышың керек. – Ты должен идти к доктору.

Терс формасы

Отрицательная форма

Отрицательная форма глагола + -ыш + личные аффикс

+

керек

Жак Жекелик сан Көптүк сан

I Барба+ш+ым Барба+ш+ыбыз

II Барба+ш+ың КЕРЕК Барба+ш+ыңар КЕРЕК

Барба+ш+ыңыз Барба+ш+ыңыздар

III Барба+ш+ы Барба+ш+ы

Мисалы: Сен муздак суу ичпешиң керек. – Ты не должен пить холодную воду.

4-көнүгүү:Сүйлөмдөгү сөздөргө мүчөлөрдү улап жазгыла (К следующим словам прибавьте окончания):

1) Сен жазышың керек.

2) Мен айт_____ керек.

3) Ал укта_____ керек.

4) Сен кир_____ керек.

5)Ал жат_____ керек.

6) Мен ич_____ керек.

5-көнүгүү: Этиштерди терс формасында жазгыла (Напишите глаголы в отрицательной форме):

Сен дары ич__шиң керек.

Ал жуубаган жемиш же__ керек.

Мен оору__шымкерек.

Сен сүйлө__шүңкерек.

Ал муздак суу ич__иш керек.

6-көнүгүү: Буларга эмне болду айткыла. Алар эмне кылыш керек? (Напишите что с ними и что они должны сделать)

____________________ ____________________ _______________________

__________________ ____________________ _________________________

Келгиле сүйлөшөлү Давайте поговорим

7-көнүгүү: Диалог түзгүлө (Составьте диалог).

1) Сиздин досуңуз ооруп жатат. «Тез жардамга» телефон чалып, досуңуздун абалын айтыңыз.

Мисалы: Болоттун башы ооруп жатат. Анын температурасы жогору.

2) Сиз жаңы эле Настяга ооруканага барып келдиңиз. Апаңыз Настянын ден-соолугун сурады, сиз ага айтып бериңиз.

8-көнүгүү: Төмөнкү симптомдорду окуп, кеңеш бериңиз (Прочитайте следующие симптомы и дайте совет):

Үлгү:Асандын денеси ысып, ичи ооруп жатат. Тез жардам чакырыш керек.

Ал жер-жемиш жебеши керек.

Ким? Эмнеси ооруп жатат?

Андрей тамак

Мира бут Эмне кылыш керек?

Мурат көз Эмне кылбаш керек?

Лиза баш

Максат бөйрөк

Тимур ашказан

ОН БЕШИНЧИ САБАК   ПЯТНАДЦАТЫЙ УРОК

Билими күчтүү миңди жыгат, билеги күчтүү бирди жыгат.

Ученье свет, а не ученье тьма.

Текст: Университет

Жаттагыла: 1. Названия факультетов и учебных дисциплин.

2. Поговорить о вузах.