Параграф. Гепатоцеллюларлық обырға скрининг жүргізу алгоритмі
66. Вирусқа қарсы терапиядағы немесе вирусқа қарсы терапия тиімділігінің бағалауын алмағандарды қоспағанда вирусты және вирусты емес этиологиялы бауыр циррозы бойынша диспансерлік есепте тұрған ерлер мен әйелдер нысаналы топ болып табылады.
67. Гепатоцеллюларлық обыр скринингі дайындық, скринг жүргізу, қорытынды кезеңдерден тұрады және:
вирусты этиологиялы бауыр циррозы бар пациенттер арасында 3 айда 1 рет кезеңділігімен жылына 4 рет және вирустық емес этиологиялы бауыр циррозы бар пациенттер арасында 6 айда 1 рет кезеңділігімен жылына 2 рет қанның альфа-фетопротеин (бұдан әрі – АФП) деңгейін иммундық ферменттік талдау (бұдан әрі – ИФТ) әдісімен анықтауды;
вирусты этиологиялы бауыр циррозы бар пациенттер арасында 3 айда 1 рет кезеңділігімен жылына 4 рет және вирусты емес этиологиялы бауыр циррозы бар пациенттер арасында 6 айда 1 рет кезеңділігімен жылына 2 рет бауырды УДЗ;
көрсетілімдер бойынша бауырға болюстік контраспен компьютерлік томография (бұдан әрі – КТ)/магниттік-резонанстық томографияны (бұдан әрі – МРТ) қамтиды.
68. Дайындық кезеңіне мыналар кіреді:
жабдықталуын, қызметкерлер құрамын, өткізу мүмкіндігін есепке ала отырып, Денсаулық сақтау басқармасының орталықтандырылған:
гепатологиялық орталықтың/кабинеттің (ИФТ зертханасының) жолдамасы бойынша АФП деңгейін анықтау;
УДЗ (гепатологиялық орталық/кабинет, КДБ/КДО);
ақпараттық сүйемелдеу, соның ішінде атаулы шақырулар, электрондық және баспа бұқаралық ақпараттық құралдарын пайдалана отырып скринингке шақыруды жүргізетін денсаулық сақтау ұйымын анықтау.
Бұл ретте гепатологиялық орталық (кабинет) дәрігері:
халықтың нысаналы тобының тізімін және пациенттердің зерттеп-қаралу кестесін қалыптастырады;
зерттеу жүргізу қажеттілігін түсіндіреді, скрининг емшарасын жүргізуге пациентті дайындау.
69. Скрининг жүргізу кезеңі:
АФП-ға венадан ұйыту активаторымен пробирка-вакутейнерге, сарысуды бөлуге арналған гельмен, антикоагулянтсыз көлемі 5,0 мл-ден кем емес қан алу. Қан алу гепатологиялық орталықта (кабинетте) жүзеге асырылады.
70. АФП-ға қан алуды ұйымдастыру кезінде пробирка-вакутейнерді қан алынғаннан кейін 30 минут ішінде центрифугалау қажеттілігіне байланысты қан алу пунктінің клиникалық зертханаға жақын жерде орналасуын алдын ала қарастыру қажет.
71. Қан алуды жүзеге асыратын медицина қызметкері, АФП-ға қанның үлгілерін тіркеу журналына талдауды алу күнін, пациенттің тегін, атын, әкесінің атын, жасын, тұрғылықты мекенжайын, тура нөмірлеуге сәйкес пациенттің реттік нөмірін тіркейді;
72. Бұл ретте клиникалық зертхана жағдайында зертханашы:
пробирка-вакутейнерді қан алынғаннан кейін 30 минут (40 минуттан көп емес уақыт) ішінде минутына 3000 айналым жылдамдықпен 15 минут бойы центрифугалайды. Центрифугаланғаннан кейін гель пробирка ішіндегіні формалық элементтер мен сарысуға бөлу керек;
сарысуды бір реттік ұштықты тамшуыр-мөлшерлегішпен алып көлемі 1,5-2,0 мл болатын ілгешек қақпақты Эппендорф типті түтікке құяды;
пробиркалар қан үлгілерін алуды тіркеу журналына сәйкес пациенттің реттік нөміріне сәйкес таңбалайды;
Басқарма бекіткен кестеге сәйкес, КДО,ОД-дің ИФТ зертханаларына қан үлгілерін жеткізеді. Бұл ретте МСАК ұйымдары материалдарды жеткізуге санитариялық автокөлік бөлуді қарастырады.
73. ИФТ –ға зерттеуге жолдау толтырылған нысаны бар Эппендорф типті пробирканы тасымалдау үшін зерттеу полиэтилен пакетке салынады. Үлгі ИФТ зертханасына сарысу алынғаннан кейін 24 сағат ішінде термоконтейнерде +20…+40 С температурада жеткізілуі тиіс. Сарысуды алынған күні биоматериалды зертханаға жеткізу мүмкін болмаған жағдайда ол мұздатқыш камерада -200 С температурада мұздатылады.
Осы температурада биоматериалды 5 ай бойы сақтауға болады. ИФТ жүргізер алдында материалды бір реттік ерітуге ғана рұқсат етіледі;
КДБ, ДБ ИФТ зертханасында сарысудың ИФТ үлгілері.
74. Бұл ретте ИФТ зертханасының зертханашысы:
АФП-ға қан үлгілерін тіркеу журналына талдауды алу күні, пациенттің тегі, аты, әкесінің аты, жасы, тұрғылықты мекенжайын тіркейді, пациенттің жеке сәйкестендіру нөмірі көрсетіледі (пробиркада көрсетілген нөмірге сәйкес келеді);
АФП-ға қан үлгілерін тіркеу журналында алынған нәтижелерді тіркеумен ИФТ жүргізеді;
Гепатологиялық орталыққа (кабинет) АФП-ға қанды зерттеу нәтижелерін жібереді.
75. Жеткізу күні зерттеуді жүргізу мүмкіндігі болмаған жағдайда -200 С температура кезінде мұздату камерасында биоматериалды мұздату жүргізіледі. Осы температурада биоматериалды 5 ай бойы сақтауға болады. Материалды бір реттік ерітуге ғана рұқсат етіледі. Егер материал бұрын ерітілген болса, қайталап ерітуге болмайды. Материалды еріту комната температурасында 30 минут ішінде араластыру арқылы ерітіледі;
Бауыр УДЗ скрининг бойынша орындалған, зерттеу жүргізілген күні, пациенттің тегі, аты, әкесінің аты жасы, тұрғылықты жері көрсетілген УДЗ тіркеу журналында зерттеуді тіркеумен жүргізіледі. УДЗ нәтижелері гепатологиялық орталыққа (кабинет) жіберіледі.
76. Қорытынды кезең өзіне толық зерттеп-қарауды, патология анықталған адамды диспансерлік есепке алуды, есепке алу-есептілік статистикалық құжаттамасын ресімдеуді аяқтауды қамтиды.
77. Бұл ретте нәтижелер алған кезде гепатологиялық орталықтың (кабинеттің) дәрігері:
АФП деңгейі 200 нг/мл және одан жоғары болса пациентті Басқарма айқындаған денсаулық сақтау ұйымдарының сәулелі диагностика бөлімшелеріне болюсты контрастпен бауырдың КТ/МРТ жібереді;
УДЗ кезінде бауырда көлемді ісік болған кезде пациентті КТ бақылауымен жіңішке инемен аспирациялық биопсиямен, болюсты контраспен бауырдың КТ/МРТ жібереді;
АФП деңгейі 200 нг/мл төмен болса УДЗ кезінде бауыр тінінің диффузиялы өзгерісі кезінде 3-6 айдан кейін скрининг шеңберінде одан арғы зерттеп-қарау жүргізу ұсынады.
78. КТ/МРТ-ға жіберу кезінде скрининг аяқталмаған болып табылады. Скрининг гепатоцеллюлярлы обырға тереңдетілген диагностика нәтижелері алынған кезде аяқталған болып табылады;
КТ бақылауымен жіңішке инемен аспирациялық биопсиямен, болюсты контраспен бауырдың КТ/МРТ гепатологиялық орталық (кабинет) дәрігерінің жолдамасы бойынша жүргізіледі.
79. Скрининг нәтижелері ҚР ДСМ № 907 бұйрығымен бекітілген (бұдан әрі–30-1/е нысаны) гепатоцеллюлярлы обыр скринингіне жататын пациенттерді тіркеу журналына,Ұлттық скринингтік бағдарламаға қатысушылардың паспортына, В,С, D вирусты гепатиттері, бауыр циррозы бар науқастарды және бауыр обырын ерте анықтауға скрининг өткен зерттеліп-қарлағандардың есепке алу картасына енгізіледі және есепті кезеңнен кейінгі айдың 1-күніне ай сайын аумақтық ақпараттық-талдау орталығына беріледі .
80. Гепатоцеллюлярлы обырға тереңдетілген диагностика тағайындалған жағдайда скринингтік зерттеуден өткен пациентке 30-1/е нысаны толтырылды деп саналады және КДБ, ДБ барлық тағайындалған зерттеу нәтижелері алынғаннан кейін ғана статистикалық өңдеу үшін берілуі тиіс.
Пациентті одан әрі бақылау бойынша зерттеп-қарау нәтижелері мен ұсынымдары учаскелік дәрігерге/ жалпы практика дәрігеріне және МСАК профилактика және әлеуметтік-психологиялық көмекті ұйымдастыру бөлімшесінің дәрігеріне жіберіледі.