Ол тіс щеткасы көмегімен тістерді тазарту әдістері
Қол щеткасы көмегімен тістерді тазарту әдістері қол щеткасымен тістерді тазартудың қауіпсіздігі мен тиімділігі тек қана оның құрылымынан емес, оны дәл қалай – қай бағытта және қандай күшпен қылдар тазартатын беткеймен қозғалатынына байланысты. Тістерге щетканы 60–80 г сәйкес келетін күшпен қысу керек деп болжайды (аз күш тиімділігін азайтады, ал көп күш зиян келтіруі мүмкін).
Адам щетка басының қозғалысының 4 негізгі түрін қамтамасыз ете алады, оларға қылдардың әртүрлі қозғалыстары сәйкес келеді: вибрациялаушы, горизонтальды, вертикальды, айналмалы.
1. Вибрациялаушы қозғалыстар: щетканың басы өте ұсақ қайталамалы-үдемелі қозғалыстарды жасайды, бұл кезде қылдардың ұштары вибрация жасайды, «пульсациялайды» немесе жан-жаққа кетеді. Қылдардың микроқозғалысы тіс жұғындыларының құрылымын бұзады, бірақ олардың бөлшектерін тіс беткейінен алып тастай алмайды. Бұл қозғалыстар өте әдепті, сондықтан тіс сауытының қызметтік аймағын өңдеу үшін, жалаңаштанған түбірдің беткейін өңдеу үшін, қызылиек массажы үшін қолданылады.
2. Горизантальды қайталамалы-үдемелі қозғалыстар: щетканың басы тістің ұзын осіне перпендикуляр бағытта қозғалады, яғни «анда–мында». Қылдар бүгіліп тіке аймақтарда бастың жалпы бағытымен жүреді, бұл кезде қылдардың ұштары беткейді қырады, «тарайды». Ойыққа еніп, қылдар бір нүктеге жиналады, кейін тереңделулерден «секіріп шығады», тарап кетеді және құрамды сыпырып шығады, - оны әрі қарай келесі ойыққа алып кетеді. Бұл қозғалыстар жұмсақ тіс жұғындыларын бұзады және оларды жобасы жатқан беткейлерден ығыстырады. Қозғалыстар дөңес беткейлерді, оральды және вестибулярлы беткейлерді, төмпешіктің окклюзионды беткейлерді тиімді тазалайды, бірақ проксимальдыаралық аймақтарды босатпайды. Горизонтальды қозғалыстар ең қарапайым және де мысалы мойын аймағында тістің гипоминерализацияланған тіндерін өшіру қабілетті болады.
3. Вертикальды қозғалыстар: щетканың басы тістің ұзын осі бойымен оральды немесе вестибулярлы беткейде ауысып тұрады, бұл кезде өзі ось бойымен немесе оған көлденең орналасады. Қайталамалы-үдемелі және сыпырушы вертикальды қозғалыстарды ажыратады.
Қайталамалы-үдемелі вертикальды қозғалыста щетканың басы айналмайды, «қызылиектен окклюзионды беткейге қарай» маршрутымен тек вертикаль бойымен жүреді; бұл кезде бірге жымдасқан екі жақтың тістері бір уақытта өңделуі мүмкін. Қылдар жазық беткейлерді сыпырып шығады, шығыңқы аймақтарда тарап кетеді және проксимальдыаралық зоналарда жиналады, олармен бұзылған тіс жұғындыларын алға жылжытады. қайталамалы-үдемелі тең күшті қозғалыстар кезінде (щетка бірдей күшпен қызылиекке және қызылиекктен қозғалады) қызылиектен ығыстырылған қақ оған қайта қайтып келеді және қызылиектік науаға енуі мүмкін; бұл кезде қызылиектің жарақаттану мүміндігі де жоғары. Едәуір қауіпсіз, ажыратылған қайталамалы-үдемелі вертикальды қозғалыстарды жасай отырып, ең көп күшті оның қызылиектен окклюзионды беткейге қарай қозғалғанда түсіреді («қызылдан аққа қарай»), ал кейін тіпті күш түсірмей оны қызылиекке әкеледі. Вертикальды қозғалыстар дөңес беткейлердің жақсы тазартылуын, ал проксимольдыаралық тереңделулер, мойыналды аймақтар жақсы тазартылмайды.
Сыпырушы вертикальды қозғалыстар щеткаға тек бір векторлы күш (қызылиектен) түсіріледі, бұл кезде вертикальды ығысуларға оның 900–1000-та қызылиек жиегінен тіске қарай бағытта айналу қосылады. Қылдар беткейді «сыпырады», біршама дәрежеде иіледі – сондықтан серпімділігі үлкен күшімен проксимальдыаралық тереңделулерге енеді, соңғыны (щеткаға қаншалықты мүмкін болса) жақсы тазартады. Әдіс қауіпсіз, бірақ техникалық қатысты күрделі.
4. Айналмалы (циркулярлы, айналатын) қозғалыстар: щетканың басы шайнау, вестибулярлы немесе оральды беткейлерінде дөңгелекті салады, қылдар түрлі аймақтарды жоғарыда аталған қозғалыстардың барлық траекториясын орындап олармен ілесіп жүреді. Айналмалы қозғалыстармен дөңес және жазық беткейлер жақсы тазартылады. Вестибулярлы беткеймен қозғалыстың үлкен радиусында мойыналды аймақ горизонтальды өшірілуге ұшырауы мүмкін.
Тістерді тазарту әдістеріне үйретілмеген адамдар тек қана горизантальды, сирек - айналмалы немесе вертикальды қайталамалы-үдемелі қозғалыстар жасайды. Ережеге сай, оңқайлар тісті тазартуды сол жақ тістердің ұрттық беткейлерінен бастайды және оң жаққа әрқашан жетпеуі мүмкін. Тісті тазартудың минуттық процедурасы кезінде әдетте оральды беткейлердің тазартылуына уақыттың 1/5 бөлігі кетеді. Ауыз қуысының тиімді және қауіпсіз гигиенасы үшін қол щеткамен тістерді тазартудың арнайы және стандартты әдісін жасап шығарған дәрігерлердің дұрыс ұсынымдарын қолдану қажет.
Тістерді тазарту әдістері - тістердің барлық сауыттары мен беткейлерін біртіндеп мұқият тазартылуын қамтамасыз етеді. Әдістер қандай да бір беткейлерде щеткамен қатаң ескертілген қозғалыстың түрлердің түрлі қосындысын жорамалдайды, бұл беткейге енудің ерекшеліктеріне, оның рельефіне, басқа тіндермен көршілестеріне және т.б. байланысты. Бұл қозғалыстар күрделі, қозғалыстар координациясының сәйкес деңгейін талап етеді, сондықтан әдістер науқастардың нақты категориясына арналған.