Меншік құқығының нысанары мен түрлері

ҚР Конституциясының (6-бабы) бойынша ҚР мемлекеттік меншік пен жеке меншік танылады және бірдей қорғалады.

ҚР Азаматтық кодекске сәйқес - жеке (191-бап) және мемлекеттік (192-бап) болады.

Мемлекеттік меншік республикалық және коммуналдық болып екіге бөлінеді.

Республикалық меншік республикалық қазынадан және заң құжаттарына сәйқес мемлекеттік республикалық заңды тұлғаларға бекітіліп берілген мүліктен тұрады. (республикалық бюджет қаражаты алтын-валюта қоры мен алмаз қоры жер, табиғи ресурстар жатады).

Коммуналдық меншік жергілікті казынадан және заң құжаттарына сәқес коммуналдық заңды тұлғаларға бекітіліп берілген мүліктен тұрады. (жергіліқті бюджет қаражаты).

Конституцияның 87-бабында коммуналдық меншікті басқару жергілікті атқару органдарының қарауына жатады деп делінген.

Мемлекет өкілеттігін жүзеге асыра отырып, қарауындағы мүліктерді өзінің органдары мен мемлекеттік заңды тұлғалары арқылы басқарады.

Жеке меншік азаматтардың және мемлекеттік емес заңды тұлғалар мен олардың бірлестіқтерінің меншігі ретінде көрінеді. Заң кұжаттарына сәйкес азаматтарға немесе заңды тұлғаларға тиесілі бола алмайтың жекелеген мүлік жеке меншікке болуы мүмкін. Жеке меншікте болатын мүліктің саны мен құны шектелмейді.

Меншікке субъектілер: мемлекет, әкімшіліқ-аумақтық бөліністер, заңды тулғалар мен азаматтар бола алады.

ДӘРІС

ЕҢБЕК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ НЕГІЗДЕРІ

Дәріс мақсаттары:

1. Еңбек құқығының негізгі ұғымдармен таныстыру

2. Құқықтық тәрбие

ЖОСПАР

1. Еңбек құқығының ұғымы пәні және әдістері

2. Еңбек құқығының қайнар көздері

3. Еңбек құқығының қағидалары

4. Жеке еңбек шарты

СӨЖ:

1. Еңбек даулары

2. Жұмыс және демалыс уақытының ұғымы, түрлері

ӘДЕБИЕТТЕР:

1. Баққұлов С.Д. Құқық негіздері А., 2004

2. Баянов Е. Мемлекет және құқық негіздері А., 2001

3. Дулатбеков Н.О. Мемлекет және құқық негіздері Астана, 2001

4. Ашитов З.О. ҚР құқық негіздері А., 2003

НҚА:

ҚР «Еңбек туралы” заң

«Кәсіптік одақтар туралы»; «Ұжымдык шарт туралы»; «Еңбекті корғау туралы»

Р Президентінің заңды күші бар жарлықтары

Р Ұкыметінің каулылары

Р Консттуциялық Кенесінің және Жорғарғы Сотының нормативтык қаулылары

Министрлыктер мен ведомстволардың нормативтык құқықтық актылері

Бақылау сұрақтары:

1. Еңбек құқығының қайнар қөздері

2. Еңбек құқығының субъектлері

3. Жеке еңбек шарты

Еңбек құқығының ұғымы, пәні және әдістері

Еңбек құқығы дегеніміз - жұмысшылардің еңбек қатынастарың және еңбекті қолданнуға байланысты басқа да қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы. Ол бірлескен еңбек әрекетіндегі жұмысшылар мен қызметшілердің еңбегіне, сондай-ақ жеке еңбек шарты бойынша жұмыс істейтін жекелеген азаматтардың еңбегіне байланысты туындайтын коғамдық ұатынастарды реттейдіы

Құқықтын бұл саласы азаматтарды жұмысқа қабылдау, басқа жұмысқа ауыстыру және жұмыстан босату, жұмыс уақытының ұзақтығы, еңбекке ақы төлеудің қөлемі мен нысыны, еңбекті қорғаудағы міндетті ережелер, еңбек дауларың қараудың тәртібі және басқа да жайларды айқындайды.

Еңбек құқығының пәні - еңбекке қаблеттілікті іске асыру, еңбекті үйымдастыру мен басқару жөніндегі мемлекеттік және жеке үйымдарда азаматтардың еңбегін қолдану жөнінде қалыптасатын жеке дара да, сондай-ақ ұжымдық та қоғамдык қатынастарды құрайды.

ҚР еңбектік-құқықтық қатынастарды реттеудін төрт негізгі әдісі пайдаланады:

1) Еңбектік-құқықтық қатынастардың шарттық түрде ғана пайда болуы –өзгеруі және тоқтатылуы;

2)Еңбек қатынастарың реттеуде еңбек ұжымдарын және қәсіподақ үйымдарын қатыстыру;

3) Өзара міндеттемелерді орындау мен еңбекті қорғау құқығын қамтамасыз етудін ерекше тәртібі;

4) Еңбек жағдайларын орталықтан мемлекттік реттеу мен жергілікті жерде яғни сол қәсіпорын мекеме үйымның ішіндеғі ережелермен реттеуді үйлестіру әдісі.

Еңбек құқығының қайнар көздері

ҚР”Еңбек туралы” заң

Заңдар («Кәсіптік одақтар туралы»; «Ұжымдык шарт туралы»; «Еңбекті корғау туралы» және ҚР Президентінің заңды күші бар жарлықтары

Р Ұкыметінің каулылары

Р Консттуциялық Кенесінің және Жорғарғы Сотының нормативтык қаулылары

Министрлыктер мен ведомстволардың нормативтык құқықтық актылері

Еңбек құқығының қағидалары

Еңбек ету бостандығы қызмет пен қәсіп түрін еркін таңдау құқығы

Еңбек тәртібін сақтау

Еңбекті қорғау

Демалуға құқығы