ЗО.Вайсковая, земская, гарадская і судовая рэформы на Беларусі другой паловы XIX в
Отмена крепостного права сочеталась с рядом других реформ государственного управления, что обеспечило ускоренный переход страны на капиталистический путь развития.
Были проведены следующие реформы:
- земская;
- судебная;
- цензурная;
- городская;
- военная.
В числе первых в 1862 году началась военная реформа. Государство поделилось на 15 военных округов, до 7-8 лет сокращался срок службы, что создавало более широкий резерв на случай всеобщей мобилизации. С января 1864 года вводилась всеобщая воинская повинность для мужчин, достигших 20-летнего возраста.
Сроки обязательной военной службы были следующими:
- в сухопутных войсках - 6 лет;
- на флоте - 7 лет;
- лица, окончивших военные учебные - 6 месяцев;
- лица, окончившие гимназии – 1,5 года;
- лица, окончившие городские училища - 3 года;
- лица, окончившие начальные школы - 4 года.
В итоге этой реформы были реализованы буржуазные принципы формирования армии.
Второй повремени была земская реформа 1 января 1864 года.
В уездах и губерниях создавались земские учреждения для руководства местным хозяйством, народным просвещением, медицинским обслуживанием населения и другими сферами общественно-культурной жизни.
Выборы в земские учреждения проводились на основе имущественного ценза по 3 куриям (группам) - помещицкая, городская, крестьянская.
Выборы проходили один раз в 3 года, несколько дней.
Губернские и поветовые земские сходы проходили раз в год по несколько дней. Председателями на таких сходах были естественно губернские и поветовые предводители дворянства.
Постоянно действующими органами в земствах были губернские и поветовые управы со штатом чиновников, которые занимались различными категориями местных дел.
Судебная реформа на Беларуси готовилась более пяти лет.
Принципы судебной реформы:
- отделение суда от администрации;
- введение общего для всех всесословного суда;
- равенство всех перед судом;
- несменяемость судей и следователей;
- избрание мировых судей и присяжных заседателей;
- гласность и состязательность судебного процесса;
- право обвиняемого на защиту.
Было создано две судебных системы:
1. Местные суды.
2. Общие суды.
К местным судам относились мировые суды и съезды мировых судей.
В мировых судах дела рассматривал мировой судья. В повете существовали 3-4 мировых суда с упрощенным судопроизводством, и они составляли мировую округу.
Съезд мировых судей являлся судом второй инстанции и рассматривал апелляционные жалобы на решения мировыхсудей.
Мировым судам были подсудны гражданские и уголовные дела.
К общим судам-окружные судыи судебные палаты (одна на несколько губерний).
Окружной суд состоял из гражданского и уголовного отделений, а уголовное отделение в свою очередь из коронного суда и суда присяжных заседателей.
Ему были подсудны все уголовные дела, за исключением политических и служебных преступлений. Коронные судьи назначались царем по предоставлению министра юстиции пожизненно.
Требования, предъявляемые к коронным судьям:
- высшее юридическое образование;
- стаж работы в правоохранительных органах не менее 3 лет.
Возглавлял окружной суд председатель, а отделением руководили его заместители.
Судебные палаты действовали как суды, второй инстанции. Уголовные дела рассматривались с участием присяжных заседателей и апелляционному пересмотру не подлежали.
Рассматривая политические дела, палаты действовали как суды первой инстанции.
Высшим органом судебного надзора, кассационным и верховным судом империи являлся руководящий Сенат, который состоял из двух департаментов - гражданского и уголовного. Сенат занимался обнародованием и разъяснением законов.
Давая анализ судебной реформе можно увидеть, что в ее проведении на территории Беларуси выявлялись специфические особенности. К ним относились - связь судебной реформы с политикой царизма, направленной на подавление польского и белорусского национально - освободительного движения.
В Беларуси судебная реформа началась только в 1872 году, окружные суды с институтом присяжных заседателей были введены в 1882 году. Мировые судьи не избирались, а назначались из числа помещиков министром юстиции. Назначались и почетные судьи. Сословность суда не была отменена.
Существовали крестьянские, церковные, коммерческие суды. Крестьянский волостной суд избирался каждый год волостным сходом в составе 4-12 судей, ему были подсудны дела о спорах между крестьянами, некоторые уголовные и административные, дела рассматривались коллегиально тремя судьями. Этот суд действовал на основе норм обычного права.
31 .Падрыхтоўка, правядзенне і разгон Першага Усебеларускага з"езда (Кангрэса).
32.Усталяванне савецкай улады на Беларусі.
ЗЗ.Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі і яе гісторыка-прававая характарыстыка.
Устаўныя граматы БНР.
35.Абвяшчэнне Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусі.
З6.Маніфест Часовага работніцка-сялянскага Савецкага Урада Беларусі.
37.Першы Усебеларускі з"езд Саветаў і яго рашэнні.
Канстытуцыя ССРБ 1919г.
39.Утварэнне Літоуска-Беларускай ССР.
40.Дэкларацыя аб абвяшчэнні незалежнасці ССРБ (1920г.).
41.Другое абвяшчэнне ССРБ і рашэнні 2-га з"езда Саветаў Беларусі.
14 мая 1920 г. Чырвоная Армія перайшла ў контрнаступление. Аднак поспех прынесла толькі наступление ў ліпені 1920 г., а 11 ліпеня быў вызвалены Мінск.
Пры такіх абставінах 12 ліпеня 1920 г. у Маскве быў за-ключаны мірны дагавор паміж буржуазией Літвой і РСФСР. Разлічваючы на перамогу савецкай улады ў Літве і кан-франтацыю Літвы з Польшчай, урад РСФСР пайшоў на ўключэнне ў яе склад земляў з гарадамі Гродна, Шчучын, Ашмяны, Браслаў. Віленскі край разам з Вільняй таксама быў прызнаны састаўной часткай Літвы.
Падпісанне мірнага дагавора паміж буржуазнай Літвой і РСФСР юрыдычна спыняла існаванне Літоўска-Белару-скай ССР. Аднак, як указвае Я.А. Юхо, «гэты дагавор для Беларусі не меў і не мог мець ніякай юрыдычнай сілы, бо ён быў падпісаны іншымі дзяржавамі ў процівагу нормам міжнароднага права».
31 ліпеня 1920 г. у Мінску была абвешчана Дэкларацыя аб незалежнасці ССРБ. У Дэкларацыі сцвярджалася, што рэспубліка будуецца на прынцыпах «диктатуры пралета-рыята і выкарыстання ўсяго вопыту Савецкай Расіі». Гава-рылася таксама пра аднаўленне асноўных прынцыпаў ар-ганізацыі народна-гаспадарчага жыцця, абвешчаных 1 сту-дзеня 1919 г. Маніфестам Часовага рабоча-сялянскага са-вецкага ўрада і юрыдычна замацаваных у рашэннях I Усе-беларускага з'езда Саветаў 2—3 лютага 1919 г. Да склікання чарговага Усебеларускага з'езда Саветаў улада пераходзіла да Ваенна-рэвалюцыйнага камітзта.
У Дэкларацыі аб незалежнасці ССРБ меліся яшчэ два важныя моманты: указвалася, што рэспубліка з'яўляецца суверэннай савецкай дзяржавай, і ў самым агульным плане вызначаліся яе межы. Даслоўна было сказана наступнае: «ССРБ вызначае сваю заходнюю мяжу па этнаграфічнай мяжы паміж Беларуссю і буржуазнымі дзяржавамі, якія з ёй мяжуюць. Мяжа ССРБ з Савецкай Расіяй і Украінай вызначаецца свабодным выяўленнем волі беларускага народа на павятовых і губернскіх з'ездах Саветаў у поўнай згодзе з урадамі РСФСР і ССРУ». Думаецца, што гэты за-
піс не быў выпадковым. Ён даваў магчымасць РСФСР пакінуць пад сваёй юрысдыкцыяй раней далучаныя землі.
У перыяд свайго другога абвяшчэння рэспубліка ад-навілася толькі ў межах Мінскай губерні. Тэта прывяло да канфрантацыі бальшавікоў з беларускімі эсэрамі, якія выступал! за цэласную і незалежную беларускую дзяржаву. Пачалася, адкрытая барацьба паміж БПС-Р і КП(б)Б. Кіраўніцтва БПС-Р адмовілася падпісаць Дэкларацыю аб абвяшчэнні незалежнасці ССРБ у прапанаваным выгля-дзе, хоць першапачаткова выказвалася ў яе падтрымку.
Такім чынам, аналізуючы працэс другога абвяшчэння ССРБ, можна канстатаваць, што пры яе аднаўленні з да-памогай урада РСФСР не магло быць гаворкі аб рэальным суверэнітэце ў рамках этнічнай тэрыторыі.
Да такога ж вываду прыйшоў і Я. А. Юхо: «Адноўленая ... Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусь на тэры-торыі шасці паветаў (уездаў) Мінскай губерні хоць і аб'яўлялася незалежнай, аднак фактычна і юрыдычна з'яўлялася аўтаномнай вобласцю ў складзе РСФСР.
...Аўтаномны характар адносін ССРБ з РСФСР асабліва яскрава выяўляўся ў эканамічных, вайсковых і дзяржаўна-палітычных адносінах. Рэспубліка не мела сваіх грошаў і фінансавалася з бюджэту РСФСР; арміяй, чыгуначным транспартам, поштай і сувяззю кіравалі з РСФСР, яе за-канадаўства дзейнічала і на тэрыторыі Беларусі».
Пра аўтаномны характар адносін ССРБ і РСФСР свед-чыць і пастанова III з'езда Кампартыі Беларусі (лістапад 1920 г.), у якой аб прававым становішчы рэспублікі сказана наступнае: «Беларусь, з'яўляючыся Сацыялістычнай Са-вецкай Рэспублікай, адначасова з'яўляецца састаўной ча-сткай РСФСР, і ўсе яе органы ў галіне агульных мерапры-емстваў павінны быць падпарадкаваны адпаведным каміса-рыятам РСФСР, аднак яны павінны мець пэўную свабоду ў галіне вырашэння пытанняў мясцовага жыцця, у якіх яны павінны кіравацца ЦВКБ і Саўнаркомам Беларусі».
Далейшае канстытуцыйнае афармленне ССРБ было здзейснена на II Усебеларускім з'ездзе Саветаў рабочых, ся-лянскіх, батрацкіх і чырвонаармейскіх дэпутатаў, які пра-ходзіў у Мінску з 13 па 17 снежня 1920 г. З'езд унёс істотныя змяненні і дапаўненні ў Канстытуцыю і завяршыў сваю работу выбраннем ЦБК. Дакументы з'езда з'явіліся фундаментам далейшага прававога будаўніцтва ў ССРБ.
Між тым польскія войскі, якія перайшлі ў наступление 16 жніўся 1920 г,, занялі значную частку Беларусі. РСФСР вымушана была пайсці на перагаворы аб міры. 12 каст-рычніка 1920 г. у Рызе былі падпісаны папярэднія ўмовы міру паміж РСФСР і Украінай, з аднаго боку, і Полып-чай — з другога, а 18 сакавіка 1921 г. — мірны дагавор, які замацаваў змяншэнне тэрыторыі Беларусі. У прыватнасці, да Польшчы адышла ўся ЗахоДняя Беларусь з насельніцтвам болып чым 4 млн чалавек. Віцебская і Гомельская губерні, а таксама заходнія паветы Смаленшчыны па-ранейшаму заставаліся пад юрысдыкцыяй РСФСР. Тэрыторыю ж Бе-ларусі склалі толькі шэсць паветаў Мінскай губерні з на-сельніцтвам 1,6 млн чалавек.
Заслугоўвае ўвагі прававы аспект ацэнкі перагавораў у Рызе. Нягледзячы на існаванне адноўленай ССРБ, беларускую дэлегацыю для ўдзелу ў перагаворах, на якіх выра-шаліся пытанні тэрыторыі рэспублікі, запрасіць не палічылі патрэбным. Гэта падкрэслівае непаўнату, фармальнасць яе дзяржаўнага суверэнітэту на дадзеным этапе.
42.Узаемаадносіны БССР з РСФСР да 1923 г.
1 чэрвеня 1919 г. УЦВК РСФСР з мэтай аб'яднання намаганняў усіх савецкіх рэспублік ва ўмовах грамадзян-скай вайны прьшяў Дэкрэт аб стварэнні ваеннага саюза рэспублік. Прызнавалася неабходным правесці цеснае аб'-яднанне ваеннай арганізацыі і ваеннага камандавання, саветаў народнай гаспадаркі, чыгуначнага кіравання і гас-падаркі, фінансаў, камісарыятаў працы Расіі, Украіны, Латвіі, Літвы, Беларусі і Крыма з тым, каб кіраўніцтва гэтымі галінамі было сканцэнтравана ў руках адзіных калегій.
Пасля другога абвяшчэння ССРБ актывізуецца дзейнасць вышэйшых органаў улады і кіравання: Усебеларускага з'езда Саветаў, Цэнтральнага Выканаўчага Камітэта і яго прэзідыума, а таксама створанага 18 снежня 1920 г. на пер-шай сесіі ЦВК ССРБ Савета Народных Камісараў, які ўзна-чальваў старшыня ЦВК А.Р. Чарвякоў (з 1923 г. Я.А. Адамович). СНК прымаў меры па аднаўленню прамысловасці і сельскай гаспадаркі, рзалізацыі праграмы пераходу да но-вай эканамічнай палітыкі, удзяляў увагу народнай асвеце, падрыхтоўцы кадраў, стабілізацыі становішча, умацаван-ню савецкай улады і г. д.
У полі зроку кіраўніцтва рэспублікі ў гэты час зна-ходзіліся і пытанні, звязаныя з суверэнітэтам і тэрытары-яльнай цэласнасцю краіны. Не задавальняючыся ста-новішчам «малодшага брата» ў адносінах да РСФСР, аб чым было прама заяўлена на I Усебеларускім з'ездзе Саве-таў у Дэкларацыі «Аб устанаўленні цеснай федэратыўнай сувязі паміж ССРБ і РСФСР», рэспубліка пачала заяўляць аб сабе як аб самастойнай дзяржаве.
Якасна новыя ўзаемаадносіны ССРБ з РСФСР закана-даўча замацаваў Саюзны рабоча-сялянскі дагавор ад 16 сту-дзеня 1921 г., ратыфікаваны УЦВК РСФСР і ЦВК ССРБ у ліпені 1921 г. У ім прызнаваліся «незалежнасць і суверэн-насць кожнага з дагаворных бакоў», падкрэслівалася, што «з самога факта ранейшай прыналежнасці тэрыторыі ССРБ да былой Расійскай імперыі для ССРБ не вынікае ніякіх абавязацельстваў у адносінах да каго б там ні было», і гаварылася, што з мэтай ваеннага і гаспадарчага саюза уроды абедзвюх рэспублік аб'яўляюць аб аб'яднанні наркаматаў ваенных і марскіх спраў; знешняга гандлю; фінансаў; працы; шляхоў зносін; пошты і тэлеграфа. Аб'яднаныя нарка-маты ўваходзілі ў склад урада РСФСР, кіраўніцтва імі ажыц-цяўлялася праз Усерасійскі з'езд Саветаў і УЦВК, а ў СНК ССРБ яны мелі сваіх упаўнаважаных. Дагавор сведчыў пра пашырэнне паўнамоцтваў Беларусі, у ім былі ўдакладнены ўзаемаадносіны рэспублік, і з гэтага часу толькі па пэўных колах пытанняў, звязаных з дзейнасцю аб'яднаных нарка-матаў, пераважалі паўнамоцтвы РСФСР. Пра працэс па-шырэння паўнамоцтваў рэспублікі сведчаць і дапаўненні да гэтага дагавора, уведзеныя Дэкрэтам ЦВК ССРБ ад 24студзеня 1922 г., у якім зазначалася, што пастановы і распараджэнні аб'яднаных наркаматаў абавязковыя для рэс-публікі ў тым выпадку, калі пацверджаны ўладнымі органам! Беларусі.
У жніўні 1922 г. ЦК РКП(б) стварыў спецыяльную камісію па падрыхтоўцы праекта дагавора аб узаемаад-носінах савецкіх рэспублік. У яе ўвайшлі прадстаўнікі ўсіх рэспублік, у тым ліку і Беларусі. Падрыхтаваны Сталіным так званы праект «аўтанамізацыі», сутнасцю якога з'яўля-лася ўваходжанне рэспублік у склад РСФСР на правах аўтаноміі, быў па ініцыятыве У.І. Леніна раскрытыкаваны на пасяджэнні ЦК РКП(б). У адпаведнасці з яго прапано-вамі была прынята рэзалюцыя з новым праектам дзяр-жаўнага аб'яднання савецкіх рэспублік, у аснову якога былі пакладзены прынцыпы раўнапраўя і добраахвотнасці.
14 снежня 1922 г. Усебеларускі з'езд Саветаў прыняў пастанову аб неабходнасці аб'яднання з РСФСР на аснове ўзаемнай роўнасці, цесных эканамічных і палітычных су-вязей рэспублік.
30 снежня I з'езд Саветаў СССР у асноўным зацвердзіў праекты Дагавора і Дэкларацыі аб утварэнні СССР, якія з прычыны іх надзвычайнай важнасці перадаваліся на да-датковы разгляд рэспублік. У студзені 1924 г. V Усебела-рускі з'езд Саветаў адобрыў праект Канстытуцыі СССР, якая была зацверджана 31 студзеня 1924 г. на II Усесаюз-ным з'ездзе Саветаў.
У адпаведнасці з агульнасаюзнай Канстытуцыяй Бела-руская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка (БССР), як і іншыя савецкія рэспублікі, перадала частку сваіх паўна-моцтваў CGCP. Пералік пытанняў, вырашэнне якіх ува-ходзіла ў кампетэнцыю Саюза ССР, быў даволі шырокім: прадстаўніцтва ў міжнародных зносінах, заключэнне дага-вораў з іншымі дзяржавамі, пытанні вайны і міру, права змянення знешніх граніц і пытанні іх змянення паміж рэс-публікамі, кіраўніцтва і ўстанаўленне сістэмы ўнутранага гандлю, распрацоўка асноў агульнага плана ўсёй народ-най гаспадаркі, вырашэнне спрэчных пытанняў паміж рэс-публікамі і інш.
Такім чынам, згодна з Асноўным Законам суверэнітэт саюзных рэспублік быў абмежаваны толькі ў выпадках, указаных Канстытуцыяй СССР; пры вырашэнні астатніх пытанняў рэспублікі маглі дзейнічаць самастойна (арт. 3).
43.Удзел БССР у стварэнні Савецкага Саюза.
44."Узбуйненне" БССР і змены ў адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле.
АДМІНІСТРАЦЫЙНА-ТЭРЫТАРЫЯЛЬНАЕ ДЗЯЛЕННЕ БССР. ПАШЫРЭННЕ ТЭРЫТОРЫІ РЭСПУБЛІКІ
Кіраўніцтвам рэспублікі ўзнімалася пытанне аб урэза-насці тэрыторыі Беларусі, якая складалася фактычна з шасці паветаў (плошча 52,3 тыс. кв. км, насельніцтва 1544 тыс. чала-век): Бабруйскага, Барысаўскага, Ігуменскага (з 1923 г. Чэр-веньскага), Мазырскага, Мінскага і Слуцкага. 3 16 студзе-ня 1919 г. Віцебская, Магілёўская і заходнія паветы Сма-ленскай губерні, як ужо адзначалася, былі далучаны да РСФСР. Тэрыторыя ж Заходняй Беларусі на аснове Рыж-скага мірнага дагавора адышла да Польшчы.
Летам 1921 г. ва ўрадзе РСФСР абмяркоўвалася пытанне аб стварэнні адзінага эканамічнага раёна ў складзе Віцебскай, Гомельскай, Смаленскай, Бранскай губерняў і ССРБ з цэнтрам у Смаленску. Урад Беларусі прапанаваў свой праект стварэння адзінага эканамічнага раёна шляхам пашырэння тэрыторыі рэспублікі за кошт уключэння ў яе склад земляў з пераважна беларускім насельніцтвам.
У снежні 1923 г. Прэзідыум ЦВК СССР зацвердзіў склад спецыяльнай камісіі, якая разглядала матэрыялы па кож-наму павету аб мэтазгоднасці іх уваходжання ў склад Беларуси Пры вырашэнні пытання кіраваліся менавіта прын-цыпам перавагі беларускага насельніцтва. 4 лютага 1924 г. Прэзідыум УЦВК РСФСР зацвердзіў рашэнне камісіі аб змяненні граніц, а 7 сакавіка 1924 г. Прэзідыум ЦВК СССР прыняў пастанову аб аб'яднанні ў складзе БССР усіх тэ-рыторый з большасцю беларускага насельніцтва.
У выніку першага ўзбуйнення БССР у яе склад былі вернуты: Віцебскі, Полацкі, Сенненскі, Суражскі, Гара-доцкі, Дрысенскі, Лепельскі і Аршанскі паветы Віцебскай губерні, у складзе РСФСР засталіся Себежскі, Невельскі, Веліжскі паветы; Клімавіцкі, Рагачоўскі, Быхаўскі, Магілёўскі, Чэрыкаўскі, Чавускі паветы Гомельскай гу-берні (у красавіку 1919 г. Магілёўская губерня была пера-творана ў Гомельскую), у складзе РСФСР засталіся Го-мельскі і Рэчыцкі паветы; 18 валасцей Горацкага і Мсці-слаўскага паветаў Смаленскай губерні. VI Усебеларускі з'езд Саветаў, які адбыўся 13—16 сакавіка 1924 г. і ўвайшоў у гісторыю як з'езд першага ўзбуйнення БССР, замацаваў пашырэнне рэспублікі.
Тэрыторыя Беларускай ССР павялічылася больш чым у 2 разы (110,5 тыс. кв. км), а колькасць насельніцтва ўзрасла да 4,2 млн чалавек. Віцебская губерня была ліквідавана. Другая сесія ЦВК БССР 6-га склікання (17 ліпеня 1924 г.) адмяніла ранейшае і ўвяла новае адміністрацыйна-тэрытарыяльнае дзяленне на акругі, равны, сельсоветы. Было створана 10 ак-руг (Аршанская, Бабруйская, Барысаўская, Віцебская, Калінінская, Магілёўская, Мазырская, Мінская, Полацкая, Слуцкая), якія аб'ядноўвалі 100 раёнаў і 202 сельсаветы.
Са снежня 1926 г. Прэзідыум УЦВК выдаў пастанову аб перадачы БССР Гомельскага і Рэчыцкага паветаў, якія былі перайменаваны ў акругі. Гомельская губерня была ліквідавана. Тэрыторыя БССР складала цяпер 125,8 тыс. кв. км, а насель-ніцтва — 5 млн чалавек.
9 чэрвеня 1927 г. былі ліквідаваны Барысаўская, Калінін-ская, Рэчыцкая і Слуцкія акругі, а 26 ліпеня 1930 г. — апош-нія восем акруг. На тэрыторыі БССР засталося толькі раённае дзяленне.
15 студзеня 1938 г. у рэспубліцы было ўведзена абласное дзяленне: Віцебская вобласць уключала ў сябе 20 раёнаў, Гомельская — 14, Магілёўская — 21, Мінская — 20, Па-леская — 15 раёнаў.
45.Канстытуцыя БССР 1927г.
Начиная с 1924 г. шла подготовка нового проекта Конституции, которая была принята 11 апреля 1927 г. VIII Всебелорусским съездом Советов. Она состояла из 76 статей, разделенных на 13 глав. Конституция провозглашала БССР государством диктатуры пролетариата, вся власть, в котором принадлежит Советам рабочих, крестьянских и красноармейских депутатов. Эта Конституция закрепила: факт вхождения БССР в состав Союза с правом свободного выхода, определила суверенные права республики. Было закреплено равенство белорусского, русского, еврейского и польского языков.
В Конституции регламентировалась деятельность высших органов власти и управления БССР: Всебелорусского Съезда Советов, ЦИК, Президиума ЦИК, СНК, а также местных органов власти и управления, созданных в связи с административно-территориальным делением (округ, район, город, местечко, сельсовет).
Конституция закрепила основы избирательной системы и порядок выборов в Советы. Правом выбора пользовались все граждане, достигшие 18 лет, независимо от национальности и пола. Однако принцип всеобщего, равного избирательного права не осуществлялся, т.к. права избирать и быть избранными лишались в законодательном порядке некоторые категории граждан (служители церкви, офицеры царской армии, торговцы и т.д.).
Кроме того, и те, кто получил такое право, отнюдь не обладали равными избирательными правами. Например, неравенство нормы представительства рабочих и крестьян при выбора в Советы определялись соотношением 5:1. Специальный раздел Конституции был посвящен гербу, столице и флагу. 26.06.1936 г. Постановлением ЦИК БССР создана комиссия по подготовке проекта новой Конституции БССР.
46.Савецкая Беларусь у 20-я гады: змены ў прававым рэгуляванні грамадскага жыцця.