Отбасымен әлеуметтік-педагогикалық жұмыс

әлеуметтік-педагогикалық жұмыс мазмұны
әлеуметтік педагогикалық көмек	Психологиялық көмек	Дәнекерлік жұмыстары
Ата аналардың педагогикалық сауатын ашу;   Балаларды оқытуға көмектесу;     Тәрбиелеуге көмектесу;	Отбасында психологиялық жағдай орнатуға қолайлы; Психологиялық көмек; Қарым-қатынасын реттеуге; Психоллогиялық қолдау; Психологиялық түзету;	Үйлестіру;   Ұйымдастыру; Жеткізу; Мәлімет беру; Біріктіру; Хабарландыру; Байланыстыру;

Білім беру екі бағытта жүргізіледі: білім беру және оқыта отырып тәрбиелеу . осыған орай ата-аналарымен жұмыс бағыты да, ата-аналарға педагогикалық білім беріп, отбасында кездесетін қарама-қайшылықтар мен келіспеушіліктердің алдын алып, түсіндіру жұмыстарын ұйымдастыру және педагогикалық сауатын ашып, қарым-қатынас мәдениетін көтеру шараларын қамтиды. Осы жұмыстарды ұйымдастыру барысында әлеуметтік-педагогикалық білімі жеткіліксіз болса, бір ғана материалдық қамтамасыз ету ісін көздегенінен көптеген қателіктер кетіп жатады. өйткені, материалдық қамтамасыз ету жас ата-аналар арасында тәрбилеу мақсатын дұрыс түсіне алмағандар, балаға екеуі бірдей талап қоя алмағаны, артық еркелетуі, не болмаса шектен тыс қаталдық баланың көз алдында өзара мәмілеге келе алмай, ұрысып керісуі, баланы ұрып-соғу, зеку, кемсіту, баланы бағып-тәрбиелеуді басқаларға сеніп тапсыратындар. Сондықтан, әлеуметтік педагог әке-шешелерімен мынадай іс-шаралар жүргізеді:

• әке мен ананы болашақтағы бала тәрбиесіне педагогикалық және әлеуметтік –психологиялық даярлау;
• ата-ананың бала тәрбиесіндегі беделінің маңызын және жеке үлгі-өнеге көрсетудің рөлін, өзара қарым-қатынастың мәнін түсіндіру;
• баланы жолдастарынынң арасында өзін ұстауға, олармен қарым-қатынас орната білуге үйрету жолдарын меңгерулеріне үйрету;
• тәрбиелеуде балалардың жас және тұлғалық ерекшеліктерін ескеруді қаперіне салу;
• баланы өзіне-өзі қызмет етуге жаттықтыру, әдет-дағды қалыптастыру және оны ұйымдастырудағы отбасының рөлін анықтап көрсету;
• мадақтау, мақтау және жазалау әдіс-тәсілдерін сауатты қолдана білу жолдарын қарастыру;
• ата-аналарының тәрбиеде жіберген қателерінің себеп-салдарынан мәлімет беру, айғақтар мен дәлелдер келтіру арқылы дұрыс тәрбиенің мәнін ашып көрсету және сендіру;
• балаларды еңбек етуге тәрбиелеп, кәсіп таңдауына байланысты ақыл-кеңестер ұйымдастыру, олардың қабілеттерін дамытуға көмектесу жолдарын нұсқау;
• оқу, еңбек, ойын, демалыс және бос уақытын дұрыс пайдалануды ұйымдастыруға кеңестер беру;
• мектепке даярлау және мектепке дейінгі мекемелерге орналастыруға көмектесу;
• баланы құлықтық, дене тәрбиеі, эстетикалық, экологиялық, экономикалық жақтан отбасында тәрбиелеу қажеттігінет көз жеткізу және жолдарын көрсету;
• жасында еліктеу арқылы пайда болатын жаман әдеттер: ішімдікке әуестену, шылым шегу, нашақорлықтың еліктеудің алдын алу шараларын үйрету және отбасының тұрмыстық жағдайын көтеруге, статусын жоғарылатуға көмктесу;

Бұлардың басқа кедей отбасы мүшелерімен бала тәрбиесіне байланысты семинарлық жұмыстар өткізудің де өзіндік орны және пайдасы бар. Мысалы, жас отбасына қаражатын дұрыс пайдалану туралы кеңестер, азықтану ережелерін сақтаудың жолдарын үйрету, санитарлық және гигиеналық ережелерін сақтау, отбасы қарым-қатынасын реттеу, туындаған мәселелерге байланысты тура жол тауып, шешу жолдары қарастырылады.

Әке-шешелерге беретін көмегі ақыл-кеңестер баланы тәрбиелеудегі мақсат пен міндетті түсіну, оның мүддесін қорғап, қажеттілігін қанағаттандыру, отбасы мүшелерінің ой-санасына, ақыл-есіне ықпал ететін әңгімелер өткізу, семинарлар мен сұхбат, дөңгелек үстел секілді басқа да іс-шаралар ұйымдастыру әлеуметтік педагогикалық қызметтің пәрменділігін көрсетеді.

Әлеуметтік жұмыс бірнеше бағытта балаларға әлеуметтік көмек көрсететін мекемелермен үйлерінен қашып кетіп, үйсіз жүрген балалармен, әлеуметтік қызметкерлердің мектеппен жұмысы және ақыл – есі артта қалған балаларға психиатриялық ауруханаларда қызмет көрсету сияқты бағытта жұмыс жүргізіледі.

1. Балаларға әлеуметтік көмек көрсететін мекемелердің (жағдайы нашар

отбасы балаларына тегін ) жұмыс мазмұнына:

- ата – аналарға кәсіби білім беретін және жұмысқа орналасу үшін көмек

көрсететін арнаулы топтар;

- күндіз және кешке жұмыс жасайтын ата-аналардың балаларын қорғауға

көмектесу;

- қалалық орталық денсаулық орталығында күйеуі жоқ аналарға қызмет

көрсету;

- зорлық-зомбылық көретін балаларды қорғау қызметін құру;

- балалар үйін құру және тексеру

- бала асырап алған отбасылармен жұмыс;

- баланың жаңа отбасына үйренуін бақылау;

- балалардың білім алуына көмектесетін әлеуметтік қызмет жұмысын

жандандыру;

- ата – аналарғаүй шаруашылығын жүргізуде көмек көрсету;

- жетім балаларды асырап алуға кӛмектесу;

- төтенше жағдайда отбасының жағдайына қарамастан көмек көрсету кіреді.

2. Ақыл – есі артта қалған балаларға психиатриялық ауруханаларда қызмет

көрсету жұмысының мазмұнына:

- интернат – үйлеріндегі балаларға қызмет көрсету;

- арнаулы стационарлар мен диспансерлерде әлеуметтік жұмысты

ұйымдастыру жатады;

3. Үйлерінен қашып кетіп, үйсіз жүрген балалармен жүргізілетін жұмыс

мазмұнына:

- балаларға арналған жатаханалар мен баспаналар бар

- жеке және топтық кеңестер өткізіледі;

- балаларын қайтадан үйге қайтару мақсатында ата-аналармен әңгімелесу;

- қайтадан балаларымен қосылған ата-аналармен жұмыс;

- үйінен қашқан жас балалар үшін ақысыз «сенім телефондарының» қызмет

кӛрсетуі жатады;

4. Әлеуметтік қызметкерлердің мектептегі жұмысының мазмұны:

- жеке топпен, отбасымен жұмыс

- мектеп қызметкерлерімен және мұғалімдермен бірлесе жұмыс жасау,

профилактикалық жұмыстар мен кеңестер беру;

- әлеуметтік қамсыздандыру және қайырымдылық мекемелерімен жұмыс

ұйымдастыру;

- ережелер мен заңдарды өзгерту қажет болса араласу, мектепте бұндай

жұмыстарды ұйымдастыратын қызметкерлердің жеке адамның дамуы,

психотерапея әдістемесі, әлеуметтендіру саясаты, саяси ағым, әлеуметтік

жұмысты ғылыми – зерттеу және бағалау облысынан білімі болуы керек.

№14 Дәріс сабақ

Тақырып:«Бала кұқын қорғаудың әлеуметтік педагогикалық технологиялары».

Дәріс мазмұны: Бала құқығын халықаралық тұрғыда қорғау дегеніміз – қарқынды дамитын тұлға қалыптастыру мақсатында бала құқығын қалыптастыру мен қамтамасыз етуге бағытталған мемлекет пен мемлекеттік емес халықаралық ұйымдардың өзара үйлесімді әрекеттерінің жүйесі, сондай-ақ, ұлттық заң жүйесін нығайтуға атсалысу, нашар дамыған мемлекеттердің балаларына халықаралық көмек көрсету.

1989 жылы БҰҰ-ның Бас Ассамблеясында «балаларға еркіндіктің ұлы Хартиясы мен, бала құқығының әлемдік конституциясын» бір ауыздан қабылдады, оны публицистер БҰҰ-ның бала құқығы жайлы Конвенциясы деп атай бастады.1994 жылдың 8 маусымында еліміз БҰҰ-ның бала құқықтары жөніндегі конвенциясына қол қойды. Оның ережелері мен, қағидалары ересектер әлемі мен балалар әлемі арасындағы қарым-қатынасты реттейтін халықаралық құқық нормалары күшіне ие әрі балалық шаққа байланысты қатынастардың жаңа этикасын анықтайды.

Адамзат бұл құжатты қабылдауға біртіндеп келді: 1924 жылы Ұлттар Лигасы шеңберінде бала құқығының Женевалық декларациясы қабылданды, 1948 жылы БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы адам құқығының жалпыға ортақ декларациясын, ал 1959 жылы бала құқығы декларациясын қабылдады. Заңды құжат негізінде бала құқығы жайлап БҰҰ Конвенциясы Декларацияның негізін дамытады, яғни оны қабылдаған мемлекетке бала жағдайы жайлы жауапкершілікті жүктеді, мықты заңдық кепілдемелер мен нормаларды ұсынды.

Конвенцияның басты мақсаты - бала құқығын барынша қорғау. Оның баптары бала құқығын қамтамасыз етуге тиісті негізгі: өмір сүру, даму, қорғау және қоғам өміріне белсенді араласуын қамтамасыз ету сияқты төрт талапқа сүйенеді.

Конвенция – бұл жоғары әлеуметтік-қоғамдық мағынасы бар құжат. Ол баланы адамзат бөлігі ретінде қабылдауға, жалпыадамзаттық құндылықтар мен тұлғаның қарқынды дамуына, оны қандай да болмасын белгілеріне қарап кемсітпеуге негізделген. Конвенция бала мүддесінің мемлекет мүддесінен жоғары екенін атап қана қоймай, мемлекеттің және қоғамның әлеуметтік қорғаусыз қалған топтарға: жесірге, мүгедектерге, қашқындарға, заң бұзушыларға қорғаныс көрсету қажеттілігін бөліп көрсетеді.

Конвенция – жоғары халықаралық стандартқа ие құқықтық құжат. Ол баланы дербес құқық иесі ретінде көрсетеді, мемлекеттің бұл құқықтарды орындаудағы жоғары талаптарын жариялайды, әрбір мемлекет өз ұлттық заңдылығын бұл халықаралық актіге сай қылуын талап етеді. БҰҰ-ның бала құқығы жайлы комитеті әртүрлі тұрғыдан бала құқықтарын белгілей отырып, мемлекеттің де құқықтық жауапкершілік нормаларын бекітеді, арнайы бақылау механизмін енгізеді, және оған жоғары құзырлар береді.

Конвенция – жоғары педагогикалық мағынасы бар құжат. Балаларға ата-анасы жағынан, мұғалімдері жағынан көрсетілетін авторитаризм кең таралған құбылыс.

Конвенция үлкендер мен балаларды басқа құқықтық, педагогикалық негізде қарым-қатынас қалыптастыруға шақырады. Бала ойына, көзқарасына, тұлғасына қадірлей қарау жалпыадамзаттық мәдениет нормасы ғана емес, құқық нормасына да айналуы керек.

Бала құқығы жайлы Конвенция әлемнің барлық мемлекеттерінде қолданыс тапқан әлемдегі бірінші келісім болды. Қазақстан Республикасында 1994 жылы қабылданған бұл Конвенция бала құқығы мен мүдделерін қорғау мәселелерінде негізгі құжатқа айналды, сондай-ақ ҚР Конституциясы (1995 ж. 30 тамыз), «Жанұя мен неке жайлы» ҚР Заңы (17.12.1998) «Мемлекеттік әлеуметтік көмек жайлы» ҚР Заңы (17 шілде, 2001 ж.), «Мүмкіндігі шектеулі балаларға әлеуметтік және медициналық-педагогикалық қолдау көрсету жайлы» ҚР Заңы (11 шілде, 2002 ж.), «Бала құқығы жайлы» ҚР Заңы (8 тамыз, 2002 ж.) және т.б. құжаттарды қорғауға көмектесті.

Технологияның артықшылықтары. Әдістемеге қарағанда технологияның артықшылықтары көп.

Біріншіден, технологияда түпкі нәтиже дәл анықталады. Дәстүрлі педагогикада мақсатқа жету жолдары анық болмайды. Тсхнологияда мақсат негізгі болғандықтан, оны дәл анықтауға мүмкіндік бар.

Екіншіден, мақсат диагностикаға сүйеніп қойылғандықтан, оған жету үшін істелетін жұмыстардың нәтижесі объективтік әдістер арқылы тексеріледі.

Үшіншіден, мұғалім дайындықсыз оқыту процесін жүзеге асыра алмайды.

Төртіншіден, әдістемеде сабақ жоспарлары - мұғалімнің жоспары, оқыту процесінде жұмыс істейтін мұғалім. Ал технологияда оқушылардың оқу іс-әрекетінің тұрл ері және мазмұны көрсетілген жоба жасалады. Әдістеме бойынша әр мұғалім сабақ жоспарын өзінше жасайды, демек сабақта оқушылардың іс-әрекеті де түрліше ұйымдастырылады.

Өндірістік және әлеуметтік технологиялардың айырмашылықтары. Технологиялар өндірістік және әлеуметтік деп екіге болінеді. Өндірістікке табиғи шикізаттарды (мұнай, ағаш, т.б.) оңдеу технологиясы немесе одан алынған өнімдер жатады.

Әлеуметтік технологияда адаммен жұмыс істеліп, оның басты бір немесе бірнеше қасиеттері өзгертіледі. Әлеуметтік технологияға оқушыларды оқыту технологиясын жатқызуға болады. Олеуметтік технологияның өндірістік технологиядан көп айырмашылығы бар. Басты айырмашылығы - өндірістік технологияның нақты жүйелі операциялардан тұруында. Бір жерде өзгеріс болса, іс-қимылдардық орындары алмастырылып, нәтиже төмендейді.

Әлеуметтік технологияда түрлі шараларды іріктеу жақсы нәтиженің кепілі емес, себебі адамға одан басқа да жағдайлар әсер етеді. Сондықтан әлеуметтік технологияға нақты іріктелген процестердің жүйесі деп анықтама беруге болмайды. Әлеуметтік технологияда кері байланыс орасан зор рөл атқарады. Мұғалім оқушылардың дайындық деңгейлерін қайта-қайта тексеріп, оқу материалын меңгермейтіндермен қосымша жұмыс істеп, стандартты меңгертеді. Сонымен біз жаңа материалды түсіндіру мен бекітудің қайталанатындығын байқаймыз. Бірақ оқушылардың бәрі емес, тек оқу материалын шала түсінгендер ғана қайталайды.

Технологияның кезеңдері:

• Оқытудық мақсатын диагностика арқылы қайта тұжырымдау;

• Жаңа мақсатқа жету кезеңдерін белгілеу;

• Диагностика негізінде оқытудық жаңа мақсатын қою. Технологияда одушыда қалыптасатын сапа, қасиет, іскерлік, анық суреттеледі.

Тексеру құралдары арқылы оқушының сапасы, қажеттіліктері, іскерліктері, даму, қалыптасу деңгейлері анықталады. Оқушының деңгейі бұрынғы деңгейімен салыстырылады, жаңа мақсат қойылады.

Сонымен, мақсат аньщ болмаса оқу процесінің жетілдірілуіне кедергі жасалады.

Педагогикада "технология" ұғымын қолданатын салалар

Бүгінде педагогикада технология ұғымы үш жерде қолданылуда.

• қазір кейбір әдебиеттерде әдістемені немесе оқытуды ұйымдастыру түрлерін технология дейді.

• нақты педагогикалық жүйені технология дейді. (В.В.Давыдов технологиясы, дамыта оқыту технологиялары, т.б.)

• қасиеттері белгілі өнім алу үшін қолданылатын әдіс-тәсілдердің жиынтығы және жүйесі технология деп аталады.

Технологияның бірінші анықтамасы педагогикаға ешқандай жаңалық енгізбейді. Екінші анықтамада бір сөз екінші сөзбен алмастырылған. Бұрын В.В.Давыдов, Д.Б.Эльконин, Л.В.Зан-ков, т.б. әдістемесі десе, қазір технологиясы дейді.

Екінші анықтамада "технология" ұғымы өндіріс саласынан педагогикаға алғаш енген кездегі мағынасын жоғалтады.

Сондықтан үшінші анықтама дұрыс, себебі ол өндірістік технология ұғымына жақын. Технология дегеніміз - өндірістік процесті және оның тәсілдерін ғылыми тұрғыдан суреттеу. Технологияны педагогикада қолдану шекарасы бар, себебі технологияның нақты мақсаты болады. Білім беруде мақсат қою мүмкін бе? "Білім - оқыту мен тәрбие" - деген анықтамаға сүйенсек, онда мүмкін емес. Оқыту мақсаты - оқушыны болашақтағы мамандығына керекті іс-әрекет тәсілдеріне үйрету. Оқушының оқу материалын қалай меңгергенін оқай тексеруге болады. Олай болса оқытуда технологияны қолдану әбден мүмкін.

Тәрбиеде жағдай басқаша. Бұл салада технологиялық жоба арқылы керекті қасиеттерді алу мүмкін емес деген пікірлер бар. Себебі адамға неше түрлі жағдайлар әсер етеді. Сонымен тәрбие процесінде бір сапаны қалыптастыруды мақсат етіп, оның тех-нологиясын жасау мүмкін емес. Ол технологияны тексеретін нақты құралдар жоқ.

№15 Дәріс сабақ

Тақырып:Европа және АҚШ елдеріндегі әлеуметтік тәрбие тәжірибесі.

Дәріс мазмұны: АҚШ, Ұлыбритания, Германиядағы әлеуметтік педагогикалық жұмыс. Қиын балалармен, кемтарлармен, ересек-жұмыссыздармен әлеуметтік педагогикалық жұмыс. АҚШ-тағы ата-аналармен әлеуметтік педагогикалық жұмыс. Ата-аналармен ағартушылық педагогикалық жұмыс. Әлеуметтік педагогтың инвалидтермен жұмысы.

Батыс Еуропаның педагогтары әлеуметтік мәселелерді жан-жақты зерттеп, заман талабының сұранысын қанағаттанды-ру бағытында көптеген ізденіс жұмыстарын атқарды. Педагоги-ка ғылымының жаңа тармағы әлеуметтік педагогика пайда бол-ды. Ол тәрбиеге әлеуметтік факторлардың және педагогикалық практиканың қоғам дамуына тигізетін әсерін талдайды. Ерекше көңіл аударатын мәселе – әлеуметтік педагогиканың әлеуметтік жұмыспен байланыстылығында.

Біздің пікірімізше, әлеуметтік педагогика – әлеуметтік жұ-мыстың ғылыми-әдістемелік негізін салушы. Себебі, қоғамдағы білімнің қалыптастырушы сұрақтар, топтағы қарама-қайшылық тұлғаның өзін-өзі дамытуға дайындығы негізінен педагогикалық әдістердің көмегімен шешіледі. Осыған байланысты әлеуметтік жұмыстың ғылыми негіздері әлеуметтік жұмыстың қағидасы, мазмұны, әдістері, жолы және амалы сияқты әлеуметтік педа-гогикалық элементтерді қамтуы қажет. Әлеуметтік педагогика әлеуметтік жұмыс құрылымдағы психологиямен қатар түсінді-рушілік қызметті де орындайды. Әлеуметтік міндеттерді шешу көп жағдайда адамның тәрбиелілігімен анықталатын болғандық-тан, педагогикадағы болжаушылық қызмет тән. Педагогиканың бұл тармағына әлеуметтік жұмыстың субъектісі тұлғаның да-муының жетекші рөлі жатады.

Әлеуметтік педагогиканың шетелдік тәжірибесін оқу бір-қатар зерттеу әдістерді қолдануды қажет етеді. Олардың арасы-нан жалпы (тарихи, жүйелі талдау, салыстыру және т.б.) және жеке (сауалнама, бақылау, құжаттарды талдау) әдістерді бөліп қарастыруға болады.

Мысалы: шетелдің әлеуметтік педагогика даму тәжірибесі тұтас жүйелі элементтерден тұрады: мақсат, объект, субъект, мазмұн, қызмет, басқару, әлеуметтік педагогика амалдары.

Батыс Еуропа елдерінде әлеуметтік педагогикалық білім беру саласында мамандыққа сәйкес, практикалық оқу орнына көп көңіл бөлінген. Оқушылардың қызығушылығын есепке алу-дан басқа басты өлшем бір оқушының немесе мектептегі оқушы топтың білім алу жолында кеңес беруші тәжірибелі ұстаздың болғанын талап етеді. Ұстаздың жоғары кәсіби біліктілігі шы-ғармашылықпен айналысатын теория мен практиканы ұштас-тыра білетін маман ретінде, педагогикалық дағдысы қалыптас-қан оқушы бойына қажетті білім мен тәрбиені жеткізе білетін шеберліктің болуы шарт.

Балалармен әлеуметтік жұмыс аймағындағы қызықты жұ-мыстар АҚШ-та жүргізілгенін ерекше атап айтқан жөн. Бала-ларға әлеуметтік көмек беретін арнайы мекемелер келесідей қызмет көрсете алады: жағдайы нашар отбасыларының ата-ана-ларына тегін кәсіби білім беру ұйымдастырылған арнайы топ; жұмысқа орналастыруға көмекті қамтамасыздандыру; күндіз және кешке жұмыс жасайтын ата-аналардың балаларына қарау; күйеуге шықпаған аналарға қала орталықтарында денсаулық сақтау қызмет орнын құру; зорлық-зомбылыққа ұшырайтын ба-лаларды қорғау қызмет орнына қолдаушылық көрсету; балалар үйін қадағалау; асыранды балалардың отбасымен жұмыс жасау; жаңа отбасын балалардың бейімделуіне бақылау жүргізу; бала-ларға білім беретін әлеуметтік көмек көрсету; қызмет орында-рына дамыту, т.б. Мұндай орталықтар жағдайы едәуір жақсы отбасыларына ақылы қызмет көрсеткен. Кейбір жағдайда ғана қызмет көрсететін мекеме отбасының кіріс қаржысынан тәуелсіз атқарылатын болған. Әлеуметтік қызмет көрсету орындары жетім балаларды асырап алу жөніндегі мәселелерді өз міндетіне алған.

Ақыл-есі кем балаларға әлеуметтік қызмет көрсету пси-хиатриялық ауруханаларда және интернат үйлерінде, сондай-ақ, арнайы стационарлар мен диспансерлерде, емханаларда жүргі-зілген.

Бірқатар батыс елдері тәрізді АҚШ-та үйінен қашқан қаң-ғыбас балалармен жұмыс жасаған. Сондай-ақ, жетім сәбилер баспаханасы мен жатақханалар қызмет атқарған. Жеке және топтық кеңес беру орындары ата-аналармен әңгіме өткізу арқы-лы балаларды отбасына оралту мақсатын көздеді. Жас қашқын балаларға арналған тегін «сенім телефоны» орнатылып оларға арнайы көмек көрсетілді. Кәмелетке толмаған құқық бұзушы-лармен әлеуметтік жұмыс АҚШ-та бірнеше бағдарламалардың негізінде құрылған: полиция, кәмелетке толмаған балалардың соты, мектептер. Соңғы екі мекеме екі топқа бөлінеді: «қиын» және сотталған жасөспірімдерге орта және арнайы мектеп бағ-дарламалары есептелген.

Әлеуметтік жұмыстар АҚШ-тан басқа елдерде де қамтыл-ған. Әрі олардың қызмет көрсету сипаты сол ұлттың ерекшелігі іске асырылады. Мұндай мекемелердің бірі –Германия.

ХІХ ғасыр – Германиядағы әлеуметтік жұмыстың басталу ғасыры. Әлеуметтік жұмыстың өзіндік мамандарының сұраны-сы әлеуметтік мектептердің ашылуына түрткі болды. 1905 жылы алғашқы христиандық әлеуметтік әйелдер мектебі пайда болды. Соңғы төрт жыл ағымында тағы 13 мектеп жұмысын бастайды. Онда буржуазиялық отбасынан шыққан қыздар қайырымдылық мекемелеріндегі қамқоршы-тәрбиеші кәсібін оқыған. Халықты қамтамасыздандыру жөніндегі Пруссиялық министрліктің жар-лығы бойынша 1920 жылы мемлекеттегі әлеуметтік жұмысшы-лардың мамандарын басқару жүргізілді. Бұл заңды акт екінші дүниежүзілік соғысқа дейін Германияның әлеуметтік іс-әрекеті саласындағы мамандарды даярлаумен шұғылданған.

Ерекше атап өтетін жәйт, Германияда ғалымдар әлеумет-тік жұмыс пен әлеуметтік педагогика арасындағы айырмашы-лықтың ара-жігін ашып көрсетті. Әлеуметтік жұмыс пен әлеу-меттік педагогика – адамды мәдениет пен әлеуметтік және мате-риалдық жағдайды қамтамасыздандыру мақсатында әсер ететін ерекше форма. Әлеуметтік жұмыс клиентті күту мен қамқорлық көрсетумен байланысты. Әлеуметтік педагогика негізінен клиенттерге білім беру және тәрбиелеу сұрақтарымен шұғылда-нады. Мысалы: әлеуметтік педагог балаға Еуропаның мәдениет дәстүріндегі рухани тәрбиесін беру мақсатын көздейді.

Әлеуметтік педагог клиенттің күнделікті өміріне қатыса-ды, оларға педагогикалық ықпал етеді. Клиентті бақылайды, жалпы өмірін зерттеп, өзіндік ғылыми-әдістемелік қорытынды-лар жасайды. Нақты әлеуметтік сұрақтармен шұғылданып, олар-дың шешілу жолдарын іздейді. Әлеуметтік жұмысшы мен әлеу-меттік педагогтың ортақ жұмыстары көп. Бірақ аталған бағыт-тың мамандары түрлі әлеуметтік кәсіптердің ерекшеліктерін есепке алумен жүргізіледі.

Финляндиядағы міндетті білім беру тоғыз жылдық мек-тептен құрылған. Ол жалпы білім беру негізін қамтамасыз етеді. Бұл барлық түлектердің экономикалық жағдайын немесе тұр-ғын үйін анықтауға мүмкіндік алады. Міндетті мектептегі оқу мақсаты – баланың толық құқықты жауапкершілік қасиетінің жағдайы болуын, тәуелсіз болуын, шығармашыл адамды сүйе білетін, ынтымақтастыққа түсе алатын азаматты тәрбиелеу.

Финляндиядағы әлеуметтік тәрбиенің басты қағидасы– ба-ланың тәрбиесіне негізгі жауапты отбасы, ал мектеп бұл мін-детті шешудегі тек қолдау көрсетуші мекеме ретінде танылады.

Қазіргі кезеңде Финляндияда көптеген ата-аналардың пе-дагогикалық-психологиялық білімнен хабары бар. Осыған бай-ланысты міндетті білім беру мектептеріндегі мұғалімдер соңғы он-жиырма жыл ата-ананы ағарту ісімен шұғылданбай, отба-сымен қарым-қатынас құрып үлгерген. Бұл – нақты бір топтың оқушысына жауап беретін педагогтың мектеп семестрінің ағы-мында ата-анамен бірнеше рет әңгіме өткізгенінің көрінісі. Ата-аналармен кездесулер жалпы түрде жүргізіледі. Ата-аналар мек-теп ұйымдастырған түрлі іс-шаралаға қатысуда белсенділік та-ныта біледі. Мысалы: жұмыс орындарына баруы, лагерь жұмы-сына қатысуы. Маңызды жағдай – мектепте мазасыз мәселе туылар болса отбасының ол туралы хабардар болғандығы.

Сонымен қатар, жалпы міндетті білім беру мектептерінде мұғалімдер мен бірге студент-практиканттар жұмыс жүргізеді. Олардың білімі әдеттегі мұғалімге қажетті дайындықты және бір жыл арнайы оқуды қамтыды. Әлеуметтік педагогтарды да-йындау жүйесінде ұстаздық білімі жоқ адамдарға университет-тер 5 жылдық бағдарлама құрастырған. Оның мақсаты – сту-денттің білімін толықтыруға, еңбек етуге толық құқылы тұлға ретінде бейімделуге даярлау.

1960 жылдың соңында Норвегияда жаңа мектеп пайда болды (негізінен 7-9 жылдық) білім беру министрі мұғалімдерді дайындау жүйесін жасады. Арнайы пәндерді оқыту бойынша мұғалім бір жылдық білім алуы тиіс еді. Оқусыз олар мектепке жұмысқа алынбады.

Әлеуметтік педагог – бұл педагогтардың қатарын толық-тырған жаңа сападағы мамандық иесі. Бүгінде бұл мәселе әлем деңгейіндегі арнайы зерттеу пәні болып отыр. Бүгінгі және бо-лашақтағы әртүрлі санат топтарындағы тұлғаның қалыптасуы көбінесе әлеуметтік педагогиканың сәттілігіне тәуелділігін жоқ-қа шығаруға болмайды.