Tекст 12 - LAUDATE DOMINUM DE CAELIS (Ps 148)

¹ Laudate Dominum de caelis,

laudate eum in excelsis.

² Laudate eum omnes angeli eius,

laudate eum omnes virtutes eius.

³ Laudate eum sol et luna,

laudate eum omnes stellae et lumen,

⁴ Laudate eum caeli caelorum,

et aquae omnes, quae super caelos sunt,

⁵ Laudent nomen Domini.

Quia ipse dixit, et facta sunt,

ipse mandavit et creata sunt.

⁶ Statuit ea in saeculum et in saeculum saeculi,

praeceptum posuit et non praeteribit.

⁷ Laudate Dominum de terra, dracones et omnes abyssi.

⁸ Ignis, grando, nix, glacies,

spiritus procellarum, quae faciunt verbum eius,

⁹ Montes et omnes colles,

ligna fructifera et omnes cedri,

¹⁰ Bestiae et universa pecora,

serpentes et volucres pinnatae,

¹¹ Reges terrae et omnes populi,

principes et omnes iudices terrae,

¹² Iuvenes et virgines,

senes cum iunioribus laudent nomen Domini,

¹³ Quia exaltatum est nomen eius solius,

¹⁴ Confessio eius super caelum et terram,

Et exaltabit cornu populi sui.

Hymnus omnibus sanctis eius,

filiis Israhel, populo adpropinquanti sibi.

КОММЕНТАРИЙ

⁴ et aquae omnes, quae super caelos sunt — по Antiphonale Monasticum. Cp. текст в Вульгате: et aqua quae super caelum est. Далее указаны разночтения с текстом, использованным А. Волконским в его произведении «148 псалом» для трех голосов, органа и литавры.

⁶ У Волконского: statuit ea in aeternum, et in saeculis saeculi.

¹⁰ У Волконского pennatae.

¹³ eius пропущено у Волконского.

¹⁴ super caelum; у Волконского super caelus (явная опечатка).

¹⁴ exaltabit; у Волконского exaltavit.

¹⁴ Israhel; у Волконского Israel.

¹⁵ adpropinquanti; у Волконского appropinquanti.

¹⁴ В конце у Волконского добавлено Alleluia.

Текст 13 - CANTATE DOMINO CANTICUM NOVUM (Ps 149)

¹ Cantate Domino canticum novum,

laus eius in ecclesia sanctorum.

² Laetetur Israhel in eo qui fecit eum,

et filii Sion exultent in rege suo.

³ Laudent nomen eius in choro,

in tympano et psalterio psallant ei,

⁴ quia beneplacitum est Domino in populo suo,

et exaltabit mansuetos in salute.

⁵ Exultabunt sancti in gloria, laetabuntur in cubilibus suis.

⁶ Exaltationes Dei in gutture eorum,

⁷ et gladii ancipites in manibus eorum.

Ad faciendam vindictam in nationibus,

increpationes in populis.

⁸ Ad alligandos reges eorum in conpendibus,

et nobiles eorum in manicis ferreis.

⁹ Ut faciant in eis iudicium conscriptum,

gloria haec est omnibus sanctis eius.

КОММЕНТАРИЙ

⁸ conpendibus = compendibus.

Текст 14 - LAUDATE DOMINUM IN SANCTIS EIUS (Ps 150)

¹ Laudate Dominum in sanctis eius,

laudate eum in firmamento virtutis eius.

² Laudate eum in virtutibus eius,

laudate eum secundum multitudinem magnitudinis eius.

³ Laudate eum in sono tubae,

laudate eum in psalterio et cithara

⁴ Laudate eum in tympano et choro,

laudate eum in cordis et organo.

⁵Laudate eum in cymbalis bene sonantibus,

laudate eum in cymbalis iubilationis.

⁶Omnis spiritus laudet Dominum!

КОММЕНТАРИЙ

Ср. текст этого псалма с текстом в Симфонии псалмов Стравинского (текст 69).

⁵ bene sonantibus; Antiphonale Monasticum: benesonantibus.

CANTICA. Тексты 15-17

Текст 15* - MAGNIFICAT

¹ Magnificat anima mea Dominum

² et exultavit spiritus meus in Deo salvatore meo,

³ quia respexit humilitatem ancillae suae.

⁴ Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes,

⁵ quia fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius,

⁶ et misericordia eius in progenies et progenies timentibus eum.

⁷ Fecit potentiam in brachio suo, dispersit superbos mente cordis sui;

⁸ deposuit potentes de sede et exaltavit humiles;

⁹ esurientes implevit bonis et divites dimisit inanes.

¹⁰ Suscepit Israel puerum suum, recordatus misericordiae,

¹¹ sicut locutus est ad patres nostros,— Abraham et semini eius in saecula.

КОММЕНТАРИЙ

Источник текста: Lc 1:46—55.

⁸ exaltavit; не путать глагол exaltare с глаголом exultare (ср. строку 2).

Текст 16 - NUNC DIMITTIS

²⁹ Nunc dimittis servum tuum Domine secundum verbum tuum in pace,

³⁰ quia viderunt oculi mei salutare tuum,

³¹ quod parasti ante faciem omnium populorum

³²lumen ad revelationem gentium et gloriam plebis tuae Israhel.

КОММЕНТАРИЙ

Источник текста: Lc 2:29—32.

Текст 17 - BENEDICTUS

¹ Benedictus Dominus Deus Israhel,

²quia visitavit et fecit redemptionem plebi suae

* Здесь и далее в текстах из Вульгаты цифры в начале строк обозначают номера стихов по критическому изд. Б. Фишера.

³ et erexit cornu salutis nobis in domo David pueri sui,

⁴ sicut locutus est per os sanctorum

⁵ qui a saeculo sunt prophetarum eius

⁶ salutem ex inimicis nostris

⁷ et de manu omnium qui oderunt nos

⁸ ad faciendam misericordiam cum patribus nostris

⁹ et memorari testamenti sui sancti

¹⁰ iusurandum quod iuravit ad Abraham patrem nostrum

¹¹ daturum se nobis

¹² ut sine timore de manu inimicorum nostrorum liberati

¹³ serviamus illi

¹⁴ in sanctitate et iustitia coram ipso omnibus diebus nostris

¹⁵ et tu puer propheta Altissimi vocaberis

¹⁶ praeibis enim ante faciem Domini parare vias eius

¹⁷ ad dandam scientiam salutis plebi

¹⁸ eius in remissionem peccatorum eorum

¹⁹ per viscera misericordiae Dei nostri

²⁰ in quibus visitavit nos oriens ex alto

²¹ inluminare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent

²² ad dirigendos pedes nostros in viam pacis.

КОММЕНТАРИЙ

Источник текста: Lc 1:68—79.

Текст 18* - MISSAE ORDINARIUM

KYRIE

¹ Kyrie eleison, Kyrie eleison, Kyrie eleison.

² Christe eleison, Christe eleisori, Christe eleison.

³ Kyrie eleison, Kyrie eleison, Kyrie eleison.

GLORIA

⁴ Gloria in excelsis Deo,

⁵ Et in terra pax hominibus bonae voluntatis.

⁶ Laudamus te.

* В этом тексте и далее, если не оговорено иное, номера стихов (либо номера предложений в прозаических текстах) выставлены нами по возрастанию от едини­цы — для удобства учебной работы.

⁷ Benedicimus te.

⁸ Adoramus te.

⁹ Glorificamus te.

¹⁰ Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam.

¹¹ Domine Deus, Rex caelestis, Deus Pater omnipotens.

¹² Domine Fili unigenite, Jesu Christe.

¹³ Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris.

¹⁴ Qui tollis peccata mundi, miserere nobis.

¹⁵ Qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostram.

^l6 Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis.

¹⁷ Quoniam tu solus sanctus.

¹⁸ Tu solus Dominus.

¹⁹ Tu solus Altissimus, Jesu Christe.

²⁰ Cum Sancto Spiritu, in gloria Dei Patris.

²¹ Amen.

CREDO

²² Credo in unum Deum,

²³ Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae, visibilium omnium et invisibilium.

²⁴ Et in unum Dominum Jesum Christum, Filium Dei unigenitum.

²⁵ Et ex Patre natum ante omnia saecula.

²⁶ Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de Deo vero.

²⁷ Genitum, non factum, consubstantialem Patri per quem omnia facta sunt.

²⁸ Qui propter nos homines et propter nostram salutem descendit de caelis.

²⁹ Et incarnatus est de Spiritu Sancto ex Maria Virgine et homo factus est.

³⁰ Crucifixus etiam pro nobis sub Pontio Pilato passus et sepultus est.

³¹ Et resurrexit tertia die secundum scripturas.

³² Et ascendit in caelum, sedet ad dexteram Patris.

³³ Et iterum venturus est cum gloria, judicare vivos et mortuos cuius regni non erit finis.

³⁴ Et in Spiritum Sanctum, Dominum et vivificantem qui ex Patre Filioque procedit.

³⁵ Qui cum Patre et Filio simul adoratur et conglorificatur qui locutus est per Prophetas.

³⁶ Et unam sanctam catholicam et apostolicam Ecclesiam.

³⁷ Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum.

³⁸ Et exspecto resurrectionem mortuoram.

³⁹ Et vitam venturi saeculi.

⁴⁰ Amen.

SANCTUS

⁴¹ Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dominus Deus Sabaoth.

⁴² Pleni sunt caeli et terra gloria tua.

⁴³ Hosanna in excelsis.

⁴⁴ Benedictus qui venit in nomine Domini.

⁴⁵ Hosanna in excelsis.

AGNUS

⁴⁶ Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis.

⁴⁷ Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis.

⁴⁸ Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona nobis pacem.

КОММЕНТАРИЙ

¹⁰ gratias agere — «благодарить».

¹¹ omnipotens, -ntis — прил. одного окончания (part. praes. act).

¹² У И. С. Баха после Christe добавлено слово altissime, что следует лютеровской версии текста (см.: Blankenburg W. Einführung in Bach's h-moll-Messe.- Kassel, 1982. S. 14).

¹⁹ altissimus, -a, -um — превосх. степень прил. altus.

²⁰ spiritu — abl. sing. от spiritus, -us — сущ. 4-го склонения.

²⁵ natum [est] — perf. ind. act. от отлож. гл. nascor.

²⁷ genitum — PPP от gigno.

²⁹ incarnatus est — perf. ind. act. от отлож. гл. incarnor.

²⁹ factus est — perf. ind. act. от полуотлож. гл. fio, factus sum, fieri.

³⁰ cruciftxus — PPP от crucifigo.

³⁰ passus [est] — perf. ind. act. от отлож. гл. patior.

³⁰ sepultus est — perf. ind. pass. от sepelio.

³¹ resurrexit — perf. ind. act. от resurgo.

³¹ die — abl. sing. от dies, -ei — сущ. 5-го склонения.

³² ascendit— форма 3-го л. sing. perf. ind. act. = 3-му л. sing. praes. ind. act.

³³ venturus — part. fut. от venio; здесь в функции прил.

³³ erit — fut. ind. 3-е л. sing. от sum.

³⁴ vivificantem, -ntis — part. praes. act. от vivifico.

³⁵ qui locutus est; qui в значении «как».

³⁵ locutus est — perf. ind. act. от отлож. гл. loquor.

⁴² gloria tua; у И. С. Баха: gloria ejus, что соответствует лютеровской версии (обратный перевод с нем.) и точному чтению по Исайе (Ис 6:3). Подробнее см.: Blankenburg. Ор. cit. S. 14, 91).

⁴⁴ benedictus — РРР от benedicere.