Жұмыс. Энергия. Сақталу заңдары
, Механикалық жұмыс (Дж)
болса, А=0; болса, А>0; болса, А<0
дене көтерілген жағдайдағы жұмыс
үйкеліс күштерінің жұмысы
дене үдемелі қозғалғандағы жұмыс
денені серпімді деформациялағанда
қуат арқылы есептелетін жұмыс
кинетикалық энергия (Дж)
кин. энерг. өзгерісі бойынша жұмыс
кин. энергия туралы теорема (Дж)
потенциалдық энергия (Дж)
пот. энерг. өзгерісі бойынша жұмыс
пот. энергия туралы теорема (Дж)
серп. деформац. дененің пот. энерг.
толық механикалық энергия
қуат (Вт)
лездік қуат
Механизмнің ПӘК-і
дене импульсі ( ), кейде
қозғалыс мөлшері деп те атайды
күш импульсі, ( )
Импульстің сақталу заңы
Молекулалық физика
Кельвин және Цельсий шкаласының байлан
Молекула диаметрі
Заттың салыстырмалы молекулалық массасы
Зат мөлшері
жалпы масса
Молекула саны
Газ молекулаларының концентрациясы
МКТ-ң негізгі теңдеуі (Клаузиус теңдеуі)
газдың тығыздығы
, орташа квадраттық жылдамдық
Больцман тұрақтысы
Универсал газ тұрақтысы
температура мен энергия байланысы
Идеал газ күйінің теңдеуі
, , Менделеев – Клапейрон теңдеуі
Газ заңдары:
Изотермиялық процесс Бойль-Мариотт заңы
Изобаралық ұлғаю Гей-Люссак заңы
Изохоралықпроцесс Шарль заны
Термодинамика
Температура
денені қыздыру немесе суыту үшін
заттың меншікті жылу сыйымдылығы
Отынның жану жылуы
Балқу немесе кристалдану жылуы
Булану немесе конденсациялану жылуы
Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы
Термодинамиканың І-заңы
Идеал газдың ішкі энергиясы:
немесе ,
изотерм. процесс үшін термод. І заңы
изохор. процесс үшін термод. І заңы
Газдың атқарған жұмысы
изобаралық процесс үшін термод. І заңы
адиабаталық процесс үшін термод. І заңы
Жылу машиналарының ПӘК-і
сұйықты ток арқылы
қыздырғандағы ПӘК
орнаған температураны табу
Электростатика
Электр өрісі күш сызықтарымен сипатталады: оң зарядтан басталып, теріс зарядқа енеді.
Кулон заңы
ХБЖ-да Кулон заңы
- заряд пен жазықтың әсерлесу күші, кейде
Электр тұрақтысы
Пропорционалдық коэффициент
Электр өрісінің кернеулігі
SI жүйесіндегі кернеулік
екі параллель пластина арасындағы электр өрісі
жазықтың өріс кернеулігі
Cфера немесе шар ішінде кернеулік нөлге тең !!! және
- заряд тығыздығы, , - шар үшін
екі нүктелік зарядтың әсерлесу энергиясы
, Өріс потенциалы
Электр өрісі күштерінің атқаратын жұмысы
Потенциалдар айырымы немесе кернеу
Конденсатордың электрсыйымдылығы
Конденсаторлардың электрсыйымдылығы
Жазық конденсатордың сыйымдылығы
жазық конденсатордың кернеуі
Сфералық конденсатордың сыйымдылығы
Шардың сыйымдылығы
Конденсаторлардың жалғануы:
А) параллель:
,
Б) тізбектей:
,
,
Зарядталған конденсатор
энергиясы
энергия
энергия тығыздығы
энергия тығыздығы
Тұрақты ток
Ток күші (1 Ампер)
Электрон саны арқылы ток күшін есептеу
Заряд
Кернеу (1 Вольт)
Тізбек бөлігі үшін Ом заңы
Электр кедергісі мен кернеу
Өткізгіш кедергісінің материалына тәуелд-гі
меншікті кедергі
кедергінің температураға тәуелділігі
Өткізгіштерді тізбектей жалғау
- егер кедергілері бірдей болса, жалпы кедергіні табу
Өткізгіштерді параллель жалғау
- егер кедергілері бірдей болса, жалпы кедергіні табу
Электр тогының жұмысы (Джоуль)
Джоуль-Ленц заңы
Электр тогының қуаты ( Ватт)
Электр қозғаушы күші (1 Вольт)
Ішкі кедергіден бөлінетін энергия
Толық тізбек үшін Ом заңы
Электр тізбегінің ПӘК-і
Электролиз үшін Фарадей заңы
заттың электрохимиялық эквиваленті, кг/А·с
валенттілік, Фарадей тұрақтысы
типті жартылай өткізгіштер – электрондық өткізгіштер,
типті жартылай өткізгіштер – кемтіктік өткізгіштер
типті және типті жартылай өткізгіштерді бөлетін
шекараны ауысу деп атайды.
Таза жартылай өткізгіште электрондар мен кемтіктердің саны бірдей
,
Электродинамика
Магнит индукциясы (Тл)
тогы бар өткізгіш ұзындығы, м
Механикалық момент арқылы магн индук.
Ампер күші
Ампер күшінің бағыты сол қол ережесімен анықталады: сол қолымыздың алақанына магнит индукция векторы кіретіндей етіп, тік төрт саусақтың бағытын ток бағытына сәйкестендірсек, онда тік бұрышқа бұрылған бас бармағымыз Ампер күшінің бағытын көрсетеді.
Лоренц күші, α – υ мен В арасындағы бұрыш
Лоренц күшінің бағыты сол қол ережесімен анықталады: сол қолымыздың алақанына магнит индукция векторы кіретіндей етіп, тік төрт саусақтың бағытын жылдамдық бағытына сәйкестендірсек, онда тік бұрышқа бұрылған бас бармағымыз оң зарядқа әсер ететін Лоренц күшінің бағытын көрсетеді. Егер заряд қарама – қарсы болса, күш қарама – қарсы бағытта болады.
Нүкте тұрса, ток бағыты бізге қарай,
икс тұрса, ток бағыты бізден әрі қарай
бағыты солтүстіктен оңтүстікке қарай N → S
Оң бұранда магнит өрісінің күш сызықтарының бағытын
көрсетеді.
Сол қол – өткізгішке әрекет ететін күштің бағытын көрсетеді.
Электромагниттік индукция – м.ө. өзгергенде контурда ток пайда болуы.
Зарядталған дененің магнит өрісіндегі қозғалысы:
дене қозғалған шеңбердің радиусы
дене қозғалысының периоды
Электрон магнит өрісінде түзу сызықты қозғалады.
Бөлшектің жылдамдық векторы өріс сызықтарына
перпендикуляр болса – траектория шеңбер, болмаса – винттік
сызық болады.
тогы бар өткізгіштер арасындағы күш
магнит тұрақтысы
ортаның магнит өтімділігі вакуумдегі магнит индукциясы
индуктивтілік
- ферромагнетиктер үшін
- парамагнетиктер үшін
- диамагнетиктер үшін
- вакуум үшін
Ферромагнетиктің температурасы Кюри температурасынан
жоғары болса, ол өзінің ферромагнетиктің қасиетінен
айырылады.
Электр өрісінің ағыны
Магниттік ағын (Вб)
Күш моменті
Электромагниттік индукция заңы, ЭҚК-і
Қозғалыстағы өткізгіштің ЭҚК-і
Өздік индукция
Өшпейтін тербелістер периодты түрде
өзгеретін индукциялық ЭҚК-і
Индукциялық ЭҚК-інің әсерінен тұйық
өткізгіштегі индукциялық ток
Магнит өрісінің энергиясы
м.ө. энергиясының көлемдік тығыздығы
магниттік қысым
Анод +, катод -
Ток жоғары бағытталса, магнит индукция векторының бағыты сағат тіліне қарсы, және керісінше.