Оқуты модулі Б2 - Ортодонтиялық аппараттарды дайындау тәсілдері.

Ортодонтиялық аппараттарды тіс-техник жасайды. Көрініс алу үшін дәрігер қалып алып тіс-техникке береді. Ортодонтияда конструкциясын тандау үшін және емдеу нәтижесін байқау үшін 2 жұптан жоғарғы және төменгі жақтан көрініс алынады.
Бірінші жүп - жұмыс көрініс, онда ортодонтиялық аппарат дайындалады,

екінші жүп - диагностикалық көрініс -бағалау үшін.

Ортодонтиялық тәжірибеде эластикалық массалар қолданады. Ортотонтиялық апараттарды дайындау кезенде тістер және алвеолярдық өсінділер бір-бірімен байланыста болмауы керек, жоғарғы және төменгі жақтың суйектерінің өсуіне кедер келтірмеу үшін. Диагностикалық көріністі, ереже бойынша қалып арқылы: көрініс эластикалық материалдан алынады, цоколь құрастырғыш көмегімен келтіреді. Арнайы цоколь – Брюкль, Грот олардан алынған көріністер қашан да болса орталық окклюзияда болады, окклюдаторсыз. Егерде арнайы цоколь болмаса, онда қалың болат қанылтырдан рамка дайындалады. Ортодонтиялық емдеу кезенінде өзгерістер болады, сол үшін беттің көрінісі алынады. дәрігер беттен гипспен қалып алады, қалындығы 1,5- 2 см. Беттен маска алу үшін ауруды стоматологиялық креслода горизонталды жағдайда жүргізеді, шашын орамалмен , көзін, кірпігін, қасын дәкемен жауып, бетін вазелинмен, мұрына резина түтікшіні шығарады. Екі резина тостағаншаға /колба/ гипсты сүйық етіп араластырады, жәй-жәй ұрып отырып бетке құйямыз. Көріністі құйып болған соң 4-5 сағаттан кейін беттің маскасын ашамыз. Гипс бетке қатқаннан кейін абайлап аламыз, шетіне ертілген балауыз қүйямыз, сосын 1-2 сағатқа сабынды суға салынады.

Негізгі тірек-ұстап тұрушы құрылғылар- жасанды сауыт, сақина тәрізді құрылғы.

Көмекші қатайту бөліктері-ілмектер, түтіқшелер.

Оқуты модулі Б3,Б4 - Вестибулярлық және ауыз протездің дайындау тәсілдері және оларды қолдану. Зиянды әдеттерді жоюға арналған аппараттарды дайындау және оларды қолдану.

Вестибулалық пластинкалар – ауыз қуысында кіре беріс беткейде орналасады.

Көрсетімдер:

1. зиянды әдеттерді жоюға арналған /саусақ сорғанда, тырнақ тістеу және т.б. /;

2. жоғарғы және төменгі еріндерді бір-біріне тиіспеу;

3. мұрынмен дүрыс тыныс алмау ;

4. дүрыс емес жұтыну,

5. ауыздың айналма бұлшық еттерің жаттықтыру үшін ;

6. жоғарғы жақтың алдынғы тістердің кисайғанда .

Вестибулалық пластмассалық пластинкалар дайындау тәсілі :

жоғарғы және төменгі үлгіден алынады -

1. гипстен қүйылған жұмыс үлгісің алу ;
2. балауызды базисте үлгіні окклюзиялық валиктермен окклюдаторда гипстеу конструктивті тістемде,
3. үлгіде вестибулярды беттен алвеолярлы өсіндісіне және тістерге, балауызды қыздырып жабыстыру,
4. екі қабат балауызбен, дайын болған балауызды үлгіге, вестибулярды бетке жабыстыру,
5. құрыштан жасалған, қалындығы 1,2-1,5 мм сымнан сақина тәрізді құрылғы жасау,
6. сымнын екі шетін майыстыру,
7. сымды аздап қыздырып, балауызды пластинаға сыртқы бетке орналастыру,
8. артық балауызды пышақпен алып тастау,
9. кюветаға гипстеу, балауыздан оны пластмассаға ауыстыру,
10. протезді өндеу, жылтырату.

Вестибулалық және ауызға арналған пластмассалық пластинкалар:

вестибулярды және тілды пластмассалық пластинкалар құралады - бір-бірімен

сыммен байланысқан / Краус апп-ты / және пластмассамен / Мюлеман пропульсор/.

Краус апп-ты – ашық және прогнатия тістемдерді емдеуге пайдаланады.

Мюлеман пропульсор – прогнатия тістемді емдеуге қолданады, зиянды әдеттерді /тіл,ерін сорғанда/ жоюға арналған, ауыз қуысымен тыныс алуға кедер етеді.

Вестибулалық және ауызға арналған пластмассалық пластинкалар дайындау :

1. конструктивті тістемде, үлгіні окклюдаторда гипстеу ;
2. вестибулярлық пластинкасын вестибулярлық бөлігіне, ұқсатып үлгі алу ;
3. төменгі жаққа, балауыздан пластинканың базисін дайындау ;
4. базисті пластинкасын ,накладкамен төменгі жақтың алдынғы тістерден өту ;
5. ұрт тістердің шайнау бетіне өтпей, вестибулярлық пластинкаға қосылу ;
6. балауызды конструкциясың үлгіден алу ;
7. кюветаға гипстеу .

Оқуты модулі Б5,Б6- Алмалы-салмалы механикалық аппараттарды дайындау және оларды қолдану. Тістердің ерінге қарай ығысуы кезінде қолданатын алынбайтын механикалық аппараттар.

Алмалы-салмалы механикалық аппараттар: алмалы-салмалы вестибулалық доға және кеңейтетін бұрандамасы бар пластинка.

Көрсетімдер :

1.тістердің вестибулярды ығысуы,

2.тістердің дисталды ығысуы,

3.тістер доғасың кенейту үшін,

4 тістер қатарың кенейту үшін,

5.диастема,

6.сүт тісі кезінде тістердің тандайға немесе тіл беткейіне тіс өсінен өзгергенде,

7.тұрақты тістердің алғашқы кезінде.

Алмалы-салмалы пластинкадаорналасқан кіреберіс беткейіндегі алдынғы тістердің кесубеткейіне жақынырақ ит тісімен U имектелген алдынғы тістердің кіреберіс беткейіндегі қисайуы.

Ортодонтиялық сымнан қалындығы 0,6-0,8 мм, ұзындығы 120-130 мм орта бөлігінде майыстырып, доға алдынғы және ұрт тістердің вестибулалық беткейінде, тістердің орта шамасында болуы тиісты.Алдынғы тістердің 12,22 дисталды бағытқа қысқышпен сымды 90 градусқа майыстырып вертикалды аланға, ит тістердің мойыннан 2,0-2,5 мм асып, жартылай домалақ бұралған сымды U-тәріздес иеміз , ит тістердің және премоляр тістердің ортасынан сымды тіл беткейге өткізіп, доғанын екі шетің бекітілуіне байланысты балауызды аппаратқа жабыстыру. Доға дайын болған соң, пластинка жасалады

Алмалы-салмалы пластинкасы ит тісті вертикалды және тандай тіл беткейінеқозғалтуға қысқышпен ортодонтиялық сымды қалындығы 0,6 мм, ұзындығы 170-180 мм, М-тәріздес иілген сымды қолданамыз, сымның орта бөлігі ит тістің вестибулярды беткейінде жабысып және экваторға тиіп тұру керек. Алмалы-салмалы пластинка мен ит тісті дисталды бағытқа өзгерту үшін

сымды Г-тәрізді иеміз, ал жартылай домалақ ілмекті жұлынған премолярдің үстіне орналастырады.

Пружиналы алмалы-салмалы пластинкалар дайындау:

ортодонтиялық сымнан қалындығы 0,6 мм, ұзындығы 30-60 мм жартылай домалақ қылып 180 градусқа бір-біріне қаратып, вертикалды тістердің ығысуына перпендикулярды орналастырады. Пружина жылжып кетпеу үшін , оны пластмассалы балаузға орналастырады, цементпен және балауызды пластинкамен жабып, базис жасайды.

Жылан тәріздес пружинасы бар алмалы-салмалы пластинкатіс қисайғанда қолданадыкіреберіс беткейде. Алдынғы тістер кіреберіске қарай қисайған кезде, жылан тәріздес пружина домалақша пружинаға ауысады, ортодонтиялық сымнан қалындығы 0,6 мм жіне ұзындығы 60-120 мм, бірінші қиылсықаны алдынғы тістердің тіл беткейінде, тістердің ортасынан өтеді, қалған 2-3 қиылсықаны бірінші сымдың қиылсықынымен паралелды жатады. Жылан тәріздес қиылысқан сымдар /90 градус/ бұрыштары, балауызды пластмассаға құралған.

Д.А.Калвелис пластинкасы женсекілді пружинасы бар- ортодонтиялық сымнан қалындығы 0,6 мм, ұзындығы 50 мм алдынғы және премоляр тістерге , қалындығы 0,8 мм сым ит тістерге қолданады. Пружина иіктан тұрады , ол тісті мықтылап бекітеді, екі жартылай домалақ қиылғаны бар, біреуі қалыптастырады, екіншіні базиске орнатады.

Алмалы-салмалы ортодонтиялық аппараттарға кламмерлер дайындау :

Алмалы-салмалы ортодонтиялық аппараттардың бекітілуіне байланысты кламмерлер :

1. Екі иіқты кламмер
2. Бір иіқты Джексон кламмер
3. Дуйзингса кламмер
4. Рамочный
5. Түмелік кламмер
6. Шварц кламмер /стреловидный/
7. Адамс кламмер

найза секілді майыстырады, кламмер екі премоляр тістердің ортасында қылиек емізікшесінің ұшы сосын екі жаққа сымды бұрайды, қысқышпен кламмердің иықтарын майыстырып екі жаққа қарап тұрған қийсынды

Шварц кламмерді ортодонтиялық сымнан қалындығы 0,6 мм, ұзындығы 80 мм дайындайды. Кламмерлерді жасайды, осылардан тағы да екі өсіндік жасайды, екі қатар тұрған тістердің шайнау бетіне, содан кейін тіл беткейіне өтіп алмалы-салмалы аппараттын базисіне кіреді.

Адамс кламмерді жалғыз тұрған тіске, сүт тістемдегі молярға және премолярға, бірінші молярға тұрақты тістемдегі қолданады /0,8 мм- 50 мм/.

Дуйзингс кламмер /0,8 мм-60 мм/ сымды тіске тиғызып майыстыру, тістің ортасына жетпей сымдың үшін екі жаққа қарату, тістің аралығынан өтіп тіл беткейіне, аппараттын базиске орналастыру.

ОҚУТЫ МОДУЛІ Б7,Б8- Жетілдірілген доға тәрізді аппараттар. Лайтвер-техникасы /Бегга аппараты/. Джонсон аппараты. Рикетстің биопрогрессивті техникасы. Эджуайз техникасы /брекет жүйесі / туралы түсінік. Брекетті қолдану көрсетімдер мен қарсы көрсетімдері.

Бегга аппараты. Бегг осы аппаратты үсынды – сәқина тәрізді дөнгелектерден түрады, тірек және жылжымалы тістердің вестибулярды беткейінде құлыпты біріктілген /замковое крепление/. Осыған құрылғылардың домалақ сымды доғамен қалындығы 0,3-0,4 мм, құрастырлады, доға тістерді қиғаш немесе тістерді барлық бағыттарға жылжытады. Бегг аппаратты стандарты құралдардан жасайды.

Джонсон аппараты.Джонсон Энгль аппаратын жетілдірген, қатты вестибулярлық доғаны қабатталған /твин-арч/ құрыштан жасалған доғаға ауыстырады .Бір доғасы төртбұрышты қалындығы 0,2-0,4 мм , ал екінші доғасы домалақ , екі доғасы да бірдей домалақ болуы мүмкін .Бүралған доғалардыда қолдануға болады. Тіректі және жылжымалы тістердің дөнгелектеріне вестибулярды беткейінде орналасқан , скобалар және пенал тәрізді құлып қақпағы бар дәнекерлейды , осыған доға кіріп түрады .Джонсон апп-ты стандарты құралдардан жасайды .

Брекеттер -бұл бір-бірімен доға арқылы байланысқан, тістің сыртқы бетіне арнайы желіммен жабыстырылып, емдеу курсы біткенше алынбайтын, арнайы құлыптар қатарынан тұратын құрастырма. Тірек бөлігі сақина түрінде артқы алтыншы немесе жетінші тістерге бекітіледі. Олар қалай әрекет етеді? Брекет жасалатын материалдардың барлығы пішінді қайталау қасиетіне ие болғандықтан, олар бастапқы тіс қатарына лайық белгілі бір пішінге келтіріледі. Брекеттер орнықтырылғаннан кейін доға үнемі осы пішінге келуге тырысатын болады. Брекеттер кез-келген бағыттағы жеке алғандағы тістің орнын өзгерте алады.