Тақырып 4. шынжырлы берілісті есептеу

Шаң үй-жайда екі аусымда жұмыс істейтін ашық шынжырлы берілісті есептеу. Жетек түрі, қозғалтқыштың Р₁ қуаты, кіші жұлдызшаның n₁ айналу жиілігі, берілістің i беріліс қатынасы 4.1 кесте деректері бойынша таңдалып алынады. Беріліс орталықтары сызықтары горизонтқа қатысты a =40° бұрышпен орналасқан, шынжырдың тартылуы қысымды аунақшамен жүзеге асырылады, шынжыр оқтын-оқтын 6...8 сағат жұмыс істеген сайын майланып отырады, шынжыр – аунақты.

Сурет 4.1

Кесте 4.1

Параметр

Варианттар

Р1, кВт

7,5

2,5

5,0

6,0

n1, мин-1

i

Берілістің түрі

ІЖ қозғалтқыштан ұсатқышқа

эл. қозғалтқыштан таспалы (ленталы) транспортёрға

Топсалардың тозуы жетек шынжырының жұмыс қабілеттілігі жоғалуының негізгі себебі болып табылады. Жүктеменің сипаты мен шамасы, шынжырды майлау және тарту шарттары, кіші жұлдызшаның айналу жиілігі мен тістерінің саны, берілістің жұмыс режимі тозу бойынша шынжырдың қызмет ету мерзіміне айтарлықтай әсерін тигізеді. Стандартты жетек шынжырларын (төлкелі, аунақты, тісті) көп жыл бойы текшелік сынақтан өткізу олардың тозу бойынша ұзақ тұрақтылығын анықтауға (3000...5000 сағ. кем емес) және қадамға тәуелді шынжырдың Р_ц қуатын анықтауға мүмкіндік берді.

Төменде 14-нұсқа 4.1 кестедегі бастапқы деректер бойынша шынжырлы берілісті практикалық есептеу орындалған. (Р₁ = 6,0 кВт, n₁ = 350 айн/мин, i = 3, жетек электрқозғалтқыштан таспалы тасымалдауышқа).

1. Кіші жұлдызша тістерінің санын нұсқауларға сәйкес Z₁ = 25 деп аламыз:

i	1...2	2...3	3...4	4...5	5...6	>6
Z1	30…27	27...25	25...23	23..21	21..17	17…15

2. Шынжырдың ұзақ тұрақтылығын долбарлау бойынша осьаралық қашықтықты а = (30...50) Р_ц қатынасынан алу қажет. а = 40 Р_ц деп қабылдаймыз.

3. Пайдалану жағдайындағы берілістің P_p есептік қуатын анықтаймыз

(4.1)

Мұнда К_э, ,К_Z, К_n – сәйкесінше пайдалану, тістер саны және айналу жиілігі коэффициенттері.

Пайдалану коэффициенті:

(4.2)

Жүктеменің К_D динамикалылық, K_a осьаралық қашықтық, К_н горизонтқа беріліс орталықтары сызықтарының көлбеулік, К_рет шынжырдың тартылуын реттеу әдісі, К_м майлау әдісі және шынжырлы берілістің К_реж жұмыс режимі (ауысымдығы) коэффициенттерінің мәндері П 4.1 кестеде берілген. Бастапқы деректерді есепке ала отырып, қабылдаймыз: К_D = 1,0 (электрқозғалтқыштан таспалы тасымалдауышқа жүктеме бір қалыптыға жақын); а < 60° болғанда а = (30...50)P_ц, К_н 1 болғанда К_а = 1; К_тір =1,1; K_с = 1,8 (өндіріс шаңды, майлау жеткіліксіз); К_реж = 1,25 (жұмыс екі ауысымда жүргізіледі).

Тістер саны коэффициенті K_Z =Z₀₁ / Z₁ = 25 / 25 = 1,0 (тістер саны Z₀₁ = 25 болатын жұлдызшалар орнатылған текшеде шынжырларды сынайды). Базалық айналу жиілігі n₀₁ = 400 мин^-1 болғанда айналу коэффициенті K_n = n₀₁ / n₁ = 400/350 = 1,14. Соңғысы берілген n₁-ге жақын келесі қатардан таңдалып алынады:

50; 200; 400; 600; 800; 1000; 1200 және 1600 мин^-1

Жоғарыда қабылданған коэффициенттерді 4.2 және 4.1-формулаларға қоя отырып, келесіні аламыз:

4. П 4.2 кестесі бойынша n₀₁ = 400 мин^-1 және Р_р = 17 кВт үшін қадамы Р_ц= 25,4 мм және жарамды есептік қуаты [Р_р]= 19 кВт болатын ПР-25,4 шынжырын таңдап аламыз.

Шынжыр қадамының Р_ц есептік мәні максимал айналу жиілігі бойынша тексеріледі:

	Айналу жиілігі n1, мин-1
Аунақша шынжырдың мүмкіндік қадамы [Рц]max, мм	12,7	15,87	19,05	25,4	31,75	38,1	44,45	50,80

n₁ = 350 мин^-1 үшін қадамы [P_ц]_max = 44,45 мм болатын шынжыр жарамды екеніне көз жеткіземіз, демек Р_ц = 25,4 < [Р_ц]_тах.

5. Осьаралық қашықтық а = 40 · Р_ц = 40 · 25,4 = 1016 мм;

Шынжыр жылдамдығы .

К_С = 1,8 коэффициенті дұрыс таңдалып алынғаны дәлелденді, себебі = 3,7 < 4,0 м/с.

6. Шынжыр буындарының саны:

Толық санға дейін дөңгелектеп, Z_зв = 132 қабылдаймыз. а-ны келесі формула бойынша анықтаймыз:

7. Шынжыр бос тармағының салбырауын азайту мақсатында осьаралық қашықтық шамасын Dа = 0,003 · а = 3 мм азайтып, соңғысы а = 10 18 мм деп қабылдаймыз.

Жұлдызшалардың диаметрлерін формуласы бойынша анықтаймыз, бұдан

8. Шеңбер күші

Центрден тепкіш күштен тартылу:

мұндағы q - аунақты шынжыр ұзындығы бірлігінің массасы шынжыр қадамы бойынша таңдалып алынады;

Рц, мм	12,7	15,875	19,05	25,4	31,75	38,1	44,45	50,8
q, кг/м	0,75	1,0	1,9	2,6	3,8	5,5	7,5	9,7

Шынжыр массасынан бастапқы тартылу күші:

мұндағы К_f –салбырау коэффициенті. (Шынжыр горизонталь орналасқанда К_f = 6; горизонтқа 40° бұрышпен К_f = 3,0; тік орналасқанда К_f = 1,0); g =9,8 – ауырлық күшінің үдеуі.

Шынжыр тартылу күшінің суммасы:

Жұлдызша білігіне әсер етуші S күші:

9. Шынжырда резонансты тербеліс тууы мүмкіндігін бағалаймыз: