Жедел ағымды гломерулонефрит

Жедел ағымды гломерулонефриг (ГН)-инфекциядаи кейін 1-З апта өткен соң жедел нефриттік синдроммен басталып, циклдық агымының бірте-бірте бәсеңдейтіи бүйрек ісінуі қатарының қабынуы (постинфекциялық)

Этиологиясы. Әрүрлі бактериялар, вирусгар, паразит. Олардың ішінде біздің аймақтарда ол жиі кездеседі ісігі- гемодинамикалык стрептококк, оның нефриттік тобының 1, 2-ші тиімі. Мұны "жедел пострепгококктік ГН" дейді. Ауру алдында балада баспа, фариигит, кейде стрептодермия болуы мүмкіи.

Патогенез. Жедел ағымды гломерулоиефрит, оның ішінде нақ стрептококке байланысгы, циркуляцияда иммундық комлекс құрау жолымен дамиды. Қан құрамында антиген, антидене жәие комплемент бар иммундық комплекстер құралым, олар бүйрек шумақтарының базальдық мембранасына орналысып, кабыну туғызады. Қабынуға қаптап келген ( макрофактар, нейтрофилдер, лимфоциттср) және жергілікгі клеткалар( мезангий, эндотелий т.б.) қатысын, солардаи ферменттер, әртүрлі цитокиндер шумак капиллярларының қабырғасын зақымдайды. Оларға қосыла қанұюы күшейіп (Хагсмаи факторының белсенуі арқылы), фибринолиз және комплемент жүйелері белсенеді.

КЛИНИКАСЫ.Нефриттік синдром дем, егер ауруда мына классикалық белгілер жиынтығы болса айтамыз:

—дене ісінуі ( бірақ анасарка сирек);

—қан қысымының көтерлуі, ол да көбіне орташа дәрежеде және өте

ұзаққа созылмайды;

— гематурия-макрогематурия не микрогематурия;

— протеинурия, әдетте орташа ( тәулік мөлшері 2г-нан аспайды);

— олигоанурия және бүйрек жетіспеушілігі белгілері(азотемия), ол да

көбіне ұзаққа созылмайды.

Нефриттік синдром 5-6 жастан кейіи, мектеп жасындагы балаларда жиірек болады. Шағымдары- нефритке ғана тән емес белгілері:

баланың басы ауыруы, көңіл-күйі бұзылуы, тамаққа тәбеті болмай, шаршап, әлсіреуі. Бет пішіні бозғылт тартады. Зәр азайып, қызғылт тартады. Нефриттің белгілері (ісіну, қан қысымы жоғарылау жэне т.б. өзгерістер дамиды)

Шумақ инфильтрациясы төмендсп, олигурия, сосын оның салдарынан азотемия пайда болады.

Ісіну де, қан қысымының көтерілуі де негізіиеи организмде тұз және су жиналғанына байланысгы дамиды. Сонымсн қатар ренин-ангиотензин-альдостерон (РАА ) жүйесі де белсендіріледі.

Протеинурия - шумақтың, протеиурия орташа мөлшерде ( <2 г/тәу ) болады. Оның ұзақ персистенциясы, әрі қарай өсуі созылмалы нефритке ауысканын көрсстуі мүмкін.

Гематурия- нефриттік синдромиың ең негізгі белгісі. Капилляр өткізгіштігі жоғарылаған соң қандагы эритроциттер капсула қуысыиа, яғни зәрге шығады. Бұл кезде эритроциті және зарядын өзгертеді .

(деформацияланған эритроциггер, яғни гломерулярлық гематурия). Алгашқы кезде макрогематурия зәр түсі кызарады, коңыр болып, содан соң микрогематурияға ауысуы мүмкін. Ал макрогематурияның рецидивті қайгалана берсе, ол созылмалы нефритті көрсетеді, биопсияны көрсетеді. Интерсгициддегі, өзгеше эпителиедегі өзгерістерге байланысты лейкоцитурияда болуы ықтимал, ол, әдетте, бактериалды.

Асқынулары.

Асқыну негізінен нефриттін патогенез тетіктері-гиперволемия, гиперкоагуляция, қан қысымының өте жоғары болуы т.б. құбылыстарға байланысты. Олар кеселдің диагнозы уакытында дұрыс қойылмай, жогарыдағы кұбылыстарға қарсы жедел ем жүргізілмегенде не гиперволемияны күшейтетін, керексіз ертінділерді қанға көп құйғаннан болады.

Эклампсия (амгиоспасгикалық энцефалопатия) – ми қантамырларындағы спазм және натрий, су көбеюі салдары, гипертензия болғанда кенеттен болатын асқыну.

Клиникасы- баланын басы қатты ауырады, айналады, лоқсып, құсады. Көзі тұманданып, көрмей де қалады. Қан кысымы жоғары. Көз карашығы кеңейіп, сәулені сезбей, бала есінен айырылады. Дене құрысуы, тоникалық, клоникалық тырысу пайда болады. Беті көгеріп, демі қырылдауы мүмкін. Бас қуысындағы қысым жоғарылайды, ол жұлын пункциясы арқылы анықталады.

Жедел ағымды бүйрек жетіспеушілігі ( ЖБЖ) басқа көп себептермен салыстырғанда гломерулонефритге көбіне функционалдық, транзиторлық түрде болады. Ол алғашқы кезең белгілері азайғанда, диета сақталса және басқа гломерулонефрит емін жасағанда, кетсді. Осы себепгср жедел ағымды жүрек-қантамыр жетіспеушілігін (ЖҚЖ) туғызу мүмкін. Гипертензия, гидратация, миокард дистрофиясы салдарынан жүрек шекарасы кеңиді, бауыр үлкейеді, өкпеде ылғалды сырыл пайда болады, жүрек үндері әлсіреп, тахикардия, жүректе шу аныкталады. Опың да ауыр түрі балаларда сирек кездеседі. Дүрыс ем тактикасы ( тұз, су жиналуын азайту) оның алдын алады.

Диагноз қоюға кеселдің жсдсл басталуы жоис пеғізғі бслгілсрі-ісіну, гипертензия, зэр озғсрістері жомс азотсмия-көмектеседі. Зэр синдромыыда алғашқы күннен бастап, капдай озғерістер болғанын мүқият анықтау қажет. Лрудыц даму себсбіп табу аса мәнді.

Ажырату диагиозы. Нефриттік синдромнан мүлдем болек, нефротикалық синдром (ІІС) балаларда көп. Ол озіге тән белгілермсн ажыратылады. Жедел ағымды гломсрулонсфритті созылмалы 111-тен ажырату бала ауруыпыц даму тарихын зерттсу арқылы жүрғізілсді жэне биопсия жасалады.

Жедел ағымды пислоисфриттсп ажырағуа ісіну мен ғипертензия болуы, ғематурияпың басым болуы, оның гломерулярлык касиеті көмектеседі. Керісінше, пислонсфри тән белгі-бактсриурия-гломсрулопефритте болмайды. Егср диаікоз кумопді болса, эхография арқылы тас, аномалия, гидронефроз сияқты урологиялық аурулардан міндетгі түрде ажырыту керск. Бұл ауруларға гломерулярлық емес гемагурия тән.

Жүйелі қызыл ноқтада ( люпус-пефрит) болатын екіншілік нефритте басқа жүйелік белгілері болуы, LE клеткалар, АИФ ( антинукларлық фактор), анти-ДНК денелер табылу арқылы жонс т.б. одсйі іскссру арқылы анықталады. Люпус псфриттіц дс морфолоіиялық бслғілері биоисиямен

анықталғаны қазіргі заманға сәйкес талап. Гсморрағиялық васкулиттегі нефрит терідегі геморрагия, буын, абдоминалдық синдромдармен білінеді. Интерстицийлік нефритке ісіну, гипертензия, протеинурия (1 г/тэу артық) тэн емес. Ал тек зәр синдромы ғана болса, гематуриямен қатар, лейкоцитурия жэне гипоизостенурия тэн. Интерстицийлік нефрит диагнозына кеселдің алдында өзекшелерге токсикалық әсер ететін ерекше жағдайлар болуы ( көп дәрі ішу, улану, аллсргия эсері т.б.) көмектеседі.

Ағымы мен болжамы.Алгашкы 2-4 апта, эсірісе бірінші күндер,-ауру белгілері ең анык білінетің кезең. Содан кейін экстрагенитальдық белгілер, макрогематурия, протеинурия тсз ксйім қайтып, аурудың жағдайы жеңілдей бастайды. Аурудың циклдық аіымды, жсніл түрлерінен 1-2 айдан кейін-ак бала айығуы мүмкін. Бірак ксйбір ауру белгілері-мысалы, микрогематурия үзағырақ жүруі ықтимал (6ай-1 жылға дсйін). Сондыктаіі баланы ұзақ бақылап, тексеріп туру қажет. Нғер кссел балада стпрептококке байланысты болып, нағвз нефриттік синдроммен білінсе, онда балалар көбіне (>80%) мүлдсм айғып кетеді.

Емі.Аурудын қызу ксзеніидс 2-4 аптаға төсек режимі тағайындалады. Диета-ғломерулоиефрит емінің басты күрамы. Дистапың нсгізғі шарттары:

1) натрийді азайту, сол аркылы ісіну, ғипертензияны түсіру;

2) белокты азайту;

3) баланы жеткілікті калориямсп камтамасыз ету.

Диетаға барлық жарма, үіпіаи істслген тағамдар, коконіс -жемістер, каі-гг т.б. кіреді. Сүт, қаймақ молшсрмси жоне жүмыріка бсрілсді. Міпдстті түрде осімдік майы басымдау бсрілсді. Тск ет, сүзбс, балық тзрізді белогі коп тағамдар, түзды, кептірілғеп іағамдаріа рүқсат етілмейді. Бүл диета аурудып басты бслғілсрі кайткашиа гаі айындалады да келссі 1-2айда біртс-біртс басқа гағамдармеп (ст, балық, сүзбс) ксцсйгілсді. 'Гуз молшсрін аса мүқият қадағалайды: біртіндеп 1 ғраммнан 3-5ғр. дсйін қосады.

Олиғуанурия, экламисия, жүрск-қаігіамі,ір жсііспсуіпіліғі кауіпі болғанда эсіресе түз, суйық бсрілуі азайтылуы ксрск. Олигуапурия кезеңінде калий бар тағамдар барыніпа шектелуі тиіс.

Режим мен диета басқа, жедсл агымды гломерулонсфрит сміне апгибиотик қосылады. Пенициллин, жартылай синтстикалык пенициллиндср не макролид 2-4 апта бсрілсді. Созылмалы иифскция ошақтары мүкияі-еиделеді.

Қалған дәрілер ауру бслғілеріпс байлаіи>ісгы : көбіне диурстик псн гипотепзивті эсері бар дорі-дормсктср.

Диурегикгсрдіц ішіпдс нсғізіпсн жаксы комскгксеііні-салуретиктер ( фуросемид, ғиі'10'гиазид, олармсп бірғс , калиіі сактайтындары- верошпироп, триамтерен т.б.) Оларды :)уфиллиимсн коса бсруіс болады. I Ісфриттік ісіиу диста, режим нс фуроссмид оссріисп (1 -2-6мі /кг) тсз-ақ қайіады. Эклампсия, олиғоапурия, жүрск-окпсдс су жипалғапда қанға лазикс (1-Юмғ/кғ-ға дсйін) еиғі түрлі ерітіиділермсн (рсополюглюкиіі, гсмодсз) инфузия ретінде бірге беруге болады. Тұрақты гипертензияга қарсы, диуретикпен катар, гипотензивті дэрілер (ангиотензин өзгертуші фермент ингибиторлары, калыдий каналы блокаторлары жонс т.б.) беріледі.

Гепарин- тіке әссрлі антикоагуляпт, қазірдс шсктсулі, тск тромбоз қатері болса гана тағайындалады. Антиагреганттар, кобінс курантил (дипиридамол 5мг/кг тоулігіне) тагайындалады

Диспансерлік бақылау.Жедел ағымды гломерулонефритпен

ауырған бала педиатр, нефролог емханада қарамагында 5 жылга дейін бақылауда тұрады. Бастапқы 3 айда айына 2рет, одаи кейім жылдын аяғында дейін екі айда 1 рет, келесі жылдары борі өзгеріссіз болса, 3 айда 1 рет каралады. Бүл кездс кап кысымы өлшснііі, зэр, қан сыпақтары жүргізіледі. Бүйрек жүмысы жагдайын эндогендік креатинин клиренсі мөлшері жэне Зимницкий эдісі бойынша тексереді. Аурудан кейінгі алғашқы жылы салмақ көтеру, физкультарадан босатылады. Режим бірте-бірте кеңітіледі. Санаторий емі тек жсргілікті жерлсрде жүргізілуі мүмкін. Оған толык ремиссиядан ксйіи 6 ай өткссіп іапа рүқсат стіледі. Ксйдс созылмалы топзиллит жиі рсцидив бсрсс, конпсервативті см жонді комектсспе, бадаміпа бсздсрді алыи тастау операциясы толық ремиссиядан 6-12 ай өткен соң мефролог пем ЛОР-дэрігерінің келісімі бойыиіна гана істелуі мүмкін. зілсді. Эклампсияда жүлып пукциясы мсм диурсгиктсрқосылса жақсы осср сіеді. Луыр жағдайларда диурстиктсрді