Санитариялық қағидаларына
4-қосымша
Балаларды сауықтыру объектілеріндегі күн режимі
1-кесте
| Күн режимі элементтері | 6-9 жастағы балалар үшін | 10-14 жастағы балалар үшін |
| Ұйқыдан тұру | 8.00-8.10 | 8.00-8.10 |
| Таңертеңгілік гимнастика | 8.10-8.30 | 8.10-8.30 |
| Су емшаралары | 8.30-8.50 | 8.30-8.50 |
| Таңертеңгі жиын | 8.50-9.00 | 8.50-9.00 |
| Таңғы ас | 9.00-9.30 | 9.00-9.30 |
| Секциялардағы және үйірмелердегі сабақтар | 9.30-11.10 | 9.30-11.10 |
| Сауықтыруға арналған гигиеналық емшаралар (ауа, күн ванналары, себезгі, суға шомылу), жүзуді үйрету | 11.10-12.30 | 11.10-12.30 |
| Бос уақыт | 12.30-13.30 | 12.30-13.30 |
| Түскі ас | 13.30-14.30 | 13.30-14.30 |
| Түскі астан кейінгі күндізгі демалыс | 14.30-16.00 | 14.30-16.00 |
| Бесін асы | 16.00-16.30 | 16.00-16.30 |
| Үйірмелердегі, спорт секцияларындағы сабақтар | 16.30-18.30 | 16.30-18.30 |
| Бос уақыт, тыныш ойындар, жеке кітап оқу | 18.30-19.00 | 18.30-19.00 |
| Кешкі ас | 19.00-20.00 | 19.00-20.00 |
| Кештер, алаулар, отрядтағы іс-шаралар, жиын | 20.00-20.30 | 20.00-21.30 21.30-21.45 |
| Кешкі тазалық | 20.30-21.00 | 21.45-22.00 |
| Ұйқы | 21.00-8.00 | 22.00-8.00 |
Санаторийдегі күн режимі
2- кесте
| Қызмет түрлері | Оқушылардың жас ерекшелігіне байланысты уақыт өткізуі | |
| 6-10 жас | 11-14 жас | |
| Тұру, температураны өлшеу, дәрілерді тарату | 7.00-7.30 | 7.00-7.30 |
| Таңертеңгі жаттығу, су емшаралары | 7.30-8.00 | 7.30-8.00 |
| Таңғы ас | 8.00-8.30 | 8.00-8.30 |
| Серуендеу (ауа және күн ванналары, суға шомылу, басқа да шынықтыратын іс-шаралар) | 8.30-10.30 | 8.30-10.30 |
| Екінші таңғы ас | 10.30-11.00 | 10.30-11.00 |
| Емдеу шаралары | 11.00-13.00 | 11.00-13.00 |
| Түскі ас | 13.00-14.00 | 13.00-14.00 |
| Күндізгі ұйқы | 14.00-16.00 | 14.00-16.00 |
| Температураны өлшеу, дәрілерді тарату | 16.00-16.15 | 16.00-16.15 |
| Бесін ас | 16.15-16.30 | 16.15-16.30 |
| Серуендеу, үйірмелердегі және секциялардағы сабақтар | 16.30-18.00 | 16.30-18.00 |
| Кешкі ас | 18.00-19.00 | 18.00-19.00 |
| Бос уақыт | 19.00-19.30 | 19.00-19.30 |
| Ұйқы алдындағы серуен, тыныш ойындар | 19.30-20.00 | 19.30-20.00 |
| Екінші кешкі ас | 20.00-21.00 | 20.00-21.00 |
| Ұйқыға дайындық, дәрілерді тарату, су емшаралары | 21.00-21.30 | 21.00-22.00 |
| Ұйқыға кету | 21.30 | 22.00 |
Оқу жылы кезеңінде санаторийдегі күн режимі
3-кесте
| Қызмет түрлері | Оқушылардың жасына байланысты уақыт өткізуі | |
| 6-10 жас | 11-14 жас | |
| Ұйқыдан тұру, температураны өлшеу, дәрілерді тарату | 7.00-7.30 | 7.00-7.30 |
| Таңертеңгі жаттығу, жуыну, шынықтыру іс-шаралары | 7.30-8.00 | 7.30-8.00 |
| Таңғы ас | 8.00-8.30 | 8.00-8.30 |
| Оқу сабақтары | 8.30-9.50 | 8.30-9.50 |
| Үлкен үзіліс (қозғалыс-ауада белсенді) | 9.50-10.25 | 9.50-10.25 |
| Оқу сабақтары | 10.20-11.00 | 10.25-11.45 |
| Ем шаралар, ванналар | 11.00-12.30 | 12.00-13.00 |
| Түскі ас | 12.30.-13.00 | 13.00-13.30 |
| Күндізгі ұйқы | 13.00-15.00 | 14.00-16.00 |
| Температураны өлшеу, дәрілерді тарату | 15.00-15.30 | 15.00-15.30 |
| Бесін асы | 15.30-16.00 | 15.30-16.00 |
| Ем шаралар | 16.00-17.00 | 16.00-17.30 |
| Серуендеу, үйірмелердегі және секциялардағы сабақтары | 17.00-18.30 | 17.30-18.30 |
| Кешкі ас | 18.30-19.00 | 18.30-19.00 |
| Ұйқы алдындағы серуен, тыныш ойындар, бос уақыт | 19.00-20.00 | 19.00-20.30 |
| Екінші кешкі ас | 20.00-20.30 | 20.30-21.00 |
| Ұйқыға дайындық, дәрілерді тарату, су емшаралары | 20.30-21.00 | 21.00-21.30 |
| Ұйқыға кету | 21.00 | 21.30 |
«Санаториялық және сауықтыру объектілеріне
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық қағидаларына
5-қосымша
Дайын тамақтың сапасын бақылау журналы (бракераж)
| Тамақтың дайындалу күні және сағаты | Бракеражды алу уақыты | Тамақтың, аспаздық өнімнің атауы | Тамақтың, аспаздық өнімнің дайындық дәрежесі және органолептикалық бағалау нәтижелері | Тамақты, аспаздық өнімді өткізуге рұқсат ету | Жауапты адамның қолы | Ескертпе |
Ескертпе: 7-бағанда дайын өнімді өткізуге тыйым салу фактілері көрсетіледі
«Санаториялық және сауықтыру объектілеріне
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық қағидаларына
6-қосымша
Сауықтыру ұйымдары үшін күніне 1 балаға арналған азық-түліктің жиыны
1-кесте
| Азық-түліктердің атауы | Азық-түліктердің граммға шаққандағы мөлшері |
| сүт | |
| жартылай майлы сүзбе | |
| қаймақ | |
| ірімшік | |
| ет | |
| балық | |
| жұмыртқа | 1 шт. |
| қара бидай наны | |
| бидай наны (оның ішінде тоқаштар) | |
| бидай ұны | |
| макарон бұйымдары | |
| жармалар | |
| бұршақтар | |
| қант және кондитерлік бұйымдар | |
| картоп ұны | |
| ашытқы | |
| сары май | |
| өсімдік майы | |
| картоп | |
| көкөніс | |
| жаңа піскен | |
| құрғақ жеміс-жидектер | |
| шай | 0,2 |
| кофе | 2,5 |
| тұз | |
| қоспалар |
Балаларға жасына (жылмен) қарай ұсынылатын порцияның массасы (граммға шаққанда)
2-кесте
| Тамақтану, тағам | Порцияның массасы | |
| 6-11 жас | 12-18 жас | |
| Таңғы ас | ||
| Ботқа немесе көкөністен жасалған тамақ | 300-400 | |
| Кофе (шай, какао) | ||
| Түскі ас | ||
| Салат | 60-80 | 100-150 |
| Сорпа | 300-400 | 400-450 |
| Ет, котлет | 100-120 | 100-120 |
| Гарнир | 150-200 | 180-230 |
| Компот және басқа да сусындар | ||
| Бесін ас | ||
| Айран | ||
| Печенье (пісірілген нан) | 40/100 | 40/100 |
| Жеміс-жидектер | ||
| Кешкі ас | ||
| Көкөністен жасалған тағам, ботқа | ||
| Шай және басқа да сусындар | ||
| Бір күнге арналған нан: | ||
| Бидай наны | ||
| Қара бидай наны |
Балалар санаторийлеріндегі науқас балаларға арналған тамақ өнімінің нормалары (бір балаға күніне граммға шаққанда)
3-кесте
| Азық-түліктер атауы | Балалардың жас топтары | ||
| 1-3 жас | 3-7 жас | 7-14 жас | |
| Бидай наны | |||
| Қара бидай наны | |||
| Бидай ұны | |||
| Картоп ұны | |||
| Жарма, макарон бұйымдары, бұршақ | |||
| Картоп | |||
| Көкөністер, аскөк | |||
| Жаңа піскен жеміс-жидектер | |||
| Құрғақ жеміс-жидектер | |||
| Қант және кондитерлік бұйымдар | |||
| Ет, құс еті | |||
| Балық | |||
| Шұжық бұйымдары | |||
| Сүт | |||
| Қаймақ | |||
| Сүзбе (майлы) | |||
| Сары май | |||
| Майшабақ және уылдырық | |||
| Жұмыртқа (түйір) | |||
| Ірімшік (майлылығы 40%) | |||
| Шай | 0,5 | 0,5 | 0,5 |
| Дәнді кофе | |||
| Какао | 0,5 | 0,5 | |
| Өсімдік майы | - | ||
| Тұз және қоспалар |
Аса тез бұзылатын өнімдерді сақтау және өткізу мерзімдері
4-кесте
| Азық-түліктің атауы | +2 - 6 аспайтын температурада сақтау және өткізу мерзімдері, сағ. | |
| Ірі кесек еттің жартылай фабрикаттары | ||
| Мұздатылған бауыр | ||
| Салқындатылған бауыр | ||
| Салқындатылған құс, қоян еті | ||
| Мұздатылған құс, қоян еті | ||
| Пісірілген шұжықтар: | ||
| жоғары сұрыптағы | ||
| бірінші сұрыптағы | ||
| Жоғары, бірінші және екінші сұрыптағы еттен жасалған сосискалар, қысқа шұжықтар | ||
| Пастерленген сүт, қаймақтар, ацидофилин | ||
| Айран | ||
| Майлы, майсыз, диеталық сүзбе | ||
| Қаймақ | ||
| Ірімшік-сүзбе бұйымдары | 0 - 2° температура кезінде 36 | |
| Қораптардағы қаймақтан жасалған ірімшіктер | ||
| полистиролдан және басқа да полимерлік материалдардан жасалған қораптағы тәтті және жеміс-жидектен жасалған ірімшік | ||
| ащы | ||
| Салқындатылған балықтың барлық түрлері | 0 - 2° температура кезінде 48 | |
| Мұздатылған балықтың және балық тауарларының барлық түрлері | 0 - 2° температура кезінде 48 | |
| Пісірілген тазартылмаған көкөністер | ||
| Салқындатылған ет фаршы | 0 - 2° температура кезінде 12 | |
| Салқындатылған шикі бауыр | 0 - 2° температура кезінде 12 | |
| Өлшеп-оралған сары май | 10 суток | |
| Картоп, сәбіз, қызылша, тазартылған шикі көк жуа |
Ақуыздарды, майларды, көмірсуларды қолдану нормалары мен құнарлылығының шамалары (грамм /күніне)
5-кесте
| № | Жасы, жыл | Энергетикалық құндылығы (килокалорий) | Ақуыздар | Майлар | Көмірсулар |
| 6 жас | |||||
| 6 жастан 10 жасқа дейін | |||||
| 11 жастан 13 жасқа дейін | 2750/2500 | 90/82 | 92/84 | 390/355 | |
| 14 жастан 18 жасқа дейін | 3000/2600 | 98/90 | 100/90 | 425/360 |
Ескертпе: бөлшек арқылы ер балалардың (алымы), қыз балалардың (бөлімі) қажеттілігі ккал-мен көрсетілген.
Өнімдерді негізгі тағамдық заттар бойынша алмастыру
6-кесте
| Өнім | Граммға шаққандағы салмағы | Алмастыратын өнім | Граммға шаққандағы салмағы | қосу (+); алып тастау (-) гр |
| сиыр еті | 100,0 | қоян еті | 98,0 | сары май (-) 6,8 |
| ІІ санаттағы қой еті | 97,0 | сары май (-) 2,1 | ||
| түйе еті | 107,0 | сары май (-) 3,6 | ||
| 1 санаттағы жылқы еті | 104,0 | сары май (-) 4 | ||
| Бұлан еті | 95,0 | сары май (+) 6,5 | ||
| 1 санаттағы бұғы еті | 104,0 | сары май (-) 2,2 | ||
| сиырдың бауыры | 116,0 | сары май (+) 4,1 | ||
| 2 санаттағы тауық еті | 97,0 | сары май (-) 1,8 | ||
| жұмыртқа ұнтағы | 45,0 | сары май (+) 11,9 | ||
| нәлім балығы | 115,0 | сары май (+) 7,6 | ||
| жартылай майлы сүзбе | 121,0 | сары май (-) 4,7 қант (-) 1,6 | ||
| ет консервілері | 120,0 | сары май (-) 18,1 | ||
| Қаймағы алынбаған сүт | 100,0 | құрғақ сүт | 11,0 | сары май (+) 0,6 қант (+) 0,4 |
| қойытылған стерилденген сүт | 40,0 | қант (+) 1,0 | ||
| қанты бар қойытылған сүт | 39,0 | қант (-) 17,4 | ||
| құрғақ қаймақ | 12,0 | сары май (-) 2,3 қант (+) 1,6 | ||
| қанты бар қойытылған қаймақ | 36,0 | сары май (-) 4,1 қант (-) 11,7 | ||
| жартылай майлы сүзбе | 17,0 | сары май (+) 2,0 қант (+) 4,5 | ||
| сиыр еті | 14,0 | сары май (+) 2,7 қант (+) 4,7 | ||
| нәлім балығы | 16,0 | сары май (+) 3,7 қант (+) 4,7 | ||
| Ірімшік (пошехондық) | 11,0 | сары май (+) 0,4 қант (+) 4,7 | ||
| тауық жұмыртқасы | 22,0 | сары май (+) 0,8 қант (+) 4,6 | ||
| жұмыртқа ұнтағы | 6,0 | сары май (+) 1,2 қант (+) 4,3 | ||
| Жартылай майлы сүзбе | 100,0 | сиыр еті | 83,0 | сары май (+) 3,9 қант (+) 1,3 |
| нәлім балығы | 95,0 | сары май (+) 10,2 қант (+) 1,3 | ||
| тауық жұмыртқасы | 41,0 | жартылай майлы сүзбе | 31,0 | сары май (+) 2,3 |
| сиыр еті | 26,0 | сары май (+) 3,5 | ||
| нәлім балығы | 30,0 | сары май (+) 5,4 қант (+) 0,3 | ||
| қаймағы алынбаған сүт | 186,0 | сары май (-) 1,5 қант(-) 8,4 | ||
| ірімшік (пошехондық) | 20,0 | сары май (-) 0,7 қант (+) 0,3 | ||
| жұмыртқа ұнтағы | 11,5 | сары май (+) 6,5 қант (-) 0,5 | ||
| Нәлім балығы | 100,0 | сиыр еті | 87,0 | сары май (-) 1,5 |
| жартылай майлы сүзбе | 105,0 | сары май (-) 10,8 қант (-) 2,8 | ||
| жұмыртқа ұнтағы | 39,0 | сары май (-) 16,8 қант (-) 2,8 |
Өнімдерді салқынмен және жылумен өңдеу кезіндегі қалдықтар нормалары
7-кесте
| Өнімнің атауы | Қалдық пайыз | |
| Салқынмен өңдеу кезінде | Жылумен өңдеу кезінде | |
| Ет (сиыр еті) | 30,5 | |
| Пісірілген ет | ||
| Бұқтырылып пісірілген ет | ||
| (ұсақ тілімдер: азу, гуляш, қуырылған ет, бефстроганов) | ||
| Қуырылған котлеттер, битоктар, шницельдер | ||
| Қуырылған және бұқтырылған тефтелилер | ||
| Турама және қуырылған зразалар | ||
| Қуырылған және жұмыртқа қосылған рулет | ||
| Тауық | ||
| Піскен тауық еті | ||
| Бұқтырылған және қуырылған бауыр | ||
| Хек балығы | ||
| Суға пісірілген хек балығы | ||
| Қуырылған хек балығы | ||
| Хек балығының сүбесі (сүйексіз, терісі алынбаған) | ||
| Қуырылған хек балығының сүбесі | ||
| Бөктірілген хек балығының сүбесі | ||
| Пісірілген нәлім балығы | ||
| Қуырылған нәлім балығы | ||
| Нәлім балығының сүбесі (сүйексіз, терісі алынбаған) | ||
| Қуырылған нәлім балығының сүбесі | ||
| Бөктірілген нәлім балығының сүбесі | ||
| Сосискалар | 2,5 | |
| Пісірілген шұжық | ||
| Жартылай қақталған шұжық | ||
| Ірімшік | ||
| Сүзбе | ||
| Аршылған картоп | ||
| Жас картоп | ||
| Қуырылған картоп | ||
| Қабығымен піскен картопты кейіннен қабығынан тазалау | ||
| Аршылған шикі сәбіз | ||
| Қуырылған сәбіз | ||
| Қабығымен піскен сәбізді кейіннен тазалау | ||
| Піскен немесе ұзынша немесе текше түрінде өткізілген сәбіз | ||
| Шикі қызылша | ||
| Қабығы аршылып пісірілген қызылша | ||
| Аққауданды орамжапырақ | ||
| Аршылған жас орамжапырақ | ||
| Бұқтырылған орамжапырақ | ||
| Пияз | ||
| Көжелерге дайындалып қуырылған пияз | ||
| Тұздық және екінші тағамға берілетін ас үшін әзірленген пияз | ||
| Көк пияз | ||
| Аршылмаған жас қияр | ||
| Аршылған жас қияр | ||
| Қызанақтар (жас томаттар) | ||
| Сабақты қызыл шалғам | ||
| Сабағы бар қызыл шалғам | ||
| Салат | ||
| Консервіленген жасыл бұршақ | ||
| Бұқтыру кезіндегі кәді | ||
| Қарбыздар | ||
| Өзегі алынған алма | ||
| Өзегі алынған алмұрт | ||
| Өрік | ||
| Шабдалы | ||
| Жас қара өрік | ||
| Сабағы алынбаған шие | ||
| Сабағы алынған шие | ||
| Жүзім | ||
| Қызыл қарақат |
Балалар мен жасөспірімдердің витаминдерді пайдалану шамалары (күніне)
8-кесте
| Жасы | Витаминдер | |||||||||
| Тиамин В1 (мг) | Рибофлавин В 2 (мг) | В6 (мг) витамині | В 1 (мг) витамині | Фолацин (мкг) | Ниацин РР (мг) | Аскорбин қышқылы (мг) | А (ретинол экв. мкг) витамині | Е (МЕ) витамині | Д (МЕ) витамині | |
| 1-3 жас | 0,8 | 0,9 | 0,9 | |||||||
| 4-6 жас | 1,0 | 1,3 | 1,3 | 1,5 | ||||||
| 7-10 жас | 1,4 | 1,6 | 1,6 | |||||||
| 11-13 жастағы ер балалар | 1,6 | 1,9 | 1,9 | |||||||
| 11-13 жастағы қыз балалар | 1,5 | 1,7 | 1,7 | |||||||
| 14 жастағы ер балалар | 1,7 | 2,0 | 2,0 | |||||||
| 14 жастағы қыз балалар | 1,6 | 1,8 | 1,8 |
Балалар үшін энергияны, ақуыздар, майлар мен көмірсуларды қолдану шамалары (туберкулезге қарсы ұйымдарда) (күніне /граммен)
9-кесте
| Атауы | Өлшем бірлігі | Ақуыздар | Майлар | Көмірсулар | Ккал |
| Жармалар | 0,50 | 6,0 | 1,4 | 34,6 | 167,0 |
| Ет | 0,200 | 37,8 | 24,8 | - | 374,0 |
| Ірімшік | 0,15 | 4,02 | 4,09 | - | 54,1 |
| Майшабақ | 0,20 | 2,94 | 10,6 | - | 21,4 |
| Тұз | 0,10 | - | - | - | - |
| Томат | 0,20 | 0,72 | - | 2,36 | 12,6 |
| Шырындар | 0,5 | - | 14,0 | 56,0 | |
| Қымыз | 3,8 | 2,0 | 5,0 | 84,0 | |
| Қаймақ | 0,50 | 1,4 | 10,0 | 1,8 | 102,0 |
| Өсімдік майы | 0,10 | - | 9,9 | - | 89,9 |
| Малдың майы | 0,10 | 0,06 | 8,25 | 0,09 | 74,8 |
| Майонез | 0,30 | 0,9 | 20,10 | 188,1 | |
| Шұжық | 0,100 | 1,21 | 1,35 | - | 17,0 |
«Санаториялық және сауықтыру объектілеріне
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық қағидаларына
7-қосымша
100 балаға (бір ауысымға) шаққандағы дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың
тізімі
| Атауы | Саны |
| Медициналық стерилденген және стерилденбеген дәке бинттер | 50 дана |
| Медициналық стерилденген және стерилденбеген дәкеден жасалған сулықтар (10 см х 16 см) | 10 қаптама |
| Медициналық дәке | 10 метр |
| Тұрмыстық ақ мақта | 500 грамм |
| Медициналық лейкопластырь (2 см х 5 см) | 2 шарғы |
| Бактерицидті лейкопластырь | 20 дана |
| Әмбебап шиналар | 2 дана |
| Қан тоқтатуға арналған білем | 2 дана |
| 2 грамдық бір рет пайдаланатын шприц | 15 дана |
| 5 грамдық бір рет пайдаланатын шприц | 15 дана |
| 10 грамдық бір рет пайдаланатын шприц | 5 дана |
| Бір рет пайдаланатын қан құю жүйесі | 5 дана |
| Дәрі қабылдауға арналған стакан | 5 дана |
| Медициналық термометр | 10 дана |
| 10% глюкоза ерітіндісі | 10 ампула |
| 4% натрий бикарбонаты | 10 ампула |
| 3% преднизалон | 10 ампула |
| 2,4 % эуфиллин ерітіндісі | 10 ампула |
| 200 миллиграмм Рингера ерітіндісі | 1 құты |
| 200 миллиграмм «Трисоль» ерітіндісі | 1 құты |
| 2% супрастин ерітіндісі | 10 ампула |
| 1% гауhар жасыл ерітіндісі | 20 құты |
| 5% йодтың спиртті ерітіндісі (құтыларда) | 20 құты |
| 3% сутегі тотығы ерітіндісі | 300 грамм |
| Калий перманганаты (кристаллдар) | 10 грамм |
| Қос көмір қышқылды сода (асханалық) | 100 грамм |
| Валериана тұндырмасы | 25 мл |
| Кордиамин (тамшы) | 20 мл |
| Аммиак ерітіндісі | 100 мл |
| 10% 1,0 кофеин-бензоат натрийі (ампулаларда) | 5 ампула |
| Кордиамин 1,0 (ампулаларда) | 3 ампула |
| Адреналин гидротартраты 0,18% 1мл (ампулаларда) | 5 ампула |
| 0,5 % 5 мл новокаин ерітіндісі (ампулаларда) | 10 ампула |
| 10% хлорлы кальций | 300 грамм |
| № 10 белсендірілген көмір | 3 қаптама |
| Бальзамдалған линимент (Вишневский бойынша) | 50 грамм |
| 0,25% оксолин жақпа майы | 10 грамм |
| Тетрациклин жақпа майы (көзге арналған) | 10 грамм |
| 10% Синтомицин линименті | 50 грамм |
| 0,5 № 10 Анальгин (таблеткада) | 2 қаптама |
| 0,5 № 10 Димедрол (таблеткада) | 3 қаптама |
| № 10 Валидол (таблеткада) | 1 қаптама |
| Жөтелге қарсы таблеткалар | 2 қаптама |
| Стрептоцид (таблеткада) | 2 қаптама |
| 0,25 Эритромицин (таблеткада) | 1 қаптама |
| 0,2 Парацетамол (таблеткада) | 20 қаптама |
| Регидрон | 20 пакет |
| Смекта | 20 пакет |
| 0,2 Иммодиум (таблеткада) | 1 қаптама |
| 20% натрий сульфациді, тамшылату түтігі | 5 дана |
| Бисептол 120 (таблеткада) | 10 қаптама |
| Бір қаптамада 10 дана қыша қағазы | 5 қаптама |
| Қан сарысуы: 1) сіреспе анатоксині (ампулада) | 5 қаптама |
| 2) дифтерияға қарсы 10 000 АЕ (ампулада) | 2 қаптама |
| Дезинфекциялау құралдары: хлорамин | 500 грамм |
«Санаториялық және сауықтыру объектілеріне
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық қағидаларына
8-қосымша
Балаларды сауықтыру объектілерінің жағдайларында балаларды сауықтыру тиімділігін бағалау
1. Балаларды сауықтыру тиімділігін бағалау екі медициналық тексеріп-қарау - ауысым басында және соңындағы деректерді салыстыру негізінде жүргізіледі. Мынадай көрсеткіштер талданады:
1) баланың дене-бімінің дамуы;
2) организмнің функциялық жағдайы;
3) дене дайындығының деңгейі;
4) жалпы сырқаттанушылығы.
2. Дене дамуын бағалау кезінде дене массасының дене ұзындығына қатынасымен - Кетле индексімен айқындалады.
Дене дамуының үйлесімділігін дәлелдейтін Кетле индексінің нормасы мынаны құрайды (шаршы метрге килограммен (бұдан әрі - кг/м2)):
1) 6-8 жастағы ұл және қыз балалар үшін - 16 (кг/ м2);
2) 9-10 жастағы ұл және қыз балалар үшін - 17 (кг/ м2);
3) 11 жастағы ұл және қыз балалар үшін - 18 (кг/ м2);
4) 12 жастағы ұл және қыз балалар үшін - 19 (кг/ м2);
5) 13-14 жастағы ұл және қыз балалар үшін - 20 (кг/ м2);
6) индекстің екі бірлікке артуы дене массасының артықтығын, екі бірлікке төмендеуі - жетіспеушілікті дәлелдейді.
3. Балаларды сауықтыру ұйымдарының жағдайларында сауықтыру тиімділігінің маңызды критерийлері организмнің функционалдық (резервтік) мүмкіндіктерінің артуы болып табылады.
Осы мақсатта балалардың жүрек-қан тамыры, тыныс алу жүйелерінің функционалдық сынамаларын бағалау және еңбекке дене қабілеттерін бағалау жүргізіледі.
4. Жүрек-қан тамыры жүйесінің функционалдық жағдайын орто-статикалық сынама көмегімен бағалау керек. Жүргізу әдістемесі: шалқасынан 3 минут жатқаннан соң жүрек соғуының жиілігі (бұдан әрі - ЖСЖ) (10 секундтық мерзім бойынша) және артериялық қысымы (бұдан әрі - АҚ) анықталады. Содан кейін тексерілетін адам тез тұрады және тұрған қалпында өлшемдер қайталанады. Бұл ретте тамыр соғуының минутына 4 соғудан көп болмауы, ал АҚ ең үлкен өсімі сынап бағанының 10 миллиметрінен аспауы қалыпты реакция болып саналады және 100-ге тең индекс ретінде қабылданады. 1-кестеде ортостатикалық сынама индекстерін бағалау келтірілген.
Ортостатикалық сынама индекстерін бағалау
1-кесте
| Тамыр соғуының бір минутта жиілеуі | Ең жоғары артериялық қысымның өзгеруі | ||||||||||
| артуы | төмендеуі | ||||||||||
| +10 | +8 | +6 | +4 | +2 | -2 | -4 | -6 | -8 | -10 | ||
| 0-4 100 95 90 85 80 75 70 65 50 55 55 5-8 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 9-12 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 13-16 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 17-20 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 21-24 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 25-28 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 29-32 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 33-36 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 37-40 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 41-44 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 | |||||||||||
Қолайлы индекс 100-85, рұқсат етілетін 84-75 және ең нашар 74-60 болып саналады. Динамикалық бақылау үдерісінде индекстің өсуі сауықтыру ұйымдарындағы қозғалыс режимінің жаттықтыру әсері туралы куәландырады.
5. Тыныс алу жүйесінің функционалдық жағдайы Генч сынамасы көмегімен бағаланады (демнің сыртқа шығу кезіндегі тыныс алу кідірісі).
Генч сынамасы былайша өткізіледі: сыналатын адам мұрнына қыстырғыш салып, ауыз арқылы еркін дем шығарады және жағымсыз сезімдер пайда болғанға дейін аузын жауып отырады. Тыныс алу кідірісінің уақыты секундомермен тіркеледі. Әртүрлі жастағы және жыныстағы балаларға арналған осы көрсеткіштің орташа мәндері 2-кестеде келтірілген (± орташаның қатесі).
Балаларда дем шығару кезінде тыныс алу кідірісі көрсеткішінің шамасы (секундына)
2-кесте
| Жастары жылмен | Ер балалар | Қыздар |
| 10 ± 2,8 | 8,3 ± 4.0 | |
| 17 ± 12,4 | 13,0 ±7,2 | |
| 16,8 ±11,0 | 12,1 ± 6.3 | |
| 15,5 ± 7,5 | 11,0 ± 4,0 | |
| 18,2 ± 8,5 | 13,0 ± 8,6 | |
| 20,0 ± 12,0 | 16,0 ±13,6 | |
| 18,5 ± 11,0 | 16,0 ±6,2 | |
| 19,6 ± 6,7 | 19,0 ± 9,2 |
Балаларды сауықтыру ұйымдарында балалардың болуының сауықтыру тиімділігі терең тінді биохимиялық үдерістерді жетілдіруде - гипоксия тұрақтылығының жоғарылауында көрінеді. Баланың демалу уақытында тыныс алу кідірісінің 10%-ға және одан жоғары өсуі жағымды қозғалыс ретінде сипатталады; тыныс алу кідірісі уақытының 10% төмендеуі керісінше сипатталады және оттегі тапшылығына төзімділіктің төмендеуі туралы куәландырады.
6. Балалардың еңбекке дене қабілетін бұлшық ет күшінің және бұлшық ет шыдамдылығының көрсеткіштері бойынша бағалау ұсынылады.
Балалардың бұлшық ет күші динамометр көмегімен анықталады. Қол буынының бұлшық етінің күші бір жаққа созылған күшті оң қолмен (солақайларда - сол қолмен) қол буыны динамометрі арқылы өлшенеді. Қол буыны бұлшық етінің жас-жынысына қарай орташа стандарты 3-кестеде берілген.
Балалардың қолының бұлшық ет күші (килограмм)
3-кесте
| Жастары жылмен | Оң қол (солақайларға сол қол) | |
| Ер балалар | Қыздар | |
| 14,8 ± 3,2 | 12,2 ± 2,9 | |
| 16,7 ±3,2 | 14,3 ± 2,7 | |
| 18,7 ± 3,8 | 15,3 ±2,5 | |
| 21,1 ±3,6 | 16,6 ± 3,8 | |
| 25,9 ± 5,5 | 19,6 ± 4,7 | |
| 26,2 ±7,0 | 21,6 ±4,4 | |
| 28,6 ±9,0 | 23,5 ± 4,6 |
1) бұлшық ет күшінің 10%-ға және одан жоғары өсуі балаларды сауықтыру ұйымындағы дене тәрбиесінің дұрыс жолға қойылуы, сауықтыру іс-шаралары жүйелерінде күш және жылдамдыққа-күшке бағытталған жаттығулардың қолданылуы туралы куәландырады. Динамикалық бақылау үдерісінде бұлшық ет күшінің 10%-ға төмендеуі көрсеткіштің кері динамикасын білдіреді;
2) сондай-ақ бұлшық ет төзімділігі динамометрдің көмегімен анықталады. 5-7 секунд демалуға үзіліс жасап, бала динамометрді бар күшімен 5 рет қысады да сосын динамометрдің бірінші және бесінші көрсеткіші салыстырылады. Баланың жағдайына байланысты бұлшық ет күшінің көрсеткіші оның бастапқы мөлшеріне қарағанда 10-15%-ға төмендейді. Осы ерекшелік неғұрлым аз болса, соғұрлым күштің төзімділігі жоғары болады. «Стайер» типіне жататын төзімді балаларда динамометрде өлшеудің басындағы және соңындағы көрсеткіштері сәйкес келеді. Осы өлшеулердің арасындағы айырмашылықтардың лагерь ауысымының басынан бастап соңына дейін өзгеруі төзімділіктің дамуын немесе артуын білдіреді.
7. Баланың функционалдық мүмкіндіктерінің өсуін білдіретін маңызды көрсеткіштер дене дайындығының оң динамикасы: жылдамдыққа (30 метрге және 60 метрге) жүгіргенде, төзімділікке жүгіргенде (300 метрге және 500 метрге), сондай-ақ басқа да нормативтерді тапсыру кезінде нәтижелердің жақсаруы болып табылады.
Балаларды сауықтыру тиімділігінің көрсеткіштері динамикасы
Плюс «+» жақсару (бұдан әрі - «+»), минус «-» нашарлау (бұдан әрі - «-»), «0» - өзгеріссіз (бұдан әрі - «0»).
Жиыны: тиімділігі айқын, сауықтыру тиімділігі әлсіз, сауықтыру тиімділігі жоқ балалардың үлес салмағы.
4-кесте
| баланың аты-жөні | дене дамуы | бұлшық ет күші | төзімділігі | өкпенің өмірлік сыйымдылығы | тыныс алуды кідіртуі | орто-статикалық сынама | дене дайындығы | жиыны + - 0 |
| 1. 2. 3. | + | + | + | + | - | + | 5 1 1 |
«Санаториялық және сауықтыру объектілеріне
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық қағидаларына
9-қосымша
Табиғи және емшараларға дайындалған емдік балшықтардың физикалық-химиялық және токсикологиялық
көрсеткіштері
| Көрсеткіш | шөгінді сульфидті | шымтезекті | тұнба | шоқы |
| Ылғалдылығы, % | 25-75 | 50-85 | 60-90 | 40-80 |
| мөлшері 0,25-5 мм минералды бөлшектермен ластануы, табиғи затқа % | <3,0 | <2,0 | <2,0 | <3,0 |
| мөлшері 5 мм артық қатты минералды қоспалары | жоқ | |||
| ыдырау деңгейі (шымтезек, балшық үшін), органикалық затқа % | 40-тан төмен емес | |||
| жылжуға кедергі, дин/см2 | 1500-4000 | 1500-4000 | 1000-2000 | 1500-2500 |
| Уытты заттар | ||||
| Табиғи радионуклидтер (Ra226, Th232, К40), Бк/кг | Табиғи фонның максималды флуктуациясынан артық емес | |||
| Техногенді радионуклидтер (Cs137, жұқтырған Sr90), Бк/кг | РҚН-99-ға сәйкес | |||
| Ауыр металлдар (Hg, Pb, Zn, Cu, Cd), мг/кг | Топырақтың жергілікті табиғи фонынан артық емес | |||
| Пестицидтер, мг/кг | Жергілікті топырақ үшін белгіленген нормалардан артық емес |
«Санаториялық және сауықтыру объектілеріне
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық қағидаларына
10-қосымша
Табиғи және емшараларға дайындалған емдік балшықтардың микробиологиялық
көрсеткіштері
| Балшықтың түрлері | ОМЧ, артық емес | Коли-титр (ІТТБ) | Титр E.coli (лактоза-оң ) | Титр Cl.perfringens | Патогенді коккты микрофлора, Pseudomonas aeruginosa, 10 г |
| Тұнба және шоқы балшықтары | 1х106 5х105 | 1 жоғары | 30 жоғары | 0,1 жоғары | жоқ |
| Шөгінді орташа және нашар минералданған және рН кемінде 3,6 шымтезекті | 5х105 | 10 және жоғары | 30 және жоғары | 0,1 және жоғары | жоқ |
| Шөгінді сульфидті қатты минералданған және рН кемінде 3,6 шымтезекті | 5х105 | 30 және жоғары | 50 және жоғары | 0,1 және жоғары | жоқ |
Ескертпе: балшықтың микробиологиялық көрсеткіштері:
1) 1 г-дағы микроорганизмдердің жалпы саны - балшықтың органикалық заттармен ластануының қарқындылық көрсеткіші;
2) коли-титр немесе ІТТБ болуы - ішек таяқшалары топтары бактериялары анықталатын балшықтың көлемі;