Микоплазмалардың морфологиясы және дақылдық қасиеттерін анықтаңыз.

Морфологиясы. Микоплазмалар өте ұсақ, бос күйінде тіршілік ететін бактериялар. Олар екі ерекшелікке ие: 1) микоплазмаларға ғана тән құрылымы бар, 2) өте жиі жасуша дақылдарын контаминациялайды өсімдіктер, жануарлар және адамдарда ауру тудырады. Бірқатар вирустардың (соның ішінде онкогенді, АИВ), көбеюіне әсер етеді, және де өздері де иммунды тапшылық тудыруға қабілетті.

Микоплазма - ұсақ сфера пішінді және жіпше тәрізді жасушалар. Спора түзбейді. Оларда жасушалық қабырғасы жоқ, сондықтан үш қабатты жүқа липопротеинді мембранамен қоршалған. Осының арқасында микоплазма пішіндері түрақты емес, бактериалық сүзғіштерден өтіп кетеді, Грамша боялмайды, ал :Романовский-Гимзе әдісімен жақсы боялады. Жасуша қүрылымы өте қарапайым, үш қабатты цитоплазмалық мемранамен қатар қүрылымы прокариоттық нуклеоидтан және рибосомалардан түрады. тазмалар мембраналық паразиттер. Олар эукариоттардың жасушаларында жақсы паразиттік тіршілік ете алады, осы қасиеті оларды хламидиялардан ерекшелендіреді және қоздыратын патологиялық үрдістерінің патогенезіне тікелей әсер етеді. Қозғалатын және қозгалмайтын түрлері кездеседі. Минималды яланатын бірлігі - элементарлық денешіктері. Сонымен қатар микоплазмалар бүршіктену, алған және тізбектелген түрлерінің сегментациялануы арқылы, бинарлық боліну жолымен, терінің кокк тәріздес ыдырап кетуі арқылы да репродукцияланады. Олар сопақша немесе шар пішінді . Біртіндеп үзарып жіпшелер қүрастыруы мүмкін. Прокариотгар ішінде геномының көлемі бойынша ісі - микоплазмалар (риккетсия геномының 1/16 бөлігіндей). Микоплазма пенициллинге түрақты. Дегенмен, тетрациклин мен эритромицин олардың өсуін тежейді.

Дақылдандыру. Бірқатар ферменттік жүйелерінің болмауына байланысты микоплазмаларды дақылдандыратын қоректік орталар міндетті түрде күрделі болуы керек. Олардың қүрамына аминқышқылдары, нуклеин қышқьшдарының алғашқы қүраушы заттары, холестерин және т.б. заттар кіреді. 1,3% агары бар табақшаларда микоплазмалар тек қана микроскоппен өтпелі жарық арқылы қараған кезде көрінетін колониялар түзеді. Колониялардың түрі «қуырылған жүмыртқаға» үқсас болады. Уреаплазма- I колониялары одан да үсақ, түйреуіш үшы сияқты болады. Мимкоплазмаларды сорпада өсіргенде 'Сәл лайланады, уреаплазманы өсіргенде орта өзгермейді. Жартылай сүйық агарда (0,3%) түтікше енген жолында ғана сәл «шаңдану» байқалады. Глюкозаны ферменттейтін микоплазмаларға (M. Genitalium, М. fermentans) осіру үшін қоректік ортаға глюкоза қосады, аргининді қорытатындарға (M.hominis) - аргинин, уреаплазмаларға- мочевина қосады. Микоплазма немесе уреаплазманың өскендігін ау үшін қоректік ортаға индикатор қосады. Глюкозаны ферментациялаған жағдайда қышқыл бөлініп ің рН қышқыл жағына қарай өзгереді, L-аргинин мен мочевинаны ферменттеген жағдайда аммиак іп ортаның рН-шы сілтіліге өзгереді.

Микоплазмалардың таза дақылын бөліп алу үшін Хайфликтің модификацияланған ортасын, SР-4 сын, в-глобулинді фракциясының гидролизатының негізінде жасалған қоректік орталарға себеді. Уреаплазмалардың таза дақылын бөліп алу үшін қүрамында мочевина мен индикаторы бар сорпа, стандартты агарландырылған А5К орта т.б. қолданылады. Ферментгік белсенділігі төмен. Негізгі қасиеттері 5.- кестеде қарастырылған. Уреаплазмалар қанттарға инертті, диазабояуларын өзгертпейді, каталазасы жоқ; орқоян мен теңіз қаларының эритроциттеріне бетта-гемолитикалық белсенділік танытады, гипоксантин түзеді. іазмалар фосфолипаза, А иммундыглобулинді ыдырататын арнайы протеаза бөледі.

39. Микологиялық зерттеу әдістері.Зерттеу әдістері.Микоз кезіндегі зерттеу әдістері бактериялық инфекциялар кезіндегідей - ол микроскопиялық, микологиялық, биологиялық, серологиялық, аллергологиялық әдістер. Микологиялық зертханаларда саңырауқұлақтарды идентификациялау олардың микроскопиялық және макроскопиялық (колонияларын) сипаттарын салыстырып зерттеуге негізделген. Кейде биохимиялық және басқа тесттер пайдаланылады. Микроскопиялық әдісМикроскопиялық зерттеу екі бағытта атқарылады - клиникалық нативті материалды және боялған препараттарды (саңырауқұлақтың таза дақылынан дайындалған) микроскопта қарап зерделеу:1 .Науқастан алынған патологиялық материалды микроскопиялық зерделеудің мәнісі - ол боялмаган препарат - «езілген тамшы» дайындап микроскопта қарау. Ол ұшін заттық әйнекшенің бетіндегі 10- 30%-ті КОН ертіндісінің тамшысына шаштың, терінің, тырнақтың болшегін салады да жабынды әйнекшемен үстінен жабады. Кейде кератинді жақсылап еріту және препаратты түссізден-дендіру үшін препаратты қыздырады немесе диметилсульфоксид ертіндісін қосады. Люголь ертіндісін немесе метиленді көк бояу қосуға болады, ол препаратты контрасттау ұшін қажет. Алдымен кішкентай (хЮ), содан кейін орташа (х40) үлкейткішпен, конденсорды төмен тұсіріңкіреп микроскопта қарайды.Осындай әдіспен алғашқы (болжамдау) диагноз қоюға негіз болады, дегенмен ақырғы диагноз микологиялық зерттеулерден кейін қойылады. 2.Дақылдандырылған саңырауқұлақтар колониясынан дайындалған жағындыны микроскопта қарау. Боялған препаратты зерттеу диагноз қою үшін ең құнды белгілерін - саңырауқұлақтардың микроқұрылымының (гифаларының, макро, микроконидияларының т.б.) сипатын анықтаумен қатар, микоздардың клиникалық ағымын асқындыратын бактериялық ілеспе флораны зерделеуге мұмкіндік береді. Саңырауқұлақ колонияларынан жағынды дайындайды, фиксациялайды, көбінесе Грам, Романовский-Гимзе, Циль-Нильсен әдістерімен бояйды. Дегенмен, саңырауқұпақтардың жасушасын, спораларын және олардың анаморфты телеморфты құрылымдарын әр түрлі бояғыштармен көруге мүмкіндік беретін көптеген бояу әдістері де (көрініс айдынының контрасты боялуын күшейтетін) қолданылады. Мысалы, Мак-Мансу әдісімен бояғанда айналасының бәрі солғын-қызғылт түске, ал саңырауқұлақтар - қоңыр-күрең түске боялады. Лактофенолды (метиленді көк бояу қосылған) қолданғанда көру алаңы ашық аспанкөк түске, ал саңырауқұлақтар - қою-көк түске боялады. Лактофуксинмен боялғанда көрініс алаңы қызғылттау, ал саңырауқұлақтар көкшіл түске боялады. 3.Люминесцентті-микроскопиялау әдістері тиімді, олар экспресс-диагностикалық әдіс қана емес, оның арнайылыгы (спецификалығы) өте жоғары. Олар 2 топқа бөлінеді: 1.Саңырауқұлаққұрамды зерттеу заттарын флюорохроммен өңдеп, люминесцентті микроскопта қарағанда жарқыраган саңырауқұлақтарды көруге мүмкіндік береді. 2.ИФР әдісі (иммунды-флюоресценттік реакция) – саңырауқұлақ құрамды материалды флюорохром- мен таңбаланған моноклональды антиденелермен өндеп, люминесцентті микроскопта қарағанда арнайы жарқыраған сацырауқұлақтар көрінеді. 4Микроскопиялық зерттеулер тобына Гомори, Гомори-Грокот, РА8- реакция, Гридли, Мейер әдістері бойынша гистологиялық препараттарда (биопсия) тіндердегі ашытқы тәріздес Сапdіdа-дан, Сгурtососсиs nеоfоrmans, Аsрегgіllиs, Sрогоtһгіх sсһеnsкіі-ден басқа саңырауқұлақтардың туыстастығын анықтау мүмкін емес.Дақылдық әдіс 1. Микоз қоздырғышын бөліп алып, оның түрін анықтаудың (идентификациялаудың) дақылдық әдісі диагноз қоюдың «алтын стандарты» болып есептеледі. Науқастардан алынған клиникалық материалды микроскопта қарап зерттегеннен кейін тиісті қоректік орталарға (жалпы қолданылатын әмбебап орталар, дифференциалды-диагностикалық, соның ішінде тек қана саңырауқұлақтар үшін қолданылатын қоректік орталар) себеді. Микологиялық әмбебап орталарға декстрозалы Сабуро ортасы (тығыз жән сұйық түрінде), солодты агар, жұрек-ми сығындысымен және дефибринделген қой қанымен байытылған агар жатады. Саңырауқұлақтар бактериологиялық тәжірибеде пайдаланылатын қанды, шоколадты, көмірлі-ашытқылы агарларда да жақсы өседі. Бактериялық флораның өсуіне жол бермеу үшін қоректік орталарга антибиотиктер (пенициллин+ стрептомицин, хлорамфеникол+гентамицин), ал жылдам өсетін саңырауқұлақтардың өсуін тоқтату үшін-циклогексамид қосады. Себінділерді термостатта 25-30 ТС-та колонияларының макроморфологиялық және микроморфологиялық ерекшеліктерін анықтау үшін инкубациялайды, болжамдап туыстастығын (түрін) анықтайды. 1. Түрін анықтап идентификациялау үшін таза дақылын боліп алып, маңызды тесттермен тексереді. Ол ұшін дифференциялық қоректік орталарды пайдаланады:

- жүгерілік агар (Дальмау әдісі бойынша Сапdіdа-ны идентификациялау);

- Тгісһорһуton rubrum-ның (қызыл пигментін анықтау үшін);

- Чапек-Докси агары (Аsрегgіllus-ты идентификациялау);

-картофельді агар (көгерткіш саңырауқұлақтарды идентификациялау; споруляциялануына әсер етеді);

- кұрішті орта (пигменті, конидиялары бойынша Місгоsрогum саnіs-ті Місгоsрогum аudouinii-дан дифференцияциялау);

- Никкерсон ортасы (Сапdіdа аlbісаns-ты Сапdidа tгорісаlіs пен Саndіdа kгusеі-ден дифференцияциялау);

- солодты агар (сусло-агар) - Реnicillium және Аsрегgіllus-ты идентификациялау үшін пайдалы..Микоздарға диагноз коюдың басқа әдістері .1.Бактериялық және вирустың инфекциялар кезінде кең қолданылатын серологиялық зерттеу әдістері микоздарға диагноз қою ұшін сирек пайдаланылады. Қоздырғыштың тіндік түрлерін бөліп алу өте қиын висцеральдық микоз жағдайында серологиялық әдістердің диагностикалық маңызы арта түседі.

Басқаларга қарағанда РСК, ИЭФ, АР, ЕLJSА, ИФТ жиірек қолданылады. Антигендер мен антиденелерді анықтау үшін «Раstorex Aspergillus», «Рlаtеlіа Аsрегgillus», «Раstогех Саndіdа», «Рlаtеlіа Саndіdа», «Раstогех СгурtоРlus» т.б. тест-жұйелер пайдаланылады. Дегенмен, айқас иммунологиялык реакциялардың болуына, иммунды-тапшылыққа шалдыққан науқастардың иммундық жауабының төмендеуіне, тест-жүйелердің сапасының нашар болуына байланысты жалған-теріс нәтижелер пайда болады. Бір мезгілде бірнеше серологиялық әдістерді пайдаланғанда сенімді нәтижелер алынады.

1. Аллергологиялық және биологиялық әдістерді пайдалануға болады.

2. Тәжірибелік микологиялық зертханаларда ДНҚ-ын анықтау әдісі полимеразалық тізбектеу реакциясы (ПТР-ПЦР) енгізіле бастады. Әртұрлі молекулалық-биологиялық әдістердің көмегімен микоз қоздырғыштарының 40-тан астам тұрлерін индикациялаудың тест-жұйелері жасалған, олардың биоматериалдың микромөлшеріндегі С.аlbicans-тың - бірлі-жарым жасушаларын табу мұмкіндігі бар. Саңырауқұпақтарды, мысалы Тгісһоphyton rubrum-ды тікелей индикациялау ұшін ПТР-зондтар ұсынылған. Дегенмен, тест-жұйелер құнының қымбат болуы, кейбір жағдайларда жалган-теріс нәтижелер беруі және т.б. осындай жоғарғы сезімталды әкспресс-әдістерді енгізу шектеліп отыр.

C