Жедел гломерулонефрит. Анықтамасы. Жіктелуі. Қауіп факторлары. Диагностикасы. Емдеу қағидалары
Макроскопиялық гематурия,олигурия,бүйрек функ-ң жіті жеткілік-ң кенеттен п.б. мінезделетін, гломерулярлы фильтрацияның кенет төмендеуімен, сұйықтық іркілуі ж/е ісінулер мен гипертензия-ң п.б. шартталған синдром.Біріншілік ж/е екіншілік түрінің жіті постинфекциялық,мембранапролиферативті, экстракапиллярлы түрлері болады.Жіктелуі.Стадия бойынша 1.Жайылған клин-қ-лабор-қ көріністер.2.Қата даму. Диагостика.зәр түсі өзгеруінің жіті басталуы(ет жуындысы), физ.текс.макрогематурия, перифериялық, ісінулер, олигоанурия, АГ. Нег.диаг.шара-рқанның жалпы анализі(6ПАПМЕТР),СРБ сандық әдіспен, креатинин, мочефинаны,зәр қышқ.анықт.шумақ филтрация-ң жылд.Кокрофт-Голт форм бойынша.жалпы белог,коагулограмма1,А,В,С;Д вир.гепатин маркер-е ИФА.құрсақ қуысының ағзаларын УДЗ,бүйрек қантамыр-ң допплерометриясы т.б.құрсақішілік,зоонозды инф.ИФА. Қауіп факторы.гемодинамикалық,метаболиттік, зәр жолд.инф., дәрілік зат-р. Емдеу қағидалары.Мақсаты:жіті жағ.шығару,азотемия менолигурияны жою. Режим төсектік, диета номері 7, тұзды тағамдарды шектеуу. Бүйректегі микроцирк-ы жақсарту үшін антиагреганттар қолд.,(курантилВ,пентоксифиллинс). Антигипертензивті ж/е нефропротективті мақсатта АПФ ингиб. қолд.(фозиноприл,эналоприл,рамиприл5-20мг/тВ). Ісіну-р мен гипергидратациямен күрес ж/е олармен байл. Асқынуларда ертерек диуретиктер тағайын.маңызды(гипотиазид 25-100мг/кг). Фуросемид 2-3 мг,/кг Айқын азотемия мен гиперкалиемия кезіндегемодиализ жүргізіледі.Нег.дәрә-лер: фурасемид амп.20мг,таб.40мг,фозиноприл таб 10мг,декстран инфуз. 200мл, дипиридамол таб 25мг,гепарин 5000ед/мл фл.фраксипарин 03мл.шприц тюбик.
Созылмалы жүрек жеткіліксіздігі. Жіктелуі. Диагностикалық белгілері (клиникалық, зертханалық, аспапты). Амбулаторлы жағдайда жүргізу тәсілі.
Созылмалы жүрек жеткіліксіздігі– жүрек-қан тамыр жүйесінің бегілі бір ауруларынан кейін жүректің насостық қызметінің бұзылуы және организмнің қажетті гемодинамикасын толыктыра алмайтын патофизиологиялық синдром. Классификациясы: NYHA бойынша. 1 класс – физикалық жүктемелер өмір сапасына әсер етпейді. 2 класс –белгілі бір физикалық жүктеме шектеледі және науқас дем алғанда өзін жайсыз сезінеді. 3класс –еңбекке қабілеттілік төмендейді, науқас демалғанда симптомдар жоғалады. 4 класс –науқас тыныштық жағдайында да жүректегі ауырсыну және басқа да симптомдар болады. Жартылай және толық жұмысқа қабілеттілік жоғалады. Диагностикалық белгілері.Негізгі критерилері: 1. Жүрек жеткіліксіздігінің симптомдары не клиникалық көрінісі. 2. Аспаптық зерттеуде айқын көріністер. 3. СЖЖ емдеуде оң көрініс беру. Жалпы клиникалық көрінісі: ентігудің күшеюі және пайда болуы, ісіну, бауырдың ұлғаюы, жүрек қағуы, физикалық жүктемеге толеранттылықтың дамуы, өмір сапасының төмендеу. Физикальды зерттегенде перкуссияда оң және сол қарыншалардың улғаюы, аускултацияда систолылық, систолодиастололық шу естіледі. Лабораторлы зерттеуде милық натрийуретикалық пептидті анықтау, милық натрийуретикалық пептидтің гиперактивтілігі СЖЖ анықтауда стандарт болып табылады. Аспапты зерттеу ЭКГ, рентген, эхокардиография, допплер –ЭхоКГ. Аспапты зерттеуде жүрек қарыншаларының удғаюын, жүрек жұмысы қаншалықты екенін көре аламыз. Жүктемелік тест жасалады. Ол науқасты 6 мин жүргізу арқылы жасалады. ФК: 0- 6 минутта 551м не одан ұзақ жүреді. 1 – 6 мин 426-550 м. 2 – 6 мин 301-425м. 3- +6 мин 151-300м. 4 – 6мин 151 не одан төмен. Амбулаторлы жағдайда СЖЖ бар науқастарды дер кезінде анықтау /80 процент/ және диспансерлік бақылауға алу, дер кезінде көмек көрсету. Д бақылауда тұрған науқастар жылына 2 рет учаткелік дәрігерге қаралып , Арнайы анализдер тапсырып отыру керек Науқасқа в-адреноблокаторлар тағайындаймыз. Оларға: бисопролол, метопролол, карведилол, небиволол. Дозасын біртіндеп жоғарлатып отырады, дәрілерді бергенде науқастын АҚҚ, пульсін өлшеп отыру керек. Ісінулер анықталса диуретиктер тағайындаймыз. Аритмиялар болып жатса гликозидтер беремиз. Егер амбулаторлы емнен науқас жағдайы жасқсармаса, клиникалық көрінісі удей түссе жоспарлы госпитилизация жасайды.
3 Тоқ ішек пен тік ішектің ісікалды және ісік ауруларын ерте анықтауға скрининг. Тұтас топтар, скринингті жүргізудің кезеңдері.Тоқ ішек пен тік ішек ісікалды және ісіктік ауруларын ерте анықтау үшін 50,52,54,56,58,60,62,64,66,68,70 жастағы ер және әйел адамдар скринигтен өту керек. Ол ушін: нәжісті жасырын қанға зерттеу, хирург, проктолог, гастроэнтерологқа айғақтар бойынша қаралу, сонымен қатар жуан ішек және тік ішекті эндоскопиялық зерттеу.
4 Денсаулық критерилері. Балаларда денсаулық топтарының сипаттамасы.Баланың денсаулық критериі 4 жағдайға қарап анықтайды: созылмалы аурулары және функциялық бұзылысы жоқ балалар, негізгі жүйелердің функциялық деңгейі, сыртқы орта жағдайларына организмнің қарсы тұру деңгейі, толық даму және белсенділік дәрежесі. Баланың денсаулық жағдайына қарай денсаулық топтарына бөлінеді: 1-топ дені сау балалар, ешқандай ақауы жоқ, омірге қажетті мүшелердің бұзылыстары жоқ. 2-топ созылмалы аурулары жоқ бірақ физикалық, нервно-психиалық дамуында өзгерістері бар және жылына 4-5 рет ауыратын, отбасында белгілі бір тұқымқуалаушылық аурулары бар. 3-топ созылмалы аурулардың ремиссия не компенсация сатысы кезіндегі балалар кіреді бірақ бұл саты баланың оқу еңбегіне не қимыл қозғалысына әсер етпеу керек. 4-топ созылмалы аурудың тұрааақсыз ремиссия сатысы жиі асқынумен жүретін балалар, бұл кезде баланың өмір сапасын төмендетеді. 5-топ созылмалы аурулардың декомпенсация сатысы, зақымданған мүшелердің қалпына келмейді.
5 Ауруханадан тыс пневмония. Анықтамасы. Жіктелуі. Диагностикасы. Амбулаторлы жағдайда жүргіз у тәсілі. Ауруханаға, күндізгі стационарға жатқызуға көрсеткіштер.Ауруханадан тыс пневмония –ауруханадан тыс дамитын төменгі тыныс жолдарыныңинфицирленуімен және рентгенде өкпеде жана ошақты инфилтраттардың қалыптасумен жүретін жедел инфекционды ауру. Классификациясы. Клиникалық түріне байланысты: ошақты, крупозды, интерстициалды пневмония. Ағымына байланысты: жеңіл, орташа, ауыр, өте ауыр. Пневмонияның орналасуына байланысты: жоғарғы, ортаңғы, төменгі болып бөлінеді. Асқынуына байланысты: өкпелік және өкпеден тыс. Диагностикалық критериі: жедел басталуы, температураның жоғарлауы, жөтел шырышты-іріңді қақырықпен, ентігу, кеудеде ауырсыну. Физикальды зерттегенде ошақ қкалыпатсқан жерде перкуторлы дыбыстың қысқаруы, әлсірегенқатаң бронхиальды тыныс, крепитация, ылғалды ұсақ көпіршікті сырылдар. Аспапты зерттегенде рентгенде өкпеде инфильтрацияны көруге болды. Лабораторияда лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлауы. Амбулаторлы жағдайда дер кезінде анықтар көмек көрсету. Емі. Сұйықтық көп ішу, фитотерапия сонымен амбулаторлы жағдайда антибиотиктерді таңдау шарттары: жастарда ауыр пневмония қосымша аурулары жоқ болса онда амоксициллин 1000мг 4 реткүніне, макролидтер спирамицин 3млн.2 рет күніне. Қауіп факторы бар орташа және жасы үлкен адамдардағы пневмонияда цефолосориннің 2және 3 ұрпағы цефалексин 1г 3рет күніне. Макролид ципрофлоксацин 500мг 1 рет күніне. Аммоксициллин /клавулантты қышқыл 375 мг 3 реткүніне. Парацетомол сироп, суспензия. Терапия ұзақтығы 7-10 күн. Госпитилтзацияға көрсеткіш: науқас жағдай ауыр , тыныс жеткіліксіздігі айқын, асқынулар болса яғни плеврит, абцесс және т.б, ауыр қосымша аурулары болса, үй жағдайы қанағаттанарлық жағдайда болмаса. Диспансеризация: клиникалық қарау, ЖҚА, қанды С реактивті белокка тексеру, Ауруханадан тыс пневмония – диагностикалық альтернативаның болмауы кезінде, төменгі тыныс алу жолдарының инфекциясы және өкпедегі «жаңа» ошақты-инфильтраттық өзгерістердің рентгеналогиялық куалануымен бірге жүретін, ауруханадан тыс жағдайда туындаған жіті инфекциялық ауру.Диагностикалық белгілері: клиникалық – температураның субфебрильдәден фибрильдиге дейін көтерілуі, алғашқы күнденрі құрғақ сосын ылғалды жөтел, ентігу, қалтырау, плевральды аурудың болуы, дауыс дірілінің күшеюі болады. Бронхиалды тыныс. Аспаптық – аускультация кеінде локальды ұсақ көпіршікті сырылдар немесе крепетация тән феномен байқалады. Рентгенография да өкпенің зақымдалған бөлігінің қараюы болады. Зертханалық – ЖҚА: лейкацитоз, ЭТЖ жоғары, сегмент ядролы ферменттердің солға ығысуы.
7в 31. Созыл.бүй.жеткіл-бүйректің созылмалы ауруларының нәтижесіндегі бүйрек нефрондарының қайтымсыз жойылуымен жүретін симптомокомплекстердің жиынтығы.Классиф: I. Бастапқы(латентная) - ШФЖ(СКФ ) 60-40 мл/мин дейін төмендеуі ж/е қандағы креатининнің 180 мкмоль/л дейін жоғарылауы.
II. Консервативті -ШФЖ( СКФ) 40-20 мл/мин төм ж/е креатинин 180-280 мкмоль/л жоғ.III. Терминальді-ШФЖ( СКФ) меньше 20 мл/мин-ден төмен ж/е креатинин 280 мкмоль/л-ден жоғары. Диагностикалық белгілері: Клиникалық-диурездің өзгеруі,бастапқы сатысында полиурия мен никтурия ал терминальды сатысында олигоанурия.Тыныс алу жүйесінде:ентігу,жөтел, плевра қуысына сұйықтық жиналу, өкпенің ісінуі.Жүрек қан тамыр жүйесінде екіншілік(симптоматикалық)артериалды гипертензия,перикардит. Зат алмасуда метаболиттік ацидоз. Гематологиялық бұзылыстар нормохромды нормоцитарлы анемия(бүйректегі эритропоэтин түзілуінің төмендеуіне байл).Ауыздан аммиктың иісінің шығуы(мочевинаның ыдырауы нәтиж).Тері бозаруы(анемия) сары оттенокпен(урохром жиналуынан), терінің қышуы.Лабораторлық көрсеткіштер:ЖҚА(нормохромды нормоцитарлы анемия)ЖЗА(Зәрдің салыстырмалы тығ 1,018 ден төмендейді), Б/х(қандағы Креатинин мөлш жоғарылайды), СКФ төмендейді. Аспапты зерттеу кезінде: Бүйректі УДЗ -ға түсіргенде өлшемінің азаюы. Амбул жағд-ғы диагн-қ шара-р тізімі: Лабораториялық-ЖҚА,ЖЗА,Б/х: (жалпы белок, мочевина, креатинин, билирубин, АЛТ, АСТ, кальций, калий, натрий, хлориды, КЩР крови); Аспаптық-УДЗ бүйрек, УДЗ жүрек,Кеуде клеткасының рентгенографиясы, Көз түбін қарау.
Ісік алды және жатыр мойндағы обыры ауруларын ерте анықтау скринингі. Тұтас топтар, скринингті өткізу кезеңдері. Жатыр мойны обыры жатыр мойнының фондық (нағыз эрозия, псевдоэрозия, лейкоплакия, эритроплакия, эндоцервицит, жатыр мойны полипі, жалпақ кондиломы)ж/е ісікалды процестерінің ( эпителидің әр түрлі дәрежедегі диспластикалық өзгерістері:жеңіл,орташа,ауыр)нәтижесінде дамиды. Цитологиялық скринингтің негізгі мақсаты жатыр мойнындағы ісікалды процесстерді ерте анықтап, емдеу арқылы жатыр мойны обырының дамуының алдын алу. Сонымен қатар біз жатыр мойны обырының ісік алды ауруларын ерте анықтау арқылы біз органсақтаушы операция жасап, әйел адамдарды мүгедектіктен құтқарамыз. 35,40,45,50,55,60 жас аралығындағы әйелдер жатыр мойы обырын ерте диагностикалау мақсатында скрингтік тексеруден өтуі тиіс. Скринингтік тексеру кезінде цитологиялық мазок,яғни Папаниколау тесті жасалады. Пап тест цервикальды неоплазияларды анықтауда эффективті әдіс болып табылады. Скринингтік қарау 3 кезеңнен тұрады. 1-кезең МП(ФП,ФАП) ж/е қарау кабинеттер деңгейінде ортаңғы қатардағы мед/қ қызмет-ң статистикалық амбулат-қ картаны толтыруы (форма 025-08У) 2-кезең аудандық/қалалық деңгейде терең тексеру. 3-кезең- облыстық/қалалық онкодиспансер деңгейінде арнайы көмек көрсету. Папаниколау тестінің қорытындысы төмендегі 5 класс түрінде көрсетіледі. 1-ші класс — қалыпты цитологиялық көрініс;2-ші класс —қынапта ғы н/е жатыр мойнындағы қабыну процесінің нәтижесіндегі клеткалардағы морфологиялық өзгерістер; 3-ші класс— ядро мен цитоплазмасындағы аномалиясы бар бірнеше клеткалар (қатерлі ісіктерге қауыіптің болуы);4-ші класс —айқын қатерлі көріністері бар клеткалар ;5-ші класс — қатерлі клеткалардың(атипиялық) көп мөлшерінің болуы. Қатерлі ісік диагнозы күдіксіз қойылады.
Тамақтану тәртібінің сиппаттамасы және 7 жасқа дейін баланы тәрбиелеу. 7 жасқа дейінгі баланың тамақтану режимін дұрыстау бізге ағзаның тез өсуіне, ақыл-ойының дамуына, физикалық жүктемеге дайындау болып табылады. Ол үшін тамақтанудың бірнеше принциптерін ұстау қажет:Тамақ бала ағзасына қажетті энергия мөлшерімен қамтамасыз ету керек, яғни оның қозғалыстық, гигиеналық және т.б белсенділіктері үшін. – Тамақ құрамында ағзаға керек элементтерінің барлық түрі болуы керек. – Тамақ рационы әр түрлі болуы қажет. Баланың тамаққа талғамы кей өнімдерінің ағза үшін непереносимость болуы. – Өнімдердің өңдеу технологиясын және тамақ дайындауды есте сақтау. Дайындау орнының санитарлық жағдайын, өнім сақталуының жағдайын мерзімін бақылап отыру. – Тамақ құрамы: ақуыз, көмірсу, майға бай болуы керек. Бұл элементтер көптеген өнімдерде болады. Оларды күнделікті бір мөлшерде қабылдап отыру қажет. Минералды заттар, микроэлементтер, витаминдер, өсіп жатқан ағза үшін өте қажет болып табылады. Күнделікті 4 рет тамақтану. Кешкі тамақ және 4 ші тамақ жеңіл болу керек. Таңертең: жылы сүт тағамдары. Түскі тамақ: ыстық тағам. Балаға 3 жастан тамақ үстіне қалай отыру, сөйлеу, тамақ этикасын бір-бірден үйрету керек.
34.Тері обыры. Клиникалық формасы.Диагностика.Емдеу принциптері.Терінің эпителиальды қатерлі ісігі, ісік ауруларының ең жиі кездесетін түрі болып табылады. Клиникалық формасы: базилиома (базальды-жасушалы карцинома, тері эпителийінің базальды жасушаларынан дамиды);сквамозно-жасушалы карцинома (жалпақклеткалы рак);меланома. Базилома - жай өсетін ісік ж/е ол метастаз бермейді. Жиі ол тері бетінде диаметрі бірнеше мм болып келеді, кішкене ісінген. Оның беткейінде жұқа қантамырлар торын көруге болады. Егер ісік ұлғайса оның бетінде жаралар п.б. Папиллярлы(жалпақклеткалы) түрі саңырауқұлаққа ұқсас болып келеді. Бұл обырдың түрі жиі ер адамдарда дамиды, яғни төменгі еріндерде, аяқ-қолдарда, кеуденің төменгі бөлігінде. Жалпақклеткалы обыр обыралды аурулардың асқынысының көрінісі. Оның өлшемі шие сүйегіндей тері бетінен шығып тұрады, өте тез өседі, түйіннің беті мүйізделген емізікшемен жабылған,түсі ал қызыл түстен қызыл түске дейін өзгеріп отырады, тез қанайды. Меланома- тері обырының ауыр түрі, ол тез метастаз береді. Меланома терінің пигментарлы жасушаларынан (невус) дамиды. Ол терідегі тез өсетін пигмент түрінде көрінеді, сосын қанайды, ашу қышу сезімін тудырады. Сонымен қатар регионарлы лимфа түйіндерінің ұлғаюы болады. Емі: Хирургиялық- ісікті кесіп алып тастау(ісікті 2см шетімен қосып кесіп алады), криодеструкция (төменгі температура әсерімен жою) н/е электрокоагуляция. Егер ісікті хирургиялық жолмен кесіп алып тастауға мүмкіндік болмаса(мысалы көз бұрышында, мұрында орналасса) сәулелік терапия жүргізіледі. Дәрілік терапия комбинирленген ем түрінде ғана тағайындалады.
35.Тыныс жеткіліксіздігі дег-з – бұл тыныс алу жүйесінің шеткі мүшелер мен тіндерді оттегімен қамтамасыз ете алмайтын және ол жерден көмірқышқыл газын алып шыға алмайтын, яғни гипоксемия мен гиперкапния түрінде көрінетін организмнің ауыр патологиялық жағдайы.Классификация: обструктивті, рестриктивті, аралас;. Ағымы бойынша: жедел, созылмалы; Этиологиясына байланысты: бронхөкпелік, нерв – бұлшықеттік, орталықтық, торакодиафрагмальды, гемодинамикалық. Патогенезіне байланысты: вентиляциялық, диффузды және винтиляция-перфузия қарым қатынасының бұзылысына байланысты; Ауырлық дәрежесіне байланысты: 1дәр-ентігу жоғарғы физикалық жүктемеден кейін п. б. 2дәр-ентігу қалыпты жүктемеден кейін п.б.ды 3дәр-ентігу тыныштықта п. б. Оттегі алмасуының бұзылысына бай-ты: гипоксемиялық, гиперкапниялық. Клиника:ентігу, диффузды цианоз, тыныс алуға қосымша бұлшықеттердің қатысуы, тыныс алудың жиілеуі,беткей болуы, ритмсіз болуы. Қауіп факторлары: ұзақ жылдар бойы темекі шегу,ауыз физикалық жұмыс, нашақорлық, тыныс алу жүйесінің созылмалы ауруларымен ауыратын науқастар, жүрек қан тамыр жүйесінің ауруымен ауыратын адамдар.
В
1 Созылмалы өкпелік жүрек.Жіктелуі.Диагностикалық белгілері(клин,зертханалық,аспаптық)Амбулаторлы жағдайдағы диагностикалық шаралар тізімі. Созылмалы өкпелік жүрек-кіші қанайналым шеңберіндегі артериальды қысымның жоғарылауынан жүректің оң жақ бөлімінің ұлғаюы ж/е кеңеюі. Ол бронхының, өкпенің н/е кеуде клеткасының деформациясының нәтижесінде дамиды. Жіктелуі: Ағымына байланысты:компенсирленген,декомпенсирленген; Этиологиясына байланысты: Васкулярлы(біріншілік өкпелік гипертензия, артериттер, қайталамалы эмболия, өкпе резекциясы ); Бронхоөкпелік(обструкциялық -эмфизема,бронх демікпесі, соз бронхит; рестрикциялық-фиброздар, өкпе гранулематозы); Торакодиафрагмальды (өкпе поликизтозы, кеуде клеткасының зақымдалуы ж/е деформациясы, плевральды шварттар, семіздік ). В. П. Сильвестров б/ша 4 функциональды класс: I ФК — бастапқы өзгерістер (латентная гипертензия) ДН0, НК0; ІІ ФК — тұрақты өкпелік гипертензия (умеренная) ДН0-І; НК0; ІІІФК- өкпелік гипертензия(значительная)ДНІІ-ІІІ, НК0-1; IV ФК — өте айқын өкпелік гипертензия ДНІІ-ІІІ,НКІІ-ІІІ. Диагност.белгілері:кеуде артындағы ауырсыну(кислородты ингаляциядан кейін басылады), ентігу, тері жамылғысының бозаруы, мойын веналарының ісінуі,тахикардия, бауырдың ұлғаюы, оң жақ қабырға астындағы ауырсыну,перифериялық ісінулер; Аспаптық-кеуде клеткасының рентгенографиясында оң жақ жүрекше мен оң жақ қарыншаның ұлғаюы; ЭКГ-да жүректің электрлік осінің оңға ысғысуы, патологиялық Р пульмонале тісшесінің п.б; ЭХОКГ-оң жақ қарыншаның қабырғасының қалыңдауы, қуысының кеңеюі. Амб.жағдайағы диагн.шаралар тізімі: ЖҚА,ЖЗА, Б/х(жалпы белок, белковые фракции, сиал қышқылы, фибрин, серомукоид.), Кеуде клеткасының рентгенографиясы, ЭКГ, Эхо КГ, Спирография.
Леуметтік маңызы бар ауруларды анықтау үшін тұтасқан тұрғындар тобының скринингі. Бұйрықтың №, скрининг кезеңдері. Амбулаторлық науқастың статистикалық картасы: форманың №, мазмұны, кіммен толтырылады.
«Скрининг» ұғымы әлі аурудың белгілері пайда болмай тұрып, әртүрлі зерттеулерді негізге ала отырып, оларды анықтау және алдын алу дегенді білдіреді.Денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы жүзеге асырылуда. Тоғыз бөлімнен тұратын бағдарламаның басты бағыты — әлеуметтік маңызы зор ауруларды алдын ала анықтау, скринингтік зерттеулер жүргізу, емдеу және қалпына келтіру жұмыстары. Қазіргі таңдаәлеуметтік маңызға ие болған жүрек-қан тамырлар жүйесінің аурулары, қант диабеті, естудің туа біткен және тұқым қуалайтын патологиясы, әйелдерде жатыр мойны және сүт безі обыры, сары аурудың В және С түрлері, глаукома,колоректальды, яғни тік және тоқ ішектің, қуық асты безінің, бауыр,асқазанның, өңештің қатерлі ісігін анықтау бойынша скрининг өтуде.Скринингтің көлемі төмендегілерді қамтиды. Антропометриялық өлшемдер(бой,салмақ,бел өлшемдері) , АҚ-өлшеу, 40,42,44,46,48,50,52,54,56,58,60,62,64,66,68,70 жастағы адамдардың көзішілік өысымын өлшеу; 18,25,30,35,40,42,44,46,48,50,52,54,56,58,60,62,64 жастағы адам-ң өанындағы холестерин мен глюкоза деңгейін өлшеу; ЭКГ-көрсеткіш б/ша;кАРДИОЛОГ, эндокринолог, офтаоьмолог- көрсеткіш б/ша,Кауіп тобындағы балалардан гепатит В ж/е С-ның маркерін анықтау; 30,35,40,45,50,55,60 жастағы әйелдендің жатыр мойнының обырына тексеру(цитологиялық жұғын алу); 50,52,54,56,58 ,60 жастағы әйелдердің сұт безін рентгенологиялық тексеру (маммография); 50,52,54,56,58,60,62,64,66,68,70 жастағы әйелдер мен ер кісілерді тоқ ішек пен жіңішке ішектің ауруларына тексеру. Бұйрықтың номері № 025-3/е, ортаңғы қатардағы медициналық қызметкер толтырады.. Скнинрг кезеңдері:1кезең-ФАП деңгейінде, 2-кезең аудандық аурухана деңгейінде, 3-кезең қалалық/облыстық медициналық орталықтар деңгейінде
3.Гипогалактия,анықтама,себебі,алдын алу,емдеу- сүт безі қызметінің төмендеуі, ол латопоэздік, лактогенездік,сүт бөліну процесінің бұзылуының нәтижесінде н/е лактация уақытының қысқаруының(5 айдан аз уақыт) нәтижесінде дамиды.Егер лактацияның жетіспеушілігі босанудан кейінгі алғашқы 10 күнде(ерте формасы) ж/е одан кешірек(кеш формасы) дамуы мүмкін. Біріншілік гипогалактия-егер анасында лактацияның бірінші күнінен бастап суттің болмауы, екіншілік гипогалактия-анасында бастапқы кезде сүт мөлщеріқалыпты болып, кейін лның мөлшерінің азаюы. Себептері: Біріншілік гипогалактия:нейрогормональды бұзылыстар(лактопоэз жеткіліксіздігіне әкеледі), дисгормональды жағдайлар(сүт безінің өсуі мен дамуының бұзылысы, секреторлық ж/е моторлық қызметінің өзгерісі) , инфантилизм, ауыр ағымды кеш токсикоздар, босанудан кейінгі қан кетулер, травматикалық акешерлік операциялар, босанудан кейінгі инфекциялар. Екіншілік гипогалактия: маститтер, үрпінің(сосоктың) жарылуы, анасының аурулары (грипп, ангина, туберкулёз, эпилепсия), босану кезінде анезтезия мен стимуляциялар қолдану. Алдын алу: нәрестені төске ерте қою, баланы емізуден бұрын қосымша тамақтармен тамақтандырмау, баланы төске дұрыс қою, сүт дұрыс түзілуі үшін анасының рациональды тамақтанып, дұрыс ұйыктауы тиіс, анасының психоэмоциональды тыныш жағдайы. Емі:Психоэмоциональды тыныштық, анасының рациональды толыққанды тамақтануы, емдік шөптерсолодка, тмин, укроп, одуванчик, фенхель, анис, шиповник, физикалық әдіс сүт безіне массаж жасау, сүт безінің УФО, вибрациялық массаж.
4Тік ішек обырының, геморройдың және анус сызатының дифф.диагностикасы.
Тік ішек обыры- 40-60жаста жиі кездеседі,қан кету шырыш пен ірің аралас болады,іш қату(запор),ішкебу,нәжіс пен газды ұстай алмау,жалған дефекация,тік ішек аймағындағы ауырсыну,жүдеу, тері жамылғысының бозғылт болуы,жалпы әлсіздік,тез шаршағыштық,анемия, ентігу, ішек жұмысының өзгеруі,іштегі дискамфорт диарея н/е запор,құсу, ректальді зерттеуде ісікті анықтауға болады.
Геморрой –анальді каналдың қышуы,дискамфорд, бөгде дене сезімінің болуы,ауырсыну, кезеңді қан кету, геморрагиялық түйіннің пайда болуы,анус аймағындағы ауырсыну,дефекациядан кейінгі қан кету, айнамен қарағанда түйіннің қызаруы мен ісінуі.Ұзақ уақытты қан кету нәтижесінде әлсіздік, шаршағыштық, терінің бозаруы, анемия. Тік ішектің төмен түсуі, экземаның пайда болуы,шырышты бөлініс,
Анус сызаты- триадамен көрінеді: анустағы ауырсыну,аналді сфинктордың спазмы, анустан қан кету. Ауырсыну дефекация кезінде немесе кейін пайда болып 10-15 мин созылады. Анус аймағындағы сызаттар ашып, қышу, агрессия, апатия, қозғыштық,пульсирленген ауырсыну.
5 Созылмалы гломерулонефрит. Анықтамасы. Жіктелуі. Қауіп факторлары. Скриниг
Созылмалы гломерулонефрит-бүйрек шумақтарының иммундық қабынулық ауруы.Өршу,ремиссия кезеңдерімен көрінеді. Көбіне жедел нефриттен кейін дамиды.
Қауіп фактор: созылмалы инфекция ошағының болуы, суықтау, иммуниттеттің төмендеуі, тұқымқуалаушылық, гиповитаминоз, стрептококкты инфекцияны симптомсыз тасымалдаушылық(теріде, аңқада), аутоиммуынды аурулармен ауыру. Классификация:Клиникалық көрінісіне байланысты:Жасырын кезең- өзгерістер тек зәрде ғана, Гематуриялық кезең- ісіну,артериальды гипертензия, гематурия, Гипертониялық кезең- зәрдегі өзгерістерартериальдық гипертензия, Нефротикалық кезең- протеинурия, гипоальбуминемия, ісіну, гиперлипедемия ,Аралас кезең- артериялық гипертензия немесе гематурия немесе азотемияменен бірлескен нефротикалық синдром.Фазасы бойынша: Өршу- нефротикалық немесе нефритикалық синдромдардың пайда болуы, Ремиссия- экстрареналді көріністердің жақсаруы немесе қалпына келуі (бүйрек функциясы мен зәрдегі өзгерістер) Патогенезі бойынша:Біріншілік идиопатиялық, Екіншілік басқа аурулардың салдарынан(жүйелі қызыл жегі, ревматоидты артрит, түйінді периартрит). Морфологиялық:Диффузды пролиферативті гломерулонефрит; Мезангиопролиферативті гломерулонефрит; Мембранозды ГН; Мезенгиокапиллярлы ГН; Факальді- сегментарлы ГН; Фибропластикалық ГН. Скрининг туралы еш жерде жазылмаған!!!!!
В
1 Өкпенің созылмалы обструктивті ауруы. Диагностикалық белгілері (клиникалық, зертханалық, аспапты). Амбулаторлы жағдайдағы диагностикалық шаралардың тізімдеріАнықтамасы:Өкпенің созылмалы обструктивті ауруы (ӨСОА) – тыныс жолдарының дистальді бөлігінің, өкпе паренхимасының зақымдалуымен жəне эмфизема
қалыптасуымен жүретін біріншілік созылмалы қабынбалық ауру; ол қайтымды немесе жартылай қайтымды бронхылық обструкцияның дамуымен байланысты ауа ағымының шектелуімен мінезделеді. Тыныс жолдары өтімділігінің төмендеуі үдемелі мінезде жəне өкпенің шаң немесе түтінге, темекіге, атмосфералық ауаның ластануына қабынбалық жауабымен байланысты. Диагностика критерилері: шағымдар мен анамнез:- Созылмалы жөтел (күн сайын, жиірек күні бойы жалғасады; сирек жағдайда түнде);- Созылмалы қақырық түсу (кез келген созылмалы қақырық түсу ОСОА көрсету мүмкін);- Жіті бронхиттер (көп рет қайталамалы),- Ентікпе (Үдемелі. Тұрақты түрде физикалық жүктеме, тыныс алу жолдарының инфекциясы кезінде).- Қауіп қатерлі факторларға көрсететін анамнез
физикалық тексеру:-форсирленген патологиялық ұзарған тыныс алу соңында аускультация кезінде тынысжолдарының обструкциясымен шартталған құрғақ сырылдарды тыңдауға болады; -өкпе эмфиземасы бар науқастарда көкірек клеткасы бөшке тəрізді формада болады, аускультация кезінде əлсіздеген тыныс, ал перкуссия кезінде қораптық дыбыс анықталады.- гипоксемия кезінде цианоз пайда болады.лабораторлық зерттеулер: ЭТЖ жоғарылауы және лейкоцитоз лейкоцитарлы формуланың солға ығысуыаспаптық зерттеулер:ӨСОА диагнозы спирометриямен расталуы қажет:- ОФВ1 үдемелі төмендеуі,- Өкпенің форсирленген өмірлік көлемі (ФЖЕЛ) - (FVC),- 1 секундта дем алудың форсирленген көлемі (ОФВ1) - (FEV1), Қатынастар есептеледі ОФВ1/ФЖЕЛ (FEV1/FVC) диагностикалық шаралар тізімі :Жалпы Қан анализі; Жалпы зәр анализі, қақырық анализі; Инструменталді зерттеулер: спирометрия, пикфлоуметрия,бронходилитациялық тест, кеуде клеткасының рентгенограммасы, компъютерлік томография (тереңірек зерттеу жасау кезінде қолданылады), ЭКГ (кардиальды генезді жоққа шығару үшін көрсеткіш), қанның газдық құрамын зерттеу (науқастарды ентігу сезімі жоғарылаған кезде қолданылады)
2 Жүрек-қантамыр ауруларының скринингі. Тұтасқан топ, тексеру көлемі, сринингті өткізу кезеңдері. Скрининг- бұл ерте сатыда ауруларды және қауіп факторларды анықтау үшін белгілі бір жастағы дені сау адамдардың профилактикалық медициналық тексеруден өтуі, осылайша емделудің тиімділігін арттыру және асқынулардың алдын алу болып табылады. Скринингтің көлемі мыналарды қамтиды: -антропометриялық өлшемдер (бойы, дене салмағы, белдің шеңбері);-артериялық қысымды өлшеу;- 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70жастағы адамдардың көз ішілік қысымын тексеру;-18, 25, 30, 35, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64 жастағы адамдардың қанындағы холестерин мен глюкозаның деңгейін анықтау;-электокардиография- айғақтары бойынша;- кардиологта, эндокринологта, офтальмологта қаралу- айғақтары бойынша;-қауіп тобындағы балалардағы В және С созылмалы гепатиттерінің маркерлеріне қанды талдау.Бұл зерттеулер ерте сатыда жүрек – қан тамыр ауруларын, қант диабетін, глаукоманы, оның қауіп факторларын, сондай- ақ, дертпен күресу қиын болмағанда гепатитті және аса қауіпті асқынуларды: инсульт, инфаркт, зағиптық, цирроз және бауыр обырын анықтауға мүмкіндік береді. Обырдың пайда болуына ықпал ететін патологиялық өзгерістерді жою, сондай- ақ дамудың ерте сатыларында ісіктерді анықтау үшін мыналарды өту қажет:-30, 35, 40, 45, 50, 55, 60 жаста патологиялық өзгерістерді болдырмау үшін жатыр мойнының сүртіндісін цитологиялық зерттеу; - акушер- гинекологқа, айғақтар бойынша кольпоскопиялық зерттеу;- 50, 52, 54, 58 және 60 жаста сүт бездерін рентгенологиялық зерттеу (маммография );-маммологқа, айғақтар бойынша онкологқа қаралу;50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68 және 70 жастағы ерлер мен әйелдер:- жуан және тік ішек ауруын ерте анықтауда нәжісті жасырын қанға тексеру;-Хирургке, проктологқа, гастроэнтерологқа қаралу; айғақтар бойынша- жуан және тік ішекті эндоскопиялық зерттеу.
Аталған тексерулер жаппай жүргізілетін елдерде , жатыр мойны, сүт бездері және жуан ішек обырынан өлім- жітім айғақтары күрт төмендеген.Қазақстанда скрининг тегін медициналық көмек кепілдік берілген көлемінің тізбесіне кіреді. Скрининг сіз тіркеуде тұрған медициналық ұйымдарда өтеді. Егер скрининигке шақырса – өтіңіз! ҚР әрбір азаматы ЖЫЛ САЙЫНҒЫ ПРОФИЛАКТИКАЛЫҚ ТЕКСЕРУДЕН өтуі тиіс- балалар: педиатрдың, арнайы мамандардың тексеруі, қан және несеп талдаулары, аспаптық тексерулер,ересектер: терапевтің тексеруі, әйелдер- гинекологиялық тексеру, кеуде қуысының флюорографиялық зерттеуі, қан және несеп талдауы, айғақтар бойынша арнайы мамандар тексеруі.Егер сз диспансерлік есепте тұрсаңыз және сізде созылмалы аурулар болса, жақын уақытта өз дәрігеріңізге қаралып қаралыпң тағайындаған ұсыныстарды орындаңыз. ҚР 2011 – 2015 жылғы «Саламатты Қазақстан» денсаулық сақтауды дамыту ұлттық бағдарламасы бойынша ұлттық скринингтік бағдарламалар ұсынылған, бағдарлама бойынша арнайы адамдар арасынан топтар құрылды, топтар келесі критерилері бойынша құрылған: жас ерекшеліктері, физиологиялық даму ерекшеліктері және жүрек- қан тамыр ауруларының белігілері жүре пайда болып және туа пайда болған адамдар тобы таңдалған. Жүрек- қан тамыр аурулары бойынша скрининг Қазақстанда 18, 25, 30, 35, 40, және 40 тан 64 жас аралығындағы әйелдер мен ерлер арасында жергілікті емханаларда тегін кепілдендірілген көмек аясында, 2 жылда 1 рет өткізіледі. Скрининг кезінде жүрек ауруларына қауіп факторын анықтау үшін сұрастыру жүргізіледі, артық салмақты анықтау үшін бойды және дене массасын өлшейді, АҚҚ, қандағы холестерин мен қанттың деңгейін анықтайды. Жоғарыда көрсетілген көрсеткіштер жүрек- қан тамыр ауруларынан өлім деңгейінің жоғары екенін көрсетеді, сонымен қатар, өз уақытында анықталған аурулар өлім деңгейін, аурушаңдықтың деңгейінің азайғанын көрсетеді
2011 жылғы «Мединфо» компаниясының скринингтік терсеру қорытындысы бойынша жүрек – қан тамыр аурулары бойынша 2,5 млн адам терсерістен өтті, нәтижесінде 200 мыңға жуық адамда жүрек- қан тамыр аурулары анықталған. Бұл науқастардың көпшілігі диспансерлік есепте тұрмаған және уақытында ем қабылдамаған. Дұрыс тамақтану, темекі шегуді тоқтату, салауатты өмір салтын сақтау, дер кезінде ем қабылдау аурудың деңгейін төмендететіні көрсетілген. Өз денсаулығына деген жауапкершіліктің көп деңгейі адамның өзіне байланысты.
3. ҚР балалар қауымына скринингтік тексеріс өткізудің алгоритмі.
1. балалар қауымын скринингтік зерттеу (мамандар қарауы, зертханалық және аспаптық зерттеулер) келесі қағидалармен жүреді:
мектепке дейінгі және мектеп жасындағы, ЖОО 18 жасқа дейінгі және арнайы орта білім мекемелеріндегі балаларды скринингтік зерттеу жергілікті мамандандырылған ПМСП мамандарымен оқу мекемелеріне барып жүргізіледі. 2.скринингтік бағдарламаларды мектептегі, оқу орындарындағы дәрігерлер ,медбикелермен , ал мектепке дейінгі мекемелерде арнайы мед.қызметкерлер қатысуымен жүргізіледі3.Ұйымдаспаған (неорганизованных) мектепке дейінгі жастағы балалар тіркелген мекен- жайы бойынша ПМСП мекемесінде өтеді. 4. үй жағдайындағы , балалар үйіндегі, мектеп- интернаттағы, арнайыланған интернаттың балалары жылына екі рет арнайыланған скринингтік тексерістен өтеді.5. есту аппараты бұзылған нәрестелер мен ерте жастағы балаларға скринингтік тексеру ҚР Денсаулық Сақтау Министрлігінің 2009 жылғы 28 қыркүйектегі № 478 «Об утверждении Правил организации скрининга и диагностики нарушений слуха у детей раннего возраста"» жарлығы бойынша арнайы № 5828 акт тіркелген, сол бойынша скрининг жүргізілед. 5. 3 айлық, 4 айлық балаларға ерте жастағы мықын- сан буындарының дисплазиясының және туа пайда болған мықын- сан буынының шығуының алдын- алу үшін көрсеткіш бойынша мықынсан буынына ультрадыбысты зерттеу жүргізіледі.
6. Педиатрдың балаларды және улкен жастағы балаларды скрининг тексеру өткізіп болған соң арнайы профильдік мамандармен және лабораториялық- аспатық зерттеу қорытындыларына сүйеніп балаларды төмендегідей «денсаулық топтарына» біріктіреді :I топ – дені сау балалар;
II топ – дені сау балалар, бірақ функциональды және бірнеше морфологиялық ауытқулары бар, сонымен қатар, жедер және созылмалы ауруларға қарсы тұру қабілеті әлсіз, қауіп тобы бар балалар жатады.III топ – созылмалы компенсация сатысындағы ауруы бар , бірақ ағзасының функциональды мүмкінідіктері сақталған балалар жатады. IV топа –ауруы созылмалы субкопменсация сатысындағы және ағзасының функциональды мүмкіндігі төмендеген балалар жатады.Vтоп – ауруы созылмалы декопменсация сатысындағы және ағзасының функциональды мүмкіндігі біраз төмендеген балалар жатады. 7. II, III, IV, V топқа жататын балалар ПМСП мамандарының , ауруы бойынша сәйкес профилдік мамандардың динамикалық бақылауында болады.8. Балалар қауымын скринингтік тексеру қорытындысын баланың профилактикалық медициналық тексеру статистикалық 025-07/у формадағы картасына тіркеледі.9. скринингтік терсеру қорытындысына қарап әрбір балаға мед,қызметкер эпикриз және денсаулық тобы жайлы, нервтік- психикалық дамуы, көру өткірлігі және есту аппаратының қызметін көрсететін, ұсыныстар жайлы құжаттарды әзірлейді.10. скрининг қорытындысының көшірмесі міндетті түрде ата анаына жеткізіледі