Жедел алкогольді психоздардыњ негізгі клиникалыќ сипаттамалары
| Психоз | Негізгі сипаттамалары |
| Алкогольді делирий | 1. 89% жаѓдайда маск‰немдікті тоќтатќаннан кейін айќын бас жазу синдромы фонында немесе оныњ кері даму этапында 2-4 к‰ннен соњ дамиды (Viktor M., Adams R., 1954). 2. Физикалыќ зорыѓу, бас-ми жараќаттары, соматикалыќ аурулар, хирургиялыќ аурулар бейімдеуші факторлар болып табылады. 3. Клиникалыќ симптоматика келесі негізгі белгілермен сипатталады: - ±йќысыздыќ; - уаќыт, орын, ќоршаѓан орта жаѓдайын баѓдарлаудыњ б±зылысы (аллопсихикалыќ баѓдарлау) µз т±лѓасын баѓдарлаудыњ саќталуымен (аутопсихикалыќ баѓдарлау); - ењ бастысы кµру галлюцинациялары формасында ќабылдау б±зылыстары, жєне де есту, тактильді, термиялыќ жєне иіс сезу галлюцинациялары т‰рінде; - соњына т‰су, физикалыќ єсер ету, кµзіне шµп салу немесе басќа да мазм±ндаѓы сандыраќтар, наќтылыќпен, бейнелілікпен, эмоциональді толымдылыќпен ерекшеленеді жєне галлюцинациялардыњ мазм±нын кµрсетеді; - аффекттіњ µзгергіштігі; - мазасыздыќтыњ басымдылыѓымен, тыѓылуѓа, ќашуѓа, µзініњ ‰стінен бірнєрсені ќаѓуѓа тырысумен ќозѓалыстыќ ќозу; - ќалтырауды еске т‰сіретін жалпы тремор, атаксия, гиперрефлексия; 5% жаѓдайда – тырысулыќ синдром; - гипергидроз, тахикардия, субфебрилитет, бет гиперемиясы; - жиі делирий критикалыќ т‰рде ±заќ ±йќыдан кейін дамиды жєне кешкі уаќытта к‰шейеді; - психикалыќ б±зылыстар кезењініњ жеке мезеттерініњ амнезиясы, басынан µткен галлюцинаторлы к‰йзелістер жаќсы есінде саќталады. 4. Лабораторлы анализдердегі µзгерістер: лейкоцитоз, ЭТЖ жылдамдауы, холестерин мен билирубин жоѓарылауы. |
| Жедел алкогольді галлюциноз | 1. Жиі абстинентті синдром фонында пайда болады, сирек ішкілікке салынудыњ соњѓы к‰ндерінде. 2. Психоз дамуыныњ алдында аффективті б±зылыстар болады – ‰рей, сандыраќтыќ к‰дікшілдік, єйелдерде жиі депрессия. 3. К‰рделі саты жиі жиынтыќты сипаттаѓы, кешкі уаќытта к‰шейетін шынайы есту галлюцинацияларыныњ пайда болуымен сипатталады,. 4. Сандыраќтыќ идеялар (соњына т‰су, физикалыќ єсер ету, кіналау сандыраѓы), олардыњ мазм±ны галлюцинациялармен тыѓыз байланысты. 5. Психомоторлы ќозумен сандыраќтыќ ж‰ріс-т±рыс психозды бетперделейтін салыстырмалы т‰рдегі ж‰ріс-т±рыстыњ тєртіптелу кезењдерімен ауысуы м‰мкін. 6. Баѓдарлаудыњ барлыќ т‰рлері саќталѓан. 7. Психоз терењ ±йќыдан кейін критикалыќ т‰рде немесе біртіндеп литикалыќ т‰рде редукцияланады. 8. Алкоголизацияны жалѓастырѓан жаѓдайда алкогольді галлюциноз созылмалыѓа ауысуы м‰мкін. |
| Жедел алкогольді параноид | 1. Жедел т‰рде кµбінесе бас жазу кезењінде, кейбір жаѓдайларда ішкілікке салыну кезењінде пайда болады. 2. Баѓдарлаудыњ барлыќ т‰рлері саќталѓан. 3. Симптоматика жедел диффузды соњына т‰су, физикалыќ єсер ету сандыраќтарыныњ дамуымен, сандыраќтыќ ж‰ріс-т±рыс жєне психомоторлы ќозумен сипатталады. Психоздыњ ±заќтыѓы бірнеше к‰ннен бірнеше аптаѓа дейін созылады, критикалыќ т‰рде немесе біртіндеп литикалыќ т‰рде аяќталады. |
| Гайе-Вернике жедел алкогольді энцефалопатиясы | 1. ¦заќтыѓы 2-3 айдан басталатын продромальді кезењ, к‰шейетін астениямен, єлсіздікпен, жады, ±йќы б±зылыстарымен сипатталады. 2. Жедел кезењ есењгіреуге, апатиялыќ ступор жєне комаѓа ауысатын ауыр делирийдіњ дамуымен сипатталады (профессиональді, мусситирлеуші). 3. Айќын неврологиялыќ б±зылыстар: - гиперкинездер, б±лшыќ ет тонусыныњ жоѓарылауы, ‰немі оральді автоматизмніњ симптомдары (ауыздыќ рефлекс, спонтанды т‰рде ерінді шошайту); - кµзќозѓалтќыш б±лшыќ еттер салдануы, нистагм, птоз, диплопия (екеулену), трабизм (ќылилану), жарыќтан ќорќу, ќадалѓан кµзќарас; - ќарашыќтыќ б±зылыстар (Гудден симптомы: миоз, анизокория, жарыќќа жєне конвергенцияѓа реакцияныњ єлсіреуі); - жењіл парездер мен менингеальді белгілермен бірге ж‰ретін полиневропатия кµріністері. 4. Ж‰ректік ритм мен тыныс алу б±зылысы, орталыќ гипертермия, кахексия. 5. Медициналыќ кµмексіз ауру летальді нєтижемен аяќталады. |
Жедел алкогольді галлюциноздар, жєне алкоголизммен бірлескен шизофрениямен науќастарда пайда болатын галлюциноздардыњ дифференциальді диагностикасы,
(Шейнин Л.М., 1983)
| Алкогольді галлюциноз | Алкоголизммен бірлескен шизофрения | |
| 1. Психоз пайда болу жаѓдайы | Алкогольді шектен тыс ќолдану уаќыты єдетте 5 жылдан жоѓары, бас жазу синдромыныњ ±заќтыѓы жиі 3 жылдан кем емес. Психоз алдындаѓы ішкілікке салыну ±заќтыѓы 5-6 к‰ннен аз емес. Алкоголизм т‰зілу темпі єдеттегідей. | Алкогольді шектен тыс ќолдану уаќыты єдетте 2-3 жыл, бас жазу синдромыныњ ±заќтыѓы жиі 1-2 жыл. Психоз алдындаѓы ішкілікке салыну ±заќтыѓы 1-2 к‰н. Алкоголизм т‰зілу темпі жиі жылдамдаѓан. |
| 2. Мастану ерекшеліктері | Т±лѓалыќ ерекшеліктердіњ µткірленуімен мастанудыњ ќарапайым варианттары. | Мастану кезінде жиі ќызѓаныш, ќатынас, соњына т‰су идеяларымен, айтќан ойларыныњ байланыссыздыѓы, кататониялыќ кµріністер, ауыр сµйлеу ќозуымен. |
| 3. Психоз дамуы алдындаѓы бас жазу синдромыныњ ерекшеліктері | ‡рей, жабырќаулы аффект болуы м‰мкін, аса айќын емес соматоневрологиялыќ б±зылыстар. | Абдыраушылыќпен ‰рейлі-сандыраќтыќ жаѓдай, ќатынас, соњына т‰су, ерекше мањыздылыќ, ќызѓаныш, уландыру идеялары. Сандыраќќа аффекттіњ адекватсыздыѓы. Аффекттіњ жєне сандыраќќа ж‰ріс-т±рысыныњ сєйкессіздігі. |
| 4. Алкоголизм ерекшеліктері | Ситуациялыќ моменттерге, ‰немі немесе кезењдік алкогольге єуестікке байланысты алкогольді кез-келген уаќытта ќолданулармен ішкілікке салынулар мен псевдоішкілікке салынулардыњ пайда болуы. | Ішкілікке салынулар мен псевдоішкілікке салынулардыњ депрессивті немесе гипоманиакальді, ‰рейлі-депрессивті жаѓдайлармен байланысты пайда болуы. Алкогольді шектен тыс ќолданудыњ ретсіз сипаты, ешќандай жаѓдайлармен т‰сіндірілмейтін спонтанды ремиссиялар. |
| 5. Психозѓа дейінгі т±лѓа ерекшеліктері | Т±лѓаныњ алкогольді µзгерістері немесе мінез-ќ±лыќтыњ психопатиялыќ сипаты. | Белсенділіктіњ тµмендеуі, т±йыќтыќ, ж‰ріс-т±рысыныњ адекватсыздыѓы, мєнерлілік. |
| 6. Сандыраќ ерекшеліктері | Физикалыќ єсер ету сипатын алатын, єрќашан шынайы ќабылдау б±зылыстарымен жєне патологиялыќ т‰йсінумен бірге ж‰ретін соњына т‰су сандыраѓы тєн. Сандыраќ ќ±рылымы ќарапайым, т‰сінікті, оныњ мазм±ны к‰нделікті шындыќпен байланысты. ¦лылыќ идеялары сирек, мазм±ны фантастикалыќ емес. | Галлюцинациялармен бірлескен єсер ету сандыраѓыныњ пайда болуы м‰мкін. Сандыраќ мазм±ны жиі шындыќтан алшаќ. Фантастикалыќ галлюцинозбен бірге ж‰ретін фантастикалыќ сандыраќ пайда болуы м‰мкін. |
| 7. Аффект ерекшеліктері | Ќоќыныш, ќамыѓу, ‰мітсіздік, ќамыѓулыќ-‰рейлі аффект. Аффекттіњ аралас жаѓдай пайда болуымен бірге ж‰руі µте сирек (ќорќыныш, ±лылыќ идеялары). | Абдыраушылыќпен, µзін-µзі кінєлєу идеяларымен депрессия болуы м‰мкін. Аффект сандыраќ мазм±нымен сєйкес болмауы м‰мкін. |
| 8. Ж‰ріс-т±рыс ерекшеліктері | Кµмек с±рау, жалѓан соњына т‰сушілерден ќашу арќылы ќ±тылуѓа тырысу, суицидальді єрекеттер. | Сандыраќ мазм±ны мен аффектке сєйкес емес єрекеттер болуы м‰мкін, айналадаѓыларѓа агрессия кµрсету, оѓаш ж‰ріс-т±рыс, суицидальді єрекеттер, «ањдылушы соњына т‰сушіге» айналу. |
| 9. Кандинский-Клерамбо синдромыныњ ерекшеліктері | Єсер ету сандыраѓыныњ шынайы есту галлюцинацияларымен жєне денедегі єрт‰рлі сезімдермен бірге ж‰руі. Ашыќтыќ синдромыныњ галлюцинаторлы варианты. | Псевдогаллюцинациялармен сандыраќтыњ бірлесуі. Идеаторлы, сенестопатиялыќ жєне кинестетикалыќ автоматизмдер. Ашыќтыќ синдромыныњ сандыраќтыќ жєне псевдогаллюцинаторлы варианттары. |
| 10. Вербальді галлюциноздыњ басќа синдромдармен бірлесуі | Вербальды галлюциноз сананыњ делириозды к‰њгірттенуімен ауысуы м‰мкін. Галлюциноздыњ жетер шыњында делириозды б±зылыстар немесе фантастикалыќ делирий де пайда болуы м‰мкін. | Вербальді галлюциноз депрессивті-параноидты, психикалыќ автоматизм синдромыныњ жеке кµріністерімен ‰рейлі-сандыраќтыќ жаѓдаймен, басќа да сандыраќтыќ жєне аффективті-сандыраќтыќ синдромдармен ауысуы м‰мкін. |
| 11. Нейролептиктердіњ симптоматикаѓа єсері | Егер ќабылдау б±зылыстары нейролептиктермен емдеу кезінде жоѓалса, оларды тоќтатќаннан кейін ќайта пайда болмайды. | Нейролептиктермен емдеу кезінде жоѓалѓан вербальді галлюцинациялар, оларды тоќтатќаннан кейін ќайта пайда болуы м‰мкін. |
| 12. Алкоголизмге кµзќарас | Алкогольді шектен тыс ќабылдау ауырлыѓын тµмендетіп кµрсетуге тырысу. Психозды кез-келген жаѓдайлар мен соматикалыќ аурулармен т‰сіндіруге тырысу. | Психоздыњ алкогольді шектен тыс ќолданумен байланыстылыѓын наќтылап кµрсетуге тырысу жиі. |
| 13. Басынан µткен психозѓа кµзќарас | Критиканыњ жылдам пайда болуы. Психоз мазм±ны жµнінде наќтылап айтып беруге дайындыќ. Психоз кезінде кез-келген єрекетін т‰сіндіріп беру м‰мкіндігі. | Критиканыњ баяу пайда болуы немесе оныњ болмауы. Басынан µткен психоз мазм±нын айтып беруге жиі зауќыныњ болмауы. Психоз кезіндегі єрекетін т‰сіндіріп беру м‰мкінсіздігі. |
| 14. Психоз аяќталѓаннан кейінгі т±лѓа ерекшеліктері | Т±лѓаныњ алкогольді µзгерістері немесе мінездіњ психопатиялыќ сипаты. | Т±йыќтыќ, пассивтілік, айналадаѓылармен формальді контакт, эмоциональді суыќтыќ. |