Бала емізіп жүрген ана тамақтануының негізгі ережелері

1. Бала емізіп жүрген ананың тамақтануы калориялды болуы тиіс.

Лактация кезінде әйел тек өзінің денсаулығы үшін ғана емес, сәбиінің денсаулығы үшін де жауапты болатындығы барлығына мәлім. Бұл жауапкершілік баланы тамақтандырумен байланысты, яғни ана сүтімен. Ана сүтінің мөлшері мен сапасы көптеген факторларға байланысты, әсіресен негізгі фактор ол ананың тамақтануы. Бала емізіп жүрген ана тағамының калориялығы күнделікті тағамнан 500-700 ккал жоғары болуы тиіс. Сондықтан, бала емізу кезеңінде диеталар ұстау кеңес етілмейді. Неге бала емізіп жүрген ананың тамақтануы қоректі болуы тиіс? Себебі анасы тек өзінің ағзасын ғана қоректік заттармен қорландырмайды, сонымен қатар баласының ағзасына қажетті пайдалы заттарды береді. Міне, осыған байланыстыбала емізіп жүрген ананың тағамы калориялды болуы тиіс.

2. Бала емізіп жүрген ананың тамақтану режимі.

Анасыкүнінебірнешерет аз-аздантамақтануытиіс. Артықжеудіңқажетіжоқ. Баланы емізералдындабірденежепалғандұрыс. Бұланасыүшін де жақсыәсеретеді, себебібұлреттеанасыасықпай, бала ұйықтапжатқандажақсытамақтанады. Әсіресебұлұсыныс жарты жылтолмағанбалалары бар әйелдерүшінөтепайдалы.

3. Бала емізетін ананың тамақтануы түрлі болуы тиіс.

Егеранасыныңтамақтануындатағамныңбіртүріболмасаолөзініңжәне бала ағзасыныңавитаминозынаалыпкелуімүмкін. Сондықтан бала емізіпжүргенананыңтамақтануыбіркелкіболмауытиіс. Сондай-ақ бала сүттен бас тартуымүмкін, осыданкеліпжасандықоспаларғакөшукерекболады, ал оласқазан-ішекауруларынаалыпкелуімүмкін. Бала емізіпжүргенананыңтамақтануыбаланыңөміріндеүлкенрөлі бар. Ананыңеңбастыұстанымытамақтануүлесінебіртіндеппайдалыәрі бала қиынүйренетінтағамтүрлеріненгізу. Бұләсіресе 3-4 айданкішкентайбалалары бар аналарғақатысты.

4. Бала емізіп жүрген ананың тамақтануындағы сұйықтықтың орны.

Бала емізіпжүргенананыңдұрыстамақтануытуралыайтқанда, сұйықтықтыңалатынорнытуралыайтпайөтуқателік. Босанукезіндеәйелөтекөпсұйықтықжоғалтады. Сондай-ақ, пайдаланылатынсұйықтыққасүттіңмөлшерітікелейбайланысты. Адам күнінеең аз дегендетәулігіне 1-1,5 литр пайдалануытиіс, ал жазғыуақыттаодан да көп. Ал бала емізіпжүргенәйелекіесекөпішуітиіс.

ОСЫМША ТАМАҚ БЕРУ

Қою қосымша тамақ беру көрсеткіші болып баланың емген сүтіне қанағаттанбай, тек қана қою тамақ беру арқылы қанағаттануы саналады.

Қосымша тамақ енгізу шарттары:

1. Жасы 5-6 айдан кем болмау керек;

2. Ауызға түскен тамақты «шығарып тастау» рефлексінің төмендеуі;

3. Ауызға түскен тамақты шайнауға бейімділігі;

4. Тістерінің кейбір бөлігінің шығып болуы немесе шығып келе жатуы;

5. Сенімді отырып, тамаққа ұмтылуы және тойғандығын сезінуі;

6. Ас қорыту жүйесінің жетілуі, берілген тамақтан нәжісінің бұзылмауы, аллергиялық реакциялардың болмауы.

Баланың қосымша тамақ енгізу уақыты жеткен соң балаға алғашқы «үйретуші» қосымша тағам, 5-20 гр ұнтақталған алма немесе жеміс ұнтағыберіледі. Бұл тағамды шамалы емшек емгеннен кейін беру керек. Жақсы жұтқан жағдайда, аллергиялық реакция болмаса үздіксіз бере отырып, емізер алдына ауыстыру керек. Бұл қосымша тамақты өмірінің 17-20 аптасынан бастап беріп, 2-3 апта бойына енгізу қажет.

Кейіннен 5-6 айлық жасынан бастап, бірінші қосымша тамақ (картоп, сәбіз, көкөніс пюресі, капуста) беріледі. Егер баланың нәжісі тұрақсыз болып, салмақ қоспаса, қосымша тамақты сүт ботқасынан бастаған дұрыс.

7 айлығында дәнді дақылдар (негізгі-ІІ) қосымша тамаақ енгізіледі. Олар: күріш, қарақұмық, жүгері жармаларынан жасалған ботқалар. Сүзбе 6 айдан соң тағайындалады. Жұмыртқа сарысы – 7 айда

7,5-8 айлығынан бастап III қосымша тамақ бейімделмеген сүт өнімдері (айран, сүт, сүзбе) жұмыртқа, цитрустар және оның шырындары, бидай жармасынан дайындаған ботқалар беріледі.

8 айдан бастап ет тағамдары рационға, ет пюресі түрінде беріледі. 8-9 айдан бастап аптасына 1-2 рет ет орнына балық беруге болады.

10 айдан бастап әрекеттерін дамыту мақсатында шайнау, тістеу әрекеттерін дамыту үшін біліктік, IV қосымша тағам енгізіледі. Бұған кепкен нан, печенье, жемістер, бұқтырылған котлеттер жатады

Тиімді табиғи тамақтандырудың 10 қағидасы:

1. Табиғи тамақтанудың ережелерін қатал сақтап, медициналық қызметкерлер мен босанушы әйелдерді осы ережелер туралы ұдайы хабардар етіп отыру ;

2. Медицина қызметкерлеріне табиғи тамақтандыру тәжірибесін іске асыруға қажетті дағдыларды оқытып – үйрету;

3. Барлық екі қабат әйелдерді табиғи тамақтандырудың артықшылығы мен тәсілі бойынша хабардар ету;

4. Босанғаннан кейінгі алғашқы жарты сағатта аналарға нәрестені емізе бастауға көмектесу;

5. Аналарға, тіпті уақытша сәбилерден бөлек болса да, қалай емізу және лактацияны қалай сақтау керек екенін көрсету;

6. Медициналық көрсеткіштер қажет еткен жағдайдан басқа уақытта нәрестеге ешқандай басқа тамақ немесе сусын бермеу қажет;

7. Ана мен жаңа туған нәрестенің тәулук бойына бір бөлмеде болуын қамтамасыз ету;

8. Нәрестені кестемен емес талабы бойынша тамақтандыруды мадақтау;

9. Жаңа туған емшек еметін нәрестеге анасының емшегін еске түсіретін ешқандай тыныштандыратын зат және құрал (емізік және басқалар) бермеу;

10. Табиғи тамақтандыруды қолдайтын топ құруды мадақтау және сол топтарға перзентханадан немесе ауруханадан шыққан аналарды қатыстыру;

Жоспары:

1. Балалардың тағамдық заттар мен энергияға мұхтаждығы

2. Ана сүтінің қасиеттері,биологиялық маңызы

3.Тиімді табиғи тамақтандырудың 10 қағидасы

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Т. К. Каримов , С. К. Бермағамбетова «Балалар мен жасөспірімдердің тамақтану гигиенасы» Ақтөбе – 2009 ж

2. Б. Түсіпқалиев «Балалар аурулары»

3. Б.Түсіпқалиев « Балалар аурулары пропедевтикасы».

4. . Интернет желісі www.google.kz,www.google.ru,www.mail.ru.