Жұмысты орындау тәртібі

3.4.1 ТТ құрылысы мен параметрлерін зерттеу.

Зертханада мынадай ТТры зерттеледі: ТПЛ-10, ТНШЛ-10, ТКФ-10, ТЗР, УТТ-6, И-64, УТТ-5.

Жұмыстың осы бөлімінде құжаттық мағлұматтарды жазып алу керек. Жоғарыда айтылған ТТң құрылысын, орама саны мен түріне назар аудару, біріншілік жақтағы қорытынды мен қысқыш маркировкасын, біріншілік орама құрылысын зерттеу.

Зертханада сыналатын ТТң құжаттық мәліметтерін 3.2 кестеге еңгізу.

3.4.2 ТТ-ң қысқыштарының полярлығын тексеру.

ТТ-ң орамаларына ваттмертді дұрыс қосу үшін, орама қысқыштарының полярланғандығын білу керек. Барлық ТТ орама қысқыштарының дәл белгіленуі болу керек.

Отандық зауыттардағы ТТң біріншілік орамының қысқыштары Л1 (орама басы) ж/е Л2 (орама соңы), екіншілік орамының полярлы қысқыштары сәйкесінше И1 және И2.

3.2 кесте – ТТ-ң құжаттық мәліметтері

№ п/п	Түрі	Номинал кернеу, кВ	Бірінші реттік номинал кернеу, кВ	Класс дәлділіктерінің номинал қуаты

0,5
	ТПЛ – 10
	ТЗ
	ТПФМ – 10
	ТНШЛ – 0,5
	ТКФ – 3
	ТЗР
	УТТ – 6
	И – 54
	УТТ – 5

Қысқыштар полярлығын тексеру үшін тұрақты ток көзі мен гальванометрді қолданамыз.

Жұмыстың осы бөлімінде ТПФМ-10 типті ТТң қысқыштарының берілгендігінің дұрыстығын анықтау керек, ол үшін 3.3 суретте көрсетілген сұлбаны жинау керек.

Біріншілік орама тізбегіндегі қысқа тұйықталу «К» тетігінде, ал екінші орамада Э.Қ.К индукцияланады және оның бағыты құралдың қай қысқыштарға жалғанғанына байланысты. Егер құралдың тілшесі орта орыннан оңға ығысса, онда оның орамаларының полярлығы сұлбаға сәйкес.

Егер ығысу сол жаққа болса, онда бір ораманың қысқыштарының орнын өзгерту керек. «К» тетігінің тұйықталуы кезінде тілше ығысуы кері болатынын есте сақтау керек.

ТПМФ-10 типті зерттелетін ток трансформаторы;

К- өздігінен қайтару тетігі;

Б- Тұрақты ток көзі;

Г- шкала ортасындағы нөлі бар гальванометр.

3.3 сурет – ТТң қысқышының полярлығын анықтау

3.4.3 ТТ-ң оқшаулағышының кедергісін тексеру.

Бұл бөлімде студент:

1) 3.4 суреттегі сұлбаны жинау және ТТң екіншілік орамалары үзілмегендігіне көзі жету керек. Ол 1000В-тік мегоометр арқылы жүзеге асады. Егер үзілген болса мегоометр нөлді көрсетеді.

3.4 сурет – ТТ-ң оқшаулағышының кедергісін тексеру

ТПФМ-10-0,5-5 және ТПЛ-10-10 типті ТТң біріншілік және екіншілік оқшаулама кедергісін тағы да 1000В-тік мегоометрмен тексереді.

Корпусына қатысты екіншілік ораманың оқшаулағышының кедергісінің мәні 1000В кернеуде мегоометрмен өлшегенде 1МОмнан, ал біріншіліктікі 20-25МОмнан кем болмау керек.

3.4.4 ТТ-ң трансформация коэффициентін анықтау.

ТТ-ның трансформация коэффиценті И-54 типті эталонды ӨТТ-ның көмегімен анықталады, ол үшін 3.5-суреттегі сұлбаны жинау керек.

ТТ-ның трансформация коэффициенті әртүрлі біріншілік ток мәндерінен (5-6 мән) тексеріледі. Мәндерді 1А мен 5А арасында алу, өлшемдер мәнін 3.3 кестеге еңгізу.

Р-шаппа қосқыш;

ЛАТР- зертханалық РПО-250 типті автотрансформатор;

Т1- ТПМФ-10 немесе ТПЛ-10 типті сыналатын ТТы; Т2- И-54 типті эталонды ТТ-ы;

А1 және А0 – 0-5А амперметрлері.

3.5 сурет – Ток трансформаторларының трансформация коэффициентін анықтау сұлбасы

3.3 кесте - ТТ трансформация коэфициенті

Үлгі ТТ трансформация коэффициенті белгілі кезде сыналатын ТТ-ң трансформация коэффициенті келесі формуламен анықталады

мұндағы амперметрлер көрсеткіші, үлгі мен сыналатын сәйкесінше.

ТТ-ның біріншілік орамының тогын 0 ден -ға дейін өзгертіп және сыналатын ТТ-ң екіншілік орамасының әртүрлі жүктемесі (0-ден 7 Омге дейін) кезіндегі амперметрлер көрсеткіштерін жазып алып байланысын тұрғызу

Ток бойынша қателік

3.4.5 ТТ өздігінен магниттену сипаттамасын алу.

Өздігінен магниттену тогы ЭҚК артуымен артады, олар өз кезегінде орама жүктемесіне байланысты.

, -ң ден тәуелдігі өздігінен магниттену мінездемесімен анықталады (3.6. суретті қара) мұнда ЭҚКң өсуі сол сияқты өздігінен магниттену тогының артуымен бірге жүреді.

3.6 сурет – ТТ өздігінен магниттену сипаттамасы

ТТ-ның болат өзекшесіндегі қанығу кезіндегі ЭҚКң өсуі өздігінен магниттену тоғының үлкен мәнге өзгеруін көрсетеді. Өздігінен магниттену немесе вольтамперлік сипаттама трансформатордың жарамдылығын бағалаудағы басты белгі.

Осы бөлімде студент:

1) ТПФМ-10 типті ТТң өздігінен магниттену сипаттамасын, орамдар арасы тұйықталмаған (3.7 суретті қара)

3.7 сурет - ТТ-ның өздігінен магниттену сипаттамаларын алу сұлбасы

Трансформатор движогін нөлде орнатып, шаппа қосқышты қосу. Екіншілік орамаға баратын кернеуді өсіріп ток пен кернеуді өлшеп алу. Осы мәліметтерді 3.4 кестеге еңгізу.

Кестедегі мағлұматтарға қарап байланысын тұрғызу керек.

3.4 кесте – ТТ-ң өздігінен магниттену сипаттамасы

2) тумблерді «витковое к.з. вкл» қойып, зерттелетін ТТ-ң екіншілік орамындағы орам тұйықталмағандығын келтіріп вольамперлік сипаттамасын алу. Мәліметтерді 3.5 кестеге еңгізіп қисықты тұрғызу. Екі тәуелділікті бір графикке тұрғызып салыстыру керек.

3.5 кесте - тәуелділік

3.4.6 Трансформатордың екіншілік орама жүктемесін және жүктемелік сипаттамаларын анықтау керек.

ТТ-ның жүктемесін анықтау ток торансформаторының басты бөлімі болып табылады. Жүктеме кедергісі келесі элементтерден құралады: сымдар мен кабельдер кедергісі; байланыстырушы реле мен ТТ-ның құрылғылары; ТТ-на тізбектей қосылған реле мен құрылғы кедергілері; қосу нүктесіндегі өтпелі кедергілер.

Бұл бөлімде студент ТТ-ң жүктемелік сипаттамасын алу керекмжәне ТТ-ң екіншілік тұйықталмаған орамындағы кернеуді өлшеп және де екіншілік орамадағы әртүрлі жүктеме кезіндегі кернеулерді өлшеу керек (3.8 суретті қара).

Берілген бөлімдегі жұмысты орындау тәртібі:

1) 3.8 суреттегі сұлбаны жинау;

2) кедергісі R=0,5 Ом (15 ВА) ждүктемені алдын ала қосып, автотрансформатордың қозғалтқышын ноль қалпына орналастырып шаппа қосқышты Р іске қосу; Бірінші реттік токты I₁ әрбір 4-5А ден 20 А-ге дейін өзгертіп жүктеменің сипаттамасын түсіру . Екінші реттік ораманың тоғы 5А болғанда кернеуді өлшеуді жүргізу. Содан кейін берілген кернеудің деңгейін өзгертпей, екінші реттік ораманы тізбектен ажырату керек.

Ток трансформаторының екінші реттік орамасын қысқа уақытқа ажырату керек, себебі ол ажырату апаттық режім болып есептелінеді. Бұл жағдайдағы кернеудің көбейуіне түсініктеме беру керек.

Сол сияқты, сипаттамасын жүктемелердің кедергілері R=3 Ом (75 Ом) және R=10 Ом (300 Ом) болғанда түсіру қажет.

Екінші реттік ораманың кернеуін ток , болғанда түсіру керек (екінші реттік орама ажыратылған). Алынған деректердің негізінде тәуелділігін тұрғызу керек. Бұл жағдайда ток трансформаторының екінші реттік орамындағы жүктемелердің мәндері әртүрлі деп алынады.

Алынған деректерді 3.6 кестеге енгізу керек.

R – жүктемелердің кедергілері 0,5÷10 Ом;

Р – шаппа қосқыш;

ЛАТР – түрі РНО – 250 зертханалық автотрансформатор;

Т – түрі ТПФМ сынақталынатын ток трансформаторы;

А₁ және А₂ – 0,5А амперметрлер;

V - 0÷60 В вольтметр.

3.8 сурет - Ток трансформаторының жүктемелік сипаттамасын түсіруге арналған сұлба

3.6 кесте - ТТ-ң жүктеме сипаттамасы