Бақшада түбірлерді қазу
Балаларды еңбектенуге тәрбиелеу, күректі қолдана отырып, сол аяқтың көмегімен жер түптерін қазу, жерді күрек сабының бойындай қазу. Қазылған құмды бір жағына үю. Күрекпен және тырмамен жұмыс жасай білуге үйрету.
Дидактикалық ойындар. Тәжірибелер мен сұрыптамалар жасау
Жыл құстарын атау (доппен ойын)
Допты лақтыру әдісі арқылы жыл құстарын тез атау.
Өзіндік әрекет
Балаларды өз рольдері мен серіктестерінің рольдерін есте сақтауға оқыту, ойын барысын толық орындауға және 1 сюжетте 2-3 рөл сомдауға үйрету; қарым-қатынас ережесін білу – бағыну, теңдік, басқару.
21. Торғай, сауысқан, бозторғай, сары шымшықтардың үйлерге келіп қонуын бақылау
Бақылау
Салқын біліне бастағанда құстар үйлерді паналайды. Олар адамдарға қор іздеп келеді. Құстың сыртқы түрі мен оның қоректенуіне, қозғалыстары мен өмір сүру қарекетіне көңіл аудару. Балалар бойында құстарға деген, сондай-ақ достарына, табиғатқа деген қамқорлық қасиеттерін ояту.
Көркем сөз
Торғай отыр томпиып, Құйрықтары шолтиып. Сауысқаның сақ отыр, Сары шымшық тағы отыр
Ырымдар
Сары шымшық үйге ұшып қонса – қыс мезгілінің жақындағаны.
Торғайлар орыннан орынға ұша берсе көп ұзамай жел тұрады.
Қимыл-қозғалыс ойыны
«Аққулар мен қаздар»
Балалардың тірек-қимыл әрекеттері мен сөйлеу қабілеттерін дамыту.
Еңбектену әрекеті
Старға арналған азық дайындау
Балалармен бірге құстарға азық жинау (шұңқыр түбі, орындар). Азықтарды нығыздап байлау, жүктелген жұмысқа жауапкершілікпен қарау.
Дидактикалық ойындар. Тәжірибелер мен сұрыптамалар.
«Сипаттауына қарап құсты анықта»
Балаларға түрлі құстарды салу арқылы жаттығу жасату, суреттеп бейнелеуден оларды бірден табу. Өзара сөйлесу дағдыларын дамыту.
Өзіндік әрекет
Ойын барысында балаларды достық, ұжымдық қарым-қатынас мәдениеті мен ережелеріне үйрету.
22. Ағаштарды бақылау (қайың, үйеңкі, терек, шырша, шетен ағашы, қарағаш)
Бақылау
Балаларға аулада өсіп тұрған ағаштарды айыра білге үйрету. Күз айында ағаштардың қандай өзгерістерге ұшырайтынын баяндау. Себебін сұрау? Жапырақты және қылқанды ағаштар туралы түсіндіру. Балаларға ағаштарды күтуге, олардан табиғат сұлулығының көркін сезінуге тәрбиелеу.
Көркем сөз Көше бойы аралас, Қаптап өскен қарағаш. Жемісі жоқ болса да, Саясы көп дара ағаш (А. Шаяхметов)
Өсіп тұрған бұл не? Жаз болса жайнап. Саясында ән салып, Құстар жүрген сайрап. Салқын түссе шешіліп, Қалады өзі жайрап. (Ағаш)
Ырымдар
Егер де қайың ағашының жапырақтары жоғарыдан бастап сарғайса күз ерте түседі, ал төменнен болса – кеш түседі.
Шетен ағашының жемісі көп болса – жаз жаңбырлы және қыс қатты болады, аз болса –күз құрғақ болады.
Қимыл - қозғалыс ойыны
«Аталған ағашқа жүгіру»
Сыртқы көріністері ұқсас бола тұрса да ағаштардың айырмашылығын табу, қандай ағаш аталды, және сәйкес келсе «бір, екі, үш – жүгіреміз біз!» деп дабылмен жүгіру.
Еңбектену әрекеті
Старды қыста тамақтандыру үшін ағаш дәндері мен талдарын жинау
Балаларды жұмыс жасай білуге үйрету, ол еңбектің мәнін түсіндіру.
Дидактикалық ойындар. Тәжірибелер мен сұрыптамалар.
Тәжірибе жасау. Түрлі ағаштардың жапырақтарын қарау, ұстау, көру арқылы ағаш жапырақтарының кедір-бұдыр ма әлде тегіс пе екенін анықтау.
Түйін. Ағаштардың жапырақтары әр түрлі.
Өзіндік әрекет
Ойынды ұйымдастыру кезеңінде (бастапқы және ойын барысында) балаларға роль таңдаудың, біреуге көмек жасау, қамқорлық көрсету, қиындықтан құтқару, тосқауыл болудың мәнін түсіндіру.
23. Тал ағаштарды бақылау (жұпаргүл, мойыл, итмұрын, шетен ағашы)
Бақылау
Түрлі тал ағаштарын және олардың атауларын ажырата білуге үйрету. Олардың бұтақтарының түстеріне көңіл аудару, мысалға жұпаргүл күз айында да өз бояуын жоғалтпайды. Шетен ағашы мен итмұрынның жемісін қарау. Оның әсіресе қыс айында өте пайдалы екенін жете айту, оның бойында дәрумендер көп. Сырттай бақылап қана емес, сондай-ақ табиғат көрінісін де тамашалау.
Көркем сөз
Айнала тал-терек, Желпиді желегін. (К. Сүлейменов)
Жұмбақтар
Итмұрын – өсімдіктің тікенегіне байланысты аталған. Жемісін жұлып алсаң, тікені қолыңа кіреді.
Шетен ағашы – онан көз ашиды, жапырақтары өткір, шұбар келген.
Қимыл-қозғалыс ойыны
«Соқыртеке»
Байлаулы көздерімен түрлі бағыттарда қозғала білуге үйрету. Ойын ережесін орындау (біреуді ұстап алу, ұсталған соқыртеке болады; соқыртеке шекарадан шығып кетпес үшін «от» деген сөзбен ескертеді). Кеңістікте бағдарын табуға үйрету.
Еңбектену әрекеті