De formica et columba fabula
Parva formica in ripa escam quaerit et in aquam incidit. Columba ad formicam advolat et miseram servat. Formica columbae gratias agit. Tum columba avolat et in alta planta considit. Venit agricola, columbam videt et sagittam de pharetra promittit. Sed formica cito accurrit et agricolam vehementer mordet. Agricola sagittam dimittit. Sic formica columbam servat.
De aquila et pullis cuniculi fabula
Aquila pullos cuniculi deprehendit et suis liberis portat. Cuniculus multis verbis et lacrimis aquilam orat: "Parce liberis meis." Sed frustra. Aquila cuniculi verba non auscultat, pullos cuniculi in suum nidum portat. Ubi membra pullorum suis liberis praebet. Tum cuniculus ceteros cuniculos orat: "Succurite, amici cari! Vindicate iniuriam." Cuniculi auxilium non negant. Populum altam, ubi aquila nidum habet, subruunt, nam terram undique subtrahunt. Ita populus alta concidit et aquilae pullos necat.
In schola (1)
Schola nostra haud procul a foro oppidi nostri sita est. De fenestris scholae discipuli aedificia alta et pulchra, vias latas et rectas, theatrum novum et hortum publicum vident.
In schola multa auditoria sunt, ubi pueri litteras discunt, in bibliotheca autem discipuli libros legunt et ad litterarum studium se praeparant. Nostra bibliotheca magna est multosque libros habet. Varia sunt librorum argumenta. Multi libri de mundi ac terrarum natura, de caelo et stellis, de aqua et terra, de bestiis et plantis narrant.
In schola (2)
Auditorium nostrum magnum et clarum est. In auditorio tabula, ubi discipuli et magister creta scribunt, charta terrae nostrae, mensa et sella magistri, scamna discipulorum sunt.
Hora studii instat. Iam cuncti discipuli adsunt. Magister in auditorium intrat et – Salvete, discipuli, – dicit. Discipuli e scamnis suis surgunt et magistrum salutant: «Salve, magister!» Magister: «Assidite, pueri! Studium nostrum incipimus. Sed initio dicite, quis hodie abest?»
Discipuli: «Nemo abest. Cuncti hodie adsumus».
Magister: «Bene. Silentium! Tacete, discipuli, et nolite clamare, dum in studio estis. Tu, Petre, quaeso, veni ad scribe». – Petrus venit ad tabulam et scribit.
In ludo Romano
Magister pueris de Minotauro fabulam legit. Pueri silent et attente audiunt. Solus Decimus non audit, sed labyrinthi formam describit. Subito magister pueros interrogat:
– Auditis et intellegitis, pueri, poëtae verba?
– Audimus et intellegimus, – respondent pueri.
Tum magister: – Et tu, Decime, audis et intellegis? Decimus insolentiam suam sentit et dicit:
– Veniam peto, magister. Iam audio.
Magister fabulam porro legit. Iam Decimus attento animo audire studet. Tum pueri fabulae argumentum scribere discunt. Magister pueros appellat: – Sumite, pueri, ceras et stilos! Iam iterum fabulam lego. Audite iterum attento animo, tum ex memoria argumentum scribite! Audi et attende, Decime!
De fabulis
Saepe fabulas poëtarum antiquorum legimus. In fabulis poëtae antiqui de natura narrant. Fabulae antiquae scientias veras de natura et personis etsi non dant, tamen bene vitam et studia populorum antiquorum monstrant. Libenter legimus fabulas et liberis nostris narramus.
Sententiae
1. Verba movent, exempla trahunt. 2. Tres faciunt collegium. 3. Non magister ad discipulum, sed discipulus ad magistrum venire debet. 4. Qui quaerit, reperit. 5. Divitiae pariunt curas. 6. Vivere est militare. 7. Lupus non mordet lupum. 8. De lingua stulta veniunt incommoda multa.
9. Barba crescit, caput nescit. 10. Mala gallina malum ovum. 11. Divide et impera! 12. Pecuniae imperare oportet, non servire. 13. Sane et tranquille vivit, qui honeste vivit. 14. Non scholae, sed vitae discimus. 15. Mala herba cito crescit.
IMPERFECTUM INDICATIVI ACTIVI
De agricultura
Italiam olim populus Romanus incolebat. Natura terrae agriculturae secunda erat. Italia enim fecunda est. Romani agriculturae studebant. Industria agricolarum patriam firmabat. Apud Romanos antiquos agricultura in gloria magna erat.