H2n-cн-co-nh-cн-cн nh-cн-co-nh-ch2-cooh
Зіндік жұмысына арналған
Дістемелік өңдеу
Пән: «Биологиялық химия»
Мамандығы: 5В110400 «Медициналық - профилактикалық іс»
Курс: 2
Шымкент – 2015 ж.
Кафедра мәжілісінде талқыланып, бекітілген,
хаттама № « » 2015 ж
Кафедра меңгерушісі, асс. проф: Есиркепов М.М.
Кредит №1
№1 сабақ
1. Тақырыбы: Белоктарға жалпы сипаттама және олардың атқаратын қызметтері. Тыныс алуды бақылау. Биологиялық тотығу мен тотығудан фосфорланудың ажыратушы заттары.
2. Мақсаты:
1.Белоктар және олардың атқаратын қызметтері туралы білімді меңгеру. 2. Биологиялық тотығу мен тотығудан фосфорланудың ажыратушы заттары туралы білімді игеру.
3. Тапсырма:
1. Белоктарға жалпы сипаттама беріңіз.
2. Белоктардың атқаратын қызметтерін түсіндіріңіз.
3. Белоктардың жіктелуі, қасиеттеріне түсінік беріңіз.
4. Аминқышқылдары, жіктелуі, қасиеттері туралы баяндаңыз.
5. Тыныс алу тізбегіне түсінік беріңіз.
6. Биологиялық тотығу мен тотығудан фосфорланудың ажыратушы заттарын түсіндере білу.
4. Орындау түрі: реферат презентация, органикалық қосылыстар құрылысының формуласы, биохимиялық процесстер реакциялары, тесттік есептер, жағдайлық есептер, кроссвордтар, тақырып бойынша эссе, мылқау карталармен жұмыс, тақырыптық альбом.
5 *СӨЖ-ді орындау және бағалау критерийлері:
Тапсыру мерзімі: 2 апта
7. Әдебиет:
Азақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3. 3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
8. Бақылау:
Сұрақтар:
1. Аминқышқылдарын атаңыз, олардың құрылыстары қандай?
2. Аминқышқылдарының қасиеттеріне түсінік беріңіз.
3. Нәруыздар құрылыстық белгілері мен қызметіне қарай қалай жіктеледі?
4. Тотыға фосфорланумеханизмдері туралы түсінігіңіз.
5. Тыныс алу мен фосфорланудың қосарлануы мен Митчелл теориясын баяндап беріңіз.
6. Фосфорсыз тотығу және оның маңызын түсіндір.
7. Фосфорлану, тыныс алу және дегидрогеназа ферменттерінің ингибиторларына сипаттама беріңіз.
8. Тыныс алу мен фосфорланудың ажыратқыштары жайлы баяндаңыз
Тест сұрақтары:
1. Радикалдардың полярлығына қарай аминқышқылдарын жіктеңіз.
1. гли а) полярлы, катионды тобы бар
2. Асп б) полярлы, анионды тобы бар
3. Асн г) полярлы зарядталмаған
4. Глу д) полярсыз
5. Гис
6. Сер
7. Про
8. Мет
9. Цис
10. Гли
2.Тетрапептидтің дұрыс жауабын атаңыз.
H2N-CН-CO-NH-CН-CН NH-CН-CO-NH-CH2-COOH
½ ½ ½
CH(СН3)2 СН2С6Н5 CН(ОН)СН3
а) Валин фенилаланин треонинглицин
б) глицин треонин фенилаланин валин
в) валилфенилаланилтреонилглицин
г) глицил фенилаланин треонил валин
д) глицил фенилаланин треонил валин
3. Ақуыздардың әртүрлі құрылыс деңгейлері белгілі байланыстар түрімен тұрақтанады. Нөмірленген деңгейлерге сәйкес келетін әріпті таңдаңыз. Бір санға бірнеше әріп сәйкес келуі мүмкін.
а) бірінші реттік құрылыс
б) екінші реттік құрылыс
в) үшінші реттік құрылыс
г) төртінші реттік құрылыс
а) АҚ бүйірлік топтарындағы карбоксил және аминдердің арасындағы байланыс
б) АҚ альфа аминқышқылдары және альфа карбоксил топтарының арасындағы байланыс
в) цистеиннің радикалдары арасындағы байланыс
г) пептидті топтардың сутектік байланыстары
д) бүйірлік топ аралық гидрофобты әсерлесу
4. Гидрофильді глобулярлы нәруыздардың үшінші реттік құрылысының ұғымына төмендегі келтірілген қандай тұжырымдар сәйкес келеді.
а) екі немесе бірнеше полипептидті тізбектен құралады
б) сутектік ионды дисульфидті байланыстар және гидрофобты әсерлесулер арқылы тұрақтанады
в) нәруыз глобуласының орталығында полипептидті тізбектің гидроробты бүйірлік топтары орналасқан
г) аминқышқылдардың бүйірлік топтары үшінші реттік құрылысты тұрақтандыруға қатынасады
д) бір полипептидті тізбектен түзіледі.
1. а,б,г,д 2. а,в,г,д 3. б,в,г,д 4. а,г,д 5. барлығы
Биохимиялық қасиетінің қайтымсыз өзгерісі
а) тек тұздалуға тән.
б) тек денатурацияға тән.
в) екі процеске де тән.
г) екі процеске де тән емес.
6. Сәйкестікті табыңыз:
1.Бейтарап ақуыз. а) сілтілік ортада
2. Қышқылды ақуыз б) бейтарап ортада
3. Сілтілік ақуыз в) қышқылды ортада
7. Ақуыздардың жеке өкілдеріне бөлу және тазалау физикалық-химиялық қасиеттерінің қандай айырмашылықтарына негізделген?
1-иондану
2-гидратация
3-молекулалық масса
а) ультрацентрифуга әдісі
б) электрофорез әдісі
в) гель-фильтрация
г) ионды алмасу хроматография
д) бейтарап тұзды ерітінділер
е) диализ әдісі
8. Нәруыз изоэлектірлік нүктеде.
а) ерігіштікке ие
б) зарядқа ие
в) катион болып табылады
г) анион болып табылады
д) электірлік өрісте өте үлкен жылдамдыққа ие.
9. Глобулярлы ақуыздарға жатады.
а) миозин
б) креатин
в) фиброин
г) гемоглобин
д) актин
10. Фибриллярлы ақуыздарға жатады
а) лиозин
б) альбумин
в) пепсин
г) глобулин
д) актин
11. Изоэлектірлік нүктенің өлшем бірлігі
а) заряд саны
б) джоуль
в) сантиметр
г) рН мәні
д) грамм
12. Сау адамның қан плазмасындағы ақуыз құрамы
а) 45-55 г/л б) 55-63 г/л в) 65-85 г/л
г) 85-105 г/л
д) 105-115 г/л
13. Нәруыздарды тұздау арқылы тұндыру қандай жолмен жүреді
а) денатурация
б) зарядтың бейтараптануы
в) су қабатын жоғалтуы
г) зарядтың бейтараптануы және су қабатының жоғалуы
д) денатурация және зарядтың бейтараптануы
14.. Күрделі нәруыздардың азотсыз бөлігі қалай аталады?
а) апофермент
б) кофермент
в) кофактор
г) простетикалық топ
д) холофермент
15. Гликопротеидтердің простетикалық тобын көрсетіңіз:
а) нуклеин қышқылы
б) глюкозамингликан
в) липид
г) көмірсу компоненті
д) ақуыз
16. Фосфопротеид молекуласында фосфор қышқылы ненің қалдығына жалғасады.
а) құрамында күкірті бар аминқышқылына
б) циклді аминқышқылына
в) аминді аминқышқылына
г) ароматты аминқышқылына
д) оксиаминқышқылдарына
17. Виталин нәруызының құрамына аминқышқылдардың қалдығымен бірге кіретін зат.
а) ДНҚ
б) РНҚ
в) гем
г) витаминдер
д) фосфор қышқылының қалдығы.
18. Гемоглобин мен миоглобиннің айырмашылығы.
а) гемнің әртүрлі саны мен бірдей полипептидті тізбектен тұрады.
б) гемнің әртүрлі саны мен әртүрлі полипептидті тізбектен тұрады
в) гемнің бірдей санынан әртүрлі полипептидті тізбектен тұрады
г) бірдей полипептидті тізбектен және гемнен тұрады, бірақ гемнің құрылысы әртүрлі.
д) бірдей гемнен және полипептидті тізбектен тұрады.
19. Гемоглобин молекуласын құрайтын тізбек.
а) 4 гем және 4 полипептидті тізбек
б) 1 гем және 4 полипептидті тізбек
в) 1 гем және 1 полипептидті тізбек
г) 4 гем және 1 полипептидті тізбек
д) 1 гем және 2 полипептидті тізбек
I. 20. Миоглобин молекуласын құрайтын тізбек
а) витамин В12 және жай ақуыз
б) 2 гем және 2 полипептидті тізбек
в) 1 гем және 1 полипептидті тізбек
г) 4 гем және 4 полипептидті тізбек
д) 1 гем және В12 полипептидті тізбек
21. Казеиноген қай класқа жатады
а) хромопротеин б) гликопротеин
в) фосфопротеин г) липопротеин
д) металлопротеин
22. Протеогликандар проценттік құрамы
а) 50% нәруыз және 50% нәруыз емес
б) 20%-80%
в) 80%-20%
г) 40%-20%
д) 70%-30%
23. Гликопротеинтер проценттік құрамы:
а) 50% нәруыз және 50% нәруыз емес
б) 20%-80%
в) 80%-20%
г) 40%-20%
д) 70%-30%
24. Хиломикрондар қай класқа жатады.
а) хромопротеид б) липопротеид
в) гликопротеид
г) фосфопротеид
д) металлопротеид
25. Гиалурон қышқылы қай класқа жатады
а) глюкозоамингликан
б) нуклеопротеид
в) фосфопротеид
г) липопротеид
д) металлопротеид
26. Гистондар ненің құрамына кіреді.
а) глюкозоамингликан
б) нуклеопротеид
в) фосфопротеид
г) липопротеид
д) металлопротеид
27. Жай ақуыздарға жатпайды:
а) альбумин б) глобулин в) гистон
г) протамин д) гемоглобин
2 сабақ
1. Тақырыбы: Көмірсулардың жіктелуі және негізгі кластарының атқаратын қызметтері. Кори циклі. Гликолиз бен глюконеогенездің өзара байланысы. Тіндердегі пирожүзім және сүт қышқылының өзгерістері. Сүт және сүт өнімдерінің биохимиясы.
2. Мақсаты:
1.Көмірсулар, олардың жіктелуі,негізгі кластары, қызметтері туралы білімді меңгеру.
2.Кори айналымы және гликолиз бен глюконеогенездің өзара байланысы туралы білімді қалыптастыру.
3. Тіндердегі пирожүзім және сүт қышқылының өзгерістерін үйрету.
3. Тапсырма:
1.Көмірсулар, олардың жіктелуі,негізгі кластары, қызметтері туралы түсінік беріңіз.
2. Гликолиз бен глюконеогенездің маңызын және өзара байланысын түсіндіріңіз.
3.Кори айналымының биологиялық ролін түсіндіріңіз. 4. Тіндердегі пирожүзім және сүт қышқылының өзгерістерін баяндаңыз.
4. Орындау түрі: реферат презентация, органикалық қосылыстар құрылысының формуласы, биохимиялық процесстер реакциялары, теттік есептер, жағдайлық есептер, кроссвордтар, тақырып бойынша эссе, мылқау карталармен жұмыс, тақырыптық альбом.
5. * СӨЖ-ді орындау және бағалау критерийлері:
Тапсыру мерзімі: 3 апта
7. Әдебиет:
Азақ тілінде
негізгі:
1. Т.С. Сейтембетов, Биологиялык химия, Алматы-2011 ж.
2. С.О. Тапбергенов, Медициналық биохимия, Алматы-2011ж
3. 3.С.Сеитов, Биологиялық химия, 2012ж.
4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005 ж.
қосымша:
1. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М.Адекеновтің ред.басшылығымен.-Алматы, 2011
Орыс тілінде
негізгі:
1. Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.
2. Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М., 2007.
3. Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М., 2011
4. Строев Е.А. Биологическая химия. 1986, Москва,
5. Николаев А.Я. Биологическая химия. Москва, М., 2007
қосымша:
1. Комов В.П. Биохимия: учеб. Для вузов-М., 2008
2. Кухта В.К. Основы биохимии – М., 2007
3. Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов ,
под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.
4. Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,
проф. С.М.Адекенова.-Алматы, 2011
Ағылшын тілінде
1. Lehninger «Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L. Nelson, Michael M. Cox, 2005.
2. Murray R. K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry. 1988.
3. Saini A.S. , Kaur J., Textbook of biochemistry.-New Delhi, 1995.
8. Бақылау:
Сұрақтар:
1. Көмірсулар, жіктелуі және олардың негізгі кластары туралы баяндаңыз.
2. Глюконеогенез, маңызы және кестеден реакцияларын түсіндіріңз. 3. Гликолиз бен глюконеогенездің өзара байланысы және реттелуін баяндаңыз. 4. Кори айналымының механизмі және биологиялық маңызын кестеден түсіндіріңіз. 5. Тіндердегі пирожүзім және сүт қышқылының өзгерістерін баяндаңыз.
Тест тапсырмалары:
1. Ағзадағы гликоген және крахмалдың ферменттік гидролизі кезінде түзілетін дисахаридтер:
а) сахароза
в) мальтоза
с) лактоза
д) целюлоза
е) сүт қанты
2. Ересектердегі қалыпты жағдайда қандағы қант құрамы (моль/л):
а) 1,2-2,0
в) 2,5-3,0
с) 3,5-5,6
д) 6,5-8,6
е) 8,0-9,0
3. Гликолизге қатыспайтын фермент:
а) альдолаза
в) фосфораза
с) енолаза
д) пируваткиназа
е) фосфофруктаза
4. Глюконеогенез реакциясын катализдейтін фермент оксолоацетат- фосфоенольпируват:
а) глюкоза -6-фосфатаза
в) малатдегидрогеназа (митохондрилі)
с) фосфоенолпируват карбоксилаза
д) пируваткарбоксилаза
е) малатдегидрогеназа (цитоплазмалық)
5. Глюконеогенез реакциясы қай жерде жүреді оксолоацетат +ГТФ® фосфоенолпируват +СО2= ГДФ ?
а) ядрода
в) цитоплазмада
с) митохондриде
д) Гольджи аппаратында
е) цитоплазмалық мембранада
6. Глюконеогенез процессінде лактаттан глюкоза синтезіне кететін жоғарыэргиялық қосылыстар саны
а) 1 АТФ
в) 2 ГТФ
с) 3 АТФ
д) 2 АТФ және 1ГТФ
е) 2 ГТФ және 1 АТФ
7. Мына процесті атаңыз: С6 Н12О6--- 2СН3-СНОН-СООН
а) гликолиз
в) гликогенолиз
с) гликогеногенез
д) фосфоролиз
е) гликонеогенез
8. Мына процестердің энергетикалық эффектісі: С6 Н2О6- 2СН3-СНОН-СООН
а) 3 АТФ в) 12 АТФ с) 8 АТФ д) 2 АТФ е) 15АТФ
9. Гликонеогенез реакциясына түспейді:
а) пируват
в) лактат
с) глицирин
д) аминқышқылдар
е) май қышқылы
10. Гликолиз процесінде субстратты фосфорлану нәтижесінде синтезделетін АТФ саны:
а) 38 в) 30 с) 6 д) 4 е) 0
11. Глюкозаның аэробты тотығуында (Кребс айналымы) 3-ші этапқа кіретін субстрат:
а) цитрат
в) пируват
с) оксолоцетат
д) лактат
е) изоцитат
12. Тоқ ішекте көмірсу тотыққанда тізіледі:
а) органикалық қышқылдар
в) индол, скатол
с) фенол, крезол
д) путресцин, кодоверин
е) Н2S1 меркаптон
13. Сүт бездерінде синтезделетін дисахарид:
а) сахароза
в) мальтоза
с) лактоза
д) целюлоза
е) седогептулоза
14. Гликоген гидролизі өнімі болып табылады:.
а) глюкоза-6-фосфат
в) глюкоза-1-фосфат
с) глюкоза
д) фруктоза-6-фосфат е) рибоза-5-фосфат
15. Гликолиз процессінде, гексокиназа ферментіне … аллостерлік ингибиторлық әсерін тигізе алады.