Дәрістің тақырыптық жоспары
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ
Фармакогнозия және химия кафедрасы
СИЛЛАБУС
(Syllabus)
Пәні: Аналитикалық химия
Пән коды: АН 2201
Мамандығы: 5В110300 - «Фармация»
Сағат (кредит*) саны: 180 (4 кредит)
Курс: 2
Семестр ІІІ, ІV
Оқу жылы
Кафедра мәжілісінде қайта қаралып бекітілді
Хаттама№ «___» ______2016 ж
Кафедра меңгерушісі, х.ғ.д., проф. Ә.Қ.Патсаев
7 Кафедра мен оқытушылар туралы жалпы мәліметтер:
1. Патсаев Әнәпия Қаныбекұлы- химия ғылымдарының докторы, профессор - 1-монография 306-ғылыми-әдістемелік мақалалар, 9-оқулық және 53-оқу-әдістемелік қолданбалар, 25 типтік бағдарлама. эл. почта: [email protected]
2. Шыназбекова Ш.С.– х.ғ.к., доц.қ.а. – 1 оқулық, 12 оқу-әдістемелік қолданбалар, 24 ғылыми-әдістемелік мақалалар. эл. почта: [email protected]
3. Рысымбетова Ж.К. аға оқытушы –1 оқулық, 10 ғылыми-әдістемелік мақалалары
Ғылыми қызығушылықтары:«Оңтүстік Қазақстан флорасын фармакогностикалық және фитохимиялық зерттеулер.
8 Байланыс ақпараты:
Шымкент қаласы, Әль-Фараби алаңы 1, ОҚМФА-ның бас ғимараты, 5-қабат, Фармакогнозия және химия кафедрасы, 517-528 аудиториялар, байланыс телефоны 8-7252-53-08-36, ішкі - 340. кафедраның эл. почтасы: [email protected]
9 Пәннің саясаты:
- Сабақ кестесі бойынша барлық лекция және лабораториялық сабақтарға қатысу.
- Сабақтарға кешікпеу.
- Сабақта арнайы киім кию (халат, калпак)
- Сабақтарды өткізбеу, сырқаттанған кезде анықтама жеткізу.
- Келмеген сабақтарды оқытушы белгілеген уақытта өтеу.
- Оқу үдерісінде белсенді қатысу.
- Академияның ішкі ережелерін және тәртіп сақтау.
- Үй жұмыстарын және СӨЖ уақытылы орындау.
- Тапсырмаларды орындалмаған кезде студеннтің қорытындыбағасы төмендейді.
- Оқытушылармен және курстас студеннтер мен жақсы қарым-қатынаста болу.
- Кафедраның мүліктерін құртпау.
- Лекцияга, себепсіз қатыспаған кезде штрафной балдар енгізу - әр қатыспаған сабаққа жиналған балдан 0,66 балл алып тастау.
- СӨЖ уақытылы тапсырмаған үшін қорытынды бағадн 0,66 балл алып тастау.
2. Бағдарлама:
Кіріспе
Бағдарлама медициналық жоғары оқу орындарының «Фармация» мамандығына арналған. Дәрістер мен практикалық сабақтардың тақырыбы көрсетілген мамандық бойынша мамандар дайындауға сәйкес іріктеліп алынған.
Аналитикалық химия теориясы мен тәжірибесі мамандық пәндермен, оның ішінде фармацевтикалық химия пәнімен тығыз байланыста болуы керек. Оның мақсаты, еңбек рыногында талап етілетін мамандар сапасын жақсарту болып табылады. Аналитикалық химия пәнін оқу барысында студенттер ең алғаш рет заттардың стандартизациясы, сапалық және сандық анализ әдістері деген түсініктермен танысады.
2 Пәннің мақсаты:Аналитикалық химияның қазіргі заманғы жалпы теориялық негіздерін оқыту және алынған теориялық білімдерді дәрілік препараттардың мөлшерін анықтауда, сараптау, стандарттау және дәрілердің тиімді түрлерін зерттеуде қолдану.
3 Оқыту міндеттері:заттарды сапалық және сандық анықтаудың теориялық негіздерін студенттерге қалыптастыру;
· фармпрепараттарға анализ жасауда химиялық заттардың қасиеттері туралы білімді қолдануды үйрету;
· берілген концентрация бойынша ерітінді дайындау үшін есептеулер жүргізуді үйрету;
· фармацияда қолданылатын химиялық қосылыстардың табиғаты туралы білімді қалыптастыру.
4 Оқытудың соңғы нәтижелері:
| Дублин дескрипторлар | ОҚМФА-да әзірленген мамандық құзыреттілігі | Пәнді оқытудың нәтижесі | Тұжырымдама бойынша оқытудың нәтижелері | |
| А | Зерттеліп отырған саладағы алдыңғы қатарлы білім элементтерін қоса алғанда, сол сала бойынша білімі мен түсінігін көрсете білу. | Жаратылыстану ғылымдары саласындағы құзыреттілік | Аналитикалық химияның пәні мен міндеттерін біледі. | Р 1 |
| Аналитикалық химияның негізгі түсініктерін, бөлімдерін біледі. | Р 1 | |||
| Аналитикалық химияның фармацевт мамандығы үшін маңызды екендігін түсінеді. | Р 1 | |||
| Химиялық реактивтердің жіктелуін, олардың аналитикалық химия үшін маңызын біледі. | Р 1 | |||
| Ерітінділер теориясының негізгі орны, массалар әсерлесу заңы мен эквиваленттер заңын аналитикалық химия есептерін шығару үшін және аналитикалық реакциялардың негізгі топтары үшін қолдануды түсінеді. | Р 1 | |||
| Сапалық талдаудың принциптерін, бейорганикалық және органикалық заттарды сапалық анықтау әдістерін біледі. | Р 1 | |||
| Заттарды концентрлеу, бөліп шығару және бөлу әдістерінің теориялық негіздерін (тұндыру, экстракция, хроматография) біледі. | Р 1 | |||
| Заттарды сандық анықтаудың теориялық негіздерін (гравиметриялық, титриметриялық) біледі. | Р 1 | |||
| Құралдық талдау әдістерінің негіздерін (оптикалық, хроматографиялық, электрохимиялық) түсінеді. | Р 1 | |||
| Талдау нәтижелерінің дұрыстығы мен дәлдігін бағалау үшін керекті математикалық статистиканың негіздерін біледі. | Р 1 | |||
| Заманауй болашағы зор талдау әдістерінің (масс-спектрометриялық, хромато-масс-спектрометриялық, рентгенді-спектральды) жалпы принциптерін түсінеді. | Р 1 | |||
| «Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі | Еңбекті қорғау және химиялық лабораторияда жұмыс жасаудың техника қауіпсіздігі ережесін біледі. | Р 6 | ||
| «Ғылыми зерттеу дағдысы» құзыреттілігі | Түрлі концентрациялы ерітінділерді дайындаудың есептеулерін және фармацияда қолданылатын дәрілік препараттарды зерттеу әдістерін біледі. | Р 2 | ||
| Кәсіпкерлік құзыреттілігі | Зертханалық зерттеу жүргізуге арналған жұмыс орнын ұйымдастыру білімін көрсете алады. | Р 12 | ||
| Компьютерлік және ақпараттық құзыреттілігі | Компьютерлік техника, компьютерлік оқыту бағдарламасын және электронды жинақтау базасын қолдану білімін көрсете алады. | Р 10 | ||
| «Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі(мәдени құзыреттілік, сыни ойлау, жаңашылдық, командада жұмыс жасай білу қабілеттілігі, шеттілділік құзыреттілігі) | Кіші топтарда жұмыс жасау қабілетін, тақырыптар бойынша зертханалық жұмыстардың нәтижелерін талқылауды, пікір-талас жасай алатынын көрсете біледі. | Р 8 | ||
| В | Осы білімі мен түсінігін кәсіби деңгейде қолдана білу. | Жаратылыстану ғылымдары саласындағы құзыреттілік | Оқулықтармен және анықтама әдебиеттерімен өз беттерінше жұмыс жасай алады. | Р 3 |
| Қарапайым оқу-зерттеу, химия-аналитикалық тәжірибелерді жасай алады. | Р 3 | |||
| Химиялық қосылыстардың катиондарына, аниондарына және функционалдық топтарына сапалық талдауды қолдана біледі. | Р 3 | |||
| Химиялық қосылыстардың катиондарына, аниондарына және функционалдық топтарына сандық талдауды қолдана біледі. | Р 3 | |||
| Химиялық қосылыстардың сапалық және сандық талдауына физика-химиялық әдістерді қолдана біледі. | Р 3 | |||
| Талдау нәтижелеріне математикалық өңдеу жасауды және оларды есептеу дағдыларын меңгерген. | Р 3 | |||
| Қарапайым химиялық қондырғылар: химиялық ыдыстарды, салмақ-өлшеуіш құралдарын қолдана біледі. | ||||
| Заттардың сапалық және сандық талдауындағы барлық операцияларды орындау дағдысын меңгерген. | ||||
| Титранттарды, стандартталған титрант және стандарт заттардың ерітінділерін дайындай біледі. | ||||
| Микроскоп, фотоэлектроколориметр, спектрофотометр, потенциометр, полярограф, хроматограф құралдарымен жұмыс жасай біледі. | ||||
| «Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі | Химиялық зертханада еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі ережесін қолданады, алғашқы медициналық көмек көрсете алады. | Р 4 | ||
| «Ғылыми зерттеу дағдысы» құзыреттілігі | Катиондар мен аниондардың сапалық реакциясын жасауда, берілген концентрациялы ерітінділер дайындауда түрлі ғылыми зерттеу әдістерінің дағдысын меңгерген. | Р 2 | ||
| «Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі(мәдени құзыреттілік, сыни ойлау, жаңашылдық, командада жұмыс жасай білу қабілеттілігі, шеттілділік құзыреттілігі) | Шағын топтарда, командада жұмыс жасай алатын, команда мүшелерінің пікірлерін қабылдайтын, өзінің көзқарасын білдіретін, пікір-талас жүргізе алатын қабілетке ие. | Р 8 | ||
| Кәсіпкерлік құзыреттілігі | Химиялық тәжірибе жүргізу үшін жұмыс орнын ұйымдастыру дағдысын қолданады. | Р 12 | ||
| Компьютерлік және ақпараттық құзыреттілігі | Ғылыми және тәжірибелік тапсырмаларды шешуде интернет желісінен фармацияда қолданылатын аналитикалық зерттеу әдістері бойынша ақпараттарды сұрыптап, іздей алу дағдысын біледі. | Р 10 | ||
| С | Дәйектемелер құрастыру және зерттеп отырған саласындағы проблемаларды шешу. | Жаратылыстану ғылымдары саласындағы құзыреттілік | Функционалдық топтар және катион, аниондардың сапалық реакцияларының барлық түрлерінің өнімдерін алдын-ала болжау бойынша өз қорытындысын құрастырады. | |
| Электролит және бейэлектролит ерітінділерін, гидролизденуші тұздарды, буферлі ерітінділерді дайындауды және рН-ты дұрыс есептеуді дәйектейді. | Р 9 | |||
| Қышқылдық- негіздік, тотығу- тотықсыздану, комплексонометриялық және тұндыру титрлеу әдістерінің қасиеттерін түсінеді және түсіндіреді. | Р 9 | |||
| Құралдық талдау әдістерін қолдану саласындағы жетістіктері мен кемшіліктері туралы өз қорытындыларын құрастырады. | Р 9 | |||
| Заттардың қасиеттерін біле отырып, қойылған тапсырмаға сәйкес сапалық және сандық талдаудың химиялық, физикалық, физика-химиялық әдістерінің ең тиімдісін, оларды орындау сипаты мен сызбасын құруды біледі. | Р 9 | |||
| «Ғылыми зерттеу дағдысы» құзыреттілігі | Ғылыми көзқарас тұрғысынан құбылыстар мен бақыланатын фактілерді түсіндіреді, оқу тәжірибелерінің нәтижелерін негіздей біледі. | Р 4 | ||
| «Денсаулық адвокаты» құзыреттілігі | Алғашқы медициналық көмек көрсете алады, химиялық зертханада жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздігі ережесін қолдануды біледі. | Р 2 | ||
| Компьютерлік және ақпараттық құзыреттілігі | Аналитикалық химияның мәселелерін шешуде түсініктер мен негізгі нұсқалары бойынша ақпараттарды интернет-ресурстан алуды біледі. | Р 12 | ||
| Кәсіпкерлік құзыреттілігі | Тәжірибе жасау мен химиялық операцияларды жүргізу үшін жұмыс орнын ұйымдастырудың негізгі принциптерін дәйектейді. | Р 10 | ||
| «Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі(мәдени құзыреттілік, сыни ойлау, жаңашылдық, командада жұмыс жасай білу қабілеттілігі, шеттілділік құзыреттілігі) | Командада жұмыс жасай отырып, катиондар мен аниондардың сапалық реакцияларының теңдеулерін құрастыруда, түрлі концентрациялы ерітінділерді дайындауда, зерттелетін заттың және т.б. физикалық параметрлерін өлшеуде өзінің көзқарасын түсіндіреді. | Р 8 | ||
| Д | Әлеуметтік, этикалық және ғылыми көзқарастарды ескере отырып, пайымдаулар жасауға қажет ақпараттар жинауды және интерпретациялауды жүзеге асыру | Жаратылыстану ғылымдары саласындағы құзыреттілік | Медициналық және фармацевтикалық пратикада сапалық талдауды қолданудың оқу тәжірибелік нәтижесін интерпритациялау мен бағалау бойынша ақпараттарды жинақтауды жүзеге асырады. | Р 10 |
| Медициналық және фармацевтикалық пратикада сандық талдауды қолданудың оқу тәжірибелік нәтижесін интерпритациялау мен бағалау бойынша ақпараттарды жинақтауды жүзеге асырады. | ||||
| Медициналық және фармацевтикалық пратикада физика-химиялық талдау әдістерін қолданудың оқу тәжірибелік нәтижесін интерпритациялау мен бағалау бойынша ақпараттарды жинақтауды жүзеге асырады. | ||||
| «Ғылыми зерттеу дағдысы» құзыреттілігі | Медициналық және фармацевтикалық ғылым үшін сапалық және сандық талдау бойынша жасалған зерттеу нәтижелерін интерпритациялайды және ақпарат материалдарын қолданады. | Р 10 | ||
| Компьютерлік және ақпараттық құзыреттілігі | Аналитикалық химия пәнінің тәжірибелік зерттеулері бойынша қорытынды жасайды және заманауи ақпарат ағымы бойынша бағыт алады. | Р 2 | ||
| «Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі(мәдени құзыреттілік, сыни ойлау, жаңашылдық, командада жұмыс жасай білу қабілеттілігі, шеттілділік құзыреттілігі) | Студенттік үйірменің мәжілістерінде, ғылыми конференцияларда өзінің жеке пікірін реферат, баяндама және презентация түрінде командада жұмыс істей отыра көрсетеді. | Р 8 | ||
| Е | Ақпаратты, идеяларды, проблемаларды және шешімдерді мамандарға да, маман еместерге де жеткізе білу қабілеттерінің болуын көздейді | Жаратылыстану ғылымдары саласындағы құзыреттілік | Сапалық талдау әдісі бойынша өзінің білімін, ой-пікірін және мәселесін емтихан қабылдаушыға (оқытушыларға), студенттерге жеткізуге қабілетті. | Р 3 |
| Сандық талдау әдісі бойынша өзінің білімін, ой-пікірін және мәселесін емтихан қабылдаушыға (оқытушыларға), студенттерге жеткізуге қабілетті. | ||||
| Физика-химиялық талдау әдісі бойынша өзінің білімін, ой-пікірін және мәселесін емтихан қабылдаушыға (оқытушыларға), студенттерге жеткізуге қабілетті. | ||||
| «Ғылыми зерттеу дағдысы» құзыреттілігі | Ғылыми зерттеу жасау үшін катиондар мен аниондардың қасиеттерін және байқалатын фактілері мен құбылыстары жайында студенттерді (оқытушыларға) хабардар етеді және түсіндіреді. | Р 8 | ||
| Компьютерлік және ақпараттық құзыреттілігі | Оқу анықтамаларынан, ғылыми әдебиеттерден, интернет ресурстарынан алынған ақпараттарды өзінің ой-пікірін ұсына отырып студенттерге жеткізеді. | Р 10 | ||
| «Коммуникативтік дағдылар» құзыреттілігі(мәдени құзыреттілік, сыни ойлау, жаңашылдық, командада жұмыс жасай білу қабілеттілігі, шеттілділік құзыреттілігі) | Аналитикалық химия бойынша талдау мен синтездеуді өзінің жеке ой-пікірін ұсына отырып көпшілік алдында баяндау дағдысын меңгерген. | Р 8 | ||
| Оқытудың дербес зейінін әрі қарай жалғастыру. | Фармацевтикалық химия, дәрілер технологиясы, токсикологиялық химия. |
5 Реквизитке дейінгі:бейорганикалық химия, физика, математика, молекулярлық биология.
6 Реквизиттен кейінгі: фармацевтік химия, дәрілер технологиясы, токсикологиялық химия.
7 Пәннің қысқаша мазмұны:
«Аналитикалық химия» курсының мазмұны типтік оқу бағдарламасына сәйкес құрастырылған және келесі негізгі бөлімдерді қамтиды:
- аналитикалық химияның теориялық негіздері, иондардың негізгі аналитикалық реакциялары, қоспалардың бөлшектік және жүйелік талдауы.
- ерітінділер теориясының заңдылықтары
- талдау әдістері (сапалық және сандық).
- құралдық талдау әдісі.
8 Тақырыптық жоспары(дәрістер, тәжірибелік, семинарлық, зертханалық): тақырыптары, өткізу түрі және ұзақтығы, консультация, аралық және қорытынды бақлау уақыты)
Дәрістің тақырыптық жоспары
| № | Тақырыбы | Өткізу түрі | Сабақтың ұзақтылығы (сағат түрінде) |
| №1 кредит | |||
| 1. | Аналитикалық химия және химиялық талдау. Аналитикалық химия саласында еңбек еткен ғалымдар. Дәрілік препараттарды талдаудағы аналитикалық химияның маңызы. | шолу | |
| 2. | Сапалық талдау әдісі. Катиондар мен аниондардың жіктелуі. | шолу | |
| 3. | Заттар талдауында қолданылатын электролиттер ерітінділері теориясының негіздері. | шолу | |
| 4. | Әрекеттесуші массалар заңын қышқылдық-негіздік тепе-теңдікке қолданылуы және аналитикалық химиядағы орны. Күшті және әлсіз қышқылдар мен негіздердің рН мен рОН есептеу. | шолу | |
| 5. | Әрекеттесуші массалар заңын «тұнба-ерітінді» типті гетерогенді тепе-теңдікке қолданылуы және олардың аналитикалық химиядағы орны. Иондық және ерігіштік көбейтіндісі. | шолу | |
| 6. | Әрекеттесуші массалар заңын тотығу-тотықсыздану тепе-теңдігіне қолданылуы және аналитикалық химиядағы орны. | шолу | |
| №2 кредит | |||
| 7. | Әрекеттесуші массалар заңын комплекс түзілу тепе-теңдігіне қолданылуы және оның аналитикалық химиядағы орны. | шолу | |
| 8. | Сапалық талдауда органикалық реагенттерді қолдану. | шолу | |
| 9. | Аналитикалық химияда заттарды бөлу және концентрлеу әдістері. Экстракция. | шолу | |
| 10. | Талдаудың хроматографиялық әдістері. Жіктелуі. Сапалық талдауда қолданылуы. | шолу | |
| 11. | Үлгіні талдауға дайындау. Заттарды анықтауда химиялық және физико-химиялық әдістерді қолдану. | шолу | |
| 12. | Сандық талдау. Гравиметрия. | шолу | |
| Жалпы сағат: | |||
| №3 кредит | |||
| 1. | Титриметриялық талдау. Жіктелуі. Титрлеу тәсілдері. | шолу | |
| 2. | Қышқылдық-негіздік титрлеу. Ацидиметрия және алкалиметрия. Реакцияларға қойылатын талаптар. Қышқылдық-негіздік титрлеу қисығы. Индикаторлар. Қышқылдық-негіздік титрлеуді фармацевтикалық талдауда қолдану. | шолу | |
| 3. 3. | Тотығу-тотықсыздану титрлеу әдісі. Реакцияларға қойылатын талаптар. Қолданылатын индикаторлар. | шолу | |
| 4. 4. | Перманганатометриялық, иодометриялық және т.б.титрлеу әдістері. | шолу | |
| 5. 5. | Тұндыру титрлеу әдістері. Реакцияларға қойылатын талаптар. Индикаторлары. | шолу | |
| 6. 6. | Комплексонометриялық титрлеу. Титрлеу сызығы. Индикаторлары. | шолу | |
| №4 кредит | |||
| 7. | Құралда орындалатын талдау әдістері. Жіктелуі. | шолу | |
| 8. | Оптикалық талдау әдістері. Бугер-Ламберт-Бер заңы. | шолу | |
| 9. | Хроматографиялық талдау әдістері. | шолу | |
| 10. | Талдаудың электрохимиялық әдістері. Потенциометрия. | шолу | |
| 11. | Вольтамперометриялық талдау әдісі. Полярография. | шолу | |
| 12. | Кон Кондуктометриялық талдау әдісі. | шолу | |
| Жалпы сағат: |
Барлығы: 24 сағат