Сабақ беру және оқыту әдістері. „

№9 зертханалық-тәжірибелік сабақты TBL әдісімен жүргізу, жұмыс барысында интерактивті әдіс – ротация әдісін қолдану, шағын топпен жұмыс. Зертханалық жұмысты орындау (жұптасып жұмыс істеу) және жұмыстың есебін толтыру. Қорытынды білімді бағалау – жұмыстың есебін қорғау.

Дебиет

Негізгі

1. Биоорганическая химия:учебник. Тюкавкина Н.А., Бауков Ю.И. 2014г.

2. Елемесова, Ж. Г. Биоорганикалық химия: учебное пособие / Ж. Г. Елемесова. - ГМУ г. Семей, 2013. - 168 с. : ил.

3. Биоорганикалық химия : учебник / Ә. Қ. Патсаев , Т. С. Сейтімбетов, С. А. Шитыбаев. - Алматы : Эверо, 2012. - 449 с. : ил.

4. Биоорганикалық химия : учебник / Ә. Қ. Патсаев , Т. С. Сейтімбетов, С. А. Шитыбаев. - Алматы : Эверо, 2012. - 449 с. : ил.

5. Сейтембетов Т.С. Химия : учебник / Т. С. Сейтембетов. - Алматы : ТОО"ЭВЕРО", 2010. - 284 с

Осымша

1. Патсаев Ә.Қ.,Органикалық химия негіздері. (Теориялық негіздері және көмірсутектер) ,Шымкент, 2005.

2. Патсаев Ә.Қ. ,Органикалық химия негіздері.(Көмірсутектердің функционалдық туындылары), Шымкент, 2005.

3. Патсаев Ә.Қ. ,Органикалық химия негіздері.(Гетероциклді қосылыстар. Алкалоидтар. Биополимерлер. Липидтер), Шымкент, 2005.

4. Патсаев Ә.К., Биоорганикалық химия, Шымкент, 2005

5. Руководство к лабораторным занятиям по органической химии, учебное пособие, Дрофа, 2003.

6. Биобейорганикалық, физикалық және коллоидтық химия Алматы,1999

7. Сейтембетов Т.С. ,Химия,Алматы,1994

8. Беремжанов Б. ,Общая химия ,Алматы,1992

9. Тюкавкина Н.А.,Биоорганическая химия , Медицина,1991

Бақылау

7.1. Есептер мен жаттығулар

№1. Келесі қосылыстарды қышқылдығы арту ретімен орналастырыңдар: сірке қышқылы, хлорсірке қышқылы, аминсірке қышқылы. Түсіндірмесін беріңдер.

№2. Келесі қосылыстарды негіздігі арту ретімен орналастырыңдар: пара –метиланилин, анилин, пара-нитроанилин. Түсіндірмесін беріңдер.

№3. Төмендегі қосылыстарды қышқылдық қасиеттерінің төмендеуі бойынша орналастырыңдар, түсіндіріңдер:

а) 2 – бромэтанол, этанол, 2,2,2- трибромэтанол

б) фенол, n- нитрофенол, n- аминофенол

№4. Төмендегі қосылыстарды негіздік қасиеттерінің артуі бойынша орналастырыңдар, түсіндіріңдер:

а) метиламин, диметиламин, анилин

б) анилин, n- аминофенол, n- парааминобензол

Тестілік тапсырмалар

1. Электрондар жұбының донорларының атауы:

1. Льюистiң негiздерi 2. Льюистiң қышқылдары

3. Бренстедтiң қышқылдары 4. Бренстедтiң негiздерi 5. пи-негiз

2. Ең төмен негiздiк қасиеттi көрсетедi:

1. диэтиламин 2. метиламин 3. диэтил эфир 4. диэтилсульфид 5. триэтиламин

3. Қосылыстардың негізділігінің азаю ретімен орналасқан қатарды көрсетіңіз:

1. CH₃–NH₂, CH₃-NH-CH₃, (СН₃)₃N, CH₃-О-CH₃

2. CH₃-O-CH₃, CH₃-NH₂, CH₃-NH-CH₃, (СН₃)₃N.

3. CH₃-NH-CH₃, (СН₃)₃N, CH₂- NH₂, CH₃-O-CH₃

4. (СН₃)₃N, CH₃-NH-CH₃, CH₃-NH₂, CH₃-O-CH₃

5. дұрыс жауабы жоқ.

4. Органикалық қосылыстардың р К_а мәнi кiшi болса, онда қосылыстың:

1. қышқылдығы жоғары

2. қышқылдығы төмен

3. негiздiгi төмен

4. анионның тұрақтылығы жоғары

5. қышқылдық орталықтағы атомның электр терiстiгi жоғары

5. Қышқылдық орталықтағы атомның поляризациясы артқанда:

1.анионның тұрақтылығы төмендейдi

2.қосылыстың қышқылдығы төмендейдi

3.қосылыстың негiздiгi артады

4.қосылыстың қышқылдығы жоғарлайды

5.атомның терiс зарядының делокализациясы төмендейдi

6. Протондардың акцепторлары дегенiмiз:

1. Бренстедтiң қышқылдары 2. Льюистiң қышқылдары 3. Бренстедтiң негiздерi

4. Льюистiң негiздерi 5. аммоний негiздерi

7. Еңкүштi қышқылдық қасиеттi көрсетедi:

1. ОН - қышқыл 2. SH - қышқыл 3. NH - қышқыл 4. СН – қышқыл 5. ВН - қышқыл

8. Ең аз қышқылдық қасиеттi көрсетедi:

1. этил спиртi 2. фенол 3. этантиол 4. метиламин 5. диметиламин

9. Ең әлсiз қышқыл:

1.сiрке қышқылы 2. фенолхлорсiрке қышқылы 3.дихлорсiрке қышқылы

4.трихлорсiрке қышқылы 5.аминсiрке қышқылы

10. Қосылыстардың негізділігінің арту ретімен орналасқан қатарды көрсетіңіз:

1. C₂H₅-O–C₂H₅, C₂H₅-S–C₂H_5, C₂H₅-NH–C₂H₅.

2. C₂H₅-S–C₂H₅, C₂H₅-O–C₂H₅, C₂H₅-NH–C₂H₅.

3. C₂H₅-NH–C₂H₅, C₂H₅-O–C₂H₅, C₂H₅-S–C₂H₅ .

4. C₂H₅-NH–C₂H₅, C₂H₅-S–C₂H₅, C₂H₅-O–C₂H₅ .

5. дұрыс жауабы жоқ

11. Льюис қышқылдары дегенiмiз:

1. протондардың донорлары 2. протондардың акцепторлары

3. электрон жұбының донорлары 4. электрон жұбының акцепторлары

5. оксоний негiздерi

12. Ең жоғарғы деңгейде негiздiк қасиет көрсетедi:

1. диэтил эфирi 2. диэтилсульфидi 3. диэтиламин 4. этиламин 5. триэтиламин

13. Органикалық қосылыстарда К_а (қышқылдық константасы) жоғары болса:

1. қышқылдығы жоғары

2. қышқылдығы төмен

3. негiздiгi жоғары

4. анионның электр терiстiгi төмен

5. қышқылдық орталықтағы атомның электр терiстiгi төмен

14. Қосылыстардың негізділігінің арту ретімен орналасқан қатарды көрсетіңіз:

1. (СН₃)₃N, CH₃- NH- CH₃, CH₃- NH₂.

2. CH₃- NH₂, (СН₃)₃N, CH₃- NH- CH₃.

3. CH₃- NH- CH₃, CH₃- NH₂, (СН₃)₃N.

4. CH₃- NH₂, CH₃- NH- CH₃, C(СН₃)₃N.

5. дұрыс жауабы жоқ

15. Анионның терiс зарядының делокализациясы жоғарлағанда:

1. қышқылдық төмендейдi 2. анионның тұрақтылығы төмендейдi

3. қосылыстың қышқылдығы артады 4. қосылыстың негiздiгi артады

5. қосылыстың негiздiгi өзгермейдi

16. Льюистiң негiздерi:

1. электрондар жұбының акцепторлары 2. электрондар жұбының донорлары

3. бос орбитальды қосылыстар 4. протондардың донорлары

5. протондардың акцепторлары

17. Жоғары ОН- қышқылдық қасиет көрсететін қосылыс:

1. этил спирті 2. диэтил эфирі 3. фенол 4. пара- фторфенол 5. пара- аминофенол

18. Органикалық қосылыстардың сандық қышқылдығы бағаланады

1. ионның тұрақтылығымен

2. қышқылдық константасымен (К_а)

3. негіздік константасымен (К_в)

4. С_Н+, С_ОН-

5.қышқылдық орталықтағы атомның электр терістігімен

19. Қосылыстардың негізділігінің арту ретімен орналасқан қатарды көрсетіңіз:

1. (СН₃)₃N, CH₃- NH- CH₃, CH₃- NH₂.

2. CH₃- NH₂, (СН₃)₃N, CH₃- NH- CH₃.

3. CH₃- NH- CH₃, CH₃- NH₂, (СН₃)₃N.

4. CH₃- NH₂, CH₃- NH- CH₃, C(СН₃)₃N.

5. дұрыс жауабы жоқ

20. Қосылыстардың қышқылдығының төмендеу ретімен орналасқан қатарды көрсетіңіз

1. H-COOH, CH₃-COOH, CH₃-CH₂-COOH.

2. CH₃-CH₂-COOH, CH₃-COOH, H-COOH.

3. CH₃-CH₂-COOH, H-COOH, CH₃-COOH.

4. CH₃-COOH, H-COOH, CH₃-CH₂-COOH.

5. H-COOH, CH₃-CH₂-COOH, CH₃-COOH.

21. Протондардың доноры :

1. Льюистiң қышқылдары 2. Бренстед қышқылдары 3. Бренстед негiздерi

4. Льюистiң негiздерi 5. оксоний негiздерi

22. Электрон донорлық орынбасушылар:

1.негiздiктi кемiтедi 2.негiздiктi арттырады 3.қышқылдықты арттырады

4.қышқылдыққа әсер етпейдi 5.негiздiкке әсер етпейдi

23. Ең күштi қышқылдық қасиет көрсетедi:

1. фенол 2. пара-фторфенол 3. пара-аминфенол 4. анилин 5. пара-метиланилин

24. Электрон жұптарының акцепторларының органикалық қосылыстары – бұл:

1. Льюистің негізі 2. Льюистің қышқылы 3. аномерлер

4. эпимерлер 5. энантиомерлер

25. Алкендер –бұл негіздер:

1. аммонийлі 2. оксонийлі 3. сульфонилді 4. пи-негізді 5. бейтарапты

26. Реакция теңдеуiнде HCOOH + H₂O « HCOO^- + H₃О⁺ қабысқан қышқыл болып табылады

1. құмырсқа қышқылы 2. су 3. формиат-ион 4. гидроксоний ионы

5. қабысқан қышқыл жоқ

27. Реакция теңдеуiнде CH₃-COOH + H₂O « CH₃-COO^- + H₃O⁺ негiз болып табылады

1. сiрке қышқылы 2. су молекуласы 3. ацетат-ион 4. гидроксоний ионы 5. негiз жоқ

28. Электрон акцептолы орынбасарлар:

1. қышқылдықты төмендетеді 2. қышқылдықты жоғарылатады

3. негіздікті жоғарылатады 4. ионның тұрақтылығын төмендетеді

5.қышқылдыққа әсер етпейді

29. Ең жоғары ОН-қышқылдықты көрсететін спирт:

1. метанол 2. пропанол-2 3. 2-метил-пропанол-2

4. глицерин 5. этиленгликоль

30. Органикалық қосылыстардың қышқылдығы жоғары болған сайын,

1. Ка төмен және рКа жоғары 2. Ка жоғары және рКа төмен

3. рКа жоғары 4. төмен рКа 5. анионның тұрақтылығы төмен