Eurygaster integriceps Put
Даму фенологиясы:
Ø Егіс алқабына шығуы – 25 сәуір
Ø Ағашқы жұмыртқалау – 21 мамыр
Ø Жаппай жұмыртқалауы - 26 мамыр
Ø Дернәсілдін шығуы– 28 мамыр
Ø Дернәсіл жаппай шығуы– 30 мамыр
Ø Жаңа ұрпақ бақашығы – 20 маусым
Қыстаудан шыққан зиянкестің қоныстанған алқаптарын, физиологиялық жағдайын және санын анықтау үшін 4-ші сәуірден 11-ші сәуір айы аралығында 1000 га алқапта мониторингті тексеру жүргізілді. Зиянкес 80 га алқапта қоныстанғаны байқалды 80 га 1 ш.м саны 0,4 дана болды. Тексеру кезінде табылған зиянкестердің салмағы зертханада өлшенді, аналық бақашықтың салмағы 109-114 млгр. Аталық бақашықтың салмағы 102-111 млгр аралығында болды.
Бұл көрсеткіш бойынша зиянкес қыстаудан жақсы шыққан екенін байқауға болады. Оның себебі біріншіден қыс жұмсақ айтарлықтай аяздар болған жоқ, жер бетіндегі қар жамылғысы бір қалыпты ерімей тұрды сондықтан зиянкес қыстау мерзімінде күрт өзгеріссіз қыстап, бірақ көктем кеш шығуына байланысты салмағын жоғалды. Өткен жылмен салыстырғанда 3-5 млгр төмен болды. Қорытындысы №45 кестеде көрсетілген.
Қыстаудан шыққан зиянды бақашық егін алқабында алғашқы қоныстануы 25 сәуірде тіркелді, орташа ауа температурасы +130С, күндізгі температура +170С, түнгі температура +100С, тиімді температура +150С. Өткен жылмен салыстырғанда бұл көрсеткіш 2-кі апта аралығында кеш болып тұр. Қыстаудан кеш шығуына байланысты зиянды бақашық қоңызы айтарлықтай салмағын жоғалтты, соның әсерінен зиянкестің салмағын толтырғанша шағылысып, жұмыртқалау кезеңіде өткен жылдан айтарлықтай кештеу болды. Қыстаудан шыққан зиянды бақашық қоңызының егін алқабында қоныстанған санын және келтірген зияндылығын анықтау үшін 320 га бидай алқабында тексеру жүргізілді, зиянкестің бір ш.м. орташа саны 0,8–ден- 1 дана аралығы болды.
Зақымдалған өсімдіктерді анықтау үшін әр алқаптан 50 өсімдік тексерілді, оның ішінде 9-зы зақымдалған немесе 18 пайыз аралығы. Зиянды бақашық жұмыртқалаған мерзімінде ауа-райының орташа ауа температурасы +12оС аралығында. Күндізгі ауа температурасы +19 оС, төменгі түнгі температура +8 оС, ал ауа ылғалы 41 пайыз құрады. Өткен жылмен салыстырғанды 8 күн кеш болды. Биылғы жылы жүргізілген тексерулер кезінде энтомофакпен зақымдалған жұмыртқалар байқалған жоқ.
Бидай алқаптарында дернәсілдің шығуы 28 мамырда байқалды, бұл көрсеткіш өткен жылмен салыстырғанда 8 күн аралығында кеш болып тұр. Бұл кезде ауа -райының орташа ауа температурасы +20оС, ең жоғарғы температура +34О С, ең төменгі температура +13оС, (10-нан жоғары) 250 ОС аралығында болды.
Дернәсілдің жаппай шығу мезгілінен бастап оның таралған алқаптарын және санын анықтау үшін 50000 га алқап тексерілді, тексеру барысында зиянкес 18320 га алқапта байқалды немесе бұл көрсеткіш 36,6% тексерген алқаптың көлемін кұрады. Бұл көрсеткіш өткен жылғы көрсеткіштен 14% төмен болып тұр. Зиянды бақашықтың дернәсілі қоныстанған алқаптың ішінде орташа санмен 1 ш.м 5060 га алқапта зиянкестің саны 1,2 дана, сынамадағы жоғары саны 4 дана, 3610 га алқапта 1ш.м. орташа саны 2,2 дана жоғары саны 6 дана, 2650 га алқапта 1ш.м. орташа саны 4,7 дана жоғары саны 8 дана, 7000 га алқапта 1ш.м. орташа саны 7,3 дана жоғары саны 13 дана болды. Қорытындысы №47 кестесінде көрсетілген.
Бақашықтың егін алқабына жаппай коныстанған мерзімінен бастап жана ұрпақ қоңызы шығып олардың таралған алқаптарын анықтау үшін жүйелік бақылау жұмыстары 30000 га алқабында жүргізілді. Қорытындысы №48 кестеде көрсетілген.
48кесте
Зинды бақашықтын дернәсілінің шығуын анықтау үшін
жүргізілген систематикалық бақылау кестесі. (мың га)
| № | Шаруашылықтын аттары | 2017ж.жоспары | Тексерілгені |
| Ақтоған а/о | 2,0 | 2,0 | |
| Жамбыл а/о | 1,5 | 1,5 | |
| Сарымолдаев а/о | 4,0 | 4,0 | |
| Сұрат а/о | 4,0 | 4,0 | |
| Жанатоған а/о | 3,0 | 3,0 | |
| Анда батыр а/о | 3,0 | 3,0 | |
| Кенес а/о | 2,0 | 2,0 | |
| Аспара а/о | 2,0 | 2,0 | |
| Акермен а/о | 5,0 | 5,0 | |
| Тәтті а/о | 0,5 | 0,5 | |
| Т.Рысқұлов а/о | 1,5 | 1,5 | |
| Ойтал а/о | 1,2 | 1,2 | |
| Акарал а/о | 0,3 | 0,3 | |
| Барлығы | 30,0 | 30,0 |
45-кесте
Ауыл шаруашылақ алқаптарда зиянды бақашықтың
қыстаудан шыққан санын және қанша алқапта қоныстанғаны туралы көктемгі кесте (мың.га)
| № | Шаруашылық аты-жөні | Бақылау мерзімі | Тексерілгені | Қоныстанғаны | Зиянды бақашықтың салмағы, млгр | ||||||||
| бастал | аяқтал | жоспар | нақты | барлығы | Оның ішінде 1 ш.м. саны | аналық | аталық | ||||||
| 1 дей | 1,1-3 | 3 жоғ | макс | мин | мак | мин | |||||||
| Ақтоған а\о | 04.04.2014 | 04.04.2014 | 0,2 | 0,2 | 0,03 | 0,03 | |||||||
| Жамбыл а\о | 04.04.2014 | 04.04.2014 | 0,1 | 0,1 | 0,02 | 0,02 | |||||||
| Сарымолдаев а\о | 04.04.2014 | 04.04.2014 | 0,2 | 0,2 | 0,01 | 0,01 | |||||||
| Акермен а\о | 11.04.2014 | 11.04.2014 | 0,2 | 0,2 | 0,01 | 0,01 | |||||||
| Сұрат аөо | 11.04.2014 | 11.04.2014 | 0,3 | 0,3 | 0,01 | 0,01 | |||||||
| Барлығы | 04.04.2014 | 11.04.2014 | 1,0 | 1,0 | 0,08 | 0,08 |
| 47кесте | |||||||||||
| Меркі ауданы бойынша 2014 жылдың ауыл шаруашылығына пайдаланатын жерде | |||||||||||
| зиянды бақашықтын дернәсілі қоныстанғанын анықтау үшін жүргізген мониторингті тексерудің | |||||||||||
| ЖИЫНТЫҚ ВЕДОМЫС | |||||||||||
| мың.га | |||||||||||
| № р/р | Шаруашылықтың аты жөні | Бақылау мерзімі | тексерілген | Қоңыстанған | өңделетін жер көлемі | ||||||
| басталуы | аяқталуы | жоспар | нақты | барлығы | оның ішінде 1 ш.м. Саны | ||||||
| 2 дейін | 2,1-3 | 3,1-5 | 5 жоғ | ||||||||
| Рысқұлов а/о | 02.06.2014 | 16.06.2014 | 2,0 | 2,0 | 0,65 | 0,2 | 0,4 | 0,4 | |||
| Акермен а/о | 02.06.2014 | 16.06.2014 | 11,0 | 11,0 | 4,0 | 0,7 | 0,5 | 0,6 | 2,2 | 2,2 | |
| Сарымолдаев а/о | 03.06.2014 | 16.06.2014 | 10,0 | 10,0 | 2,25 | 0,2 | 0,6 | 0,5 | 1,2 | 1,2 | |
| Сұрат а/о | 04.06.2014 | 16.06.2014 | 7,0 | 7,0 | 3,45 | 0,2 | 1,0 | 0,85 | 1,4 | 1,4 | |
| Жаңатоған а/о | 04.06.2014 | 12.06.2014 | 5,0 | 5,0 | 2,9 | 1,0 | 0,2 | 0,1 | 1,6 | 1,6 | |
| Андас батыр а/о | 05.06.2014 | 18.06.2014 | 3,2 | 3,2 | 0,15 | 0,15 | |||||
| Кенес а/о | 06.06.2014 | 17.06.2014 | 2,0 | 2,0 | 0,83 | 0,33 | 0,1 | 0,2 | 0,2 | 0,2 | |
| Аспара а/о | 07.06.2014 | 17.06.2014 | 3,0 | 3,0 | 0,80 | 0,3 | 0,1 | 0,4 | |||
| Жамбыл а/о | 17.06.2014 | 17.06.2014 | 2,0 | 2,0 | 0,48 | 0,3 | 0,18 | ||||
| Тәтті а/о | 18.06.2014 | 18.06.2014 | 0,5 | 0,5 | 0,20 | 0,1 | 0,1 | ||||
| Ойтал а/о | 19.06.2014 | 19.06.2014 | 2,0 | 2,0 | 0,50 | 0,3 | 0,20 | ||||
| Ақарал а/о | 19.06.2014 | 19.06.2014 | 0,3 | 0,3 | 0,15 | 0,1 | 0,05 | ||||
| Ақтоған а/о | 19.06.2014 | 19.06.2014 | 2,0 | 2,0 | 0,80 | 0,8 | |||||
| Барлығы | 02.06.2014 | 19.06.2014 | 50,0 | 50,0 | 18,32 | 5,06 | 3,61 | 2,65 | 7,0 | 7,0 |
Астық алқаптарынан қармауыштың көмегімен зиянды бақашықтың дернәсілдері жиналып, олардың жас ерешеліктері мен пайыздық қатынасы анықталды. Тексеру кезінде
Сарымолдаев а/о қарасты ЖШС Жылы бұлақ шаруашылықта 1000 га алқап тексеріліп 200 га алқапқа қоныстанғаны байқалды дернәсілдерінің жас ерешеліктеріне байланысты %-тік қатынасы 1 жасы 45%, 2 жастағысы 55% байқалды, Акермен а/о қарасты АҚЗ Меркі шаруашылықта 3 жастағы 37%, 4 жастағы 63% анықталды. Қортындысы № 49 кестеде көрсетілген
49- кесте
| Шаруашылықтың аты-жөні | Алқап,га | Қаралған күні | Жиналған дернәсілдің саны | оның ішінде жас ерешеліктеріне байланысты % қатынасы | |||||
| тексер | табыл | ||||||||
| ЖШС Жылы бұлақ | 03.06.14 | ||||||||
| АҚЗ Меркі | 07.06.14 | ||||||||
| Барлығы |
Зиянды бақашықтың дернәсілінің саны зияндылық шегінен жоғары болған 5 шаруашылықтың бидай алқаптарда химиялық өңдеулер жүргізілді. Химиялық өңдеу 7000 га алқап жүргізілді. Қорытындысы №50 кестесінде көрсетілген.
Кесте
Зиянды бақашыққа қарсы химиялық өңдеу жұмыстарының кестесі
| № | Шаруашылық аттары | Өңделген алқап | Қолданған дәрі | Дәрі мөлшері |
| АҚЗ Меркі | Даклоприт к.ә | 0,06 | ||
| ЖШС Жылы бұлақ | -//- | -//- | ||
| ЖШС Сыпатай бат | -//- | -//- | ||
| Т.Рысқұлов а/о ж/қ | -//- | -//- | ||
| Жаңатоған а/о ж/қ | -//- | -//- | ||
| Кенес а/о ж/қ | ||||
| Барлығы | 7,0 |
Сұрат а\о ЖШС "Сыпатай батыр" және Сармолдаев а\о ЖШС «Жылы бұлақ» шарушылықтарында жүргізілген химиялық өңдеудің сапасы тексерілді. Тексеру кезінде тиімділіктің пайызы 95,5% болды. Қорытындысы № 51 кестесінде көрсетілген.
Кесте
Зиянды баққашыққа қарсы жүргізілген химиялық -өңдеудің
сапасын анықтау туралы мәлімет
| Шаруашылық аты жөні | Инсектицитын аты | Өңдеу жүргізілген күн | Өңделген га | Қолдану мөлшері | Соның ішінде 1өсімдіктегі орташа саны | Тиімділігі % | |||
| Өңдеуден бұрын | Өңднлген соң | ||||||||
| орт | жоғ | орт | жоғ | ||||||
| ЖШС Жылы бұлақ | Даклоприт | 9.06.14 | 1,2 | 0,06 | 5,1 | 0,3 | |||
| ГПЗ Меркі | -//- | 12.06.14 | 2,2 | -//- | 5,7 | 0,2 | 96,5 | ||
| ЖШС Сыпатай бат | -//- | 5.06.14 | 1,4 | -//- | 5,4 | 0,2 | |||
| барлығы | 4,8 | 5,4 | 0,7 | 95,5 |
Жаңа ұрпақ қоңызы (20 маусым) шыққан күні ауа-райының орташа ауа температурасы +32оС, ең жоғарғы температура +32О С, ең төменгі температура +29 оС, тиімді ауа температурасы (10-нан жоғары) 549 ОС шамасында болды. Жағымды жиынтық температура 1393 ОС аралығында болды.
Биылғы жылы күннің ыстығына байланысты зиянкестің жұмыртқадан жаңа ұрпақ даму фазасы 24-26 күн аралығында өтті.
Зиянды бақашықтың жаңа ұрпақ қоңызының санағы қақпатормен қармау тәсілімен есеп жүргізілді. ЖШС "Сыпатай батыр" ЖШС Жылы бұлақ стационарлық шаруа қожалықтардың 100 га алқап бидай алқабында 7 шілде күні жүргізілді. 25 қармауға 8 қоңыз қармалды немесе орташа есепен 1 ш.м. зиянкестің саны 0,5 дана болды. Қорытындысы №52 кестесінде көрсетілген.
Кесте
Егіс алқаптарында зиянды бақашықтың жаңа ұрпақ қоңызының қоныстанғаны туралы мәлімет
| № | Ауыл округінің аты | Алқап,га | Соның ішінде 1 ш.м саны | Өңделінетін алқап. | өңделінген | ||||||
| текер | табыл | 1-ге деін | 1,1-3 | 3,1-5 | 5,1-10 | 10,1-15 | жоғары | ||||
| ЖШС Сыпатай батыр | 0,1 | 0,1 | 0,1 | ||||||||
| Барлығы | 0,1 | 0,1 | 0,1 |
Қыстауға кететін қоныздың қорының санын анықтау үшін 2500 га алқапта тексеру жүргізілді, зиянкес 200 га алқапта байқалды немесе тексерілген алқаптардың 26% құрады. Санақ кезінде зиянкестің 1 ш.м орташа саны 0,3 – 3,1 дана аралығында болды, сынамадағы жоғарғы саны 5 дана. Бұл көрсеткіш өткен жылғы көлеміндей болып тұр. Зиянкестің қыстауға қандай салмақпен кеткенін анықтау үшін, аналық және аталық бақашықтардың жеке-жеке салмағы өлшенді. Аталық бақашықтың орташа салмағы 103-106 млгр, аналығы 110-113 млгр болды. Бұл салмақ көрсеткіші өткен жылмен салыстырғанда төмендеу болып тұр, бірақ бұл көрсеткіш қыс мезгілінде күрт температура өзгерістері болмаса зиянкестің қыстаудан жақсы өмір сүргіш көрсеткішімен шығады. Жүргізген тексеру кезінде жиналған 41 зиянды бақашықтың 25 дана бақашығы аналық немесе 61%, аталық бақашығы 16 дана немесе 39% құрады. Қорытындысы №53 кестеде көрсетілген.
Биыл зиянды бақашықтың қыстауға кетер алдындағы санын, қоныстанған алқабын және қыстауға кеткен салмағын ескере отырып, келесі 2015 жылы бақашықтың алқапқа қоныстанып жаппай жұмыртқалауы, дернәсілдің шығу кезінде ауа температурасы жылы, жауын шашынсыз болса зиянкестің саны биылғы жылы көбейе түсуі мүмкін.
Кесте
Ауыл шаруашылақ алқаптарда зиянды бақашықтың
қыстаудан кетер алдындағы санын және қанша алқапта қоныстанғаны туралы күзгі кесте
мың,га
| № | Шаруашылық аты-жөні | Бақылау мерзімі | Тексерілгені | Қоныстанғаны | Зиянды бақашықтың салмағы, млгр | ||||||||
| бастал | аяқтал | жоспар | нақты | барлығы | Оның ішінде 1 ш.м. саны | аналық | аталық | ||||||
| 1 дей | 1,1-3 | 3 жоғ | макс | мин | мак | мин | |||||||
| Ақтоған а/о | 04.09.2014 | 04.09.2014 | 0,2 | 0,2 | 0,02 | 0,02 | |||||||
| Жамбыл а/о | 04.09.2014 | 04.09.2014 | 0,1 | 0,1 | 0,01 | 0,01 | |||||||
| Сарымолдаев а/о | 05.09.2014 | 05.09.2014 | 0,5 | 0,5 | 0,03 | 0,03 | |||||||
| Жаңатоған а/о | 08.09.2014 | 08.09.2014 | 0,1 | 0,1 | 0,01 | 0,01 | |||||||
| Андас батыр а/о | 09.09.2014 | 09.09.2014 | 0,3 | 0,3 | 0,02 | 0,02 | |||||||
| Сұрат а/о | 10.09.2014 | 10.09.2014 | 0,5 | 0,5 | 0,05 | 0,05 | |||||||
| Кенес а/о | 11.09.2014 | 11.09.2014 | 0,1 | 0,1 | 0,01 | 0,01 | |||||||
| Аспара а/о | 12.09.2014 | 12.09.2014 | 0,2 | 0,2 | 0,03 | 0,03 | |||||||
| Акермен а/о | 16.09.2014 | 16.09.2014 | 0,5 | 0,5 | 0,02 | 0,02 | |||||||
| Барлығы | 04.09.2014 | 16.09.2014 | 2,5 | 2,5 | 0,2 | 0,2 |
Зиянды бақашықтын дернәсілінің 2012-2014 ж. қоңыстанған алқаптарының салыстырма диаграммасы
Меркі филиалының тексеру қортындысы
Зиянды бақашықтың дамуның фенологиялық күнтізбесі.
| Сәуір | Мамыр | Маусым | Шілде | Тамыз | Қыркүек | ||||||||||||
| I | II | III | I | II | III | I | II | III | I | II | III | I | II | III | I | II | III |
| (-) | (-) | (-) | |||||||||||||||
| + | + | + | + | ||||||||||||||
| . | . | . | |||||||||||||||
| - | - | - | - | ||||||||||||||
| + | + | + | + | ||||||||||||||
| (-) | (-) | (-) | (-) | (-) | (-) | (-) | (-) |
· (-) – қыстаудағы қоңыз
· . – жүмыртқалау
· - - дернәсіл
· + - егістіктегі қоңыз
Барылдауық қоңыз
Хлебная жужелица
Zabrus morio Goeze
Даму фенологиясы:
Ø Дернәсілдің шығуы - 23 қазан(арам шөптерде),
2013 жылдын күз мезгілінде ауа температурасы ыстық және жауын шашынсыз болуына байланысты ауданда егін тұқымы кұрғақ жерге себілді, егін өскіні суғармалы жерлерде караша айының 3-ші онкүндігінде, богарада қараша айының 1-ші онкүндігінде жер бетіне шықты. Сонын себебенін астық барылдауық қоңыздың дернәсілі жұмыртқадан толық шықан жоқ. Қазан айында астық барылдауық қоңызы дернәсілдері тіршілігін анықтау үшін аудан бойынша 300 га астық дақылдары егілген алқаптарға тексеру жұмыстары жүргізілді. Тексеру барысында зиянкестің дернәсілдері байқалмады.
Жалпы күз мерзімінде ЖШС Сыпатай батыр, ЖШС Жылы бұлақ, ЖШС Тілеміс-батыр, ӨК Аспара, АҚЗ Меркі, ЖШС «Нұр и П» және кіші шаруашылықтарында жалпы көлемімен 2000 га күздік бидай алқапта астық барылдауық қоңызының дернәсіліне жер қазба жұмыстары жүргізілді. Қортындысы № 54кестеде көрсетілген Тексеру кезінде зиянкестер бидай алқаптарында байқалған жоқ .
54кестед
Астықтың барылдауық қоңызының дернәсілдерінің (2013 жлғы күздік) егістікте қоныстануы туралы күзгі тексерудің қортындысы
| № р/с | Аудан аттары | Тексерілгені | Қоныстанғаны | Өңдеуге жататын көлем | Өңделгені | |||||
| барлы ғы | 1 м2 жердегі саны | |||||||||
| < 1 | 1,1-2 | 2,1-5 | 5,1-10 | > 10 | ||||||
| ЖШС Сыпатай батыр | 0,3 | |||||||||
| ЖШС Жылы бұлақ | 0,3 | |||||||||
| ЖШС Тілеміс-батыр | 0,2 | |||||||||
| ӨК Аспара | 0,2 | |||||||||
| АҚЗ Меркі | 0,4 | |||||||||
| ЖШС Нұр и П | 0,1 | |||||||||
| Жеке шаруашылық | 0,5 | |||||||||
| Барлығы | 2,0 |
ЖШС Сыпатай батыр, ЖШС Жылы бұлақ стационарлық шаруашылықтарында 200 га күздік бидай алқапта астық барылдауық қоңызының жаңа ұрпақ қоңызына тексеру жүргізілді.Тексеру кезінде зиянкестер бидай алқапта байқалған жоқ және өсімдікке келтірген зияндылығы анықталған жоқ. Қортындысы № 55 кестеде көрсетілген.
Кесте 55
Астық барылдауық қоңызының күздік бидай алқаптарында (жаңа ұрпағының қоңыздарының) таралуы туралы кесте
| Аудан аттары | Тексерілгені, га | Залалданғаны, га | Өңделуге жататын жер көлемі, га | Өңделгені га | |||||
| Барлығы | 1 дейін | 1,1-3 | 3,1-5 | 5,1-10 | 10 жоғар | ||||
| ЖШС Сыпатай батыр, | 0,1 | ||||||||
| ЖШС Жылы бұлақ | 0,1 | ||||||||
| Барлығы | 0,2 |
Аудан бойынша күздік бидай егілген алқаптарда зиянкестің қыстап шығып дернәсіл қоныстанғанын және өсімдіке келтірген зияндылығына тексеру жүргізілді. 1800 га алқаптарда дияганал бойынша жүріп отырып жер қазба жұмыстары жүргізілді. Тексеру кезінде зиянкестердің дернәсілі байқалған жоқ және өсімдіке келтірген зияндылығы анықталған жоқ. Қортындысы № 56кестеде көрсетілген.
Кесте
Астықтың барылдауық қоңызының балаңқұрттарының (көктемгі) дақылдарда қоныстануы туралы көктемгі тексеру.
| № р/с | Аудан аттары | Тексерілгені | Қоныстанғаны | Өңдеуге жататын көлем | Өңделгені | |||||
| барлы ғы | 1 м2 жердегі саны | |||||||||
| < 1 | 1,1-2 | 2,1-5 | 5,1-10 | > 10 | ||||||
| ЖШС Сыпатай батыр | 0,45 | |||||||||
| ЖШС Жылы бұлақ | 0,3 | |||||||||
| ЖШС Тілеміс-батыр | 0,1 | |||||||||
| ӨК Аспара | 0,2 | |||||||||
| АҚЗ Меркі | 0,3 | |||||||||
| ЖШС Нұр и П | 0,1 | |||||||||
| Жеке шаруашылық | 0,55 | |||||||||
| Барлығы | 1,8 |
Аудан бойынша шаруашылықтарында күздік бидай алқап жағылауындағы 100 га арам шөптерде астық барылдауық қоңызының жұмыртқалауы мен алғашқы шыққан дернәсілдерге жерқазба жұмыстары дияганал бойынша тексеру жүргізілді Тексеру кезінде зиянкестер байқалған жоқ. Қортындысы № 57 кестеде көрсетілген.
57 кесте
Астық барылдауық қоңызының арам шөптерде (жұмартқалауы мен дернәсілдердің) таралуы туралы кесте
| Аудан аттары | Тексерілгені, га | Залалданғаны, га | Өңделуге жататын жер көлемі, га | Өңделгені га | |||||
| Барлығы | 1 дейін | 1,1-3 | 3,1-5 | 5,1-10 | 10 жоғар | ||||
| ЖШС Сыпатай батыр, | 0,25 | ||||||||
| ЖШС Жылы бұлақ | 0,25 | ||||||||
| Жеке шаруашылықтар | 0,05 | ||||||||
| Барлығы | 0,1 |
Осы көрсеткішті ескере отырып күз мезгілінде және келесі 2014 жылы барылдауық қоңыздың қоныстанған алқаптардағы саны ауа ылғалына және жауған жауын шашынға байланысты. Егер қыркүйек, қазан айында жауын шашын болып жер ылғалы жоғары болса зиянкестің саны көбейіп зияндылық шегінен арта түсуі мүмкін.
Бидай трипсі
Пшеничный трипс
Haplothrips tritiki Kurd
Даму фенологиясы:
Ø Егін алқабына имагонын шығуы – 11 мамыр
Ø Имагонын жаппай шығуы – 18 мамыр
Ø Жұмыртқалау – 24 мамыр
Ø Алғашқы дернәсілдері – 2 маусым
Ø Дернәсілдін жаппа шығуы -12 маусым
Егін алқабында бидай трипсы шыққаны 11-ші мамыр күздік бидай егілген алқаптарда зиянкестің имагасын шығуына тексеру жүргізілді. Өткен жылмен салыстырғанда 8 күнге кеш болып тұр. Даму фенологиясының кеш болуына мамыр айы жауынсыз жер құрғақ болған себебі болды. Бидай триісінің егін алқабына шыққан кезде ауа-райының орташа температурасы 17оС, ең жоғарғы температурасы 25оС, ең төменгі температурасы 12оС тиімді ауа температура жиынтығы 122оС. Егін алқаптардағы қоныстануын анықтау үшін 300 га күздік бидай алқабы тексерлді. Тексеру кезінде орташа дәрежеде екені байқалды 1 өсімдіктегі орташа саны 9-10 дана жоғарғы саны 15 дана. Тексеру кезінде бидай трипісінің тексерілген алқаптың барлығында орташа дәрежеде байқалды. Қортындысы № 58 кестеде көрсетілген
Кесте
Бидай трипсінің имагосының қоныстануын анықтауға жүргізілген тексеру қорытындысының кестесі. (мың.га)
| № | Шаруашылықтың аты жөні | Тексерілген | Табылғаны | ||||||
| Барлығы | Оның ішінде 1 өсімдікке дана | ||||||||
| < 5 | < 10 | < 15 | < 20 | < 30 | > 30 | ||||
| ЖШС Сыпатай батыр | 0,1 | 0,01 | 0,01 | ||||||
| Барлығы | 0,1 | 0,01 | 0,01 |
Бидай трипсынің дернісілінің туылуы 2 маусымда тіркелді. Бул кезде ауа-райының орташа ауа температурасы +15 оС, ең жоғарғы температура +24ОС, ең төменгі температура +10оС, тиімді ауа температурасы (10-нан жоғары) 291ОС болды.
Дернәсілдін егін алқаптарындағы қоныстануын анықтау үшін 300 га күздік бидай алқабы тексерілді. Тексеру кезінде орташа дәрежеде екені байқалды 1 өсімдіктегі орташа саны 12-20 дана жоғарғы саны 45 дана. Тексеру кезінде бидай трипісінің тексерілген алқаптың барлығында орташа дәрежеде байқалды. Қорытындысы №59 кестеде көрсетілген.
Биылғы жылы ауа-райның ыстық және құрғақ болуына байланысты бидай трипсының имагосыныі және алғашқы шыққан дернәсілдің саны жоғары болды, ал өткен жылы ауа райының салқын және жауынды болуына байланысты дернәсіл саны 4-9 дана аралығында болды.
Кесте
Бидай трипсінің дернәсілдерінің егістікке қоныстануына тексеру.
| № р/с | Аудан аттары | Тексерілгені, мың га | Қоныстанғаны, мың га | ||||||
| Барлығы | о.і. саны бойынша дана 1 өсімдікке | ||||||||
| < 5 | < 10 | < 15 | < 20 | < 30 | > 30 | ||||
| ЖШС Сыпатай батыр | 0,1 | 0,01 | 0,01 | ||||||
| ЖШС Жылы бұлақ | 0,2 | 0,03 | 0,02 | 0,01 | |||||
| Барлығы | 0,3 | 0,04 | 0,03 | 0,01 |
ЖШС Сыпатай батыр, ЖШС Жылы бұлақ стационарлық шаруашылықтарда cабан қалдықтарының арасында қыстауға кеткен бидай трипсінің қыстауға кеткен санын анықтау үшін санақ жүргізілді. Тексеру 80 га бидай алқабындағы сабан қалдығында жүргізілді. Тексеру кезінде 50 га алқапта байқалды зиянкестің орташа қоныстанған саны 2-3 дана байқалды. Өткен жылмен салыстырғанда қыстауға кеткен бидай трипсінің саны жоғары болып тұр. Тексерудің қортындысы 60-кестеде көрсетілген.
Кесте
Бидай трипсінің дернәсілдерінің егістікке қоныстануына тексеру.
| № р/с | Аудан аттары | Тексерілгені, мың га | Қоныстанғаны, мың га | ||||||
| Барлығы | о.і. саны бойынша дана 1 өсімдікке | ||||||||
| < 5 | < 10 | < 15 | < 20 | < 30 | > 30 | ||||
| ЖШС Сыпатай батыр | |||||||||
| ЖШС Жылы бұлақ | |||||||||
| Барлығы |
Зиянкестің қыстап шығу жағдайына және ауа -райының дамып таралуына қолайлы жағдай туғызуына байланысты бидай трипс саны келесі 2015 жылы жоғарылауы мүмкін.
Астық сүлікше
Пьявица
Lema melanopus L.
Даму фенологиясы:
Ø Қыстан шығуы қоңызы – 17 сәуір
Ø Жұмыртқалауы - 4 мамыр
Ø Дернәсіл шығуы – 18 мамыр
Ø Жаңа ұрпақ қоңызы – 23 маусым
Астық сүлікше қоңызы қыстаудан шығуы 17 сәуірде байқалды. Бұл көрсеткіш өткен жыл мерзімінде болды. Зиянкестің қыстаудан шыққан кезінде ауа температурасы өткен жылдан төмен болды. Зиянкестің қыстаудан шыққан кезінде орташа ауа температурасы +80С, күндізгі температура +130С, түнгі температура +60С, жағымды температура 220 градус аралығында болды.
Қыстаудан шыққан астық сүлікшесін қоңызын анықтау үшін 150 га күздік бидай алқабы тексерілді.Зиянкес 90 га алқапта байқалды. Орташа санмен 1 ш.м 0,5 дан болды.Тексерілген бидай жапырағы зиянкеспен зақымдалғаны аз дәрежеде екенін байқалды. Тексеру қортындысы №61 кестеде көрсетілген.
кесте № 61
Егін алқаптарындағы астық сүлікше қоңызын анықтау
үшін жүргізілген тексеру
| № р/с | Аудан аттары | тексеріл гені, мың га | Қоныстанғаны мың га | |||||
| бар лығы | 1 м2 жердегі саны | |||||||
| < 1 | < 2 | < 3 | < 5 | >5 | ||||
| ЖШС Сыпатай батыр | 0,2 | 0,03 | 0,03 | |||||
| ЖШС Жылы бұлақ | 0,5 | 0,06 | 0,06 | |||||
| Барлығы | 0,15 | 0,09 | 0,09 |
Астық сүлікшесінің дернәсілінің шығуы биылғы жылы өткен жылмен салыстырғанды 6 күн кеш болды. Шыққан мерзімінде ауа-райының орташа ауа температурасы +23оС, апталықта ең жоғарғы температура +33О С, ең төменгі температура +17О С, 10-нан жоғары тиімді ауа температурасы 195ОС болды
Стационарлық шаруашылықтардың күздік бидай алқаптарында астық сүлікшесінің дернәсілін шығуына 1300 га алқапта тексеру жүргізілді. Тексеру кезінде 150 га алқапта қоныстанғаны байқалды Тексеру кезінде қоңыздың орташа саны 1 ш.м. 1,2 дана болды. Қорытындысы № 62 кестесінде көрсетілген.
62 кесте
Егін алқаптарындағы сүлікшесін дернәсілі анықтау үшін
жүргізілген тексеру қортындысы туралы ( мың,га)
| Аудан аттары | Тексер | Залалданған | Өңделуге жататын жер көлемі | Өңделгені | |||||
| Барлығы | <1 | <2 | <3 | <5 | >5 | ||||
| ЖШС Сыпатай батыр | 0,4 | 0,05 | 0,05 | ||||||
| ЖШС Жылы бұлақ | 0,4 | 0,07 | 0,07 | ||||||
| АҚЗ Меркі | 0,5 | 0,03 | 0,03 | ||||||
| Барлығы | 1,3 | 0,15 | 0,15 |
Биылғы жүргізілген бақылау бойынша астық сүлікшесінің саны және келтірген зияндылығы барлық даму фазасында өткен жылға қарағанда төмен болды. Өсімдікке келтірген зияндылығы 2% аралығында болды.
Келесі 2015 жылы қыстауға кеткен жаңа ұрпақтың санын ескере отырып және ауа -райы астық сүлікшесінің дамып таралуына қолайлы жағдай туғызса зиянкестің саны көбейе түсуі мүмкін.
Астық жасыл биті
Злаковая тля
Schizaphis graminum Rond
Даму фенологиясы:
Ø Қыстан шығуы – 25 сәуір
Ø Егін алқаптарында – 15 мамыр
Ø Жаппай таралуы – 20 мамыр
Сәуір айының бірінші он күндігінде жауған жауын ауа ылғалы жоғарылап зиянкестің тез арада дамуына ықпал жасады. Зиянкестің егін алқабында пайда болған кезде орташа ауа температурасы +190С, күндізгі температура +260С, түнгі температура+12 0С, тиімді температура +57,50С аралығында болды.
Астық битінің қыстаудан анықтау үшін шаруашылықтарда 200 га күздік бидай алқабы тексерілді. Зиянкес төмен дәрежеде байқалды. Қортындысы №63 кестеде көрсетілген.
Кесте
Егіс алқаптарында астық биті қоныстанғаны туралы кесте.
| № | Шаруашылықтын аты –жөні | Алқап,га | Сонын ішінде 1 өсімдіктегі нығыздығы | Өңделетін алқап,га | Өңделген алқап ,га | |||||
| тексер | табыл | дейін | 5,1-10 | 10,1-30 | 30,1-50 | Жоғ | ||||
| ЖШС Сыпатай | ||||||||||
| Жылы бұлақ ЖШС | ||||||||||
| Барлығы |
Жоғарыдағы көрсеткен жағдайды ескере отырып келесі 2015 жылы астық битінің қыстаудан шығу және дамып таралу кезінде ауа температурасы және ауа ылғалы жоғары болса зиянкестің саны көбейе түсуі мүмкін.
Астық тұқымдастардың аурулары .
Меркі ауданы бойынша 2014 жылдың өнімі үшін егілетін күздік бидай тұқымдық материалының фитопотологиялық жолмен талдау жұмысының қорытындысы.
Тұқымды фитопотологиялық жолмен талдау.
Күздік бидай тұқымын фитопотологиялық талдау жұмыстары 7 шаруа қожалықтарында жүргізілді. Оның ішінде: АҚЗ Меркі -10 тн тұқым, тұқымның өнімділігі-96%; ӨК Аспара -10 тн тұқым, өнімділігі-96%; Андас-батыр а/о Дархан-Астық жеке шаруашылық -5 тн тұқым, өнімділігі-95%; Жаңатоған а/о жеке шаруа қожалығы 5 тн тұқым, өнімділігі 94 % ; ЖШС Тілеміс -10 тн тұқым, өнімділігі-96%; ЖШС Жылы-бұлақ -10 тн тұқым, өнімділігі -96 %; ЖШС Сыпатай-10 тн тұқым, өнімділігі -96% болды. Барлығы 60 тн тұқым қаралды. Жалпы шаруашылықтар бойынша 60 тонна бидай тұқымы қаралып, тұқымның әр түрінен сараптамаға 200 тұқымнан алынып қаралды. Тұқымның орташа өнімділігі 95 % болды. Өнген тұқымның ауруға шалдықпағаны 95%, ауруға шалдыққаны 5% болды, оның ішінде пеницилиум сапрофиттерімен залалданғаны 2%, басқада сапрофиттермен залалданған тұқым 3% кұрады. Қорытындысы №64 кестеде көрсетілген.
Кесте 64
Күздік бидай тұқымын фитопотологиялық жолмен талдау туралы кестесі.
| № | Шаруашылық аты-жөні | Партия салмағы (тонна) | Сорт | Барлығы % | Аурумен залалдану % | ||||||||
| Ауырмағаны | Ауырғаны | гельминтоспориоз | Фузариоз | Септариоз | Торлы дақ | Альтернариоз | Сапрофиттер | ||||||
| пеницилиум | Мукор | Басқалар | |||||||||||
| АҚЗ Меркі | Богарная-56 | ||||||||||||
| ӨК Аспара | Наз | ||||||||||||
| Андас-батыр а/о «Дархан Астық» жеке шаруашылық | Алмалы | ||||||||||||
| Жаңатоған а/о жеке-шаруашылық | Богарная-56 | ||||||||||||
| ЖШС Тілеміс | Богарная-56 | ||||||||||||
| ЖШС Жылы-бұлақ | Алмалы | ||||||||||||
| ЖШС Сыпатай | Стекловидная | ||||||||||||
| Барлығы: |
Меркі ауданы бойынша 2014 жылдың өнімі үшін егілетін жаздық арпаның тұқымдық материалының фитопотологиялық жолмен талдау жұмысының қорытындысы.
Тұқымды фитопатологиялық жолмен талдау қорытындысы.
Көктемде себілетін арпа тұқымына фитопотологиялық жолмен талдау жұмыстары 4- шаруашылықта АҚЗ Меркі-10тн сорты Арна, АҚЗ Меркі -10 тн сорты Байшешек, ЖШС Жылы-бұлақ–10 тн сорты Байшешек, ЖШС Сыпатай-10 тн сорты Байшешек, барлығы 40 тонна арпа тұқымы қаралды. Тұқымның әр түрінен 200 тұқымнан алынып қаралды. Тұқымның орташа өнімділігі 95% болды. Өнген тұқымның сау тұқымы 96% ауруға шалдыққаны 4% болды, оның ішінде: гельминтоспориоз 2%, пеницилиум 2%.Қорытындысы №65 кестеде көрсетілген.
65 кесте
Арпа тұқымын фитопатологиялық жолмен талдау туралы кестесі