Семінар 3. беларускія землі ў складзе вялікага княства літоўскага, рускага і жамойцкага: палітычнае, сацыяльна-эканамічнае і культурнае развіццё

СЕМІНАР 1. УВОДЗІНЫ. БЕЛАРУСЬ У СТАРАЖЫТНЫ ПЕРЫЯД.

1. Прадмет, задачы і функцыі гістарычнай навукі, яе месца ў сістэме гуманітарных ведаў. Галоўныя крыніцы гісторыі Беларусі.

2. Асноўныя падыходы да вывучэння гісторыі. Перыядызацыя айчыннай гісторыі.

3. Першапачатковае засяленне беларускіх зямель. Даіндаеўрапейскі перыяд этнічнай гісторыі Беларусі (каменны век).

4. Індаеўрапейскі перыяд этнічнай гісторыі Беларусі (бронзавы і жалезны вякі). Балты і славяне на тэрыторыі Беларусі.

5. Рэлігійныя ўяўленні старажытных продкаў беларусаў. Язычніцтва.

Прыкладныя тэмы рэфератаў

1. Летапісы як гістарычныя крыніцы.
2. Я. Карскі і яго праца “Беларусы.”
3. Адметныя гісторыкі Беларусі: В.Ластоўскі, У.Ігнатоўскі, М.Доўнар-Запольскі.
4. Нумізматыка як дапаможная гістарычная дысцыпліна.
5. Сучасныя навуковыя ўяўленні аб паходжанні чалавека.
6. Тапаніміка Беларусі як гістарычная крыніца.
7. “Вялікае перасяленне народаў” і Беларусь.
8. Балцкі перыяд у старажытнай гісторыі Беларусі.

Літаратура

1. Беларусы: Гіст.-этнагр. даслед.: у 8 т. / рэдкал.: В.К. Бандарчык (гал.рэд.) [і інш.]. – Мінск: Бел.навука, 1998-2005. – т.3. Гісторыя этналагічнага вывучэння / В.К. Бандарчык [і інш.]. – 1999. - с.
2. Гістарычная навука і гістарычная адукацыя ў Рэспубліцы Беларусь. Матэрыялы круглага стала ў Інстытуце гісторыі НАН Беларусі // Беларускі гістарычны часопіс. – 2006. - № 10. – с. 3-18; № 11. – с. 3-18; № 12. – с. 3-22; 2007. - № 1. – с. 3-23.
3. Грыцкевіч, В. Крыніцы гістарычныя / В.Грыцкевіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал.рэд.) [і інш.]. – Мінск: БелЭн, 1993-2003. – т.4. - с. 277 – 278.
4. Каханоўскі, Алесь. Гісторыя / Алесь Каханоўскі // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. / рэдкал.: Г.П.Пашкоў (гал.рэд.) [і інш.]. – Мінск: БелЭн, 1993-2003. – т.3. – с. 32 – 37.
5. Лінднэр, Р. Гісторыя і ўлада: нацыянальны працэс і гістарычная палітыка ў Беларусі XIX – XX ст. / Р. Лінднэр. – СПб: Неўскі прасцяг, 2005. – 540 с.
6. Слука, А.Г. Нацыянальная ідэя: шлях народа: генезіс праблемы. / А.Г.Слука. - Мінск: РІВШ, 2005. – 426 с.
7. Штыхаў, Г. Гістарыяграфія гісторыі Беларусі / Г. Штыхаў, М. Біч, М. Касцюк [і інш.] // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал.рэд.) [і інш.]. – Мінск: БелЭн, 1993-2003. - т.3. – 1996. - с. 16 – 31.
8. Ясперс, К. Смысл и назначение истории. / К.Ясперс. – М.: Республика, 1994. – 247 с.
9. Археалогія Беларусі. У 4 т. Т. 1. Каменны і бронзавы вякі / Пад рэд. Чарняўскі М.М., Калечыц А.Г. – Мінск: Беларуская навука, 1997.
10. Археалогія Беларусі. У 4 т. Т. 2. Жалезны век і ранняе сярэднявечча / Навук. рэд. В.І. Шадыра, В.С. Вяргей. – Мінск: Беларуская навука, 1999.
11. Загорульский, Э.М. Древняя история Белоруссии: Очерки этнической истории и материальной культуры (до ІХ в.) / Э.М. Загорульский. – Минск: БГУ, 1977. - с.
12. Калечыц, А.Г. Першыя людзі на зямлі Беларусі: вучэбны дапаможнік / А.Г.Калечыц. – Мінск: Бел.навука, 2007. - с.
13. Пілецкі, В.А. Першабытнае грамадства на Беларусі: вучэбны дапаможнік / В.А. Пілецкі. – Мінск: Бел. дзярж. універсітэт імя М. Танка, 1996. - с.

СЕМІНАР 2. СТАНАЎЛЕННЕ І РАЗВІЦЦЁ ФЕАДАЛЬНЫХ АДНОСІН НА БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯХ (VIII – ПЕРШАЙ. ПАЛОВЕ XIII ст.)

1. Рассяленне славян на тэрыторыі Ўсходняй Еўропы. Фарміраванне раннефеадальных дзяржаўных утварэнняў ва ўсходніх славян. Пачатак Русі. Кіеўская Русь.
2. Першыя дзяржаўныя ўтварэнні на землях Беларусі (Полацкае і Тураўскае княствы). Дзяржаўны лад у землях-княствах.
3. Барацьба насельніцтва беларускіх зямель з іншаземнымі захопнікамі (XIII ст.).
4. Эканамічныя ўклады, грамадскі лад, гаспадарка на землях Беларусі ва ўмовах станаўлення феадалізму.
5. Прыняцце і распаўсюджванне хрысціянства.
6. Духоўная спадчына Беларусі Х-ХІІІ ст. Культурнае развіццё беларускіх зямель у IX - першай палове XIII стст.

Прыкладныя тэмы рэфератаў

1. Усяслаў Чарадзей і яго дзяржаўна-палітычная дзейнасць.
2. Землі Панямоння ў раннім сярэднявеччы (iх – перш. пал. XIII стст.)
3. Гарады Беларусі ў раннім сярэднявеччы (iх – перш. пал. XIII стст.)
4. Асветніца зямлі Беларускай – Ефрасіння Полацкая.

Літаратура

1. Бригадин П.И. История Беларуси в контексте европейской истории. Минск., 2007.
2. Гісторыя Беларусі. Ад старажытных часоў - па 2008 г. : вучэбны дапаможнік [дап. МА РБ] / Я.К. Новік, І.Л. Качалаў, Н.Я. Новік ; пад рэд. Я.К. Новіка. - 2-е выд. - Мінск : Вышэйшая школа, 2010. - 512 с.
3. Асветнікі зямлі Беларускай. Х – пачатак ХХ ст. Энцыклапедычны даведнік. Мінск., 2006.
4. Беларусы. Т.4: Вытокі і этнічнае развіццё / В.К. Бандарчык, В.М. Бялявіна, Г.І. Каспяровія і інш. Мінск, 2001
5. Гісторыя беларускага мастацтва: у 6 т. Мінск, 1987–1997.
6. Ермаловіч М.І. Старажытная Беларусь. Полацкі, Наваградскі і Віленскі перыяды. Мінск, 2003.
7. Седов В.В. Восточные славяне в VI–XIII вв. М., 1988.
8. Штыхаў Г.В. Старажытныя дзяржавы на тэрыторыі Беларусі. 2-е выд. выпр. Мінск, 2002.
9. Юхо Я.А. Кароткі нарыс гісторыі дзяржавы і права Беларусі. Мінск, 1992.

СЕМІНАР 3. БЕЛАРУСКІЯ ЗЕМЛІ Ў СКЛАДЗЕ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА, РУСКАГА І ЖАМОЙЦКАГА: ПАЛІТЫЧНАЕ, САЦЫЯЛЬНА-ЭКАНАМІЧНАЕ І КУЛЬТУРНАЕ РАЗВІЦЦЁ

(СЯРЭДЗІНА XIII – ПЕРШАЯ ПАЛОВА XVI ст.)

1. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага: асноўныя падыходы і канцэпцыі. Роля беларускіх зямель ў станаўленні беларуска-літоўская дзяржавы.
2. Дзяржаўны і грамадскі лад Вялікага княства Літоўскага. Статуты ВКЛ.
3. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у складзе Вялікага княства Літоўскага ў другой палове XIII – першай палове XVI стст. Аграрная рэформа Жыгімонта II Аўгуста (валочная памера).
4. Грамадска-палітычнае развіццё Вялікага княства Літоўскага ў XIV – першай палове XVI стст. Крэўская унія і яе вынікі.
5. Асноўныя напрамкі знешняй палітыкі Вялікага княства Літоўскага ў другой палове XIII – першай палове XVI стст.
6. Вытокі беларускага этнасу. Канцэпцыі паходжання назвы «Белая Русь». Станаўленне старабеларускай мовы і развіццё літаратуры ў XIV – першай палове XVI стст.
7. Культура беларускіх зямель (сярэдзіна XIII – першая палова XVI ст.)

Прыкладныя тэмы рэфератаў

1. Беларускі феадальны горад.
2. Крыніцы права ў ВКЛ. Распрацоўка і прыняцце Статута ВКЛ 1588г.
3. Распаўсюджванне ідэй Адраджэння на тэрыторыі Беларусі. Дзейнасць М.Гусоўскага, Ф.Скарыны і яго паслядоўнікаў у час беларускага Рэнесансу.
4. Архітэктура, выяўленчае і тэатральна-музычнае мастацтва на тэрыторыі Беларусі ў другой палове XIII – першай палове XVI стст.

Літаратура

1. Бригадин П.И. История Беларуси в контексте европейской истории. Минск., 2007.
2. Гісторыя Беларусі. Ад старажытных часоў - па 2008 г. : вучэбны дапаможнік [дап. МА РБ] / Я.К. Новік, І.Л. Качалаў, Н.Я. Новік ; пад рэд. Я.К. Новіка. - 2-е выд. - Мінск : Вышэйшая школа, 2010. - 512 с.
3. Асветнікі зямлі Беларускай. Х – пачатак ХХ ст. Энцыклапедычны даведнік. Мінск., 2006.
4. Беларусы. Т.4: Вытокі і этнічнае развіццё / В.К. Бандарчык, В.М. Бялявіна, Г.І. Каспяровія і інш. Мінск, 2001
5. Гісторыя беларускага мастацтва: у 6 т. Мінск, 1987–1997.
6. Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII стагоддзя. Мінск, 2001.
7. Ермаловіч М.І. Старажытная Беларусь. Полацкі, Наваградскі і Віленскі перыяды. Мінск, 2003.
8. Штыхаў Г.В. Старажытныя дзяржавы на тэрыторыі Беларусі. 2-е выд. выпр. Мінск, 2002.
9. Юхо Я.А. Кароткі нарыс гісторыі дзяржавы і права Беларусі. Мінск, 1992.

СЕМІНАР 4. БЕЛАРУСКІЯ ЗЕМЛІ АД ЛЮБЛІНСКАЙ УНІІ (1569 г.) ДА ПАДЗЕЛАЎ РЭЧЫ ПАСПАЛІТАЙ (КАНЕЦ XVIII ст.)

1. Люблінская унія і ўтварэнне Рэчы Паспалітай. Умовы аб’яднання ВКЛ і Польшчы.
2. Дзяржаўны лад Рэчы Паспалітай. Становішча Вялікага княства Літоўскага ў палітычнай сістэме Рэчы Паспалітай.
3. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у складзе Рэчы Паспалітай.
4. Знешняя палітыка Рэчы Паспалітай. Войны другой паловы ХVІ - ХVІІІ стст.
5. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай, спробы рэформ у другой палове XVIII ст. Падзелы Рэчы Паспалітай і далучэнне беларускіх зямель да Расійскай імперыі.
6. Царкоўна-рэлігійныя адносіны ў Вялікім княстве Літоўскім і Рэчы Паспалітай. Рэфармацыя і Контррэфармацыя. Берасцейская царкоўная унія (1596 г.).
7. Культура беларускіх зямель у складзе Рэчы Паспалітай.

Прыкладныя тэмы рэфератаў

1. Батлейка – беларускі народны лялечны тэатр.
2. Гістарычныя партрэты: С.Баторый, Л.Сапега, С.Панятоўскі, Т.Касцюшка.
3. Прыватныя тэатры на Беларусі.
4. Нясвіж і Радзівілы ў XVI – XVIII стст.
5. Культурна-асветніцкая дзейнасць езуітаў на землях Беларусі.

Літаратура

1. Бригадин П.И. История Беларуси в контексте европейской истории. Минск., 2007.
2. Гісторыя Беларусі. Ад старажытных часоў - па 2008 г. : вучэбны дапаможнік [дап. МА РБ] / Я.К. Новік, І.Л. Качалаў, Н.Я. Новік ; пад рэд. Я.К. Новіка. - 2-е выд. - Мінск : Вышэйшая школа, 2010. - 512 с.
3. Гісторыя Беларусі: У 6 т. Мінск, 2000–2008.
4. Асветнікі зямлі Беларускай. Х – пачатак ХХ ст. Энцыклапедычны даведнік. Мінск., 2006.
5. Гісторыя беларускага мастацтва: у 6 т. Мінск, 1987–1997.
6. Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII стагоддзя. Мінск, 2001.
7. Юхо Я.А. Кароткі нарыс гісторыі дзяржавы і права Беларусі. Мінск, 1992.

СЕМІНАР 5. ПАЛІТЫЧНАЕ, САЦЫЯЛЬНА-ЭКАНАМІЧНАЕ І КУЛЬТУРНАЕ РАЗВІЦЦЁ БЕЛАРУСКІХ ЗЯМЕЛЬ У СКЛАДЗЕ РАСІЙСКАЙ ІМПЕРЫІ (КАНЕЦ XVIII – ПАЧ. XX СТ.)

1. Этапы і змест палітыкі расійскага ўрада на тэрыторыі Беларусі ў канцы XVIII – пачатку XX стст.

2. Грамадска-палітычны рух на тэрыторыі Беларусі ў канцы XVIII – пачатку XX стст. (філаматы, філарэты, дзекабрысты, Дэмакратычнае таварыства, народнікі, група “Гоман”, марксісцкія гурткі рабочы рух, сацыял-дэмакраты).

3. Спробы гаспадарчых рэформаў XIX ст. – пачатку XX стст. і асаблівасці іх правядзення на беларускіх землях (рэформы ў дзяржаўнай і памешчыцкай вёсцы П.Дз. Кісялёва, адмена прыгоннага права 1861 г., Сталыпінская аграрная рэформа).

4. Буржуазныя рэформы 1860-1870-х гг.у Расійскай Імперыі. Асаблівасці іх правядзення ў беларускіх губернях.

5. Эканамічнае развіццё Беларусі ў другой палове ХІХ – пачатку ХХ ст.

6. Культурнае развіццё беларускіх губерняў у складзе Расійскай Імперыі.

7. Першая сусветная вайна і Беларусь.

8. Лютаўская і кастрычніцкая рэвалюцыі 1917 г. на тэрыторыі Беларусі.

Прыкладныя тэмы рэфератаў

1. Беларускія старонкі дзекабрыстаў.
2. Паўстанні 1830-1831 гг. і 1863-1864 гг. і іх вынікі.
3. Рэвалюцыя 1905-1907 гг. у Беларусі.
4. Станаўленне і развіццё беларусазнаўства.
5. Гісторыя Беларусі ў мастацкіх творах Н.Орды.
6. Культурнае жыццё Мінска на пачатку ХХ ст.
7. “Наша Ніва” у нацыянальным адраджэнні беларусаў (1906-1915 гг.)

Літаратура

1. Бригадин П.И. История Беларуси в контексте европейской истории. Минск., 2007.
2. Гісторыя Беларусі. Ад старажытных часоў - па 2008 г. : вучэбны дапаможнік [дап. МА РБ] / Я.К. Новік, І.Л. Качалаў, Н.Я. Новік ; пад рэд. Я.К. Новіка. - 2-е выд. - Мінск : Вышэйшая школа, 2010. - 512 с.
3. Гісторыя Беларусі: У 6 т. Мінск, 2000–2008.
4. Асветнікі зямлі Беларускай. Х – пачатак ХХ ст. Энцыклапедычны даведнік. Мінск., 2006.
5. Гісторыя беларускага мастацтва: у 6 т. Мінск, 1987–1997.
6. Гісторыя беларускай літаратуры: Дакастрычніцкі перыяд / А. Лойка. 2-е выд. Мн., 1989.
7. Канфесіі на Беларусі (канец XVIIІ – ХХ ст.). Мн., 1998.
8. Смалянчук А.Ф. Паміж краёвасцю і нацыянальнай ідэяй. Польскі рух на беларускіх і літоўскіх землях 1864–1917 г. Гродна, 2001.
9. Шыбека З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795–2002). Мн., 2003.
10. Юхо Я.А. Кароткі нарыс гісторыі дзяржавы і права Беларусі. Мінск, 1992.

СЕМІНАР 6. САВЕЦКАЯ МАДЭЛЬ МАДЭРНІЗАЦЫІ БССР НА ЭТАПЕ СТАНАЎЛЕННЯ ІНДУСТРЫЯЛЬНАГА ГРАМАДСТВА (1920-1930-я гг.)

1. Фарміраванне беларускай дзяржаўнасці (1918–1921 гг.)
2. Удзел БССР у стварэнні СССР. Павелічэнне тэрыторыі рэспублікі.
3. Новая эканамічная палітыка, яе сутнасць і значэнне. Асаблівасці правядзення НЭПа на Беларусі.
4. Беларусізацыя як аснова нацыянальна-дзяржаўнай палітыкі БССР ў 1920-я гг. Яе галоўныя напрамкі, метады ажыццяўлення і вынікі. Культурнае развіццё БССР у 1920–1930-я гг.
5. Адметнасці індустрыялізацыі і калектывізацыі ў БССР.
6. Савецкае грамадства ў канцы 20–х – 30-я гг. Усталяванне рэжыму “дзяржаўнага сацыялізму” у БССР.
7. Развіццё Заходняй Беларусі ў складзе Польшчы (1921–1939 гг.).

Прыкладныя тэмы рэфератаў

1. Брэсцкі мір і лёс Беларусі.
2. Палітычныя партрэты: А.Луцкевіч, Я.Варонка, В.Ластоўскі, З.Жылуновіч, А.Чарвякоў, А.Мяснікоў і інш.
3. Палітыка Ю.Пілсудскага ў адносінах да Беларусі.
4. Знешняя палітыка СССР: 1920-я – 1930-я гг.
5. Унутрыпартыйная барацьба ў СССР у 1920-я гг.

Літаратура

1. Бригадин П.И. История Беларуси в контексте европейской истории. Минск., 2007.
2. Гісторыя Беларусі. Ад старажытных часоў - па 2008 г. : вучэбны дапаможнік [дап. МА РБ] / Я.К. Новік, І.Л. Качалаў, Н.Я. Новік ; пад рэд. Я.К. Новіка. - 2-е выд. - Мінск : Вышэйшая школа, 2010. - 512 с.
3. Гісторыя Беларусі: У 6 т. Мінск, 2000–2008.

4. Касцюк М. Бальшавіцкая сістэма ўлады на Беларусі. Мн., 2000.