Тэма 2. Беларускія землі ў складзе Вялікага княства Літоўскага. Сацыяльная структура грамадства. Дзяржаўны-палітычны лад ВКЛ у XIV-XVI cт.ст

Тэма 1. Уводзіны. Старажытные дзяржавы-княствы на тэрыторыі сучаснай Беларусі у Х-першай палове ХІІІ ст.ст. Асноўные рысы старажытнага права.

Гадзіны

Семінар 1 (2 гадзіны)

1. Прадмет, перыядызацыя і асноўныя праблемы курса “Гісторыя дзяржавы і права Беларусі”. Крыніцы і гістарыяграфія гісторыі дзяржавы і права Беларусі.

2. Канцэпцыі паходжання дзяржаўнасці ва ўсходніх славян. Асаблівасці працэсу дзяржаваўтварэння.

3. Грамадска-палітычны лад і права старажытных на тэрыторыі сучаснай Беларусі ў X - перш. пал. XIII ст.дзяржаў-княстваў.

Літаратура

Біч М. Аб нацыянальнай канцэпцыі і гістарычнай адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь // БГЧ. 1993. №1.

Карев Д.В., Дубовец С.В., Литвинский А.В. Изучение ВКЛ (общество, государство и право) в белорусской историографии к. ХУ111 – нач. ХХ в. // Система права и законодательства Республики Беларусь: состояние, перспективы развития. Гр., 1999. Ч.1.

Котляр Н.Ф. Древнерусская государственность. СПб., 1998.

Лебедев Д.С. Эпоха викингов в Северной Европе. Л; 1985.

Матэрыялы 11 навуковай канферэнцыі Беларускага Гістарычнага Таварыства “Праблемы перыядызацыі і гісторыі Беларусі” (Магілеў, 23-25 лістапада 2001 г.) // Гістарычны альманах (Навуковы гістарычны і краязнаўчы часопіс). Т. 7. 2002.

Михальченко С.И. Феодальная Россия и Литва в трудах М.В. Довнар-Запольского: Автореф. дис. на соиск. учен. степ. канд. истор. наук: 07.00.09 / Моск. гос. пед. инст.им. В.И.Ленина. М., 1990 г.

Михальченко С.И. Киевская школа в российской историографии (школа западно-русского права). М., Брянск, 1996.

Пичета В.И. Разработка истории литовско-белорусского права ХУ – ХУ1 вв. в историографии; Изучение Литовских статутов в новейшей историко-юридической литературе (1918-1940) // Белоруссия и Литва ХУ – ХУ1 вв. М., 1961.

Сагановіч Г. У пошуках Сярэдневечча // БГА. 1997. Т.4. , сш. 1-2.

Сергеевич В.И. Лекции и исследования по истории русского права.СПб., 1883.

Ходзін С. Дакументы заканадаўства як крыніца па гісторыі Беларусі // Старонкі гісторыі і культуры Беларусі. Мн., 1997.

Юхо Я.А. Гісторыяграфія гісторыі дзяржавы і права феадальнай Беларусі. Мн., 1999. Ч.1.

Юхо И., Сокол С. История юридической науки Беларуси. Мн., 2000.

Юхо Я.А. Паходжанне дзяржавы на Беларусі // Спадчына. 1990. №4.

Юхо Я.А. Гістарычныя карані назвы Беларусь. БГЧ. № 6. 2004; яго ж. Міжнародныя дагаворы сярэдневяковай Беларусі. БГЧ. № 11. 2004.

Семінар 2 (2 гадзіны)

1. Хрысціанізацыя насельніцтва. Дзяржава і царква.

2. Крыніцы, асноўныя рысы права ў IX- XIII ст.ст.

3. Міжнародныя дагаворы XIII - XIV ст.ст. – гісторыка-прававая характарыстыка.

Крыніцы

Беларускія летапісы і хронікі. Мн., 1997.

Беларуссия в эпоху феодализма. Мн., 1959. Т. 1.

Генрих Латвийский. Хроника Ливонии. М., 1938.

Дагаворы і граматы як крыніца беларускага феадальнага права. Мн., 2000.

Повесть временных лет М., 1996.

Полоцкие грамоты Х111 – начало ХУ1 в.: в пяти ч. М., 1977 – 1985. Ч. 1, 4, 5.

Российское законодательство Х-ХХ вв.: в девяти т. М., 1984. Т. 1.

Смоленские грамоты Х111-ХУ вв. М., 1963.

Літаратура

Бадрухін У.М. Фарміраванне дзяржаўнасці і ўзаемаадносіны Ўкраіны і Беларусі ў сярэдневякоўі. // БГЧ. 2000. №1.

Біч М. Аб нацыянальнай канцэпцыі і гістарычнай адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь // БГЧ. 1993. №1.

Владимирский –Буданов М.Ф. Обзор истории русского права. Ростов н/Д., 1995.

Гісторыя Беларусі: У 6 т. Старажытная Беларусь: ад першапачатковага засялення да сярэдзіны ХУ111 ст. Мн., 2000.

Дернович С.Д. Норманский этический элемент в общественно-социальной структуре Полоцка А 1Х-Х1 вв. (к постановке проблемы) // Беларускі горад у часе і прасторы: 500 гадоў полацкай магдэбургіі. Новаполацк; Мінск, 2001; яго ж. Продолжение полоцкой княжеской династии Рогволодовичей и элементы норманнских норм права (к постановке проблемы) // Гісторыя Беларусі: новае ў даследаванні і выкладанні. Мн., 1999.Ч. 1.

Джаксон Т.Н. Четыре норвежских конунга на Руси: Из истории русско-норвежских политических отношений последней трети Х – первой половины Х1 в. М., 2000.

Довнар-Запольский М.В. Вече. Дружина и общество. Князь и княжеское управление // Книга для чтения по русской истории . Т.1. М., 2001.

Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і Новагадскі перыяды. Мн., 1990; 2001.

Доўнар Т.І. Помнікі права Беларусі феадальнага перыяду. Мн., 2001.

Карев Д.В. Академик М.К.Любавский: Судьба и наследие // НР. Кн.6. Ч. 111. ГР., 1994 г.; яго ж. Белорусская историография конца ХУ11 – нач. ХХ в. (Политика царизма и формирование исторической мысли Белоруссии) // НР. Кн. 5 Ч.2. Гр., 1993.

Котляр Н.Ф. Древнерусская государственность. СПб., 1998.

Котлярчук А. С. Шведы ў гісторыі і культуры беларусаў. Мн., 2002.

Ластоўскі В. Нарысы з гісторыі Беларусі. // Спадчына. 1996. №4.

Лебедев Д.С. Эпоха викингов в Северной Европе. Л; 1985.

Михальченко С.И. Киевская школа в российской историографии (школа западно-русского права). М., Брянск, 1996.

Пьянков А.П. Происхождение общественного и государственного строя Древней Руси. Мн., 1980.

Сагановіч Г. У пошуках Сярэдневечча // БГА. 1997. Т.4. , сш. 1-2.

Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУ111 ст. Мн., 2001

Сергеевич В.И. Лекции и исследования по истории русского права.СПб., 1883.

Тарасаў С.В. Полацкае княства (станаўленне і барацьба за дзяржаўную незалежнасць) // Старонкі гісторыі Беларусі. Мн., 1992.

Толочко А.П. Князь в Древней Руси: власть, собственность, идеология. К., 1992.

Юхо Я.А. Гісторыяграфія гісторыі дзяржавы і права феадальнай Беларусі. Мн., 1999. Ч.1.

Юхо И., Сокол С. История юридической науки Беларуси. Мн., 2000.

Юхо Я.А. Паходжанне дзяржавы на Беларусі // Спадчына. 1990. №4.

Юшков С.В. К вопросу о дофеодальном («варварском») государстве // Вопросы истории. 1946. №7.

Тэма 2. Беларускія землі ў складзе Вялікага княства Літоўскага. Сацыяльная структура грамадства. Дзяржаўны-палітычны лад ВКЛ у XIV-XVI cт.ст.

Гадзіны

Семінар 1 (2 гадзіны)

1. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага, Рускага, Жамойскага. Асноўныя канцэпцыі і падыходы да праблемы.

2. Грамадскі лад Вялікага княства Літоўскага ў XIV - першай палове XVI ст. Клас феадалаў і шляхецкі стан ў ВКЛ. Клас феадальна -залежнага насельніцтва. Мяшчане. Іх прававое становішча.

3. Эвалюцыя формы дзяржавы ВКЛ у XIII – першай палове ХУ1 ст. Вышэйшыя органы ўлады ВКЛ ў XIII-XVI ст.: гаспадар – вялікі князь, паны-рада, сойм. Іх прававое становішча.

4. Вышэйшыя ўраднікі (службовыя асобы ВКЛ). Іх прававое становішча і кампетэнцыя.

Семінар 2 (2 гадзіны)

1. Мясцовыя органы ўлады ВКЛ напярэдадні і пасля адміністратыўна-тэрытарыяльнай рэформы 1565 – 1566 гадоў. Прававое становішча ўраднікаў мясцовага кіравання і шляхецкага земскага самакіравання.

2. Органы ўлады і кіравання ў беларускіх гарадах з магдэбургскім правам.

3. Уніі ВКЛ і Польшчы ў XIV-XV ст. Гісторыка-прававы аналіз.

Крыніцы

Беларускія летапісы хронікі. Мн., 1997.

Белоруссия в эпоху феодализма. Мн., 1959. Т.1.

Гісторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах. Мн., 1936. Т. 1.

Дагаворы і граматы як крыніца беларускага феадальнага права: дапам. Мн., 2000.

Полное собрание русских летописей. Т. 32.: Хроника Литовская и Жмойтская. Хроника Быховца. Баркулабовская летопись. Летопис Аверкі и Панцырного. М., 1975., Т.35: Летописи белорусско-литовские. М., 1980.

Уния в документах. Мн., 1997.

Устава на валокі // Спадчына. 1993. №4.

Літаратура

Бардах Ю. Крэва і Люблін. З прабламаў польска-літоўскай уніі.; Лад местаў на магдэбургскім праве ў Вялікім княстве Літоўскім да сярэдзіны ХVII ст // Бардах Ю. Штудыі з гісторыі Вялікага княства Літоўскага. Мн,, 2002.

Довнар Т.И., Шелкопляс В.А. Государство и право Беларуси в Х1У-ХУ вв. Мн., 1993.

Дружчыц В. Войты і іх улада ў беларускіх гаспадарчых местах з Майдэборскім правам // Інстытут беларускай культуры. Запіскі аддзела гуманітарных навук. Працы клясы гісторыі. Мн., 1928. Т. 2. Кн. 3; яго ж Магістрат у беларускіх местах з магдэбургскім правам у ХУ-ХУ11 сталецях. // Таксама. Мн., 1929. Т.3. Кн.8.

Ермаловіч М. Беларуская дзяржава Вялікае княства Літоўскае. Мн., 2000.

Краўцэвіч А.К. Стварэнне Вялікага княства Літоўскага. Мн., 1998.

Лаппо И.И. Великое княжество Литовское за время от заключения Люблинской унии до смерти Стефана Батория. 1569 – 1586. СПб., Т.1. 1901.

Леонтович Ф.И. Рада великих князей литовских // ЖМНП. 1907. №9, 10. яго ж. Баяре и служивые люди в Литовско – русском государстве //ЖМЮ. 1907. №5-6

Любавский М.К. Очерк истории Литовско-Русскго государства до Люблинской унии включительно.2-е изд. М., 1915., яго ж Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства по времени издания первого Литовского Статута. М., 1892., яго ж Литовско-Русский сейм. М., 1900. Яго ж Літоўска-Беларуская дзяржава ў пачатку Х1Х ст. // Чатырохсотлецце беларускага друку. Мн., 1926.

Максимейко М.А. Сеймы Литовско-Русского государства до Люблинской унии 1569 г. Харьков. 1902.

Малиновский И.А. Рада Великого княжества Литовского в связи с Боярской думой Древней России. Ч.11. Рада Великого княжества Литовского. Вып. 1.(Х11-ХУ в.). Томск, 1904; Вып. 11. (ХУ-ХУ1 вв.). Томск, 1912.

Матарас В.Н. Органы ўлады і кіравання ў Вялікім княстве Літоўскім (Х1У – ХУ1 стст.) // БГЧ. 2000. №3.

Насевіч В.Л. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: падзеі і асобы. Мн., 1993.

Пичета В.И. Литовско-польские унии и отношение к ним литовско-русской шляхты; Польша на путях колонизации Украины и Беларуссии. Люблинская уния и ее политические последствия. // Пичета В.И. Белоруссия и Литва ХУ-ХУІ вв.: Исследования по истории социально-экономического, политического и культурного развития. М., 1961.

Радаман А. Сойм. Соймік. // ЭГБ: Т. 6. Кн. 1. Мн., 2001. С. 375-380., 383-385.

Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУ111 ст. Мн., 2001.

Цішчанка В. Вялікакняжаская ўлада ў ВКЛ другой паловы ХУ – пач. ХУ1 ст. БГЧ. №6. 2004.

Юхо І. Уніі Вялікага княства Літоўскага // Полымя. 1972. №1

Юхо Я. Канцэпцыі фарміравання Вялікага княства Літоўскага. БГЧ. №9. 2003.