Кәсіпорын қызметінің негізгі көрсеткіштері
Жылдық орташа еңбек ақыөнеркәсіптік өндірістің барлық жұмысшыларының жылдық еңбек ақысы қорының қатынасы ретінде анықталады.
Айналым қаражатының коэффициенті Коб,бир жылдың ішінде қанша айналым жасайтынын есептейді. Келесі формула бойынша есептеледі:
Коб = РП/ОС ,
мұнда РП – өнімнің айналым көлемі;
ОС - айналым құралдарының орташа жылдық бағасы.
Бір күндегі бір айналымның ұзақтығы (Д)қанша уақыт аралығында кәсіпорынға айналым құралдарының пайда түрінде қайтуы. Оны келесі формуламен анықтауға болады:
Д = Т/ Кобнемесе Д = Т * ОС/ РП ,
мұнда Т - 360 күн.
Қорлық беріліскелесі формуламен анықталады:
Фотд = ТП/ОПФ,
Мұнда ТП – тауарлық өнімнің бағасы;
ОПФ - негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық бағасы
Өнімнің қор сыйымдылығы– көлемі, қорлық беріліс қайтарымы. Она показывает долю стоимости ОПФ шығарылатын өнімнің бағасының 1 теңге көлемін көрсетеді., приходящуюся на 1 тенге выпускаемой продукции. Жақсы жұмыс жасап жатқан кәсіпорындарда қорлық беріліс арту тенденциясын көрсетсе, ал қор сыйымдылығы – төмендеуін көрсетеді.
Негізгі өндірістік қорлардың рентабельділігікелес формуламен анықталады:
Ропф = Пр/ОПФ *100%,
Пр – өнімнің айналымынан түскен пайда.
Еңбек өніміділігіиндустриялық-өндірістік персоналдың санының тауарлық өнімнің бағасына қатынасы арықылы анықталады.
Пайданың таза нормасы :
Нчп = ЧП/РП* 100%
Өндірістің рентабельділігікелесі формуламен есептеледі:
Р = Пв/(ОПФ + НОС) * 100%,
мұнда Пв – жалпы пайда;
НОС – нормаланатын айналым құралдарының бағасы, айналым құралдарының орташа жылдық бағасының 80% құрайды.
Өнімнің рентабельділігікелесі формуламен анықталады:
Р = Пр/С*100%,
Мұнда Пр – өнімді жүзеге асырудан түсетін пайда ; С — өнімнің толық өзіндік құны.
Сату рентабельділігі- өнімді жүзеге асырудан түсетін пайданың жұмыс және қызмет көрсетуден түсетін суммаға қатынасы:
Рп = Пр/РП* 100%.
Қосымша 4
Жаңа техниканы немесе істеп тұрған машинаны жаңғыртып енгізудегі тиімділік көрсеткіштерін есептеудің әдістемесі
Машинаның үлесті материалсыйымдылығы :
Му = М/Псм(кг/т)
1кв. м ауданның өнімнің орымы:
Сп = Псм/S (т/кв. м)
1 бас жұмысшының ауысымдағы өнімнің өндірімі:
ПТсм = Псм/Ч
Өнімнің бірлігінің еңбек сыйымдылығы Те :
Те = Зт/Псм .
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Негізгі әдебиеттер:
1. Сергеев И.В. «Экономика предприятия» - М., Финансы и статистика, 2010.
2. Шепеленко Г.И. «Экономика, организация и планирование производства на предприятии». - Ростов-на-Дону, МарТ, 2010.
3. Власова В. М. Основы предпринимательской деятельности. Экономическая теория: учеб. пособие / под ред. В. М. Власовой. – М., 2000.
4. Грязнова А. Г. Оценка бизнеса: учебник / А. Г. Грязнова; под ред.А. Г. Грязновой, М. А. Федотовой. – М., 2000.
5. Асаул А. Н. Закономерности и тенденции развития современного предпринимательства / А. Н. Асаул, Е. А. Владимирский, Е. Г. Гужва и др. –СПб.: АНО «ИПЭВ», 2008.
6. Наумов В. Н. Организация предпринимательства / В. Н. Наумов. –СПб.: Питер, 2010.
7. Мокий М. С. Экономика организации (предприятия) / М. С. Мокий. – М., 2005.
8. Райзберг Б. А. Основы бизнеса: учеб. пособие / Б. А. Райзберг. –М., 2000.
9. Сергеев И. В. Экономика предприятия: учеб. пособие / И. В. Сергеев. – М., 2000.
10. Чечевицина Л. Н. Экономика фирмы / Л. Н. Чечевицина, И. Н. Чуев. –Ростов-на-Дону: Феникс, 2006.
Қосымша әдебиеттер:
1. Гунажинова Ю.А. Методические указания по выполнению экономической части дипломного проекта для студентов специальности 5В072400 – «Технологические машины и оборудования»/ Улан-Удэ, 2007.
2. Зайцев Н. Л. Экономика организации. - М., 2000.
3. Основы предпринимательства: Учебник / Под ред. Н.А. Сафронова - М.: Юристь. - 2005.
4. Основы предпринимательства: Учебник /О.И. Волкова А.И. Ильин, В.И. Станкевич. Под общ. ред. А.И. Ильина - М: Новое знание. - 2004.
5. Основы предпринимательства / Под ред. В.М. Семенова. - Спб.:Питер, 2005.
Есболова А.Е., Муталханова Г.Ш.
5В072400- «Техникалық машиналар мен апараттар» мамандығы студенттеріне диплом жұмысының экономикалық бөлімін орындауға арналған әдістемелік нұсқау
Басылымға қол қойылды ...........
Қағаз форматы X*Y 1/20
Қағаз типографиялық. Баспа офсеттік. Көлемі б.т.
Тираж дана. Тапсырыс № ....
© М.Әуезов ат. Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің басылымы
М.Әуезов ат. ОҚМУ-дің баспа орталығы, Шымкент қ., Тәуке хан даңғ., 5