Temat 8. Konkurencja i monopol
Sprawnemu dopasowywaniu się popytu i podaży na rynku pomaga bardzo konkurencja pomiędzy producentami (sprzedawcami) i pomiędzy konsumentami (nabywcami). Konkurencja, podobnie jak w sporcie, oznacza rywalizację pomiędzy producentami, którz – chcąc jak najwięcej sprzedać i zarobić – muszą być lepsi albo co najmniej nie gorsi od innych producentów (rywali). W języku ekonomicznym oznacza to, że muszą produkować taniej niż rywale, aby móc sprzedać taniej i aby z kolei w ten sam sposób przyciągnąć do siebie więcej nabywców niż rywale. Muszą produkować atrakcyjniejsze towary lepszej jakości, co z kolei niemożliwe jest bez wprowadzania postępu technicznego i organizacyjnego. Muszą wreszcie lepiej rozpoznawać potrzeby konsumentów i lepiej zachęcać ich do kupowania swoich wyrobów.
Podobnie występuje konkurencja pomiędzy konsumentami, która wyraża się w tym, że chcą oni kupić towar najtańszy, najlepszej jakości i najbardziej nowoczesny. Szybko więc przeniosą się do tego producenta (sprzedawcy), który taki towar im zaoferuje.
Jakkolwiek konkurencja w gospodarce jest podobna do konkurencji w sporcie , to trzeba jednak powiedzieć, że w odróżnieniu od konkurencji sportowych celem konkurencji w gospodarce nie jest przekonanie przeciwnika. Pożytek gospodarczy i sukces działalności przedsiębiorstwa polega na tym, że pokonuje ono przeciwników (inne przedsiębiorstwa) i jest pierwsze, lecz na tym, że udaje mu się tyle zarabiać na swojej działalności (osiągać taki zysk), iż może z okresu na okres istnieć w gospodarce, a tym bardziej rozwijać się przez inwestowanie. Oczywiście niekiedy w celach reklamowych, chcąc przyciągnąć do siebie konsumentów, przedsiębiorstwa podkreślają, że one lub ich produkty zajmują pierwsze miejsce.
Konkurencja gospodarcza nie zmusza przedsiębiorstw do tego, aby były pierwszymi i jedynymi w gospodarce. A jednak zmusza przedsiębiorstwa do tego, aby nie były gorsze od innych, gdyż mogą one wówczas zbankrutować. Bankructwo oznacza, że ludzie tracą pracę, właściciel dochody, a przedsiębiorstwo nie dostarcza produkcji na rynek.
Więc, w gospodarce rynkowej przedsiębiorstwo jest motywowane do jak najlepszej działalności, do jak najlepszego przyczyniania się do tworzenia bogactwa kraju.
Wielu z ekonomistów podkreśla, że konkurencja nie zawsze jest uczciwa, że niekiedy zbyt brutalnie eliminuje słabszych i że, co najgorsze, nie zawsze występuje w gospodarce. Sytuacja, w której nie ma w gospodarce konkurencji, nazywa się monopolem. Monopol to jest sytuacja, gdy istnieje tylko jeden producent lub sprzedawca danego towaru. Nie ma więc konkurentów. Żeby jednak w ekonomii powiedzieć, iż jakieś przedsiębiorstwo jest czystym monnopolistą, to nie wystarczy stwierdzić, że ono jedyne prowadzi daną działalność, konieczne jest również, aby konsumenci nie mogli zrezygnować z produktów i usług danego przedsiębiorstwa.
Wyrazy i wyrażenia do tekstu:
| Rywalizacja Konsument Rywal Zachęcać Nowoczesny Pokonać przeciwnika Sukces Osiągać zysk Przyciągać do siebie Przyczynianie się Uczciwa | Cуперництво Споживач Суперник Заохочувати Сучасний Подолати суперника Успіх Досягати прибутку Притягувати до себе Участь Добросовісна |
Proszę zapamiętać synonimy:
Przyczynianie się = uczestniczenie
Pożyteczny = korzystny
Eliminować = wykluczać (wyłączać)
Zrezygnować z czegoś = odmówić się od czegoś
Pokonać przeciwnika = zwyciężyć
Ćwiczenie 1.Proszę odpowiedzieć na pytania do tekstu:
1. Co oznacza konkurencja?
2. W czym się wyraża konkurencja pomiędzy konsumentami?
3. Jaka jest różnica pomiędzy konkurencją w sporcie i konkurencją w gospodarce?
4. Do czego konkurencja gospodarcza zmusza przedsiębiorstwa?
5. Proszę zdefiniować pojęcie „monopol”.
Ćwiczenie 2.Wśród podanych niżej wyrazów proszę odnaleźć synonimy i ułożyć z nimi zdania:
| 1.Konkurent 2. Zaoferować 3. Konsument 4. Bankructwo 5. Eliminować 6. Producent 7. Przyciągać 8. Przyczyniać się | a. brać udział b. wytwórca c. rywal d. upadłość e. zaproponować f. nabywca g. wyłączać h. zachęcać |
Ćwiczenie 3.Proszę przetłumaczyć zdania z języka ukraińskiego na język polski:
1. Конкуренти заохочують споживачів до купівлі своїх товарів.
2. Конкуренція функціонує не лише між виробниками, але й між покупцями.
3. У ринковій економіці підприємство є мотивованим до якнайефективнішої діяльності.
4. У сучасному світі конкуренція між підприємствами не завжди є добросовісною.
5. При банкруцтві підприємства його працівники втрачають роботу, а продукція не постачається на ринок.
6. Кожен виробник намагається якнайкраще розпізнавати потреби споживачів.
7. Усі економісти погоджуються з тим, що конкуренція між виробниками та покупцями є дуже корисною для економіки.
8. Бажаючи притягнути до себе споживачів, конкуренти часто використовують рекламні хитрощі.
Ćwiczenie 4.Zadanie twórcze:
Jesteście właścicielem salonu fryzjerskiego. Proszę ułożyć reklamę swego salonu, aby przekonać wszystkich konsumentów, że wy świadczycie usługi fryzjerskie lepiej od konsumentów. Proszę wykorzystać następujące zwroty i wyrażenia:
To rewelacyjna propozycja
To wdzięk i elegancja
Na każdą kieszeń
Wysoka jakość – niskie ceny
Dziś Kopciuszek – jutro księżniczka
To oferta, której nie można przegapić
Zawitaj – a wróci ci młodość.
Temat 9. Inflacja
Zjawisko inflacji znane już było w starożytnym Rzymie i Chinach. Było ono dotkliwym doświadczeniem okresu wojny w USA i pierwszych lat po I wojnie światowej. Również dziś jest inflacja jednym z głównych problemów ekonomicznych wielu gospodarek. Uważa się, że inflacja niszczy efektywność gospodarczą, konkurencję, zubaża społeczeństwo i dlatego traktowana jest przez nie jako zagrożenie równie istotne, jak zanieczyszczenie środowiska, wzrost przestępczości czy wojna. Powszechnie definiuje się ją jako trwały, wielookresowy proces wzrostu ogólnego poziomu cen lub proces spadku siły nabywczej pieniądza. Jednorazowy wzrost cen, spowodowany np. wzrostem podatków lub skokiem cenowym, nie jest traktowany jako inflacja.
Poglądy dotyczące czynnikówpowodujących inflację nie są jednolite. Część ekonomistów wskazuje na jedną, uniwersalną przyczynę tego zjawiska, inni natomiast sugerują wieloprzyczynowość inflacji.
Koncepcje, które są oparte na analizie równowagi monetarnej wskazują , że jedynym źródłem inflacji jest nadmierna podaż pieniądza. Inflacja jest więc zawsze i wyłącznie zjawiskiem monetarnym i jako taka nie może istnieć w warunkach wymiany bezpieniężnej. Nadmierny przyrost podaży pieniądza przeradza się po pewnym czasie we wzrost cen, ponieważ ani przedsiębiorstwa, ani ludność nie są skłonne utrzymywać dodatkowych zasobów pieniężnych, którym nie odpowiada wzrost ilości towarów na rynku.
Druga grupa poglądów na naturę inflacji ma swoje źródła w koncepcjach przywiązujących większą wagę do procesów realnych, społecznych i politycznych dokonujących się w gospodarkach.
I tak źródłem inflacji może być albo nadmierna podaż pieniądza, albo przyspieszenie tempa jego cyrkulacji. Poza tym przyczyny inflacji mogą wiązać się ze wzrostem produkcji., inwestycji, wydatków państwa, eksportu przy ograniczonej podaży towarów, spadkiem skłonności do oszczędzania, zmniejszeniem importu lub konfliktami między grupami społecznymi prowadzącymi do ograniczenia podaży na skutek spadku produkcji, wzrostu bezrobocia, zmniejszenia wykorzystania mocy wytwórczych.
Samo zjawisko inflacji może mieć charakter pełzający, kroczący, gałopujący aż do hiperinflacji, a także z punktu widzenia czasu – okresowy, sekularny (długookresowy). Inflacja może być powiązan a ze stagnacją gospodarczą (stagflacją) lub recesją (stumpflacją).
Wyrazy i wyrażenia do tekstu:
| Rzym Chiny Dotkliwe doświadczenia Okres Przestępczość Jednolite poglądy Sugerować Podaż pieniądza Wymiana bezpieniężna Zasoby pieniężne Koncepcje, przywiązujące wagę Grupa społeczna Na skutek Moc wytwórcza Charakter pełzający kroczący Stagnacja Recesja | Рим Китай Гіркий досвід Період Злочинність Однорідні погляди Вважати Пропозиція грошей Безгрошовий обмін Грошові ресурси (запаси) Концепції, що надають значення Соціальна група Внаслідок Робоча сила Повзучий характер Крокуючий Занедбаність Занепад (поворот назад) |
Proszę zapamiętać synonimy:
Sugerować = rozważać, sądzić, uważać
Przeradzać się = przetwarzać się, zmieniać się
Przywiązywać wagę = udzielać roli (znaczenia)
Poza tym = oprócz tego
Na skutek = w wyniku
Oddziaływanie = wpływ
Ćwiczenie 1.Proszę odpowiedzieć na pytania do tekstu:
1. Jaki wpływ czyni inflacja na gospodarkę?
2. Proszę zdefiniować pojęcie „inflacja”.
3. Jakie znacie czynniki powodujące inflację?
4. Co może być źródłem inflacji?
5. Na jakie 2 grupy dzielą się poglądy dotyczące inflacji?
6. Jakie są typy inflacji?
|
1. Inflacja ….efektywność gospodarczą i konkurencję.
2. Zjawisko, przy którym jednorazowy wzrost cen jest spowodowany skokiem cenowym….jako inflacja.
3. Z czasem nadmierny przyrost podaży pieniądza ….we wzrost cen.
4. Niektóre koncepcje…. większą wagę do procesów realnych.
5. Są koncepcje, które …. na analizie równowagi monetarnej.
6. Powszechnie inflację….jako trwały, wielookresowy proces wzrostu ogólnego poziomu cen lub proces spadku siły nabywczej pieniądza.
7. Niektórzy ekonomiści…. uniwersalną przyczynę inflacji.
8. Przyczyny inflacji mogą ….wzrostem produkcji, wydatków państwa etc.
Ćwiczenie 3.Który z wyrazów z podanej czwórki nie kojarzy się z pozostałymi?
1. wzrost, spadek, stabilność, ludność;
2. przedsiębiorstwo, proces, zakład, firma;
3. przyczyna, powód, skutek, źródło;
4. konkurencja, rywalizacja, monopol, środowisko;
5. okres, czas, chwila, pieniądz
6. ludność, naród, narodowość,treść.
7. Problem, waga, zagadnienie, kwestia.
8. Państwo, kraj, ojczyzna, eksport;
9. Inflacja, konkurencja, stagflacja, slumpflacja;
10. Produkcja, wytwarzanie, przetwarzanie, zjawisko.
Ćwiczenie 4.Od podanych przymiotników (imiesłowów przymiotnikowych) proszę utworzyć rzeczowniki według wzoru:
| Przymiotnik | rzeczownik |
| Wzór: pieniężny Monetarny Społeczny Oszczędzany Ograniczony Gospodarczy Bezrobotny Wytwórczy | Pieniądze |
Ćwiczenie 5.Zadanie twórcze:
Proszę wyrazić swoją opinię (8-10 zdań) na temat: „Czy zgadza się Pan (Pani) z opinią, że pieniądze są źródłem wszelkiego zła?”