Оқушылардың дайындық деңгейiне қойылатын талаптар

37. Пәндік нәтижелер. 6-сыныптың соңында оқушылар білуі тиіс:

1) ежелгі дүние тарихының негізгі кезеңдерін;

2) тарихтағы жыл санау жүйесін;

3) ежелгі дүниедегі алғашқы қоғамдық құрылыс мен мемлекеттер тарихының өзіндік ерекшеліктерін;

4) алғашқы өркениет ошақтарын, олардың маңызын;

5) Қосөзен, Египет, Азияның оңтүстік-батысындағы, Орта және Орталық Азиядағы, Оңтүстік және Шығыс Азиядағы ежелгі мемлекеттердің, қалыптасу, даму ерекшеліктерін, қоғамдық құрылысын, мәдениеттегі жетістіктерін;

6) Орта Азия халықтарының грек-македон басқыншыларына қарсы күресін;

7) ежелгі дүние тарихында болған аса маңызды оқиғаларды;

8) мәдени-экономикалық дамудағы Ұлы Жібек жолының сауда жолы ретіндегі маңызын;

9) Ежелгі Грекия мен Римде мемлекеттің пайда болып дамуының өзіндік ерекшеліктерін, мәдени өмірін және антик мәдениеттің әлемдік мәдениетке қосқан үлесін;

10) әр түрлі халықтар мен этностардың мифтерін, аңыздарын және шежірелерін;

11) әлемдік діндер мен философиялық ағымдарды (конфуцийлік, буддизм, христиандық) білуі тиіс.

38. Меңгеруі тиіс:

1) жылдар мен ғасырлардың арақатынасын, оқиғалардың реті мен өту мерзімін баяндай білуді;

2) ежелгі дүниенің табиғи-климаттық жағдайындағы ерекшеліктерді және оның адамдардың өмір сүруіне әсерін сипаттай білуді;

3) ежелгі дәуірдегі уақыттық және кеңістіктік өлшемдерді;

4) ежелгі дүние тарихы шеңберіндегі тарихи оқиғалардың негізгі себептерін түсіндіре білуді;

5) ежелгі адамдардың еңбек құралдарын, баспанасын, киімдерін, сыртқы келбетін сипаттай білуді;

6) оқыған мәтініне жоспар құра білуді меңгеруі тиіс.

39. 7-сыныптың соңында оқушылар білуі тиіс:

1) орта ғасырдағы дүние жүзі тарихының негізгі кезеңдерін;

2) ортағасырлық қоғамның негізгі белгілері мен ерекшеліктерін;

3) феодалдық қатынастардың мәнін;

4) орта ғасырлардағы қоғамның әлеуметтік құрамын;

5) орта ғасырлардағы жер иеленудің, салықтың негізгі түрлерін;

6) орта ғасырлардағы мемлекеттік құрылыс пен билік түрлерін;

7) V-X ғасырлардағы Батыс және Орталық Еуропада, Таяу Шығыста орталықтанған мемлекеттердің құрылуының алғышарттары мен хронологиясын;

8) VІ-Х ғасырлардағы арабтардың орта ғасырлық тарихын, ислам дүниесіндегі мәдениеттің ерекшеліктерін;

9) ХІ-ХVғасырлардағы Еуропа мемлекеттері дамуындағы ерекшеліктерді;

10) крест жорықтарының нәтижелерін;

11) ортағасырлардағы Шығыс әлемінің тарихи көрінісін;

12) ХІ-ХV ғасырлардағы Орта және Орталық Азия мемлекеттерінің әлеуметтік дамуын;

13) моңғол-татар шапқыншылығы қарсаңындағы феодалдық бытыраңқылықты;

14) орыс жерлерін біріктірудің аяқталуы мен Алтын Орданың құлауын;

15) орта ғасырдағы тарихи тұлғалар мен ғылымның, мәдениеттің көрнекті қайраткерлерін;

16) орта ғасырдағы өркениет аймақтары және олардың маңызын білуі тиіс;

40. Меңгеруі тиіс:

1) тарихи оқиғалар мен фактілерді талдау және салыстыруды, тарихи үдерістің маңызды белгілерін анықтауды;

2) тарихи оқиғалар желісінің тарихи уақыт пен тарихи кеңістікте жүйелі дамуын көрсете алуы және оның себеп-салдарын анықтауды;

3) әр түрлі деректерден тарихи ақпараттарды таба білуді;

4) тарихты оқып-үйренуде қосымша деректерді пайдалануды;

5) оқытылған кезеңдегі түрлі аймақтардағы болған тарихи оқиғаларды салыстыра білуді;

6) тақырыпқа байланысты тарихи картаны пайдалана білуді;

7) орта ғасырдағы дүние жүзі тарихынан алған білімін басқа пәндерді оқығанда және күнделікті өмірде қолдануды меңгеруі тиіс.

41. 8-сыныптың соңында оқушылар білуі тиіс:

1) жаңа замандағы дүниежүзі тарихының хронологиялық шеңберін, негізгі кезеңдерін;

2) Англиядағы капиталистік өндірістің дамуындағы ерекше белгілерді;

3) ағартушылық дәуірдің еуропа қоғамының дамуына әсерін;

4) отарлау саясатының мәнін, отаршылдыққа қарсы қозғалыстарды;

5) Солтүстік Америкадағы отарлық жүйенің негізгі белгілерін, тәуелсіздік үшін соғыстың тарихи маңызын;

6) Француз буржуазиялық революциясының себебі мен нәтижесін;

7) ХVІІІ ғасырдағы Ресейдің даму ерекшеліктерін;

8) ХVІІ-ХVІІІ ғасырлардағы Үндістан, Осман империясы, Қытай, Иран, араб елдерінің әлеуметтік-экономикалық дамуын;

9) Азия мен Африка елдеріндегі отарлық езгінің зардаптарын;

10) ХVІІ-ХІХ ғасырлардағы дүниежүзі мәдениетінің негізгі жетістіктерін, мәдениеттің дамуына үлес қосқан көрнекті тұлғаларды;

11) ХІХ ғасыр–ХХ ғасырдың басындағы дүние жүзі елдерінің дамуында болған негізгі белгілер мен ерекшеліктерін;

12) капитализмнің пайда болуы мен дамуын; революциялық және эволюциялық жолдармен қоғамдық қатынастардың өзгеру мүмкіндіктерін;

13) революциялардың себептері мен реформалардың қоғам дамуындағы баламалы жолын;

14) қоғамдағы жаңа әлеуметтік құрылымды және оның реформалардағы қарама қайшылықтарды шешу құралы ретіндегі рөлін;

15) ХІХ ғ.–ХХ ғасырдың басындағы дүние жүзі елдерінің даму үдерісін және негізгі ерекшеліктерді;

16) халықаралық қатынастардың өзекті мәселелерін;

17) ХІХғ.-ХХ ғасырдың басындағы мәдениеттің дамуын, әлемдік ғылым мен көркем мәдениеттің маңызды жетістіктерін және оның жеке тұлғаның дамуына әсерін білуі тиіс;

42. Меңгеруі тиіс:

1) жаңа замандағы тарихи оқиғалардың даму заңдылықтарын және себеп-салдарлық байланыстарын анықтай білуді;

2) саяси тарихтағы негізгі өзгерістерді талдай білуді;

3) тарихи деректерді жинақтап қорытындылауды және оларды талдай білуді;

4) тарихи үдерістер мен оқиғаларға, тарихи тұлғаларға сипаттама беруді;

5) тарихи оқиғаларға байланысты өз пікірін ашық айта білуді;

6) картамен және картографиялық, хронологиялық материалдармен жұмыс істеуді;

7) ғылыми-танымал және анықтамалық әдебиеттерден қосымша материалдарды пайдалана білуді меңгеруі тиіс.

43. 9-сыныптың соңында оқушылар білуі тиіс:

1) шетелдердің қазіргі заман тарихындағы негізгі оқиғалар мен құбылыстарды;

2) ХХғ.–ХХІғ. басындағы дүние жүзінің саяси картасындағы өзгерістерді;

3) ақпараттық қоғамға өту үдерісінің динамикасын анықтайтын негізгі факторларды;

4) ХХғ.–ХХІғ. басындағы ғылым мен мәдениеттің маңызды жетістіктерін;

5) ХХғ.–ХХІғ. басындағы маңызды әлеуметтік және ұлттық қозғалыстардың сипаты мен бағыттарын және саяси партиялар мен күштердің әлеуметтік негіздерін;

6) ХХғ.–ХХІғ. басындағы әлемнің негізгі аймақтары мен елдер топтарының саяси, экономикалық және әлеуметтік дамуындағы маңызды бағыттарды;

7) дүниежүзінің әртүрлі елдеріндегі саяси режимдердің ортақ белгілерін және жеке елдердің даму ерекшеліктерін;

8) дүние жүзінің ірі елдерінің экономикалық дамуының ортақ белгілерін сипаттау және жеке елдердің даму ерекшеліктерін;

9) ХХғ.–ХХІғ. басындағы халықаралық қатынастар дамуының негізгі бағыттарын білуі тиіс;

44. Меңгеруі тиіс:

1) ХХғ.–ХХІғ. басындағы шетелдердің саяси және экономикалық дамуына сипаттама беруде тарихи карта мәліметтерін пайдалана білуді;

2) қажетті ақпараттарды тарихи деректерден өз бетімен іздей білуді;

3) тарихи білімдерін қазіргі қоғамның әлеуметтік, экономикалық және саяси мәселелерін талдауда қолдануды;

4) ХХғ.–ХХІғ. басында халықтар мен елдердің тағдырларына елеулі түрде әсер еткен саяси және қоғамдық қайраткерлерге, тарихи оқиғалар мен құбылыстарға баға беруді;

5) шетелдердің қазіргі заман тарихындағы маңызды оқиғалардың бірізділігін анықтауды;

6) тарихи құбылыстарға тән белгілерін анықтауды, тарихи оқиғалар мен фактілерді салыстыру және жіктеуді;

7) ХХғ.–ХХІғ. басындағы шетелдердің тарихындағы оқиғалар, құбылыстар және процестерге жазбаша сипаттама беруді, өзекті мәселелер бойынша баяндама мен рефераттар дайындауды меңгеруі тиіс.

45. Тұлғалық нәтижелер. Оқушылардың:

1) Отандық және әлемдік тарих пен дәстүрлерге, адам құқықтары мен бостандықтарына, қоғамдық өмірдің демократиялық принциптеріне құрметпен қарауынан;

2) өз халқының және әлемнің басқа халықтардың тарихын, рухани мұрасын құрметтеу, қоғамның мәдени және саяси өміріне белсенді түрде араласуға дайын болуынан;

3) жеке тұлғаның құқығын құрметтеу, демократиялық құқықтар мен бостандықтарды дұрыс пайдалана білу, қоғам алдындағы жауапкершілігін сезінуінен;

4) қайырымдылық, әділеттілік, ар-намыс, борыш пен толеранттылыққа негізделген құндылықтар мен нормаларды білуінен;

5) көпмәдениетті мен көпконфессиялы ортада басқа адамдармен өзара қарым-қатынас жасай білуі, басқа ұлттардың салт-дәстүрін құрметтеу және түсіністікпен қарау, тұлға аралық қатынастағы тіл табысушылықты көрсетуінен;

6) оқушылардың азаматтық жауапкершілігі, шешім қабылдай білуі, қоғам дамуының мәселелеріне сыни көзқарасының болуы, еңбек нарығына белсенді түрде бейімделу қабілетін көрсетуінен көрініс табуы тиіс.

46. Жүйелі-іс әрекеттік нәтижелер. Оқушылардың:

1) әр түрлі кезеңдегі адамдардың өмірі мен тұрмысына, тарихи тұлғаларға, оқиғаларға, үдерістерге салыстырмалы сипаттама беруінде;

2) тақырыптық синхрондық таблицалар жасап, оқиғалар мен фактілерді, құбылыстарды заманның нақтылы кезеңімен байланыстырып ұштастыра алуында;

3) мемлекеттік, тарихи құжаттар, ғылыми-көпшілік және анықтамалық әдебиеттермен өз бетімен жұмыс істеп, соның негізінде шығармашылық жұмыстар, жобалар, рефераттар, шағын баяндамалар дайындауында;

4) қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникативтік технологияларды пайдалана отырып, жаңа ақпараттар ала білуінде;

5) тарихи оқиғалардың себеп-салдарын түсініп, өз көзқарасы тұрғысынан баяндауында, өз бетімен ізденуінде;

6) тарихи талдау әдістерін меңгеруінде (тарихи деректер, болжамдар мен дәлелдерді зерделеу;

7) ғылыми ақпаратты талдау, өңдеу, жинақтай білу және оларды қолдана алуында;

8) халықтардың тарихи мұралары туралы өз пікірлерін айта білуде;

9) ұлттық және діни өзгешеліктері бар өзге мәдениет өкілдерімен қарым-қатынас жасағанда халықтардың салт-дәстүрлері мен тарихы жайлы білімдерін;

10) тарихи деректерді саралау және талдау, өз бетінше тарихи құбылыстарға баға беру, өз пікірін білдіруде;

11) көпмәдениетті, көпэтникалық және көпконфессиялы қоғамда тарихи тұрғыда қалыптасқан әлеуметтік нормалар мен өмірлік құндылықтар жүйелері туралы білімдерін қолдану, мәдениетаралық өзара іс-әрекетке қатысу, өзге халық өкілдеріне толеранттық қарым-қатынасты қолдануы тиіс.