Оғамның саяси жүйесінің түрлері және оларды жіктеу 16 страница
Àçàìàòòûº ºî¹àì ìåí ìåìëåêåò àðàñûí á¼ëóäi» òîëûº æîéûëóû íåìåñå áîëìàóû òîòàëèòàðëûº æ¾éåíi» ì¸íií àøàäû. Á½ë æåðäå ìåìëåêåò ºî¹àìíàí áàñûì áîëàäû (ê¼áiíåñå òîòàëüäi) æ¸íå îíû òîëûº áàºûëàéäû. Ñîëàé áîë¹àíäûºòàí òîòàëèòàðëûº (àâòîðèòàðëûº) ìåìëåêåò àçàìàòòûº ºî¹àìíû» ä½ðûñ ¼ìið ñ¾ðóiíå êåäåðãi æàñàéäû, îíû» òiðøiëiê ñàëàñûí áàðûíøà ºûñºàðòàäû, áiðຠîíû ºèðàòó¹à, æîþ¹à ºàáiëåòñiç болады.
Ìåìëåêåò ïåí àçàìàòòûº ºî¹àìíû» ¼çàðà ¸ðåêåò åòó ì¸ñåëåñi áîéûíøà, æî¹àðûäà áàÿíäàë¹àíäàðäû» íåãiçiíäå áiðíåøå ìà»ûçäû ºîðûòûíäû æàñàó¹à áîëàäû:
1. Àçàìàòòûº ºî¹àì ñàÿñè áèëiêòi» øåêñiç ¾ñòåìäiêêå òûðûñóûíà òîºòàó ñàëàòûí æ¸íå ºàðñû ¸ñåð åòåòií æ¾éåäåãi ìà»ûçäû ¸ði ºóàòòû òåòiêòåðäi» áiði. Îñû ìèññèÿíû îðûíäàó ¾øií îíû» ê¼ïòåãåí º½ðàëäàðû áàð: áåëñåíäi ò¾ðäå ñàéëàó êîìïàíèÿëàðû ìåí ðåôåðåíäóìäàð¹à ºàòûíàñó, ºî¹àìäûº ïiêið ºàëûïòàñòûðóäà¹û ¾ëêåí ì¾ìêiíäiêòåði (àòàï àéòºàíäà, ò¸óåëñiç òåëåäèäàð àðíàëàðûíû» ê¼ìåãiìåí), ºàéñûáið ìåìëåêåòòiê ðåôîðìàëàðäû æ¾ðãiçóãå ºàðñûëûº ê¼ðñåòó êîìïàíèÿñûí ½éûìäàñòûðó ì¾ìêiíäiêòåði.
2. Àçàìàòòûº ºî¹àìíû» ¼çi (îíû» ê¼ïòåãåí ½éûìäàðû ìåí áiðëåñòiêòåði) ìåìëåêåòòiê ºîëäàóäû ºàæåòñiíåäi. Ñîíäûºòàí ½éûì ¼êiëäåði áiðºàòàð ìåìëåêåòòiê îðãàíäàð æ½ìûñûíà áåëñåíäi ºàòûñàäû. Ìåìëåêåòòåí ò¸óåëñiç ¼ìið ñ¾ðñå äå, ¼çiíåí-¼çi ïàéäà áîëûï, ¼çií-¼çi ðåòòåéòií áîëñà äà àçàìàòòûº ºî¹àì ½éûìäàðû ìåìëåêåòïåí ¸ð ò¾ðëi ôîðìàäà ¼çàðà ¸ðåêåòêå ò¾ñåäi.
3. ´ç êåçåãiíäå ìåìëåêåò àçàìàòòûº ºî¹àììåí áàðûíøà ¼çàðà бірлесіп ¸ðåêåò åòóãå ûíòàëû. Á½ë áiðíåøå ñåáåïòåðìåí ò¾ñiíäiðiëåäi. Бiðiíøiäåí, àçàìàòòûº ºî¹àì ¹àíà áèëiê áàñûíäà ò½ð¹àí ñàÿñè ê¾øòåð çà»äûëû¹ûíû» ºàéíàð ê¼çi; åêiíøiäåí, ìåìëåêåò ¾øií àçàìàòòûº ºî¹àì ½éûìäàðûìåí áàéëàíûñ îðíàòó ºî¹àìíû» õàë-æàéû, îíû» ì¾ääåëåði, ê¼»ië ê¾éëåði, ¾ñòåìäiê åòóøi ñàÿñè áèëiêêå ºàòûñû òóðàëû ê¼ëåìi iði àºïàðàò ê¼çi áîëûï òàáûëàäû; ¾øiíøiäåí, ê¾ðäåëi òàðèõè êåçå»äåðäå (ýêîíîìèêàëûº äà¹äàðûñ, ñî¹ûñ æ¸íå ò.ñ.ñ.) àçàìàòòûº ºî¹àì, ¸äåòòå, ìåìëåêåòêå ºîëäàó ê¼ðñåòåòií ºóàòòû ê¾øêå àéíàëàäû; ò¼ðòiíøiäåí, àçàìàòòûº ºî¹àì ½éûìäàðûíû» àðàñûíäà ìåìëåêåò òàðàïûíàí ìàòåðèàëäûº ê¼ìåêòi ºàæåòñiíåòií ½éûìäàð àç åìåñ, áiðຠñîë ºî¹àì ½éûìäàðûíû» àðàñûíäà ìåìëåêåòêå ºàðæûëàé ê¼ìåê áåðåòií ½éûìäàð (áàíêòåð àññîöèàöèÿëàðû, ê¸ñiïêåðëåð îäàºòàðû æ¸íå ò.á.) áàðшылық.
4. Àçàìàòòûº ºî¹àìíû» åðåêøåëiãi, îíû» ½éûìäàðûíû» (дербес) àâòîíîìäûº ñèïàòû ìåí ò¸óåëñiçäiãi îëàðäû» iñ-¸ðåêåòiíäå ¸ëäåºàëàéëûººà æîë áåðìåé ò½ðà àëìàéäû. Ñîíäûºòàí îëàðäû» äàìóûíà ¸ð ò¾ðëi äåìîêðàòèÿëûº ôîðìàëàðäà¹û áàºûëàó îðíàòó¹à áà¹ûòòàë¹àí ìåìëåêåòòi» ê¾ø ñàëóû ëîãèêàëûº ò½ð¹ûäàí î» ñàíàëàäû. ̽íäàé ôîðìàëàð¹à æî¹àðûäà ºàðàñòûðûë¹àí ºî¹àìäûº ½éûìäàðäû» ¼êiëäåðiíi» ¸ð ò¾ðëi áèëiê º½ðûëûìäàðûíäà áîëóû, ìåìëåêåòòiê æ¸íå ºî¹àìäûº ½éûìäàð ¼êiëäåðiíåí òұðàòûí áiðëåñå º½ðûë¹àí îðãàíäàð æàòàäû.
²îðыòûíäûëàé êåëå àéòàðûìûç, ìåìëåêåò ïåí àçàìàòòûº ºî¹àìäû ä¾íèå æ¾çi ¼ðêåíèåòiíi» ºîë æåòêiçãåí ½ëû òàáûñû äåï áà¹àëàó ºàæåò. Ìåìëåêåò ïåí àçàìàòòûº ºî¹àìäû áið-áiðiíå ºàðàìà-ºàðñû ºîþ ºàòåëiê áîëàäû, ¼éòêåíi îëàð áiðãå ¼ìið ñ¾ðåäi æ¸íå áiðií-áiði ¼çàðà òîëûºòûðып отыр. Àçàìàòòûº ºî¹àì íå¹½ðëûì äàìитын болса, ñî¹½ðëûì ìåìëåêåò òå äåìîêðàòèÿëàíàäû. Êåðiñiíøå äå æà¹äàé áîëàäû, àçàìàòòûº ºî¹àì íå¹½ðëûì íàøàð äàìûñà, ñî¹½ðëûì àâòîðèòàðëûº æ¸íå òîòàëèòàðëûº ìåìëåêåòòi» ïàéäà áîëóû ìåí ¼ìið ñ¾ðóiíå ì¾ìêiíäiê òóàäû. Àçàìàòòûº ºî¹àì – á½ë, äàìû¹àí, ò½ðàºòû, àäàìäàðдың ¼ìið сүруi æî¹àðû äå»ãåéãå æåòêåí әділ де ашық ºî¹àì.