Последующие (после N) буквы — совмещение в одном проводнике или разделение функций нулевого рабочего и нулевого защитного проводников
· S — нулевой рабочий (N) и нулевой защитный (РЕ) проводники разделены (англ. separated);
· С — функции нулевого защитного и нулевого рабочего проводников совмещены в одном проводнике (PEN-проводник) (англ. combined);
· N — нулевой рабочий (нейтральный) проводник; (англ. neutral)
· РЕ — защитный проводник (заземляющий проводник, нулевой защитный проводник, защитный проводник системы уравнивания потенциалов)(англ. Protective Earth)
· PEN — совмещённый нулевой защитный и нулевой рабочий проводники (англ. Protective Earth and Neutral).
5. Tn-c-c электрлік қорғаныс жүйелері
Жүйе TN-С және TN-S
Жүйе TN-C (FR. Терре-Neutre-Combine) неміс компаниясының AEG ұсынған (AEG, Allgemeine Elektricit auml; TS-Gesellschaft) 1913 жылы. Жұмыс нөлдік және Бұл жүйеде PE-дирижер (қорғау Earth) бір сым біріктірілген. көбінесе ірі кемшілігі 1,732 есе жоғары (желі кернеуі қалыптастыру болды электр нөлге төтенше үзілген жағдайда денеге фаза).
Бұл қарамастан, бүгінгі күнге дейін Бұл жүйе бұрынғы Кеңес Одағының жер ғимараттар табуға болады.
Шартты ауыстыру үшін 1930 жылы қауіпті TN-С жүйесі, жүйесі TN-S (FR. Терре-Neutre-Separe) әзірленді қорғаныш және нөлдік онда қосалқы тікелей бөлінген және жерге өте болып табылады металл арматура кешенді құрылымы. Осылайша, үзіліс жұмыс Таяу жолда нөлге тең, дене электр желісін алған жоқ вольтаж. Кейінірек, бұл жүйе жерге дамытуға мүмкіндік берді Автоматты дифференциалдық және қабілетті ағып ағымдағы машиналар, іске қосылатын шамалы ток сезінеді. Олардың тапсырма осы күнге дейін негізделген Фазалық жолсерігі ток бойынша ағымдағы болуы тиіс, оған сәйкес Кирхгоф заңы, нөлдік ағымдағы жұмыс бойынша ток сан жағынан тең.
Сіз сондай-ақ жүйе TN-CS, байқауға болады нөл бөлу жолдың ортасында, бірақ сынған жағдайда орын қайда бөлу органның нүктесіне бейтарап сым желісі кернеу астында болады, бұл Түртілген өміріне қауіп төндіруі болады.
6. TN-C-S электрлік қорғаныс жүйелері
"Альтаир Эйр" ЖШС сыртқы электрмен жабдықтауға берген техникалық талабы. Техникалық талапқа сəйкес, нысанды сырттан электрмен жабдықтау 10 кВ бір кабель желісінің №3 ТП-дан 10 кВ кернеуі бойынша қарастырылады. Кабельді ТП-ға жалғау үшін 10 кВ жағына ток трансформаторы жəне кернеу трансформаторы жəне электр энергияның коммерциялық есебімен КСО-3М екі камерасын орнату қарастырылады. 10 жəне 0,4 кВ алаңнан тыс жəне алаңішілік желілер мен жерге қосу жүйесі. Нысанның технологиялық электр қабылдағыштары ҚР ПУЭ сəйкес электрмен жабдықтаудағы 60 сек. аспайтын рұқсат берілген үзіліс уақытымен бірінші санатқа жатады. Техникалық талапқа сəйкес кешенді сырттай электрмен жабдықтау «Боралдай» əуежайы №3 ҚС 10/0,4кВ қолданыстағы қосалқы станциясынан 10 кВ бір кабель желісімен орындалады. Нысанды электрмен жабдықтаудың негізгі көзі 10 кВ кабель желісін қосу үшін қайта жаңғыртылған №3ҚС 10/0,4 кВ қолданыстағы трансформаторлық қосалқы станция болып табылады. Сыртқы электрмен жабдықтаудың резервтегі көзі модульдік орындаудағы 0,4кВ кернеудегі авариялық дизельді электр станция болып табылады. КДП кешені алаңындағы кернеуді қайта түрлендіру үшін қуаты 100 кВа болатын 10/0,4кВ жиынтықты трансформаторлық қосалқы станция орнату қарастырылады. КДП кешенінің 10 кВ алаңнан тыс желілері сигналды лентамен жабылған 0,7 м тереңдіктегі шұңқырға төселген, 10 кВ брондалған кабельмен орындалады. Қолданыстағы 10кВ кабельдің КДП алаңының аумағына түсіп кетуіне байланысты оны алаң аумағынан алып шығу қарастырылады. Инженерлік құрылыстар жəне ұшу-қону жолағы арқылы өткен кезде кабель тұтастырғымен иілмелі қос қабатты құбыр жүргізіледі. «Пеленгатор» алаңының алаңнан тыс желілері сигналды лентамен жабылған жердің жоспарланған белгісінен 0,7 м тереңдіктегі шұңқырға жүргізілген, 0,22 кВ брондалған кабельмен орындалады. Кабель инженерлік құрылыстар арқылы өткен кезде тұтастырғымен иілмелі қос қабатты құбырға жүргізіледі. КДП алаңын асфальт жабындысымен жабуға байланысты КДП алаңының 0,4кВ алаңішілік желілері тұтастырғымен иілмелі қос қабатты құбырға жүргізілетін кабельмен орындалады. Мөлшерленген жұмыс-қорғаныс кедргісі 4,0 Ом құрайды. КДП алаңындағы жұмыс-қорғаныс жерге қосу контуры КТП үшін біріктірілген апатты ДЭС жəне алаңқай модулімен орындалады. "Пеленгатор" алаңында пеленгатор модулі жəне пеленгатор антеннасы үшін жерге қосу контуры ортақ орындалады. КДП алаңында жерге қосу контуры нөлдік қорғаныс жəне нөлдік жұмыс өткізгіші КДП кешенінің ВРУ-на дейін PEN өткізгішіне біріктірілген TN-C-S жүйесі бойынша орындалады жəне TN-S жүйесі бойынша ұзындығы бойымен бөлінген. КДП алаңы мен Пеленгатор топырағы жоғары салыстырмалы кедергісі 150 Ом.м. болатын шаңды саздақтан құралған. Жерге қосу контуры тереңдігі 0,5м орларға пісіру арқылы салынатын, өзара 40х4мм тілме болаттан жасалған көлденең жерге қосқыштармен жалғастырылатын, жердің 3,5м тереңдігіне салынатын 50х50х5мм ұзындығы 3м тік электродтармен орындалады.
7. Қорғаныс өшу құрылғысының жұмыс істеу принципі
Электр қондырғылардың бірнеше түрі мен жүмыс істеген кезде ереже бүзып, немесе ток жүретін қондырғының ашық жеріне тиіп, кеткен жағдайда адаммын өміріне қауіп төнуі мүмкін.
Адам ағзасына ток тиген кезде, есінен танып қалуы, демалу органдары жүмыс істемеуі жэне жүйке жүйелерінің бүлінуі мүмкін.
Бүдан басқа электр тогы адам денесінің ашық жерлерін күйдіруі мүмкін жэне күюдің ауырлық жағдайы токтың шамасына байланысты болады.
Адам ағзасының өтіп жатқан тоққа кедергісі бірнеше факторларға байланысты, түрақты токпа жоқ ауыспалы ток па? Адам шаршаған болса, қанша көлемде ток тартқан ауыспалы токтың соғуына теріс байланысты. Адам ағзасынан ток қанша көлемде өтсе, ток тарту сонша көлемде өтеді. Адамды ток тартқан кезде, 30 секундта денесі 25% төтеп береді, ал 90 секундта — 70% күйіп қалады. Адам ағзасы үшін түрақты ток та ауыспалы ток та қауіпті, бірақ түрақты токтың қауіпсіздігі 3-5 рет аз, ауыспалы тоқтан. Түрақты ток 50МА-ге дейін, ал ауыспалы ток ІОМА-ге дейін қауіпті.
Ток күші 0,05А болса, адамға қауіпті, ал 0,1 А — адам өмірін қияды. Ток өткізудің екі түрі бар:
1) электрлік соғулар — олар адамның ішкі ағзасын жарақаттайды, жүйке жүйелерін, көкірек клеткаларын жарақаттайды.
2) электрлік жарақаттар — олар адамның сыртқы терілерін жарақаттайды.
Электр кауіпсіздігінің техникалъщ үйымдастыру шаралары жүмыс
орнын ұйымдастыру.Электр қауіпсіздігінің техникалық үйымдастыру шаралары 3-ке бөлінеді. Бүларды орындайтын жүмысшылар электр қондырғыларын іске қосқанда өте білімді жауапты маман болуы тиіс.
1) оперативтік персонал — кезекші электротехникалық персонал — бүкіл қарамасындағы электр қондырғыларын қосып жэне соған жауап береді.
2) жөндейтін персонал— бүлар электр қондырғыларын жөндеу,
реттеу, монтаждау сияқты жүмыстарға жауап береді.
3) оперативтік жөндеу персоналы — бүлар эрі жөндеу, реттеу, монтаждау
мен қоса бүкіл, Электр қондырғыларын іске қосып, эрі жауап береді.
Электр қондырғыларын жөндейтін, эрі іске қосатын жүмысшылар, денсаулықтары мықты, ешқандай науқас емес жәые білікті, білімді болуы керек, эрбір жүмысшы электрлік жүмысқа барар кезде электр қауіпсіздігі туралы емтихан тапсырып, білімін тексереді. Электр қауіпсіздігі жөнінде курстық сабақтар өтіп, жүмыс орнында квалификациялық комиссиялар жүмысшыларды тексереді.
Комиссия жүмысшылардың біліміне қарай оқу дэрежесін жоғарылатады, сөйтіп білімін жэне дэрежесін көрсететін куэлік беріледі.
8. 6-35 кВ тоқтың сыйымдылық токтарын не үшін жерге жалғау керек.
9.Жерге жалғау немесе жерлендіру не үшін қолданылады?
Заземление — электрическое соединение предмета из проводящего материала с землёй. Заземление состоит из заземлителя (проводящей части или совокупности соединенных между собой проводящих частей, находящихся в электрическом контакте с землей непосредственно или через промежуточную проводящую среду) и заземляющего проводника, соединяющего заземляемое устройство с заземлителем. Заземлитель может быть простым металлическим стержнем (чаще всего стальным, реже медным) или сложным комплексом элементов специальной формы.Качество заземления определяется значением электрического сопротивления цепи заземления, которое можно снизить, увеличивая площадь контакта или проводимость среды — используя множество стержней, повышая содержание солей в земле и т.д.Устройство заземления в России требования к заземлению и его устройство регламентируются Правилами устройства электроустановок (ПУЭ).Проводники защитного заземления во всех электроустановках, а также нулевые защитные проводники в электроустановках напряжением до 1 кВ с глухозаземленной нейтралью, в том числе шины, должны иметь буквенное обозначение РЕ и цветовое обозначение чередующимися продольными или поперечными полосами одинаковой ширины (для шин от 15 до 100 мм) желтого и зеленого цветов.Нулевые рабочие (нейтральные) проводники обозначаются буквой N и голубым цветом. Совмещенные нулевые защитные и нулевые рабочие проводники должны иметь буквенное обозначение PEN и цветовое обозначение: голубой цвет по всей длине и желто-зеленые полосы на концах.