Temat 20. Podstawowe typy umów umożliwiających korzystanie z rzeczy, praw i pieniędzy
Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu czynsz. Umowa najmu jest więc umową odpłatną, wzajemną. Przedmiotem świadczenia wynajmującego jest rzecz, zarówno ruchoma, jak i nieruchomość. Wynajmujący musi wydać (udostępnić) rzecz najemcy w stanie przydatnym do umówionego pożytku i utrzymywać ją w takim stanie przez czas trwania umowy. Świadczenie najemcy to czynsz. Zwykle jest on oznaczony w pieniędzach, ale może być wyrażony w świadczeniach innego rodzaju, np. wykonywanie przez najemcę określonych usług na rzecz wynajmującego. Ponadto najemcę obciążają drobne nakłady, jakie łączą się ze zwykłym używaniem rzeczy.
Umowę najmu w zasadzie, nawet w odniesieniu do nieruchomości, można zawrzeć w dowolnej formie. Jednak ustawodawca wprowadza tu pewne reguły, których przestrzeganie daje stronom gwarancję, że stosunek prawny będzie odpowiadał dokładnie ich zamiarom. Przede wszystkim kodeks stanowi, że umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie.
Czas trwania stosunku najmu, a zatem także sposób wygaśnięcia umowy określają same strony, decydując się bądź to na zawarcie umowy na czas oznaczony, bądź nie oznaczony. W tym drugim przypadku powinny też określić długość terminu wypowiedzenia. Ustawodawca przewidział kilka sytuacji nadzwyczajnych (zwłoka z zapłatą czynszu), kiedy to strona może wypowiedzieć umowę umowę ze skutkiem natychmiastowym.
Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków, a dzierżawca zobowiązuje się płacić umówiony czynsz. Dzierżawa jest umową odpłatną i wzajemną. Czynsz może być zastrzeżony zarówno w pieniądzach, jak i w świadczeniach innego rodzaju, a ponadto w ułamkowej części pożytków. Do dzierżawy ustawodawca nakazuje stosować odpowiednio przepisy o najmie. Zasadnicza różnica między tymi typami umów polega na tym, że o ile najemca może tylko korzystać z rzeczy, o tyle dzierżawca ma także uprawnienie do pobierania pożytków. Z określenia tych uprawnień wynikają różnice przedmiotu obu umów. Przedmiotem dzierżawy mogą być tylko takie rzeczy, które przynoszą pożytki. Chodzi przede wszystkim o nieruchomości rolne, niektóre nieruchomości, np. maszyny produkcyjne. Przedmiotem dzierżawy mogą być prawa, a także całe przedsiębiorstwa. Fakt, że dzierżawca pobiera pożytki z rzeczy, wpływa na większe obciążenie go ciężarami związanymi z rzeczą, niż to ma miejsce w przypadku najmu. Dzierżawca ma obowiązek utrzymania rzeczy w stanie niepogorszonym, a bardzo często uiszcza podatki i inne opłaty związane z rzeczą. Forma umowy dzierżawy jest dowolna. Jedynie dla umowy dzierżawy przedsiębiorstwa kodeks wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Ponadto, tak jak w przypadku najmu, trzeba pamiętać o możliwości wzmocnienia prawa dzierżawcy przez wpisanie go do księgi wieczystej nieruchomości, co wymaga jednak zachowania formy aktu notarialnego.
Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu w użyczenie, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Użyczenie jest umową nieodpłatną (biorącego obciążają jedynie zwykłe koszty utrzymania rzeczy), zawieraną wyłącznie w interesie biorącego w użyczenie. Użyczenie – jako umowa realna dochodzi do skutku dopiero w chwili wydania rzeczy. Użyczenie, choć pod fałszywą nazwą pożyczki, jest jedną z umów najczęściej zawieranych w praktyce. Dzięki niej możliwe jest nieodpłatne korzystanie z cudzej rzeczy w zakresie, jaki wynika z umowy najmu czy dzierżawy. Umowa ta służy realizacji pomocy, grzeczności, uczynności w stosunkach międzyludzkich. Użyczenie może dotyczyć dóbr konsumpcyjnych (np. użyczenie książki czy roweru koledze), ale także środków produkcji. Biorący w użyczenie nie może oddać rzeczy do używania osobie trzeciej bez zgody użyczającego.
Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, np. cukier, ziarno. Biorący pożyczkę staje się właścicielem wydanych mu rzeczy czy pieniędzy. Obowiązek zwrotu nie dotyczy tych samych rzeczy , ale takiej samej ilości pieniędzy czy rzeczy tego samego gatunku. Umowa pożyczki może być ukształtowana przez strony jako nieodpłatna bądź odpłatna. Odpłatność pożyczki polega na nałożeniu na biorącego obowiązku płacenia odsetek, które mają charakter umowny.
Wyrazy, zwroty i wyrażenia do tekstu:
| 1. Umowa najmu 2. Wynajmujący 3. rzecz do używania 4. czynsz 5. świadczenie 6. na rzecz wynajmującego 7. wygaśnięcie umowy 8. zwłoka 9. dzierżawa 10. wydzierżawiający 11. uiszczać podatki 12. umowy użyczenia 13. użyczający 14. dobra konsumpcyjne 14. umowa pożyczki | договір про майновий найм той, що наймає річ для користування плата за оренду житла повинність, виплата на користь того, хто наймає припинення дії договору зволікання оренда той, хто дає в оренду сплачувати договір про безоплатне користування той, хто дає в користування блага споживачів договір позики |
Proszę zapamiętać synonimy:
używanie = korzystanie;
świadczenie = zobowiązanie;
wydać = udostępnić;
nakłady = wydatki.
Ćwiczenie 1. Proszę odpowiedzieć na pytania do tekstu:
1. Jakie są podstawowe typy umów umożliwiających korzystanie z rzeczy, praw i pieniędzy?
2. Do czego zobowiązuje umowa najmu?
3. Na czym polega umowa użyczenia?
4. Co może być przedmiotem pożyczki?
5. Na czym polega odpłatność pożyczki?
6. Do czego zobowiązuje umowa dzierżawy?
7. Jaka jest podstawowa różnica pomiędzy umową najmu i umową dzierżawy?
Ćwiczenie 2.Do czasowników z kolumny A proszę dobrać odpowiednie rzeczowniki oraz połączenia rzeczownikowe z kolumny B, odszukać i podkreślić je w tekście:
| A | B |
| 1. udostępnić 2. zawrzeć 3. uiszczać 4. wpisać 5. dochodzić 6. korzystanie 7. przenieść 8. nałożyć | a. do skutku b. na własność c. z cudzych rzeczy d. do księgi wieczystej e. rzecz g. obowiązek h. umowę i. podatki |
Ćwiczenie 3.Proszę uzupełnić podane niżej zdania zgodnie z tekstem:
1. Czynsz może być oznaczony nie tylko w pieniędzach, ale również w ..............
2. Przez umowę dzierżawcy wydzierżawiający zobowiązuje się.........., a dzierżawca ma obowiązek................
3. Podstawowa różnica pomiędzy umową najmu a umową dzierżawy polega na tym, że ...
4. Najemcę obciążają drobne nakłady powiązane z .........
5. Dzięki umowie użyczeniu możliwe jest........
6. Pożyczkodawca zobowiązuje się..........
7. Świadczeniem pożyczkobiorcy jest.......
8. Odpłatność pożyczki polega na .......
Ćwiczenie 4. Zadanie twórcze:
Proszę wyobrazić sobie, że Pan otrzymał do dyspozycji określony obszar ziemi i może wykorzystać tę ziemię jak sobie tylko życzy. W jaki sposób Pan wykorzystałby tę ziemię? Proszę uzasadnić swoje zdanie.