Телімнің және жол аралықтың өткізгіштік қабілеттілігі

4.1 «Б-В» біржолды телімі үшін өткізгіштік қабілеттіліктің есептемесі

«Б-B» бір жолды телімнің сұлбасын сызамыз және жекелеген бекеттердің атауларын, жүк пойыздарының телімдік жүріс уақытын енгіземіз. Бір жолды желілерде пойыздар жұбының ең көп жүріс уақытымен өтетін телім (тақ және жұп) немесе осы бағыттағы қос жолды желілердегі пойыздардың қарқынды қозғалысы күрделі аралық деп аталады. 7-суретте пойыздар жүрісінің уақытымен «Б-B» бір жолды телімнің сұлбасы көрсетілген.

«Б-В» бір жолды телім үшін күрделі телімді анықтаймыз.

Сурет 7 - Пойыздар жүрісінің уақыты мен «Б-B» бір жолды телімнің сұлбасы

Керегеннің периоды көп телім шектеуші телім деп аталады. «Б-В» бір жолды теліміндегі «и-к» күрделі телімі үшін шектеуші телімді анықтаймыз. Күрделі телім бойынша пойыздарды тасымалдаудың тиімді сұлбасын таңдаймыз, ол үшін тасымалдауға мүмкін болатын 4-сұлбаны қарастырамыз, әр сұлба үшін кереген периодын есептейміз. Кереген периоды ең үлкен сұлба тиімді болып саналады.

Пойыздарды күрделі аралық бойынша өткізу.

а) пойыздардың күрделі аралықтан жөнелтілуі:

Т_пер.ик = t^//_х + τ_ск + t^/_х + τ_ск + 2∙t_р, мин (4.1)

мұндағы t_х^/ және t_х^//– тақ және жұп бағыттар бойынша жүру уақыттары, мин;

τ_ск– қиылысу интервалы, мин (3.1-кестеден алынады);

t_р – екпіндеу уақыты: t_р=1 мин.

Сурет 8 - Жүк пойыздарының күрделі телімде жүру сұлбасы (шектеуші телімнен пойыздар «тоқтамастан» өтеді)

б) пойыздардың күрделі аралыққа келуі:

Т _пер.ик = t^//_х + τ_нп+ t^/_х + τ_нп + 2∙t_р, мин (4.2)

мұндағы t_х^/ және t_х^//– тақ және жұп бағыттар бойынша жүру уақыттары, мин;

τ_нп - әртүрлі уақытта келу интервалы, мин (3.2-кестеден алынады);

t_р– екпіндеу уақыты: t_р =1 мин.

Сурет 9 - Күрделі телімнен жүк пойыздарының өту сұлбасы (шектеуші телімге пойыздар «тоқтамастан» келеді)

в) тақ пойыздар күрделі телім арқылы тоқтаусыз өткізіледі

Т _пер.ик= t^//_х+ τ_нп +t^/_х + τ_ск + t_з + t_р, мин (4.3)

мұндағы t_х^/ және t_х^//– тақ және жұп бағыттар бойынша жүру уақыттары, мин;

τ_нп – әртүрлі уақытта келу интервалы, мин;

τ_ск – қиылысу интервалы, мин;

t_з– баяулау уақыты: t_з =1мин;

t_р– екпіндеу уақыты: t_р =1мин.

Сурет 10 – Күрделі телімнен тақ бағыт бойынша жүк пойыздарын өткізу сұлбасы (телімдерді шектейтін жұп пойыздар стансаларда аялдап жүреді, ал тақ пойыздар аялдаусыз өтеді)

г) жұп пойыздар күрделі телім арқылы тоқтаусыз өткізіледі

Т _пер.ик= t^//_х + τ_ск + t^/_х + τ_нп + t_з + t _р, мин (4.4)

Сурет 11 -Жұп бағыттағы жүк пойызын күрделі телімнен өткізу сұлбасы

(телімді шектейтін тақ пойыздар стансада аялдап жүреді, ал жұп пойыздар тоқтаусыз өтеді)

Күрделі телім бойынша орындалған есептеулерге сәйкес тиімді тасымалдау сұлбасын таңдаймыз.

Күрделі телімнен бастап бір жолды аралықтың барлық телімдері бойынша пойыздарды өткізу кезегін белгілейміз. Шектелген телімді анықтау үшін сұлбалық қарқынды кереген құрамыз. Таңдалған үздік сұлба бойынша сызу қиын телімнен басталады. Сызуға телім ені 1,5 см, кез-келген стансалық интервал 0,5 см, пойыз еңісі 45 градус деп аламыз.

Қарқынды кереген сұлбасы 12-суретте көрсетілген.

Сурет 12 - Қарқынды кереген сұлбасы

Бір жолды аралықтың әр телімі үшін период ұзақтығын (Т_пер) анықтаймыз.

Т_пер.Би = t_х^/+ τ_нп+ t_х^//+ τ_ск+ t_р+ 2t_з , мин (4.5)

Т_пер.ик = t_р+ τ_ск+ τ_ск + t_х^/+ t_х^//+ t_р , мин (4.6)

Т_пер.кл = τ_нп + τ_нп+ t_х^/+ t_х^//+ 2t_з , мин (4.7)

Т_пер.лм = t_х^/ + τ_ск + t_х^// + τ_ск + 2t_р, мин (4.8)

Т_пер.мн = τ_нп + t_х^/ + τ_нп + t_х^// + 2t_з , мин (4.9)

Т_пер.нВ = t_х^/ + τ_ск + t_х^// + τ_ск + 2t_р ,мин (4.10)

Параллельді кереген кезіндегі бір жолды аралықтың тақ бағыты үшін тасымалдау қабілеті келесі теңдікпен анықталады (әр аралық үшін жеке есептейміз):

, жұп пойыз (4.11)

мұндағы t_тех – бір жолды телімдегі технологиялық «толаскездердің»

ұзақтығы: t_тех= 60 мин;

1440 – тәуліктік уақыт көлемі, мин;

α_н – техникалық құрылғылардың бір жол үшін беріктілік

коэффициенті α_н – 0,96; қос жол үшін α_н – 0,92;

Т_пер –график периоды, мин;

k – алдағы пойыздар жұбының саны: k =1.

Параллель емес кереген кезіндегі жоларалықтың өткізгіштік қабілеттілігі келесі теңдікпен анықталады:

N_гр. = N_нал - ε_пас∙N_пас - ε_приг∙N_приг - (ε_сб-1)N_сб - (ε_уск-1)N_уск, жұп пойыз(4.12)

мұндағы N_нал – параллелді кереген кезіндегі телімнің өткізгіштік қабілеттілігі;

N_пас, N_приг, N_уск, N_сб –телімдегі жолаушы, қаламаңдық, құрама және

жылдамдатылған пойыздардың саны.

ε_пас, ε_приг, ε_сб, ε_уск - телімдегі жолаушы, қаламаңдық, құрама және

жылдамдатылған пойыздарды жинап алу коэффициенттері:

ε_пас = 1,1; ε_приг= 1,3 – 1,7; ε_сб = ε_уск =2,5).

Телімнің қажетті өткізгіштік қабілеттілігі:

N_потр. = N_рд ∙ (1 + α_гос), жұп пойыз (4.13)

мұндағы N_рд – аталған телімдегі қозғалыс шамасы (тапсырмадағы барлық

пойыз саны);

α_гос – мемлекеттік қор: α_гос = 0,2.

Барлық алынған есептемелерді 4.1-кестесіне енгіземіз.

Кесте 4.1 «Б-В» телімінің есептемелерінің қорытынды кестесі

Жоларалық-тар	Nнал	Nпас	εпас	Nсб	εсб	Nгр	Nрд	Nпотр	Nрез= Nгр-Nпотр
Б – и
и - к
к - л
л - м
м – н
н - В

«Б-В» бір жолды телімінің есептемелерінің қорытынды кестесіне сәйкес өткізгіштік қабілеттіліктің диаграммасы тұрғызылады. «Б-В» бір жолды телімінің өткізгіштік қабілеттілігінің диаграммасы 13-суретте келтірілген.

Сурет 13 - «Б–В» бір жолды телімінің өткізгіштік қабілеттілігінің диаграммасы

«Б-В» бір жолды телімінің диаграммасына сәйкес жоғарғы өткізгіштік қабілеттілікке ие «Б-и» жоларалығын таңдау.

4.2 Жартылай автоблоктаумен жабдықталған «А–Б» қос жолды телімінің өткізгіштік қабілеттілігінің есептемесі

«А–Б» қос жолды телімінің схемасын сызып, жекелеген бекеттердің атауы мен жүк пойыздарының ол жоларалықтарды жүріп өту уақыттарын жазамыз (тапсырмадағы 6-беріліс). 14-суретте пойыздардың жүріп өту уақыты қоса көрсетілген «А–Б» қос жолды телімінің схемасы берілген.

Сурет 14 - Пойыздардың жүріп өту уақыты қоса көрсетілген «А–Б» қос жолды телімінің схемасы

Тақ бағыт бойынша жүріс уақытының шамасы барынша ұзақ болып келетін күрделі жоларалықты анықтау.

Әр аралықтағы керегеннің периодын анықтаймыз:

T _пер.А-б= t^'_x + τ_пс.скв. + t_р, мин (4.14)

мұндағы t^'_x – тақ бағыттағы жоларалықты пойыздың жүріп өту уақыты, мин;

t_p– екпіндеу уақыты: t_p = 1 мин;

τ_пс.скв. – жолай тоқтаусыз өтетін өтпелі пойыздардың интервалы, мин.

(4.15) формуласына сәйкес б-в, в-г, г-д, д-е, е-ж, ж-з жоларалықтарының периоды есептеледі.

T _пер.б-в= t^'_x + τ_{пс. скв.} , мин (4.15)

мұндағы τ_{пс. скв.} – жолай тоқтаусыз өтетін өтпелі пойыздардың интервалы, мин.

T _пер.з-Б= t^'_x + τ_пс.ост. + t_з, мин (4.16)

мұндағы τ_пс.ост. – аялдайтын пойыздардың жол бойындағы интервалы, мин.

Телімнің өткізгіштік қабілеттілігі дегеніміз барлық қажетті құрал-жабдықтармен жабдықталған теміржол бекетінен белгілі бір уақыт аралығында өтетін пойыздардың жоғарғы шекті саны. Телімнің өткізгіштік қабілеттілігі келесі теңдікпен анықталады.

, жұп пойыз (4.17)

мұндағы t_тех – қос жолды телімдегі технологиялық «толаскездің»

ұзақтығы: t_тех =120 мин;

1440 – тәуліктік уақыт қоры, мин;

α_н – сенімділік коэффициенті: α_н =0,95;

Т_пер – керегеннің периоды, мин;

k – алдағы пойыздар жұбының саны: k =1.

Параллелді емес кереген кезіндегі «А-б», «б-в», «в-г» жоларалығының өткізгіштік қабілеттілігі келесі теңдікпен есептеледі:

N_гр = N_нал – N_пас ∙ ε_пас – N_сб ∙ (ε_сб -1), жұп пойыз (4.18)

мұндағы N_пас, N_сб – телімдегі жолаушы және құрама пойыздардың саны;

ε_пас, ε_сб – жолаушы және құрама пойыздарды жинап алу коэффициенті:

ε_пас = 1,1; ε_сб = 2,5.

Осы телімдегі «г-д», «д-е», «е-ж», «ж-з», «з-Б» аралықтары үшін келесі теңдікпен анықталады:

N_гр = N_нал – N_пас ∙ ε_пас – N_приг ∙ ε_приг – N_сб ∙ (ε_сб – 1), жұп пойыз (4.19)

мұндағы N_пас ,N_приг, N_сб – жолаушы, қаламаңдық, құрама пойыздардың саны;

ε_пас, ε_приг, ε_сб – пойыздың жинақталу коэффициенттері.

«А-Б» телімінің қажетті өткізгіштік қабілеттілігін есептеу

N_потр = N_рд ∙ (1 + α_гос), жұп пойыз (4.20)

мұндағы N_рд – телімде жүретін пойыздардың жүріс шамасы (тапсырмадан);

α_гос – мемлекеттік қор: α_гос = 0,15.

Есептелген барлық шамаларды 4.2-кестесіне енгіземіз.

Кесте 4.2 Тақ бағыттағы «А-Б» телімінің есептемелерінің қорытынды кестесі

Жол-аралық

Тпер

Nнал

Nпас

εпас

Nприг

εприг

Nсб

εсб

Nгр

Nрд

Nпотр

Nрез= =Nгр-Nпотр

А – б

б - в

в – г

г – д

д – е

е – ж

ж – з

з - Б

Жұп бағыттағы өткізгіштік қабілеттілікті анықтаймыз.

Жұп бағыттағы ең көп жүріс уақыты бойынша күрделі аралықты есептейміз. Әрбір аралықтағы кереген периодын анықтаймыз.

T _пер.А-б= t^//_х + τ_пс.скв. + t_р, мин (4.21)

мұндағы t^//_x – жұп бағыттағы аралықты жүріп өтетін пойыздың

жүріс уақыты, мин;

t_p және t_з – екпіндеу мен баяулау уақыттары: t_p = t_з =1 мин;

τ_пс.скв. – жолай тоқтаусыз өтетін өтпелі пойыздардың интервалы, мин.

(4.22) - теңдігімен келесі б-в, в-г, г-д, д-е, е-ж, ж-з аралықтардың график периодын есептейміз.

T _пер.б-в= t^//_х + τ_пс.скв., мин (4.22)

мұндағы τ_пс.скв. – жолай тоқтаусыз өтетін өтпелі пойыздардың интервалы, мин.

T _пер.з-Ж= t^//_х + τ_пс.ост. + t_з, мин (4.23)

мұндағы τ_пс.ост. – аялдайтын пойыздардың жол бойындағы интервалы, мин.

Параллельді графиктегі нақты өткізгіштік қабілеттілікті анықтау.

жұп пойыз (4.24)

мұндағы t_тех - қос жолды телімдегі технологиялық «толаскездің»

ұзақтығы : t_тех =120 мин;

1440 - берілген уақыттың тәуліктік қоры, мин;

α_н - сенімділік коеффиценті: α_н =0,95;

Т_пер - кереген периоды, мин;

k – алдағы пойыздар жұбының саны: k =1.

«А-б», «б-в», «в-г» аралығындағы парллельді емес керегендегі өткізгіштік қабілетін келесі теңдік бойынша анықтаймыз:

N_гр = N_нал – N_пас ∙ ε_пас – N_сб ∙ (ε_сб -1), жұп пойыз (4.25)

мұндағы N_пас, N_сб – телімдегі жолаушы және құрама пойыздардың саны;

ε_пас, ε_сб – жүк пойыздардың жолаушы және құрама пойыздарымен

жинақталу коэффициенттері: ε_пас = 1,1; ε_сб = 2,5.

«г-д», «д-е», «е-ж», «ж-з», «з-Б» телімідері үшін өткізгіштік қабілеттілік келесі теңдікпен анықталады:

N_гр = N_нал – N_пас ∙ ε_пас – N_приг ∙ ε_приг – N_сб ∙ (ε_сб – 1), жұп пойыз (4.26)

мұндағы N_приг – қаламаңдық пойыздардың саны;

ε_приг – қаламаңдық пойыздың жинақталу коэффициенті: ε_приг=1,3-1,7.

«А-Б» теліміндегі қажетті өткізгіштік қабілеттілікті есептеу

N_потр = N_рд ∙ (1 + α_гос), жұп пойыз (4.27)

мұндағы N_рд – телімдегі пойыздар қозғалысының шамасы (тапсырмадан);

α_гос – мемлекеттік қор: α_гос = 0,15.

Барлық есептеулерді 4.3- кестесінде көрсетеміз

Кесте 4.3 Жұп бағытындағы «А-Б» телімінің жиынтық кестесі

Ара-лық

Тпер

Nнал

Nпас

εпас

Nприг

εприг

Nсб

εсб

Nгр

Nрд

Nпотр

Nрез= Nгр-Nпотр

А – б

б - в

в – г

г – д

д – е

е – ж

ж – з

з - Б

Өткізгіштік қабілеттіліктің диаграммасы 4.1 және 4.2 жинақтық кестесіне байланысты орындалады

4.3 Автоблоктаумен жабдықталған «Б-о» қос жолды жол аралықтың өткізгіштік қабілеттілігінің есептемесі

Автоблоктаумен жабдықталған телімде кереген периоды пойызаралық интервалға тең, яғни 3.6-теңдігіне сәйкес Т_пер=J деп алынады.

«Б-о» аралығындағы пойыздардың орналасуының схемасы 15-суретте көрсетілген.

Сурет 15 - «Б-о» аралығындағы пойыздардың орналасуының схемасы

Тақ және жұп бағыт үшін параллельді керегендегі нақты өткізгіштік қабілеттілікті анықтау:

, жұп пойыз (4.28)

мұндағы t_тех –технологиялық «толаскез» уақыты: t_тех= 120 мин;

α_н – құрылғылар жұмысының сенімділік коеффиценті: α_н =0,95;

k – периодтағы пойыздар саны;

Т_пер – кереген периоды, мин.

Парллельді керегендегі телімнің өткізгіштік қабілеттілігін есептейміз:

N_гр = N_нал – N_пас ∙ ε_пас – N_сб ∙ (ε_сб – 1), жұп пойыз (4.29)

мұндағы N_пас, N_сб – жоларалықтағы жолаушы және құрама пойыздардың саны;

ε_пас – жүк пойыздардың жолаушы пойыздарымен жинақталу: ε_пас = 2,0;

ε_сб –жүктік пойыздардың құрама пойыздарымен жинақталу

коэффициенті: ε_сб = 4,0.

«Б-о» телімінің қажетті өткізгіштік қабілеттілігін есептеу

N_потр = N_рд ∙ (1 + α_гос), жұп пойыз (4.30)

Барлық қабылданған есептеулерді 4.4-кестесіне қоямыз

Кесте 4.4 «Б-о» теліміндегі есептеудің жинақтық кестесі

Аралық	Т пер.	Nнал	Nпас	εпас	Nсб	εсб	Nгр	Nпотр	Nрд	Nрез
«Б-о» тақ
«Б-о» жұп