Банктік қадағалауды жүргізудің түрлері

Коммерциялық банктерді мемлекеттік тіркеуден өткізу тәртібі. Қазақстан Республикасында Коммерциялық Банктерді құру негізінен 3 кезеңнен тұрады: 1) Мемлекеттік тіркеуден өту кезеңі – бұл кезеңдер Коммерциялық Банктер заңды тұлға ретіндегі мәртебесін ресми түрде заңдастырады. 2) Мемлекеттік тіркеуден кейін банктік операцияларды лицензиялау процесі. 3) Банктің жарғы капиталын немесе акционерлік капиталын қалыптастырумен байланысты.

Коммерциялық Банктерді заңды тұлға ретінде мемлекеттік тіркеуден өткізу, банктік операцияларды лицензиялау ережеге және заңға сәйкес көрсетілген құжаттарды толтырып, сауатты дайындаумен тікелей байланысты. Тіркеуден өткізу үшін және лицензия алу үшін қажетті құжаттарды дайындау белгілі біреудің жауапкершілігінде болуы керек. Бұған жауап беретін банктердің акционерлер кеңесіжәне оның Төрағасы

Банктты құрумен байланысты, яғни мемлекеттік тіркеуден өткізумен және лицензия алумен байланысты барлық процедураны осы акционерлер кеңесінің төрағасы жүргізеді және ол ресми құжаттарға қол қояды.

Коммерциялық Банктерді мемлекеттік тіркеуден өткізу үшін мынадай құжаттар:

– Әділет министрлігінің жергілікті органының басшылары атына арыз;

– келешекте құрылып жатқан банктің жарғысы;

– құрылтайшылар құжаттары немесе акционерлер шарты;

– банк құруға қарсы еместігін растайтын Ұлттық Банктердің немесе билік уәкілетті органның ашуға берген рұқсаты (ең маңызды құжат);

– мемлекеттік тіркеуден өткізк үшін баж салығын төлегендігін растайтын құжат;

Әділет министрлігінің жергілікті ресми органдары осы аталған

құжаттардың дұрыстығын және заңға сәйкес толтырылғандығын тексеруден өткізген соң банктің заңды тұлға екендігін ресми статусын растайтын куәлік береді және мемлекеттік тіркеу номерін анықтайды.

Құрылайын деп жатқан банк Ұлттық Банкттен немесе Қаржылық бақылау агенттілігі банкті ашуға рұқсат алу үшін Ұлттық Банкке мынадай құжаттар тапсырып рұқсат сұрайды:

– орыс және қазақ тілдерінде жазылған белгілі үлгідегі арыз;

– нотариалды куәландырылған банкті құру жөніндегі құрылтайшылар шарты, 3 дана;

– нотариалды куәландырылған 4 дана банктің жарғысы;

– банкті құру жөнінде және құрылтайшылар құжаттарын бекіту жөніндегі құрылтайшылар хаттамасы;

– құрылтайшылар туралы мәліметтер: егер құрылтайшылар заңды тұлға болса олардың мемлекеттік тіркеуден өткізетіндігін растайтын куәлік.

– құрылтайшылардың қаржылық жағдайын растайтын бухгалтерлік есеп беру формалары (баланс, қаржылық нәтижелері туралы есеп, тапқан пайдаларын бөлу туралы мәліметтер);

– құрылтайшылардың немесе болашақ акционерлердің қаржылық жағдайын растайтын дербес аудиторлық компанияның қорытындысы.

Ал егер құрылтайшы ретінде және тұлғалар қатысатын болса:

– жеке тұлғаның анкеталық мәліметтері;

– жеке тұлғаның табысы туралы декларация;

Келешекте құрылатын банктің басқару құрылымының жобасы, яғни

ішкі аудит, резизиялық комиссия, несиелік комитет, банктің бақылау кеңесі.

Банкті ашуға рұқсат жөніндегі арызды Ұлттық Банк 3 ай ішінде қарап өзінің оң және теріс жауабын беру керек.

Банкті ашуға берген рұқсаттарын кейінгі тағы бір маңызды құжат құрылатын банктің жарғысы. Ол мазмұны жағынан міндетті түрде мынадай мәлімдерді қамтуы керек.

1. құрылатын банктің толық және қысқартылған атауы;

2. банктің ұйымдастырушылық құқықтық формасы, себебі банктің ұйымдастырушылық формасы оның келешекте жарғы капиталының қалыптастыру тәртібін анықтайды.

3. банктің қызметтерінің негізі болып табылатын әртүрлі қаржы немесе ақша қорлары;

4. банктің жарғысында Коммерциялық Банктерді басқару құрылымы мен басқарушы органдардың формалары немесе функционалдық міндеттемелері болуы керек.

Ө-к—банктің сенімділігін қам-з ететін, оның қызметінің жалпы сипаттамаларының бірі. Банк ө-гі—салымшылар мен қарыз берішілер алдында банктің өз міндеттемелерін уақытында ж/е шығынсыз орындау қабілеттігі.Б.ө-гі мынадай қызметтерді атқарады:*депозиттерді алу мен несиелерге б/ты сұранысты қанағ-у,*тиімділік тәуекелін азайту ж/е банктің сенімділігін қам-з ету,*активтерді зиянсыз сату,*тартылған қаражаттары б/ша төлей алмау тәуекелі үшін сыйақы мөлшерін шектеу. Ықпал ететін факторлар: ішкі(банк к-лының базасы, б.активтерінің сапасы, деп-ң сапасы, сыртқы қаражат көздеріне орташа тәуелдігі, мерзімі б/ша акт-р мен пас-рдің өзара сәйкестігі, сауатты менеджмент, б-ң жоғ.дәрежелі беделі) ж/е сыртқы(елдегі жалпы саяси ж/е эко-қ жағдай, БҚН-ң дамуы, банкаралық несие нарығының дамуы, қайта қаржы-ру жүйесін ұйым-ру, орт.банктің қадағалау қызметінің тиімділігі). Басқару әдістері:1.«Қаражаттардың ортақ қоры»әдісі:банк рес-ң жалпы сомасын рес-ң құралу көздеріне қарамастан, акт-ң әр түрлі түрлеріне бөлу.2.«Банктегі банктер»әдісі:акт-ң қалыптасуы жалпы сомаға ж/е тартылған рес-ң құрамына б/ты болатынын сипаттайды.3.Акт-ді басқарудың «ғылыми басқару»әдісі:ғылыми әдістер мен опер-ды зерттеу көмегімен банк балансындағы ж/е табыстар мен шығыстар туралы есебіндегі әр түрлі баптар арасында күрделі б/ты талдау үшін қазіргі матем-қ аппарат пен өте күрделі модельдерді пайдалануды ұйғарады.