Режимдік параметрлер, ажарлау динамикасы, технико-экономикалық көрсеткіштер, ажарлау жылдамдығы.

Ажарлау жылдамдығы. Ажарлау жылдамдығы деп ажарлау шарықтастардың кесу бетінде жатқан нүктелердің жылдамдығын айтады. Ажарлау жылдамдығы әдетте м/с-деп белгіленеді және келесі формуламен есептелінеді.

Мұндағы, Д – шарықтастың диаметрі, мм;
n – шарықтастың айналу жиілігі, айн/мин.

Ажарлау білдектерінің ажарлау тұғырларында тек қана бір айналу жиілігі бар. Бұл жиілік келесі шартпен тағайындалады: берілген білдектің тип мөлшерінің диаметріне сәйкес ажарлау шарықтастың айналуында шеттік нүктелердің жылдамдығы 30 м/с-тан аспау керек. Осы шек қыш біріктірмемен дайындалған, ажарлау шарықтастың механикалық беріктігімен шектеледі.

Металл біріктірмемен дайындалған шарықтастарды пайдаланғанады ажарлау жылдамдығы V_ш > 30 м/с көп болған да ғана пайдаланады.Арнайы жоғары берікті полимертөсембен бекімделген қыштық біріктірмемен жасалған немесе дайындау процесінде құрсақ салынған шарықтастар

V_ш = 60 м/с және жоғарлау жылдамдықтармен ажарлауға мүмкіндік береді.

Әсерлікті қуат.Ажарлау процесінде әсерлік қуатқа жету үшін көптеген факторлар ықпал жасайды. Соның ішінде өңделетін материалдың физико-механикалық қасиеттері, ажарлау шарықтастардың сипаттамалары және ажарлау режимдері негізгісі болып табылады.

Тәжірибелік зерттеу нәтижелерде құрылымдық болаттарды, шойындарады және жоғары қоспалы қорытпаларды өңдеу негізінде, сыртқы және ішкі беттерді ажарлауда жұмсалатын әсерлік қуат есептелген болатын және ол төменгі тәуелділікпен көрсетіледі [1]:

[7]

Мұндағы, S_б =(0,6...0,8)В, мм/айн; S_к=0,005...0,05 мм/екі ж S_м=V∂ (шеңберлі жылдамдық) м /мин; В – ажарлау шарықтастың ені, мм.

Жазық ажарлауға [1]

[8]

Мұндағы , S_к=(0,6...0,8)В, мм/екі ж; S_б= 1...10 м/мин; S_в=0,005...0,05α мм/екі ж. теңдеулереге кіретін C_N коэффиценті ажарлаудың түріне және ажарланатын дайындаманың диаметріне тәуелді:

(9)

Мұндағы, С₀ – коэффицент және n – дәреже көрсеткіш, бұлар ажарлау түріне тәуелді. К₁, К₂, К₃ – шарықтастың қаттылығын, В – енін, өңделетін материаланаң түрін, ескеретін коэффиценттері (7-10кестелерде көрсетілген).

8-кесте - С₀ коэффициенттің және n дәрежелерінің мәндері

	Ажарлаудың түрі	C0	n
	Сыртқы бетті бойлық өтпелі беріспен ажарлау Сыртқы бетті радиалды беріспен ажарлау Ішкі бетті бойлық өтпелі беріспен ажарлау Ішкі бетті радиалды беріспен ажарлау Центрсіз бойлық өтпелі беріспен ажарлау Центрсіз радиалды беріспен ажарлау Шарықтастың шеттігімен жазық ажарлау Шарықтастың түпбетімен жазық ажарлау	0,0290 0,0184 0,0322   0,0329 0,0211 0,0879 0,1020	0,2 0,2 0,3   0,2 0,2

9-кесте - K₁ коэффициенттің мәндері

Шарықтастың қаттылығы	М2, М3	СМ1, СМ2	С1, С2	СТ1, СТ2	СТ3, Т1
Коэффицент, К	0,9	1,0	1,16	1,36	1,58

10-кесте - K₂ коэффициенттерінің мәндері

Шарықтастың ені, мм	26...40	40...63	63...100
Коэффицент, К2	0,8	0,9	1,0

11-кесте - K₃ коэффициенттің мәндері

Өңделетін материал	Сұр шойын	Болат	Термиялық өңделген болат	Ыстыққа төзімді болат
Коэффицент, К3	0,9	1,0	1,1	1,2

Ажарлау шарықтастағы кесу күші және бұрау моменті.Сыртқы және ішкі ажарлауда, сонымен бірге жазық ажарлауда кесу күшін екі құрама күштеріне жіктейді – тангенциалды P_z жане радиалды P_y күштер.

Құрама күштерін динамометр көмегімен өлшенуі мүмкін, көбінесе электротензометр динамометрлерді жиі қолданылады. Құрастыру P_z күшін негізгі кесу қозғалысының бағытымен әсер ететіндіктен, дәл осы күш әсерлік қуатын мәнін анықтайды:

, бұдан

[1] (7....9;17,5) теңдеулерді пайдаланып, сыртқы және ішкі беттерді ажарлауда Pzш табамыз:

Ал жазық ажарлауда P_zш

Ажарлауда радиалдық құрастыру күші P_y әрқашан тангенциалды құрастыру күшінен үлкен . Қатынасты қажақ кесу коэффиценті деп атайды.- К_к

Әртүрлі өңделетін материалдарға қажақ кесу коэффиценті келесі мәндерде болады.

Материал	Болат 45	Тезкескіш болат Р9Ф5	Т15К6	шойын	Титанды қорытпа ВТ16
Кқ	0,36	0,38	0,45	0,50	0,69

Бұрау моменті. Кесу процессін іске асыру үшін ажарлау тұғыр айналдырығында, кесу күшін жеңіп алу үшін, қажетті бұрау моментін қамтамасыз ету керек. Ажарлауға әсер ететін екі құрама күштердің бұрама моментінің мәніне ықпал ететін P_z күші.

Сыртқы және ішкі бетті ажарлаудағы бұрау моменті.

M _{б.м =} (С₀D·Dⁿ_∂ ·Sө·S^0.7_к ·S ^0.7_ш · К₁ · К₂ · К₃)/ 2V_шт

Ал жазық ажарлауда

Мұндағы : D– шарықтастың диаметрі, мм.