Пән бойынша СӨЖ және ОСӨЖ орындау және тапсыру графигі

Тақырып №	Жұмыс түрі	Тапсырманың мазмұны және мақсаты	Әдебиет	Сағат саны	Бақылау формасы	Апта, тапсыру мерзімі
	Ақша айналысының эволюциясы.	Метал ақша айналысы. Несиелік айналыс құралдары. Қағаз ақша айналысы. Электронды төлем құралдары. ҚР Төлем жүйесі. Чек: түсінігі атқаратын қызметі, Қазақстан банктерінде қолдануы. Вексель және оның айналысы.	№7,8,9, 3		талқылау
	Ақша реформасы және валютаны тұрақтандыру	1961ж КСРО-да баға масштабының өзгеруі. 1993 жылдағы ақша реформасының қажеттілігі. Теңгенің шығу тарихы. Жаңа евровалюта, оның даму перспективалары.	2,3,5		талқылау
	Ақша түрлері, ақша массасы және ақша агрегаты.	Әлемдік ақшалар. Ұлттық валюталарды және халықаралық еспе бірліктерінің дүниежүзілік ақша қызметінде қолдануы. Ақша массасы және ақша агрегаттарын анықтау. Экономикасы дамыған елдердегі ақша жүйесі.Ақша теориялары және олардың дамуы	№7,8,12, 9, 10		Сұрау
	Инфляция оның әлеуметтік экономикалық зардаптары және онымен күресу жолдары.	Инфляция. Инфляция себептері. Инфляцияның түрлері. Инфляцияның әлеуметтік –экономикалық салдарлары және мемлекет тарапынан оған қарсы күрес әдістері. ҚР инфляциядан шығу әдістері мен тәсілдері. Инфляция және банктік процент.	№8,9,3		сұрау
	Ссудалық пайыз деңгейінің қалыптасуының экономикалық негізі.	Қарыз капиталын құру көздері. Қарыз капиталы және қарыз қорларының сипаттамалары және олардың арасындағы айырмашылықтар мен ерекшеліктер. Қарыз капиталының және несие ресурстарының нарығы. Несиелік пайызының экономикалық мәні. Пайыз мөлшерлемелері, түрлері, ерекшеліктері. Банк пайызы несие пайызының формасы ретінде.	№8,9,7,6,25,4		Талқы-лау, есеп шығару
	Несие жүйесі және оның құрылу түсінігі.	Несие мекемелерінің түрлері. Несиелік бюро: мәні мен қажеттілігі. Несие жүйесі қызметінің шарттары. Шетелдердегі несие жүйесінің қызмет ету ерекшеліктері.	№8,9		сұрау
	Банк жүйесі	Қазақстандағы банк жүйесінің даму тарихы. Банктік реформа. Бірінші және екінші деңгейлі банктердің қызметін ұйымдастыру ерекшеліктері. Банк жүйесінде әлемдік дағдарыстың әсері. Банк жүйесін реттеу. Банк ісіндегі тәуекелдік	2,3,4,5		сұрау
	Банктік емес несиелік мекемелердің мәні және түрлері	ҚР-да несиелік институттардың дамуы. Ломбардтар, олардың мәні мен маңызы. Инвестициялық қорлар. ҚР зейнетақы реформасы және зейнетақы қоры. Сақтандыру нарығы(нақты мысал). АҚ «Қазпошта», АҚ «Қазақтелеком» қызметі.	3,4,5,16		сұрау
	Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің функциялары және операциялары.	ҚР Ұлттық банк туралы Заңы. ҚР баға тұрақтылығын қамтамасыз ету. ҚР-ның Ұлттық банкінің құрылымына сызба жасау. Ұлттық банкті ұйымдастыруды басқару. Мемлекеттік антинфляциялық саясаттың қалыптасуына байланысты іс – шараларды атаңыз. ҚР ҰБ ақша-несие саясаты. Ұлттық банктің бақылаушылық және қадағалаушылық функциялары.	2,9,7,6,13,15		Талқы-лау
	Банктегі активтік және пассивтік операциялары	Банктердің банкротқа ұшырауы барысындағы қолданылатын іс-қимылдары. Лизингтік операциялар(нақты мысал). Қарыз алушының несие қабілеттілігі мен төлем қабілеттілігі. Коммерциялық банктердің табыстары мен шығыстары деңгейіне әсер етуші факторлар(нақты мысал). Банктердің өтімділігі және оларды анықтайтын факторлар. Банктік тәуекелдер және түрлері	2, 3, 22, 23, 13, 18, 15		сұрау
	Бағалы қағаздар нарығы	Банктердің бағалы қағаздармен жасайтын операциялары. Бағалы қағаздар нарығын реттеу. Қазақстандағы бағалы қағаздар нарығының даму болашағы. Корпоративтік бағалы қағаздар және оның сипаттамалары. Мемлекеттік бағалы қағаздар. Бағалы қағаз нарығының қатысушылары	3,4,5		сұрау
	Қор биржасы	Дамыған елдердегі қор биржасының ұйымдастыру қағидалары және басқару. Қор биржасы мүшелерінің міндеттері мен құқықтары. Биржалық келісімдер. Биржалық сауданы ұйымдастыру. Қор биржасындағы листинг процедурасы. Дамыған елдердегі қор биржасының ұйымдастыру және басқару.	2, 4, 18, 20, 4, 13		сұрау
	Валюталық нарық және оның делдалдары	Валюталық жүйе. Валюта жүйесін ұйымдастыру формалары: Ұлттық аймақтық, дүниежүзілік. Валюта жүйесінің элементтері. Ваюта курсы туралы түсінік Валютамен халықаралық есеп айырысуды жүргізудің тәртібі. Валюта саясаты және банктің валюта-қаржы портфелін басқару. Валюталық операциялар.	2,9,7,6,13,15		сұрау
	Халықаралық валюта – несие институттары	Халықаралық валюта қоры. Әлемдік банк тобы, оның құрылым бөліктері: халықаралық қаржы корпорациясы халықаралық қайта құру және даму банкі. Халықаралық қаржы-несие институттарының түрлері. Қазақстанның халықаралық қаржы –несие инстуттарымен байланысты. Халықаралық есеп айырысу.	4,1314,		сұрау
	Халықаралық валюта – несие катынастары	Халықаралық валюта қоры және оны халықаралық қатынастарда алтын орны мен қызметі. Халықаралық қаржы-несие институттарының түрлері. Халықаралық қаржы несие институттарымен ҚР-ның қарым-қатынастарының қалыптасуы.	2, 4, 18, 20, 4, 13, 14, 15		сұрау

Студентердің өзіндік жұмысының мазмұны , тұжырымдамасы мен ж.ө.о. техникалық мүмкіндіктері мен кітапхананың оқу әдістемелік қамтамасыздандырылумен анықталады.

9- СӨЖ тақырыптары

№	тақырыбы	cағат саны
1.	Құн формасының дамуы
2.	Ақша жалпы құн эквиваленті ретінде
3.	Ежелгі ақшаның түрлері
4.	Баға – құнның ақшалай көрінісі
5.	Қызмет етуші ақша реформалары:толық құнды, толық құнсыз және несие ақшалар
6.	Ақшалай және төлем құралдарының түрлері
7.	Ақша эвалюциясының айналысы
8.	Төлем құжаттарының түрлері
9.	Монета және монета тарихы
10.	1993 ж ақша реформасы
11.	Ақша реформалары және олардың кезендері
12.	Қолма-қол ақшасыз айналыс және оны ұйымдастыру
13.	Ақша айналысын басқару және реттеу әдістері
14.	Ақшаның сандық теориясы
15.	Инфляцияның даму фкторларфы және оның салдары
16.	Инфляцияның қоғамға тигізетін әсері және оның алдын алу жолдары
17.	Тауар өндіріс және қоғамдық ұдай өндіріс – несие қатынастарының дамуының негізі
18.	Банк несиесі – ең кең дамыған несие формасы
19.	Өсімақы нормасын анықтайтын факторлар
20.	Тұтыну несиесі оның түрлері және әр елдегі ерекшелігі
21.	Эмиссиялық және эмиссиялық емес банктер түрлері мен құқықтық формалары
22.	Факторингтік, лизингтік, брокерлік, қаржылық компаниялар, ломбарттар, клирингтік палаталар.
23.	Несие формасы оның мақсаты мен мазмұны
24.	Шетелдердегі банк жүйесінің қызмет ету ерекшеліктері.
25.	Орталық банктің мемлекет экономикасындағы орны
26.	ҚР-ның Ұлттық банкінің құрылымы мен заңдық статусы, міндеті
27.	Пайданы құрайтын көздері меноны бөлу
28.	ҚҰ өкілдігі, жоғары басқару органдарын ұйымдастыру тәртібі
29.	Ұлттық банктің пассив және актив операцияларына сипаттама
30.	Орталық банк табыстарының құрылымы
31.	Банктік қызмет етуімен айналысуындағы, филиалдар мен бөлімдерді ашудағы, еншілес құрылымдарды құрудағы ерекшелігі
32.	Ақша-несие саясатының типтері
33.	Ұлттық банк бағалы қағаздарды сату және сатып алудағыүргізетін операциялары
34.	Банктік лизинг түсінігі, банк қызметі
35.	Банктердің банкротқа ұшырау барысында қолданатын іс-әрекеттері
36.	Банктің пассивтік операциялары
37.	Депозиттік және депозиттік емес операциялар
38.	Банктерде шот ашу және оны жүргізу
39.	Банк өз қаражаттарын құру әдістері
40.	Инвестициялық, факторингтік, лизингтік, консорциялдық операциялар.
41.	«Несиелік линия» түсінігі
42.	Банктердің комиссиялық-делдалдық және сенім операциялары.
43.	Несиелік, валюталық, өсімақы тәуекелдері.
44.	Саяси және табиғат апаттарының тәуекелі
45.	Бағалы қағаздар және олардың түрлері: акциялар, облигациялар, мемлекеттік қазыналық міндеттемелері, жинақ сертификаттары, вексель.
46.	Опцион мен фьючерстер
47.	Бағалы қағаздар нарығын реттеу
48.	Акционерлік қоғамдарды ұйымдастыру
49.	Дамыған елдердегі қор биржасының ұйымдастыру және басқару.
50.	Төлем балансына әсер етуші факторлар.
51.	Қазақстанның валюта жүйесі
52.	Шетел валютасымен несиелеу мен есеп айрысу, оларды ұйымдастырудың ерекшеліктері.
53.	Валюталық бағам және валюталық «қоржын»
54.	Халықаралық қаржы корпорациясы
55.	Халықаралық қайта құру және даму банкінің мақсаты мен қызметі.
56.	Халықаралық несие
57.	Халықаралық есеп айырысу
58.	Европа қайта құру және даму банкі
59.	Азия даму банкі
60.	Ислам даму банкі
61.	Банк тәжірибесіндегі тәуекелдер және олардың жіктелуі
62.	Несиелік валюталық, өсімақы тәуекелдері
63.	Тәуекелден сақтану жолдары
64.	Алтын валюта резервтері және оны басқару
65.	Банктік қызметті бақылау және қадағалау
66.	Әлемдік несие жүйесі дамуының қазіргі тенденциялары
67.	Шетелдік тәжірибедегі орталық банктерді ұйымдастыру
68.	Вексель айналысы және оның Қазақстандағы даму болашағы
69.	Ссудалық пайыздың экономикалық мәні
70.	Электрондық ақшалар түрлері
71.	Коммерциялық банктердің бағалы қағаздармен жасайтын операциялары
72.	Қазақстан Республикасының зейнетақы реформасы
73.	ҚР сақтандыру нарығының даму перспективасы
74.	Евро- аймақтық ақша бірлігі
75.	Жеке тұлғалардың салымдарын сақтандыру қорының қызметі
	Барлығы

9. Емтихан сұрақтары

1. Ақшаның экономикалық мәні,экономикадағы ролі мен қызметтері.

2. Ақшаның түрларі және олардың даму эволюциялары.

3. Қағаз ақшалар және олардың айналыс заңдылықтары.

4. Алтынның қазіргі экономикадағы ролі.

5. Несиелік ақшалардың сипаты.

6. Ақша айналысы және оның даму эволюциясы.

7. Ақша айналымы және ақша айналысы.

8. вексель айналысы және оның Қазақстандағы даму болашағы.

9. Ақша жүйесі; негізгі типтері және элементтері.

10. Металл ақша айналысы, оның даму тарихы және қағаз ақшаға өту себептері.

11. Электрондық ақшалар түрлері.

12. Қазақстанда төлем карточкаларының даму болашағы.

13. Инфляция, оның себептері мен салдары.

14. Инфляциялық тергету, оның Қазақстандағы қолданылуы.

15. Инфляция және Қазақстандағы инфляция қарсы саясат.

16. Ақша және инфляция.

17. Қазақстандағы 1993 ақша реформасы.

18. Төлем дағдарысы және онымен жою әдістері.

19. Ссудалық капитал және несие.

20. Ссудалық пайыздың экономикалық мәні.

21. Несиенің мәні және реформалары.

22. Ақша айналысының заңы.

23. Ақшаның теориялары.

24. Коммерциялық несие және оның дамуы.

25. Банктің несие және оның экономиканы дамытудағы ролі.

26. Қазақстандағы ипотекалық несиелеу.

27. Тұтыну несиесі және оның Қазақстандағы даму болашағы.

28. Нарық экономикасындағы несиенің ролі.

29. Ұлғаймалы ұдайы өндіріс процессіндегі ақша мен несиенің ролі.

30. Ақша – несиелік реттеу.

31. Несие ресурстары мен оларды қалыптастыру көздері.

32. Қазақстан Республикасының несие жүйесі.

33. Қазақстан Республикасының несие жүйесінің қалыптасуы мен дамуы.

34. Экономикадағы банктердің мәні мен ролі.

35. Дамыған елдерге орталық банктердің қызметтерін ұйымдастыру.

36. Банктік емес қаржы институттары.

37. Қолма-қолсыз ақшаның түрлері мен қызметі

38. Банк ісіндегі тәуекел.

39. Қазақстандағы банк реформалары.

40. Қазақстан Республикасындағы қолма – қол есеп айрысу жүйесі.

41. Агенттік бағалы қағаздар және олардың Қазақстандағы дамуы.

42. Азия даму банкі міндеті мен қызметі.

43. Алтын – дүние жүзілік резерв құралы.

44. Бағалы қағаздар – жалған капитал формасы.

45. Валюталық бағам және оның экономикадағы ролі.

46. Валюталық жүйе; мәні, түрлері, элементтері.

47. Валюталық операциялар және олардың түрлері.

48. Дүние жүзілік банк міндеттері мен қызметтері.

49. Дүниежүзілік валюта жүйесі.

50. Евро- аймақтық ақша бірлігі.

51. Еуропа қайта құру және даму банкі.

52. Жеке тұлғалардың салымдарын сақтандыру қорының қызметі.

53. Ислам даму банкі міндеті мен қызметі.

54. Коммерциялық банктердің бағалы қағаздармен жасайтын операциялары

55. Корпоротивтік бағалы қағаздар нарығы.

56. Қазақстан қор биржасының қызметі.

57. Қазақстан Республикасындағы қолма – қол есеп айрысу жүйесі.

58. Қазақстандағы бағалы қағаздар нарығының қалыптасуы.

59. Қазақстандағы бағалы қағаздар нарығының реттеу.

60. Қазақстандағы төлем жүйесінің дамуы.

61. Қазақстанның халықаралық қаржы ұйымдарына мүше болуы.

62. Қазіргі дүниежүзілік ақшалар.

63. Қор биржасы; мәні міндеттері және операциялары.

64. Мемлекеттің бағалы қағаздар нарығы.

65. Төлем балансы және оның құрылымы.

66. Туынды бағалы қағаздар нарығы.

67. Халықаралық валюта қорының қызметі.

68. Халықаралық есеп айрысулар; шарты және формалары.

69. Халықаралық несие формалары.

70. Қазақстанаралық қор биржасы

71. Коммерциялық банктердің лизингтік операциялары

72. Халықаралық есеп айырысу формалары: түсінігі, негізгі формалары

73. Халықаралық Валюталық Қор және Әлемдік Даму және ҚайтаҚұруБанк

74. Коммерциялық банктердің қазіргі таңдағы сипаттамасы

75. Қазақстан банктерінің эмиссиялық қызметі

76. Банктік тәуекелдер және жәнеолардың түрлері

77. Жаңа Евровалюта және халықаралық төлем жүйесі

78. Ақша айналымын реттеудегі Орталық Банктің ролі

79. Халықаралық қаржылық – несиелік қаржы институттары

80. Коммерциялық банктердің трасталық операциялары

81. Қазақстан несиелік саясатының ағымдық жағдайы

82. Аккредитивпен есеп айырысу формасы

83. Әлемдік валюталық жүйе: түсінігі, элементтері, эвалюциясы

84. Коммерциялық банктердің депозиттік операциялары

85. Қазақстан Республикасының инвестициялық қорлары

86. Банк жүйесінің даму перспективалары

87. Қазіргі таңдағы зейнетақы қорлары

88. Қазақстан Республикасының зейнетақы реформасы

89. ҚР сақтандыру нарығының даму перспективасы

10. Қолданылатын әдебиеттер тізімі

Негізгі:

1. ҚР ұлттық валютасын енгізу туралы. Қазақстан Президентінің 1993 жылдың 12 қарашасандағы жарлығы
2. «ҚР ақша жүйесі туралы» 1993 жылдың13 желтоқсаныныдағы ҚР Заңы
3. «ҚР Ұлттық банкі туралы» ҚР Президентінің Заң күші бар 1995 жылдың 30 наурызындағы жарлығы
4. «ҚР банктер және банктік қызмет туралы» ҚР Президентінің заң күші бар 1995 жылдың 31 тамызындағы жарлығы
5. «Төлемдер мен ақша аудару туралы» ҚР 1998ж 26.06 Заңы
6. «ҚР-ғы вексель айналысы туралы» ҚР-ның 1997ж 28.04 Заңы
7. «Бағалы қағаздар туралы» 2003ж. 2.07 Заңы
8. «Валюталықреттеу және валюталық қадағалау туралы» 2005ж. 13.06 ҚР Заңы
9. «Ұлттық ваютаның айырбас бағамының саясаты туралы»1998ж. Сәуірдегі ҚР үкіметінің №30 қаулысы
10. Қазақстан Республикасында ұлттық валютаны енгізу туралы” ҚР президентінің заң күші бар жарлығы \\ 12.11.1993 ж.
11. ҚР экономикасын қысқа мерзімді несиелеу тәртібі. Ұлттық банк басқармасының 1994ж. 11.02 №4 қаулысы
12. ҚР территориясындағы чектерді пайдалану тәртібі 2006ж. 28.08 №157 қаулысы
13. Пруденциалдық нормативтер туралы ереже ҚР ҰБ басқармасының 2006ж.28. 8 №175 қаулысы
14. Екінші деңгейлік банктердің кассалық операцияларды жүргізу ережелері ҚР ҰБ басқармасының 2001ж. 20.04 №115 қаулысы

Қосымша:

1. Ақша несие банктер. Оқулық. \ Ғ.С Сейтқасымов, Алматы Экономика, 2001 ж.
2. Мақыш С.Б . Ақша айналысы және несие. Оқу құралы. Алматы . Издат.- маркет . 2004 ж.
3. Мақыш С.Б. Коммерциялық банктердің операциялары. Оқу туралы. Алматы Издат- маркет –2004 ж .
4. Көшенова Б.А. Ақша, несие банктер, валюталық қатынастар. Алматы. Экономика –2000 ж .
5. Г.С. Сейткасымов Ақша, Несие, Банктер. // Алматы, Экономика 2005ж.
6. Банковское дело Под. Ред Г.С Сейткасымова \\ Алматы “Қаржы- Қаражат” 1998 ж.
7. Банковское дело Под. Ред. О.И Лаврушина \\ Москва “Финансы и статистика” 1998ж .
8. Деньги, кредит, банки Под.ред. Г.С Сейткасымова \\ Алматы “Экономика ”1998ж.
9. Финансы. Денежное обращение. Кредит. Под. Ред. Л.А Дробозиной. Москва Финансы,ЮНИТИ,1997ж.
10. Долан Э.Дж. и др.. Деньги, банковское дело и денежно-кредитная политика \\ Москва- Санк-Петербург 1993.
11. Е.Б. Ширинская Операции коммерческих банков и зарубежный опыт \\ Москва “Финансы и статистика” –1993.
12. Общая теория денег и кредита Под.ред. Е.Ф. Жукова \\ Москва;Банки и биржи,1995.
13. О.М. Маркова и др. Коммерческие банки и их операции \\ Москва; Банки и биржт,1995.
14. Афонина С. Электронные денги. Оқу құралы- СПБ 2001ж
15. Валютные отношения. Ю.Ф. Сименовтың оқу құралы – М. Финансы и статистика 2002ж.
16. Саниев М.С. Ақша, несие, банктер Оқу құралы Алматы қаржы және статистика институты
17. Денгьги,кредит, банки Оқулық В.В. Ивнов, Б.И. Соколов, М-Проспект-2006ж.
18. Ескараев О.Қ.Қазақстан Республикасының нарығын мемлекеттік реттеу. Оқулық. 2007ж
19. Умбеталиев А.Д. и др. Салык жане салык салу, 2006ж.

11. Глоссарий

1. Ақша – несиелік реттеу – мемлекеттің экономикаға ықпал ету мақсатымен ақша кредит жүйесінің қызметін ақша айналысымен кредит көрсеткіштерін несие капиталдары рыногы көрсеткіштерін қолма – қол ақшасыз есеп айырысу тәртібін реттейтін шаралардың жиынтығы.

2. Ақша бірлігі – заңды түрде белгіленген ақшаның белгісі және өлшемдес, барлық тауарлардың айтылу бағасы.

3. Ақша жүйесі – елдегі заңмен бекітілген ақшаның айналысын ұйымдастырудың формасы. Заңды түрде бекітілген, ақша бірлігі, бағаның қарқыны, ақшаның түрі, заңды төлеуге күші бар, ақша эмиссиясындағы тәртіп бойынша айналымға жататын т.б. айтады.

4. Ақша механизмі- ақша жинағындағы өзгерістер арқылы экономикаға ықпал ету тәсілі.

5. Ақша несиелік дағдарысы – ақша кредит саласында артық өндірудің айналсоқ кезеңдік дағдарыстары немесе төтенше экономикалық және саяси оқиғалар туғызған қайшылықтардың дүмпуі.

6. Ақша несиесі – несие ақша айналысы негізінде ғана болады, төлем арқылы жүзеге асады.

7. Ақшалы капиталдардың нарығы – басы артық ақша қаражатын шоғырландыруды, оны ақшалы капиталға айландыруды және соны ұдайы өндіріс процесіне қатысушылар арасында қайта бөлуді қамтамасыз ететін экономикалық қатынастар жүйесі.

8. Аралас несие – несиелендіру әдісі, оған жай коммерциялық жағдайдағы экспорттық несие де көмек қорындағы жеңілдігі бар ұзақ мерзімді мемлекеттік несиеде кіреді.

9. Асқын инфляция – ерекше ірі ауқымдағы инфляция, ал айналыстағы ақша көлемінің және тауар бағасының айрықша тез өсуімен сипатталады өзі ақша өлшемінің күрт құнсыздануына төлем айналымының қожырауына және қалыпты шаруашылық байланыстарының бұзылуына апарып соқтығыс алып келуі импорттық бағалар өсуі туғызатын инфляция.

10. Әкімшілік инфляция – бағаның секірісі жасап өсуі түріндегі басқаруға көнбейтін ипнфляция.

11. Банк несиесі – қарызгер ақша берген үшін алынатын төлем. Ол несиелік пайыз болып екі түрге бөлінеді, бұлар банктер қызметінің екі түріне: салындыларды сақтауға және қарыздар беруге сәйкес келеді. Банк пайыз (мүддесі) – бұл не банкирдің қарызға алған ақша үшін төлемі немесе банктен қарызға ақша алған адамның төлемі. Банк пайыздың ең басты проблемаларының бірі – жиналған салындыларды пайда келтіретіндей етіп орналастыру.

12. Бюджет – мемлекеттің міндеттері мен функцияларын іске асыруды қаржымен қамтамасыз етуге арналған орталықтандырылғанақша қоры.

13. Бюджеттік операциялар – бюджетті атқару процесінде жүзеге асырылатын операциялар.

14. Валюта биржасы- шетел валютасымен валюталық операцияларды жүзеге асыратын, сұраныспен ұсыныс негізінде ұлттық валютаға қатысты шетел валюталарының ағымдыағы бағамен белгілейтін ұйым.

15. Гиперинфляция – (гр. hyper – жоғарылау › лат. inflatio – бағаның көтерілуі) айналымда тауарлар бағалары мен ақша мөлшерінің күрт өсуі ақша өлшемінің күрт құнсыздануына, ақша айналысының бұзылуына және қалыпты шаруашылыққа байланыстардың ыдырауына әкеп соғуы.

16. Жасырын инфляция – мемлекеттің бағаларды бұрынғы деңгейде ұстау ұмтылысымен қоса жүретін тауар тапшылығынан туындаған инфляция.

17. Импортталған инфляция – сыртқы факторлар әрекетінен туындайтын инфляция.

18. Инфляциялық болжал – инфляцияның болжамбалы деңгейі. Өндірушілер, тұтынушылар, сатушылар, т.б. осы болжалға сүйене отырып, өздерінің болашақтағы ақша және баға саясатын белгілейді. Форвардық және фьючерстік мәмілелерде оның маңызы зор.

19. Кассалық тәртіп – кәсіпорындардың (фирмалардың, кәсіпкерлердің, т.б.) қолма – қол ақшаны қабылдау, сақтау және жұмсау ережелерін қатаң орындауы. Оның негізгі элементтері: түскен ақшаны банкке уақытылы өткізу, меншікті кассада қолма – қол ақша қалдығының белгіленген лимитін сақтау, кассадағы түскен ақшаны белгіленген нормалар шегінде дербес жұмсау, банктен алынған қолма – қол ақшаны мақсатқа сай жұмсау және пайдаланылмаған ақшаны уақытылы қайтару, қолма – қол ақшамен есеп айырысу ережелерін сақтау.

20. Коммерциялық несие – сатушылардың сатылған тауарларға төлемді кейінге қалдыру түрінде сатып алушыға тауар формасында беретін несие, әдетте сатып алушыға рынокта есепке алынатын тратта көрсетіледі.

21. Кредит (несие) – (лат. credere – несие, сенім) – несие берушінің борышқорға (заемшыға) ақшаны немесе тауарды қайтарып беру шартымен немесе белгілі бір ақы төлегенде жеделдетіп қарыз беру барысында туындайтын экономикалық қатынастар жүйесі.

22. Қарқынды инфляция – бағалардың өте жоғары өсуі қарқынды инфляция, бағалардың өсуі жылына 100% асады ол шаруашылық механизмді ақсатады экономикалық байланыстар үзіліп, бартерлік айырбасқа өтеді.

23. Қарыз капиталы – қарыз алушыға пайыз түрінде ақы төлеп қайтару жағдайында берілетін қарыз ақша қаржысы.

24. Қолма-қолсыз ақшалар- чектер, пластикалық карточкалар электрондық аударымдар көмегімен пайдаланатын кленттердің шоттарындағы сақтаған ақшалар (дипозиттер).

25. Мемлекеттік инвестициялық саясат – инвестициялық процестерді ұлттық экономиканың мүдделері үшін мемлекеттік реттеудің экономикалық және қаржылық негізделген шараларын көрсететін әлеуметтік – экономикалық саясаттың құрамдас бөлігі.

26. Мемлекеттік несие – мемлекет қарызгер болатын, ал жеке немесе заңды тұлғалар несиегер болатын несие түрі. Халықаралық қатынастарда мемлекет бір мезгілде әрі несиегер әрі қарызгер болуы мүмкін.

27. Мемлекеттің активтері - өткен операциялар немесе оқиғалар нәтижесінде мемлекеттік меншікке алынған мүліктік және мүліктік емес игіліктер мен құндіқ бағасы бар құқықтар.

28. Несие әдістері – несиелендіру жүзеге асырылатын негізгі ережелер, қағидалар. Оларға несиенің кепілдікпен қамтамасыз етілуі, несиенің тікелей және мақсатты сипаты, оның мерзімділігі, ақы төленетіндігі, қайтарылатындығы. Кепілдікпен қамтамасыз етілуі – несиенің кәсіпорында бар материалдық құндылықтар кепілдігімен немесе нақты шығын кепілдігімен берілетіндігімен берілетіндігі.

29. Несиенің мақсатты сипаты – несие атаулының кәсіпорындарға несие жоспарына сәйкес қатаң түрде айқындалған мақсаттар үшін берілетіндігі. Несиенің берілетіндігі мен қайтарылатындығы – несиенің белгілі бір мерзімге берілетіндігі, ол мерзім аяқталғаннан кейін несиенің банкіге қайтарылатындығы. Ақы төленетіндігі – несиені пайдаланғаны үшін процент төлеу қажетті. Несиелендіру шарттарын бұзған кәсіпорындарға тиісті санкциялар қолданылады. Ол сондай – ақ несиені тиімді пайдаланбағаны үшін де жауап береді.

30. Несиенің тауарлық формасы – осы заманғы іс – тәжірибеде төлемдерінің мерзімін ұзартумен тауарларды сатуда, машина, құрал – жабдық, тұрмыстық тауар, сайман лизингісінде қолданылады.

31. Областың бюджеті – араларындағы өзара өтелетін операцияларды есепке алмағанда, областық бюджетті, ауданадардың (областық маңызы бар қалалардың) бюджеттерін біріктіретін, талдамалы ақпарат ретінде пайдаланылатын және бекітуге жатпайтын жиынтық бюджет.

32. Өршімелі инфляция – бағаның өсуі өте жоғары қарқында болатын – айына 50% - тен асып түсетін, яғни 1,5 еседен астам өсетін.

33. Өсім алу несиесі – мұқтаждарға өсімге қарыз ақша беріп пайда табатын адам – жиналған ақша қаражатын сауда ретінде белгілі бір пайызға беру.

34. Ссуда капиталы – жеке және заңды тұлғаларға қайтарылуы шартымен және несие проценті түріндегі төлемақыға берілетін ақшалай нысандағы капитал. Уақытша бос ақшалай капиталдың құралуы және оның несие капиталына айналуы өндіріс пен айналыс саласында болатын айыспалы айналым негізінде жүзеге асады. Ссуда капиталының нысандары – банк кредиті мен коммерциялық кредит.

35. Ссуда пайызы – несие берушінің қарыз алушыдан ақшаны пайдаланғаны үшін немесе материалдық байлығын қолданғаны үшін алатын төлем.

36. Сұраныс инфляция – ұсынысқа қарағанда сұраныстың көп болуына, яғни тауарлар мен қызметтердің өсуіне қарағанда халық пен мемлекеттік жиынтық табыстарының тез артуынан туындайды.

37. Таргеттеу – мемлекеттің немесе белгілі бір кәсіпорынның шаруашылық саясатын іске асыру тәсілі, ол белгілі бір нәтижелерге, алға қойған мақсатқа қол жеткізу үшін әсер ету қажет болып отырған әлдебір экономиканың нысаны да таңдаудан көрініс табады. Экономикалық процесс (мысалы, ақша жиынының айналымы) немесе шаруашылық көрсеткіш (өндіріс көлемі, сапалық параметрлері) нысаналу объектісі болуы мүмкін.

38. Төлем жүйесі – ақшалай төлемді белгілеген мөлшерде кәсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің және азаматтардың дер кезінде енгізуі. Ол кәсіпорындар және шаруашылық ұйымдар арасындағы материалдық бағалы заттарға және қызмет көрсеткені үшін жұмсалған төлемдері қамтиды, қаржы несие жүйесімен айналыс салынған, пайда төлемін, несие өтеуді, еңбекшілерге жалақы төлеудегі есептесулерді қамтиды, халықтық қаржы – несие жүйесімен қатынасында кәсіпорындармен және ұйымдармен байланысты. Төлеу тәртібін нығайту халық шаруашылығын басқаруды жетілдірудің алғы шарттарының бірі болып табылады.

39. Тұтыну несиесі – тұтыну мақсатындағы несие, бұл ұзақ мерзім бойы пайдалануға қажетті тұтыну тауарларын сатып алуы үшін жеке адамға берілетін, төлем уақыты ұзартылған қарыз ақша. Тұтыну несиесі мөлшеріне аса жоғары несиелік тәуекел (қайтарылмауға тәуекелдік) ықпал етеді.

40. Халықаралық несие – мемлекеттер, халықаралық банктер, қаржы ұйымдары, жеке банктер мен фирмалар, басқада заңды және жеке тұлғалар халықаралық ынтымақтастық барысында мерзімділік, қайтарылым және процент төлеу шартымен беретін несие.

41. Эмиссиялық жүйе – ақша белгілерін айналысқа шығарудың заң жүзінде белгіленген тәртібі: ақша жүйесінің құрамдас бөлігі. Айналымға банктік және қазыналық билеттер, қағаз ақша мен бағалы қағаздар шығару деген сөз.