Дəрістің конспектісі:Желдету.

Табиғи желдету, ауа тесіктер арқылы түскен кезеде жəне ғимараттың сыртқы тесігі мен форточка, терезе арқылы түскен ауадан, ұйымдастырылмаған болуы мүмкін; ұйымдасқан желдету, егер ауа алмасу аранайы қондырғылар көмегімен реттелсе, болады. Табиғи желдетудің жетіспеушілігі, ол ағынды ауа ғимаратқа тазаланбай жəне жылынбай кіреді, ал жойылғаны, қалдықтардан қоршаған ортаны тазаламайды. Аэродинамикалық кеңістікті қамтуы бойынша, табиғи желдету жергілікті жəне жалпы алмасқыш, болып бөлінеді, ал ұйымдастыру əдісі бойынша :ағынды, сорғыш жəне ағынды –сорғыш

Жұмыс орындарындағы ауаның тазалығын жəне қалыпты меорелогиялық жағдайды қамтамасыз ету үшін, көп дəрежеде желдетудің дұрыс ұйымдастырылуына байланысты. Аэродинамика мен желдету- бұл СНмЕ II-33-75 «Желдету, жылу беру жəне кондиционирлеу» жəне МЕСТ 12.4.0.21-75 ұсынылатын, ұйымдасқан ауа алмасу.

Желдетуді табиғи жəне механикалық немесе жасанды деп бөлінеді. Ауаның табиғи қозғалысы жылулық жəне желдік ағын негізінде жүзеге асырылады. Табиғи тартуды күшейту үшін, арнайы қондырғы – желдету каналдарының үстіне орнатылған, дефлекторлар қолданылады (1.1-сурет).

Табиғи желдету, ауа тесіктер арқылы түскен кезеде жəне ғимараттың сыртқы тесігі мен форточка, терезе арқылы түскен ауадан, ұйымдастырылмаған болуы мүмкін; ұйымдасқан желдету, егер ауа алмасу аранайы қондырғылар көмегімен реттелсе, болады. Табиғи желдетудің жетіспеушілігі, ол ағынды ауа ғимаратқа тазаланбай жəне жылынбай кіреді, ал жойылғаны, қалдықтардан қоршаған ортаны тазаламайды. Аэродинамикалық кеңістікті қамтуы бойынша, табиғи желдету жергілікті жəне жалпы алмасқыш, болып бөлінеді, ал ұйымдастыру əдісі бойынша –ағынды, сорғыш жəне ағынды –сорғыш.

Жұмыс орындарындағы ауаның тазалығын жəне қалыпты меорелогиялық жағдайды қамтамасыз ету үшін, көп дəрежеде желдетудің дұрыс ұйымдастырылуына байланысты.

Аэродинамика мен желдету- бұл СНмЕ II-33-75 «Желдету, жылу беру жəне кондиционирлеу» жəне МЕСТ 12.4.0.21-75 ұсынылатын, ұйымдасқан ауа алмасу.

Аэродинамикалық кеңістікті қамтуы бойынша, табиғи желдету жергілікті жəне жалпы алмасқыш, болып бөлінеді, ал ұйымдастыру əдісі бойынша – ағынды, сорғыш жəне ағынды –сорғыш.

Жұмыс зонасы ауасы жағдайын бақылау əдістері.

Əрбір өндірістік ғимаратта жұмыс зонасы ауасындағы зиянды газдар, булар жəне шаңдардың құрамына жүйелік бақылау жүргізеді. Бұл жердің ауасы санитарлық органдардың надзоры бойынша анықталады. Барлық бақылау құралдары 30 минут көлемінде зиянды заттар құрамының АШК 0,5 болуы керек; өлшеудің дəлдігі шамамен ±10%; өлшеудің максимальды қателігі ±25%-тен жоғарыламауы керек.

Барлық ауа ортасының газдануын талдау əдістері негізгі үш топқа бөлінеді: зертханалық, экспрестік жəне автоматтық. Ауадағы зиянды қосылыстардың құрамы келесі физикалық-химиялық əдістер бойынша анықталады: фотометрлік-зертханалық, люминисцентті, хроматографиялық, тізбектік.

Шаңмен күресу шаралары. Өндірістік шаң деп жұмыс зонасы ауасындағы органикалық жəне бейорганикалық түрдегі оннан бірнеше микрометрге баратын қатты (ұсақ) түйіршіктерді айтамыз. Өндірістік шаң жіктелуі бойынша органикалық, органикалық емес жəне аралас, ал дисперсті жағынан – көрінетін шаң бөлшектері диаметрі 10мкм, микроскоптық өлшемі 10-нан 0,25 мкм жəне ультрамикроскоптық диаметр өлшемі 0,25мкм-нен кем емес.

Улы заттардың шаңы адамды уландыруы мүмкін. Радиоактивті шаң адамның ағзасына түскенде сəулелену арқылы улайды. Бірнеше көмір ұнтақтары немесе күкіртті минералдар негізінде пайда болған шаң ауада жарылыстық қосылыстарды түзеді.

Өндірістік жұмыс орнында шаңның əсеріне қарсы күрестер:-өндірістік ғимараттарда шаңды жою-өндіріс процесінде ауа ортасына түсетін шаң бөлшектерін төмендету-шаңның түзілу көздерін изоляциялау, басқару процесін жəнедистанционды бақылау жүргізу-гигиеналық нормативтерді өңдеу, ұйымдастыру жəне дəрігерлік емдеу-профилактикалық іс-шараларын жүргізу-жеке қорғаныс құралдарын (ЖҚҚ) пайдалану.

Өндірістік ғимаратты желдету.

Өндірістік зиянды заттарды жою үшін гигиеналық талаптар бойынша өндірістік желдетуді жүргіземіз. Желдету табиғи жəне жасанды түрде болады. Табиғи желдетуде өндірістік ғимараттың ауасы сыртқы ауа температурасымен ауысып нəтижесінде жел болады. Табиғи желдетуде ауа қозғалысы желдеткіш көмегімен жүреді.

Желдету– бұл бөлмедегі артық жылу, ылғылдылықты, қауіпті жəне зиянды заттарды жою үшін, сондай-ақ жұмыс зонасындағы микроклиматтық жағдайды жақсарту үшін жасалатын ұйымдық шаралар. Желдету жалпы ауысымдық жəне жергілікті болады.

Желдету. Желдету деп күнделікті жұмыс орнында гигиеналық жəне техникалық талаптарға сай метеорологиялық жағдайлармен қамтамасыз ететін қондырғылар мен іс-шараларды айтады.

Ауаның орын ауыстыру мүмкіндігіне қарай желдетуді табиғи (аэрация) жəне механикалық деп бөледі. Сəулеленуден қорғану. Иондаушы сəулелер, оның адам ағзасына əсеріжəне гигиеналық нормалау. Иондаушы сəулелер деп тікелей немесе жанама иондаушы ортаны құрайтын түрлі сəулелерді атайды. Иондаушы сəулелер электромагнитті жəнекорпускулярлық болып келеді. Тірі ағзаға иондаушы сəулелердің биологиялық əсері ең алдымен сəулелердің жұту энергиясына тəуелді болады. Иондаушы сəулелердің əсерінен қорғану. Радиоактивті заттар мен басқа иондаушы сəулелердің көздеріне байланысты жұмыстың негізгі санитарлық ережелері өңделген. Жабық иондаушы сəулелену көзі деп қоршаған ортаға радиоактивті заттардың түсуінен қорғайтын қондырғыны айтады. Ішкі сəулелендіру деп ішкі ағзада болатын радиоактивті заттардың иондаушы сəуле шығарудың ағзаға əсерін айтады.

Негізгі əдебиет:[1-3, 7-11]

Қосымша əдебиет:[3-6, 8,14]

Бақылау сұрақтары:

1. Желдету дегенімізге анықтама беіңіздер ?

2. Желдетудің адам ағзасына əсері. Олардың гигиеналық нормалары.

3. Атмосфераның газдануына қарсы күрес əдістері.

4. Өндірістік желдету, түрлері жəне қолдану жағдайы.

5. Жасанды желдету, оның түрлері жəне есептеу принциптері.