Абан қораларын жобалаудың нормативтік базасы.

Жоспар

1. Кіріспе.........................................................................................................2

2. Негізгі бөлім...............................................................................................6

2.1.1.Қабан қораларын жобалаудың нормативтік базасы ......................8

2.1.2.Қора-жай бөліктерін зоогигеналық тұрғыдан бағалау ...................12

2.2.Ветеринариялық-санитариялық нысандарға қойылатын зоогигиеналық талаптар (қи сақтағыш, өлексені утильдейтін орын және т.б.) және олардың беріктілігін сақтайтын шараларды белгілеу..............................................15

2.3.Қабандарды азықтандыру және шошқа азығына қойылатын санитариялық-гигиеналық талаптар (азық қоймасын есептеп шығару, мал азығын санитариялық тұрғыдан бағалау) және азықтың санитариялық сапасын сақтайтын шараларды белгілеу.......................................................17

2.4. Суға және су көзіне қойылатынсанитариялық-гигиеналық талаптар (ішетін суды санитариялық бағалау тәуліктік су қажеттілігін есептеу, суды залалсыздандыру) және оның санитариялық сапалылығын сақтау шараларын белгілеу.........................26

2.5.Қабан шаруашылық нысандарын инфекциялық аурулардан сақтау профилактикалық санитариялық шараларын белгілеу............................... 28

2.6.Антропозоонозды аурулар және оның алдын-ала сақтандыру шаралары..36

Орытынды....................................................................................................38

4. Қолданылған әдебиеттер ............................................................................ 39

Кіріспе

Шошқа шаруашылығының маңызы

Қазақстан Республикасыда нарықтық экономика қалыптасқан жағдайда елімізд тәуелсіздігін қамтамасыз етудің басты мәселелерінің бірі- жеткілікті азық-түлік қорын құру болып табылады.

Республикада азық-түлік проблемасын шешуде шошқа шаруашылығының алатын орны ерекше. Бұл еліміздің ет қорын жедел түрде толықтыруға мүмкіндік беретін мал шаруашылығының айрықша бір саласы.

Қазіргі кезеңде Қазақстанда өндірілетін барлық еттің 13 % шошқа етінің үлесіне тиеді, ал Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығында 30 %-ға дейін жетеді.

Азықтау кезеңі

Қазақстан Республикасыда шошқа шаруашылығымен негізінен 13 облыс айналысады. Өсірілетін 13 тұқымның ішінде ең көп (93 %) үлес ірі ақ тұқымға тиеді, ал отандық селекционерлер шығарған жетісу тұқымы – 4,5 %, Ақсайдың қара ала шошқасының тұқымдық тобы – 0,7 % құрайды.

Шошқа еті мен майлы тағамдық құнарлылығы мен дәмдік қасиеттерімен ерекшеленеді. Мәселен 1 кг шошқа етінде 2500 ккал, ал сиыр етінде 1500 ккал энергия бар.

Қазір жер жүзінде практикалық мәні бар шошқа тұқымдарының саны 100-ден асады, ал аз санды және құрып бара жатқандары 400 тартады, ең өнімді тұқымдардан I кезекте ірі ақ және ландрас тұқымдарының бас саны

өсіп келеді. Мәселен, барлық асыл тұқымдардың ішінде біздің елімізде ірі ақ шошқа –85 %, ГФР мен Данияда ландрас 90 %.

Шошқа еті мен майы тағамдық шошқа етінде 2500 ккал, ал сиыр етінде-1500 ккал энергия бар. Шошқаның тұтас етінде орташа алғанда 25 пайыз бұлшық ет, 38 пайыз май және 10 пайыз сұйық ұлпалары бар. Ет өнеркәсібінің бүкілодақтық ғылыми-зерттеу иниститутының және басқа да ғылыми-зерттеу мекемелкерінің зерттеулеріне қарағанда шошқа еті бағалы белоктарға, барлық аминқышқылдарына, миниралдық заттар мен В тобының витаминдеріне бай. Адам ағзасын ауыстырылмайтын май қышқылдарымен қамтамасыз етудің маңызды көзі-тері май ұлпасы-қыртысмай жоғары тағамдық құнарлылығымен бағаланады. Қыртысмайдың мұндай тағамдық құнарлығымен бағаланады. Қыртысмайдың бұндай тағамдық қасиетінің үлкен практикалық мәні бар, сондықтан да ол екеулі мөлшерде (20-25 пайыз) әртүрлі шқжықтарға қосылады. Шошқа емі мен қыстық кқнсервіленеді, оны тұздау мен қақтау бұл тағамның құнарын арттыра түседі. Шошқа етінен шұжыұтардың әртүрлі сорттары, сае еттері, вечина, рулеттер, буженина, грудинка, корейка және т.б. жоғары сапалы тағамдардың өте мол ассортименті дайындалады.

Шошқа еті мен майының жоғары тағамдық қасйеті дүниежүзінің көптеген елдерінде шошқа еті пайдаланудың үлес салмағының атауына себепші болып отыр. Мәселен, ет балансыда шошқа етінің үлесі Данияда -69, ГФР-да -65,9, Польшада -60,5% болып отыр.

Шошқаны сойған кезде, оның майы мен етінен басқа терісі, қылшығы, ішек-қарны, қаны сияқты өнеркәсіпке қвжетті көптеген бағалы шикізатар алынады.

Жоғарыда айтылған дүнижүзілік ет өндірісінің құрылымында шошқа еті қазіргі таңда бірінші орында,онің үлесіне 2000жылы-38,8 пайыз, сиыр еті-32,2 пайызы, құс еті-4,3 және басқа еттер болған. Шошқа етін өндіруде алдыңғы орында Қытай-17,3 млн т, АҚШ -6,5 млн т, ТМД-5,3 млн т.

Дүниежүзілік шошқа етін өндіру 2000-2004 жылдар аралығында орташа есепен 20,9%-ға көбейеді. Қазіргі замандағы шошқа шаруашылығының өзіндік ерекшелігі, пайдалану толықтырғыш шошқа өсіру және жемдуедің қарқындылығын арттыру ,әр жануарға есептегенде өнім беру өндірісін ұлғайту. Мәселен, 80-ші жылдардың басына қарай Ұлыбритания, ГФР, Францияда, Дания сияқты елдерде аналық шошқалардан 13-15-денторай ала бастады және 1кг өсімге орта жұмсалған азық шығыны 3,5 кг азық өлшемінен артпайтын, орта тәуліктік өсім 600гр аулуға қол жеткізе бастады. Шошқа енесін өндіру әртүрлі елдерде үлкен ауытқушылықпен, бір адам адам баласына шаққанда 33,2 кг жетті. Соңғы жылдардағы бұл саланың қарқындылығының маңызды көрінісі, шошқа баласының өсу және шошқа етін өндірудің жоғары темпін айтуға болоды. Саланы қарқындатудың маңызды фактырларының бірі шошқа шаруашылығндағы селекциялық-тұқымдық асылдандыру жұмыстарының жақсарту, бұрыннан бар немесе жаңадан шығарылған тұқымдарды одан әрі жетілдіру.

Қазіргі жер жүзінде практикалық мәні бар шошқа тұқымдарының саны жүздени асады, ал аз санды және құрып бар жатқандары 400 тартады, ең өнімді тұқымдарыдан бірінші кезекте ірі ақ және ландрас тұқымдардың бас саны өсеп келеді. Мәселен, барлық асыл тұқымдардың ішінде біздің елімізде ірі ақ шошқа-85%, ГФР мен Данияда ландрас -90%. Соңғы кездерде Пьтрен, Дюрок, Гемшир және тағы басқаларының ареалы кеңейіп, молая түсуде. Бұған шошқа шаруашылығының барлық жерде дерлік ет бағытында дамуы ықпал жасап отыр. БҰҰ жанындағы азық-түлік және ауыл шаруашылығы комитетінің мәліметтері бойынша жер жүзіндегішошқаның саны 850 млн бас. Оның ішінде бірінші орында Қытай-340млн бас, ТМД елінде -2,9 млн, оның ішінде-79,5 млн, оның ішінде Қазақстанда-2,9 млн. Мәселен, 2001жылы жалпы шошқа етін өндіру арта түсіп отырғаны байқалады. Мысалы,1997жылы жалпы ет өндірісінде сиыр еті-29%. Біздің елімізде жалпы өндірілген ет көлемінің ішінде шошқа етінде тиесілі үлес 34%. Дүниежүзін тұтас қарағанда біздің елімізде шошқа етін өндіру біркелкі емес. Айталық, Еуропада шошқа еті 50,7%, Азияда 29,9%,Америкада 18,1%. Қазақстанда шошқа етін өндіру жөнінен 8-ші орында. Мейлінше аз шығынмен өнімінің үзіліссіз жоғары өндірісін қамтамасыз ету үшін шошқаның физологиялық ерекшеліктерімен өндіріс технологиясының арасында экономикалық тұғыдан жарасым болуы қажет. Шошқалардың физологиялық және фунционалдық ерекшеліктеріне сай жағдай жасау-олардың ғұмырын ұзартып, жоғары резисентті болуына, стресске қарсы тұрақтылығына әсер етеді, өнімділік потенциалының мейлінше көрінуіне онда ықпал жасайды. Шошқа етінің өндірісі 7,3 млн т. Дейін, тоның ішінде Қзақстанда 300 мың тоннға дейән жетуә тиіс. Ет өндірісін шапшаң молайту үшін шошқа шаруашылығын өндірәстік негізінде дамыту қажет. Қазақстанда белгіленіп қойылған және салынған шошқа өсіру кешені-7; бірінші-108 мың басқа Қзақстанда обылысында, 54 мың бас Алматы және Семей обылыстарыда, 24 мың басқа Павлодар, Шығыс Қазақстанда, Көкшетау, Қостанай обылысында. Өндірістік ткхналогияның тиімділігі жылына 108 мың басты жемдеугу арналған 26 кішігірім кешенніғ жұмыстарының нәтижесімен дәйектелді.

Соңғы уақытта шошқа етінің екіншісіне Қазақстанда өндірілетінеттің 13%-келеді,ал ТМД –да барлық өндірілетін еттің үлесінің 50%-надейін шошқа етті қурайды.Солтүстік Америкада-36%,бірақ Шығыс және Африка елдерінде әдет ғұрыпқа байланысты шошқа етінің үлесіне 7-ден 18%-ға дейін келеді.Басқа ауыл шаруашылық малдарының өсіп жетілуіне қарағанда да шошқа санының өсуі қарқындай түсті.

Қазақстанның барлық обылысында шошқа тұмауын өсірумен айналысады.Солардың ішінде шошқаның ірі ақ тұқымының маңызы жоғары,себебі Қазақстанда өсірілетін шошқа тұмауының 93%-ын осы тұқым құрайды.Ал,Қазақстанда шығарылытын Жетісу тұқымы-4,5%,Ақсайдың қара ала тұқымдық шошқа тобы -0,7 үлесін құрайды.

Шошқа шаруашылығы республикамызда азық-түлік жоспарын шешуде өте маңызды рөль атқарады.Осы міндеттерді шешуде және халықты етпен қамтамасыз ету мәселесін шешу барысынды,мал шаруашылығының ең тез жетілетін саласы ретінде шошқа өсірудің маңызы зор.

Қазіргі шошқа етін өндіру технологиасының негізгі кешендерінде етті тоқтаусыз өндіру болып табылады,ол үшіншошқаларды бір цехтардан екінші бөлмеге ауыстырып отырыды:оларды қашыру,буаз аналық шошқаларды ұстау, туған аналықтарды күтіп –бағу,торайларды өсіру және бордақылау.Осы технологиалық цикл етті үзбей өндірудің кепілі болып табылады.

Торайлардың тууынан бастап етке өткізу уақыты-222 күнге созылады,олардың 26 күні-емізу кезеңі,өсіріп-бағу-80 күн,бордақылау-116 күн.Өсіру және бордақылау өте жоғары өнімділікті талап етеді.Бір айлығында тәулік өсу -230г,болып-өсіру кезеңінде(26-дан 106 күнге дейін)-400г,ал бордақылау кезінде -600-650г дейін жетеді.Үлкен кешендерде шошқаны ешқайда шығармай,ал буаз аналық шошқаларды 32 күнгі буаздвлығына және емізу циклына толық уақытқа дейін ұстайды.Ал бордақылау кезіндегі шошқаларды сұйық заттармен(бәр бөлім азыққа 3 бөлім су қосып)тамақтандырады.

Өндірістік негізінде шошқа етінің өндірудегі ең басты мәселе,шошқаларды құндылығы жоғарғы құрамы жеммен қамтамасыз ету болып табылады,Қазақстанда Алтын дермен корпороциясын 54мың басқа есептелінген кешенінде 20-25 мың бас шошқа өсіріледі,бұл кешеннің жұмысы үздіксіз шошқа етін өндіру.Жоғарыда айтылған технологиялық циклдың барлығы дерлік жоғары деңгейде орындалады.Барлық шошқалар құрама жеммен белгілеген рецептура бойынша жемделеді.Айына 70 тонна ет үздіксіз технологиямен өндіріліп отырады.

Негізгі бөлім

абан қораларын жобалаудың нормативтік базасы.

Қазіргі уақытта әр жеке шаруашылықтар малға арналған құрылыстарын өз қаржыларымен жүргізеді. Мал қораны жасау ең алдымен

Жобалау – құрылыс салудың алғашқы да маңызды кезеңі.
Жобалық тапсырма – жобаға талап пен негізгі міндеттер көрсетілген жобалаудың алғашқы сатысы.

Дербес жоба – айрықша сирек обьектілер үшін жасалынады. Ол көбінесе экспериментальдық болып келеді. Оны ғимаратты немесе кешенді құбылыстарды тек 1- ақ рет салу үшін қолданылады. Жобалау жер бетінің жағдайына, орнына, климатына, геологиялық, гидрологиялық және т.б. нақты жағдайларға қарай жүргізіледі.

Экспериментальдық жоба - тікелей өндірістік жағдайларда жаңа техникалық шешімдерді мұқият тексеру қажет болған жағдайда жасалады.Оның зерттеу негіздерінде: жануарлардың күтіп бағудың жаңа технологиясы, өндірістік процесстерді механикаландыр мен автоматтандырудың айрықша жүйесі, құрылыстық жаңа шешімдер және т.б.

Қайта қолданылатын жобалар барынша сәтті жасалған дербес жобаларды қайтадан қолдану керек болған кезде пайдаланылады.

Типтік жоба – біртекті объектілерді жаппай салуға және қолдануға арналған. Олар өзінің орны мен негізгі параметрлері жағынан көп қолдануға болатын жобалық шешім. Типтік жоба құрылыс-монтаж жұмыстарының құнын төмендету есебінен құрылыс алу құнын күрт қысқартуға мүмкіндік береді.

Жұмысшы жобаны типтік жоба бойынша салынатын кәсіпорын нысандарына жасайды. Оған мыналар қажет: жалпы түсініктемелік жазба, құрылысты ұйымдастыру, сметалық құжат, жұмыс жобасының паспорты, жұмысшы құжаттары.

- Елбасы 2011 жылғы Жолдауында еліміздің ауыл шаруашылығындағы еңбек өнімділігі 2014 жылға қарай 2 есе, ал 2020 жылға таман 4 есе артатындығын атап өткен болатын. Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселесі де мемлекет басшысының назарынан тыс қалған емес.

абан қораларын жобалаудың нормативтік базасы. - student2.ru