Ккккккккккккккккккккккккккк

Капитал бағалы «Қарыз капитал» көздерінің бағасы. Артықшылықты акцияларкөздерінің бағасы. «Таратылмаған пайда» көзінің бағасы. .Капитал бағасы – бұл фирманың капиталды тарту бойынша шығындарды анықтау мақсатында капитал бағасы жүргізудің негізгі көрсеткіші. Капиталдың нақтылы жағдайлардағы қолдану мақсаттылығы бағаланады. Капитал бағасы – қаржыландырудың қандай да бір көзінің бірлігін тарту үшін төленуге қажет соманы білдіреді.Капитал бағасы капиталға қызмет көрсетумен байланысты шығындардың оның сомасына қатынасымен сипатталады. Бұл көрсеткіш фирманың барлық капиталына есептеледі, сондай-ақ оның тартылған және меншікті құрамдас бөліктеріне есептеледі. Қаржы менеджері өз компаниясының құнын білуі керек. Себептері біріншіден, меншікті капитал құны инвесторлардың осы компанияларға салған ресурстарының қайтарымдылығын білдіреді және меншікті капиталдың нарықтың құнын анықтау үшін қолданылуы мүмкін.Екіншіден, қарыз қаражаттардың бағасы төленетін пайыздармен сипатталады, сондықтан да капиталды тарту нұсқаларының ішінен тиімді мүмкіншілікті таңдау керек. Үшіншіден, фирманың нарықтық құнын жоғарылату басқаруушының негізгі міндеті болып табылады. Төртіншіден, капитал бағасы инвестициялық жобаларды талдауда негізгі факторлардың бірі болып табылады.

артықшылығы бар акция бойынша, дивидендт;

қарапайым акция бойынша дивидендт;

меншікті капиталдың орташа көлемі.

Капиталдың негізгі 5 көздерін бөліп көрсетуге болады: Олар:банктік несиелер мен қарыздар;облигациялық қарыздар;артықшылығы бар акциялар;жай акциялар;бөлінбеген пайда.Осы көздердің әрқайсысының түрлі бағасы болады.«қарыз капиталы» көздерінің бағасы. Қарыз капиталыының негізгі элементі банк несиелері және кәсіпорын шығарған облигациялар болып табылады. Алғашқысының бағасы табысқа салынатын салықты ескеруі ааарқылы қарастырылуы керек. Банк қарыздарын пайдаланғаны үшін пайыз өнімінің өзіндік құнына қосылады. Сондықтан да мұндай қаражат көздердің бағасы банкке төленетін пайызынан төмен болады. Мұндағы,I – табысқа салынатын салық ставкасы,I_v-несие бойынша пайыз ставкасы.Мұнда осы қаржыландыру көзінің құны төленетін пайыз ставкаға тең облигациялар қарызды қарастыратын болсақ, мұнда орналастыру шығыдары ескеріледі. Мұнда да төленетін пайыз көлемі маңызды орын алады.

Мұндағы, Р – облигациялардың қарыздық пайыз ставкасы,М – облигациялар құны (қарыз көлемі) немесе табыстылық, 1 облигацияның орналастырудан таза табыс,К – қарыз иерзімі.Т – табысқа салынатын салық.Артықшылықты акциялар көздердің бағасы. Олардың құны акционерлік төленетін дивидендтер көлемімен сипатталады. Артықшылықты акциялар бойынша номиналдан тұрақты пайыз төленіп отырады. Егер кәсіпорын қосымша артықшылығы бар акциялар шығарғысы келсе, онда ол төмендегідей болады.

D – артықшылығы бар акциялар бойынша жылдық дивиденд. Р_рр – акцияны сатудан болжанатын таза табыс.Жай акцияның (K_CS) көздердің құнына келетін болсақ, олар бойынша дивидендтер мөлшері ұйымның нәтижелілігіне байланысты болғандықтан, ол өзгермелі болуы мүмкін. Жаңа жай акциялар шығарылымы жоспарларын кезде жай акциялар құнын бағалау маңызы.

акцияларды орналастыруға шығындар.

«Бөлінбеген пайда» көздерінің бағасы. Ол компанияның меншікті капиталында маңызды орын алады. Олар жай акцияларын ұстаушы акционерлерге дивиденд төлеуге дейін сақталады. Сондықтан, олардың бағасы «жай акциялар» көзінің бағасына ұқсас.

Капитал жұмсалымдарын таңдау критерилері. Халықаралық практикада кәсіпорындардың даму жоспары арнайы ресімделген бизнес – жоспар түрінде көрсетіледі. Егер жоспар инвестицияларды тартумен байланысты болса, онда ол «инвестициялық жоба» деп аталады. Әлбетте, кәсіпорынның кез келген жаңа жобасы, қалай болғанымен де жаңадан инвестиция тартумен байланысты болады. Сонымен жалпы мағынада жоба – ол белгілі бір мақсатпен, кәсіпорын жұмысын өзгерту туралы арнайы ресімделген ұсыныс. Жобалар ды әлбетте2-ге бөледі:тактикалық;стратегиялық;соңғысына әлбетте меншіктілік түрін өзгертуді қарастырушы жобаларды жатқызады немесе өндірістің бағытын түбегейлі өзгертумен байланысты жобаларды жатқызады.Тактикалық жобалар әлбетте өндірілген немесе шығарылған өнімдердің көлемінің өзгеруімен, өнімдердің сапасын арттырумен, жабдықтарды жаңғыртумен байланысты.Отандық практикада жоба түсінігі жаңалық болып есептелінбейді. Ескі формацияда кәсіпорынның даму бағытын жоғарыда отырғандардың шешімі арқылы іске асырылатын.Жаңа экономикалық жағдайда кәсіпорынның меншік иесі арқылы оның стратегиялық және тактикалық сұрақтарын дербес шешеді.Компаниялардың инвестициялық жұмыстарын ретке келтірудің жалпы тәртібінің нақтылы жобаға қатынасы жоба кезеңдері түрінде іске асырылады және олар келесі кезеңдерді қамтиды:Жобаның тұжырымдалуы. Бұл кезеңде кәсіпорынның басшылары кәсіпорынның ағымдағы жағдайларын талдайды және оның алдағы мерзімге дамуының басыңқы бағытын анықтайды. Талдаудың нәтижесі бизнес – идея түрінде ресімделеді.Жобаны дайындау (әзірлеу). Жобаның бизнес – идеясы бірінші тексеруден өткеннен кейін, оны қабылдау туралы шешім қабылдайды. Ол шешім а)жағымды немесе б)жағымсыз болуы мүмкін. Бұл кезеңде жоба нақтыланады, жетілдіріледі.Жобаны сараптаудан өткізу. Жобаның өмірлік кезеңінде оны біліктілік экспертизадан өткізген жөн болады. Егер жобаны қаржыландыру үлкен үлесі инвестордың көмегімен болса, онда жобаны экспертизадан инвестор өзі өткізеді (авторитетті консалтингтік фирманың көмегі арқасында).Егер кәсіпорын инвестициялық жобаны меншікті қаражаты есебінен қаржыландырғысы келсе, бұл жағдайда жобаны сараптаудан өткізген жөн болады.Жобаны іске асыру (орындау).Нәтижені бағалау. Нәтижені бағалау жоба аяқталғаннан кейін және оны орындау процесінде жасалынады. Оның мақсаты проектіде салынған идея мен оны нақтылы іске асырудың арасындағы байланысты тексеру.Жобаны талдау практикасы жобаларды әзірлеу тәжірибесін қорытындылауға мүмкіндік тудырады. Инвестициялық жобалардың негізгі типтері келесілер:Ескірген жабдықтарды ауыстыру.Ағымдағы өндірістік шығындарды азайту мақсатында жабдықтарды ауыстыру.Өнімдерді шығаруды ұлғайту немесе рынокқа қызмет көрсетуді ұлғайту.Жаңа өнімдерді шығару мақсатымен кәсіпорынды кеңейту.Қазіргі кезде жобаларды бағалау және шешім қабылдау үшін және олардың қайсысын күрделі салымдар бюджетіне қосу үшін бес критерийлер қолданылады:өтімділік мерзімі (PP) (ӨМ);табыстылық есебі (ARR) (ТЕ);таза келтірілген нәтиже (NPV) (ТКН);ішкі табыстылық (IRR) (ІТ);рентабелдіктің индексі(Pi) (РИ).1Өтімділік мерзімі (DPP) бастапқы жұмсалған инвестицияны қайаруға кеткен жыл санымен анықталады.Өтімділік мерзімін анықтаудың ең бір қарапайым әдісі – бұл жиынтықты ақша ағымының есебі және оның қашан нольге тең болатын мерзімін табу. Мысалы: S жобасы үшін жиынтықты (кумулятивный) ақша ағымы келесі түрде кестеде көрсетілген. Егер компанияның өтімділік мерзімі үш жылға шектелген болса, онда S – жобасы қабылданады,ал L – жоба қабылданбайды.Егерде жобалар баламалы (альтернативті) болған болса, онда S – жоба L – жобамен салыстырғанда артықшылықты болар еді, өйткені S – жобаның ақша қайтарымдылығының мерзімі өте қысқа. Сонымен, баламалылықты анықтаудың нәтижесінде бір жоба қабылданады, ал екіншісі өкінішке орай кері қайтарылады.2Табыстылық есебі (ARR).Рыноктық экономика жағдайында жобалардың тартымдылығының критерийі жұмсалған капиталға алынған табыстылық деңгейі болады.Жобаның табыстылығы капиталдың өсімімен анықталмайды, ол өсімнің қарқынымен анықталады, яғни жобаны іске асырумен байланысты, инвестор тәуекелдігін жабады және қолайлы табыстылық деңгейін қамтамасыз етеді.Сондықтан, инвестор үшін жобаның тартымдылығын бағалау проблемасы, оның табыстылық деңгейін белгілеуге байланысты.Жобаның рентабелдігі неғұрлым жоғары болса, соғұрлым инвестициялық шығындар тезірек өтеледі. Сондықтан шығындарды өтеу мерзімі неғұрлым қысқа жобалар өтімділікті болады.Соныменен, кез келген жоба келесі схема бойынша іске асырылады:Табыстылық өтімділік мерзімі өтімділік қауыпсыздық(минималды тәуекелдік деңгейлі)Жобаларды талдау практикасында екі негізгі тәсілдерді қолданады:1)статистикалық (қарапайым)үлгісі және 2)динамикалық(серппінді) үлгі,дисконтталған ақша ағымдарына негізделген. Статистикалық үлгі бойынша бағалауда уақыт факторы есепке алынбайды және а)нақтылы жобаның өтімділік кезеңі мен б)қарапайым пайда нормасы (мөлшерлемесі) анықталады.3 Ішкі пайда мөлшерлемесі – бұл жоба бойынша пайданың бастапқы инвестицияға қатынасымен анықталады 4.Таза келтірілген құн әдісі (NPV) ТКҚ – әдісі. Бұл әдіс – инвестор үшін таза табысты (пайданы)алуға бағытталған. Сондай-ақ, бұл әдіс жобаны іске асыру арқылы қорытындыланған құнды алуға мүмкіндік тудырады. Таза келтірілген құн – бұл қазіргі құнға келтірілген жобадан түсетін таза ақша түсімі (PV). Бұл әдістің артықшылығы оның қарапайымдылығында және сенімділігінде. Бұл әдісті қолдану негізінде еленбейтіндігі:кейбір сенімсіз шығындардың сипаты(амортизациялық төлем);бұрынғы активтерді сатудан табыстар;алынған табыстарды қайта инвестициялау мүмкіндігі және ақшаның уақытша құндылығы;қарапайым пайда нормасы бірдей, жобалардың қайсысын таңдау мүмкіншілігінің болмауы, бірақ инвестициялау көлемі әртүрлі.Дүниежүзілік практикада келесі динамикалық үлгілер ең көп тарағандар қатарына жатады: 5Таза келтірілген құн әдісі (NPV)ТКҚ – әдісі. Бұл әдіс–инвестор үшін таза табысты (пайданы) алуға бағытталған.Сондай-ақ, бұл әдіс жобаны іске асыру арқылы қорытындыланған құнды алуға мүмкіндік тудырады. Таза келтірілген құн – бұл қазіргі құнға келтірілген жобадан түсетін таза ақша түсімі (PV). Әртүрлі тиімділік көрсеткіштерін анықтау үшін дисконттау ставкасын(r) таңдауға болады:орташа кредиттік ставканы;дербес пайда нормасын;мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша табыстылық нормасын;ағымдағы(операциялық)жұмыстың табыстылық нормасын;баламалы жобалар бойынша альтернативті табыстылық нормасы.Дисконттау нормасы процентпен белгіленеді немесе бірлік үлесімен. Жоба инвесторменен сол уақытта мақұлданады, егерде NPV >0.Таза келтірілген нәтиже–бұл таза келтірілген құнменен – жобаны пайдалану кезеңінде ақша түсімдерінің және оны іске асыруға инвестицияланған ақша қаражаттарының айырмасы арқылы анықталады.NPV=PV–ICмұнда:NPV–таза келтірілген құн;PV– дисконтталған кейінгі жобадан түскен ақша түсімдерінің қазіргі құны;IC – жобаны іске асыруға бағытталған инвестиция сомасы.Табыстылықтың ішкі нормасы (ТІН) (IRR).Табыстылықтың ішкі нормасы нақтылы жобалардың тиімділігін бағалау үшін ең бір күрделі көрсеткіштері болып есептелінеді. IRR – болашақ күрделі салымдар және оның құнына авансталған қаражаттардың қазіргі құнына келтірілген, дисконттық ставкамен белгіленген жобаның пайдалылық деңгейін көрсетеді.

Капитал құрылымы теориясы: Модилья Миллер үлгісі; ымыралы үлгілер. Капитал –қаржы менеджментінің ішіндегі ең жиі қолданылатын экономикалық ктегория б.т. Кәсіпорынның құрылуы мен дамуының ең негізгі экономикалық базасы бола тұра, кәсіпорын өзінің қызметі кезінде жұмысшылардың,мемлекеттің қызығушылығының қамтамсыз етеді.Қаржылық менеджментте кәсіпорынның капиталы, оның активтің құрылуында инвестицияланған, атериалдық, материалдық емес, ақшалай формадағы қордың жалпы құнына сипаттайды.Капитал құрлымы өзінің шаруашылық қызметі кезіндегі кәсіпорында қолданылатын, меншікті және қарыздық қаржылық қорлардың қатынасын сипаттайды.Кәсіпорында қолданылатын капитал құрылымы оның қаржылық, операциондық, инвестициялық қызметіндегі көптеген аспектілерді анықтайды, оның қызметінің қорытынды нәтижесіне белсенді әсер етеді. Капитал құрылымы меншікті капитал мен активтің тиімділік коэффицентіне әсер етеді, төлем қабілеттілік пен қаржылық тұрақтылық коэффицентінің жүйесін анықтайды және соңында кәсіпорынның дамуы кезіндегі тәуекел мен табыстылық санатының қатынасы құрайды.Капиталдың құыны анықтағанда Франко Модильян мен Мертон Миллер өз еңбектерін қосты. Өздерінің жұмыстарында қаржылық мәселелер бойынша, қатаң ғылым түрінде капиталдың құрылымы туралы сұрақты қарастырады және зерттеуге өздерінің ойларын ұсынады.1958 жылы Франко Модильян мен Мертон Миллер әр түрлі шектеулер жағдайында капитал құрылымы фирманың құнына қатысты емес екенін дәлеледі.Кейін олар бұл үлгісіне корпарация салынған енгізіп, капитал құрылымы фирманың құнына әлдеқайда әсер етеді және фираманың құнын барынша арттыру үшін 100%қарыз қаржыландыру пайдалану керек деп тапты. Модильян- Миллер үлгісі—корпорация салынған есепке ала отырып, қарыз қаржыландырудың пайдасы салық салынатын табыстан пайыздарды шығарып отыру арқылы ғана болады.Бұдан кейін Миллер бұл теорияны толықтырады-жеке табысқа салық салды. Бұл салықты енгізу қарыз қаржыландыру табысын жоққа шығармайды, бірақазайтады. Сөйтіп Миллер моделі 100%қарыз қаржыландыруды ұсынады.Франко Модильян мен Мертон Миллер теориясы рқылы кез келген фирманың құны оның таза операциондық табысын күнделіктіставкаменкапиталандыруменанықталады:VL=Vu=EBIT/WACC=EBIT/KsuМұнда L-қарыз капиталын қолданыла жүгіретін фирма;Ksu-бір акционерлі капиталы бар фирмаларға қасиетті табыстылық;EBIT-таза операционды табыс;WACC-капиталдың орташа өлшенген құны.Модильян- Миллер модельдері бойынша:қарыз капиталын қолдануменкез келген фирма үшін капиталдың құрылымына тәуелді;WACC барлық фирмалар үшін акционерлі капиталдың бағасына тең болады.Модильян- Миллердің ұсынымдары бойынша арзан қарыз капиталдарынан түскен пайда тәуекел деңгейінің өсуімен байланысты юолғандықтан, қарыз капиталының үлесінің өсуі фирманың құнын өсірмейді осыған байланысты Модильян- Миллердің теориясы былай тұжырымдалады: фирманың құны сияқты салықтардың жоқтығы, оның капиталының жалпы бағасы көздердің құрылуынаттәуелді емес.

Капитал салымдарын қаржыландыруға бағытталатын меншікті қаржы ресурстарын ың сипаттамасы. Меншікті қаржылық ресурстардың көздері болып келесілер табылады:

- жарғылық капитал (акцияларды сатудан түскен қаражаттар және қатысушылардың үлестік жарналары);

- кәсіпорын жинақтаған резервтер;

- заңды және жеке тұлғалардың басқа жарналары (мақсатты қаржыландыру, қайырымдылық жарналар және т.б.)
- Жарғылық капитал қаражаттарды алғашқы инвестициялау кезінде қалыптасады. Оның мөлшері кәсіпорынды тіркеу кезінде жарияланады, ал жарғылық капиталдың мөлшерінде кез келген түзетулер (акцияларды қосымша эмиссиялау, акциялар номиналды құнын төмендету, қосымша жарналар салу, жаңа қатысушыны қабылдау және т.б.) қызмет етіп тұрған заңнамада немесе құрылтайшы құжаттарында қарастырылған жағдайлар мен тәртіпте ғана жіберіледі.

Жарғылық капитал қаражаттардың қосымша көздердің (эмиссиялық табыс) пайда болуымен жүргізілуі мүмкін. Бұл қаражат көзі акцияның алғашқы эмиссиясын номиналдан жоғары бағамен сату кезінде пайда болады. Бұл сомаларды алу кезінде олар қосымша капиталға есепке алынады.

Капиталдың безбенделген орташа құны. Капиталдың шекті құны. Каптиладың құны анықтағанда Франко Модильяни мен Мертон Миллер өз еңбектерін қосты. Өздерінің жұмыстарында қаржылық мәселелер бойынша, қатаң ғылым түрінде капиталдың құрылымы туралы сұрақты қарастырады және зерттеуге өздерінің ойларын ұсынады.1958 жылы Франко Модильяни мен Мертон Миллер әр түрлі шектеулер жағадйында капитал құрылым фирманың құнына қатысты емес екенін және де фирма онықаржыландыру тәсілдеріне тәуелді емесе екніні дәлелдеді.Кейін олар бұл үлгіге корпарация салығын енгізіп,ғ капитал құрылымы фирманың құнына әлдеқайда әсер етеді және фирманың құнына барныша арттыру үшін 100% қарыз қаржыландыруды пайдалану керек деп тапты. Модильяни- Миллердің үлгісі –корпарация салынған есепке ала отырып, қарыз қаржыландырудың пайдасы салық салынатын табыстан пайыздарды шығарып отыру арқылы ғана болады.Бұдан кейін Миллер бұл теорияны толықтырады-жеке табысқа салық салды. Бұл салықты енгізу қарыз қаржыландыру бабысын жоққа шығармайды, бірақ азайтады. Сөйтіп Миллер моделі 100% қарыз қаржыландыруды ұсынады.Франко Модильян мен Мертон Миллер теориясы рқылы кез келген фирманың құны оның таза операциондық табысын күнделікті ставкамен капиталандырумен анықталады:VL=Vu=EBIT/WACC=EBIT/Ksu Мұнда L-қарыз капиталын қолданыла жүгіретін фирма;Ksu-бір акционерлі капиталы бар фирмаларға қасиетті табыстылық;EBIT-таза операционды табыс;WACC-капиталдың орташа өлшенген құны.Модильян- Миллер модельдері бойынша:қарыз капиталын қолдануменкез келген фирма үшін капиталдың құрылымына тәуелді,WACC барлық фирмалар үшін акционерлі капиталдың бағасына тең болады.Модильян- Миллердің ұсынымдары бойынша арзан қарыз капиталдарынан түскен пайда тәуекел деңгейінің өсуімен байланысты юолғандықтан, қарыз капиталының үлесінің өсуі фирманың құнын өсірмейді осыған байланысты Модильян- Миллердің теориясы былай тұжырымдалады: фирманың құны сияқты салықтардың жоқтығы, оның капиталының жалпы бағасы көздердің құрылуынаттәуелді емес.Келесі нұсқаулар бойынша орташа өлшемдік құнды есептеу керек:Дивидендтер қарапайым акциялар бойынша да төленеді;Дивидендтер тек қана артықшылығы бар акцияларға төленеді: Дивидендтер төленбейді.

Капиталдың оңтайлы құрлымын анықтау. қарыз капиталын пайдаланушы компаниялардың қаржылық даму әлуеті және кызметінің қаржылық пайдалылығының өсу мүмкіндіктері жоғары, алайда қарыз капиталың пайдаланбайтын компанияларға қараганда қаржылық тэуекелі мен банкрот болу каупі жоғары мөлшерде жинақталады. Сондықтан қаржы менеджментінің теориясы мен практикасының өзекті міндеттерінің бірі - капиталдың оңтайлы құрылымын таңдап алу, яғни меншікті және ұзақ мерзімді қарыз арақатынасын анықтау болып табылады.

Капиталдың оңтайлы құрылымы деп әдетте компанияның, нарықтық құнын барынша көбейтетін, демек инвесторлар үшін барынша тартымды капитал комбинациясын айтамыз.

Мақсатты көрсеткіш ретінде компанияның нарықтық құны пайдаланылатын себептер бірнешеу:

• Көрсеткіш ақша ағынын дисконттау әдісімен есептелуі мүмкін, бұл компанияның барлық ақша ағынын ескеруге және басқаруға мүмкіндік береді;
• Көрсеткіш қаржыландыру тәуекелін ескеруге мүмкіндік береді:
• көрсеткіш компанияны баскарудың ұзак мерзімді (стратегиялық) жоспарында оңтайлы шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді;
• көрсеткішті пайдалану акционерлердің ғана емес, басқа да мүдделі тараптар: инвесторлар, несиегерлер, компания қызметшілерінің де тұрмыс жағдайының жақсаруына көмектеседі;
• •көрсеткіш компания менеджментінің қызметін объективті бағалауға мүмкіндік береді.

Капиталдың оңтайлы құрылымын негіздеу үшін әр түрлі әдістер пайдаланылады.

Капитал құрылымының үлгілері.

Капиталдың оңтайлы құрылымын анықтау үшін онда қаржылық тәуелділіктің оңтайлы деңгейі барлығынан және осы өндірістік секторға тән іскер тәуекел дәрежесіне үлкен тәуелді болатындығынан бастау керек. Нақты бір компанияның қызметін есепке алған, өйткені бір сала компанияларында капиталдың оңтайлы құрылымдары әр түрлі болуы мүмкін. Компанияның операциялық қызметінің салалық ерекшеліктері оларды есепке алу капитал құрылымын мақсатты түрде қалыптастыруға мүмкіндік беретін факторлардың бірі болып табылады. Қаржы нарығы жағдаятының деңгейі қарыз капиталының құнындағы өзгерістерді назарда ұстауға мүмкіндік береді. Операциялық қызмет пайдалылығының деңгейі компанияның несиелік рейтингін қалыптастырады. Пайдаға салық салу деңгейі меншікті және қарыз капиталы құнының айырмашылығына себепші болады.

Капиталдың оңтайлы құрылымын анықтау үшін онда қаржылық тәуелділіктің оңтайлы деңгейі барлығынан және осы өндірістік секторға тән іскер тәуекел дәрежесіне үлкен тәуелді болатындығынан бастау керек. Нақты бір компанияның қызметін есепке алған, өйткені бір сала компанияларында капиталдың оңтайлы құрылымдары әр түрлі болуы мүмкін. Компанияның операциялық қызметінің салалық ерекшеліктері оларды есепке алу капитал құрылымын мақсатты түрде қалыптастыруға мүмкіндік беретін факторлардың бірі болып табылады.

Капиталдың орташа өлшенген құны және оның қолданылуы. Капитал бұл қаржы менеджментінің негізгі түсінігі. Қаржы менеджмент жағынан қарастырсақ, капитал каррорацияның жалпы ақща қаражатының көлемі, материалды және материалды емес формалары, және коррорацияның салынған активтері. Корпоротивті қаржы жағынан қарастырғанда, капитал ақшаның қатынасы, корпорация мен шаруашылық субьектердің арасындағы қаражаттардың қолданылуы және оны қалыптастыру осындай ақша қаражаттарының қатынасы арасында корпорациялық заңды тұлға және акционерлермен, несиелермен, делдалдармен, тауарды тұтынушылармен, нарық қорының институционалды қатысушылары және мемлекетпен байланысты. Жинақтық капитал негізгі капитал және айналым капитал арқылы құралады. Айналым капиталы айналым активтерден тұрады. Экономикалық теория 4 факторын көрсетеді: капитал, жер, жұмысбастылық және менеджмент. Салым формасы саудалық капитал және кәсіпорын капиталы болып бөлінеді. Кәсіпорын капиталы нақты материалды емес және қаржы активтерінің пайда табу мен оны басқару құқығын иелену мақсатын айтамыз.Ссудалық капитал бұл ақша капиталы, қайтарымды шартпен берілген несие, төлемдер, жеделді және қамтамасыз етілген кепілдеме. Капитал құны тартылған ақша қаражаттарының белгілі бір сомада берілуі. Өзінідік капиталдың құны сома проценттері, несие мен облигациялық земдардың төленуі, және осылардың шығындарының байланысы. Тартылған капитал құны бұл несиенің төленбеген құны. Капитал класификациясы: 1.Корпорацияның құралы бойынша өзіндік және заем капиталы болып бөлінеді. Өзіндік капитал меншік және пайдалану құқығы бар активтер жатады. Заем капиталы корпорацияның ақша қаражаттарын кайтарудағы нақты негізде қарастырылады. 2.Қолданылуы бойынша өндірістік, ссудалық және спекуляциялық капитал болып бөлінеді. Спекуляциялық капитал нарық құнында қатысатын ақшалар. Спекуляциялық операцияның негізгі мақсаты максималды түрде кірістер түсіру. 3.Инвестициялануы бойынша капитал қаржылық, материалдық және материалдық емес формалар. 4.Инвестициялық обьектісі бойынша негізгі және айналым капиталдан тұрады. 5.Өзіндік формасы бойынша мемлекеттік, жеке меншік, аралас капитал болып бөлінеді. 6.Құқық ұйымдастырушылық формасы бойынша акционерлік, жинақтық және индивидуалды капитал, отбасылық шаруашылыққа тәуелді. 7.Қатысу мінездемесі бойынша кәсіпорын процесінде капиталды функционалды және әрекетсіз. Иелік қолданушының мінездемесі бойынша қолданбалы және жинақтаушылық капитал. Қолдануға дивидент, басқа да төлемдер, жинақақы ағымдағы жылмен өткен жылдың бөлінбеген кірістері. Елдің экономикасына кірістірілген көздері: шетелдік және отандық капитал. Ұйымның қаржылық саясатының құрылуы мен басқарылуы оның ақша айналымы ішінара ұйымның қаржылық жоспарында маңызды роль атқарады.Үлкен инвестициялық жобаларда бизнес-жоспардың маныздылығына қосады негізгі есептеулер, кірісі мен ұзақ мерзім инвестицияның шығындарды өтеу мерзімі. Қазақстанда ұйымның қаржылық көздері: а) ішкі б) сыртқы. Ішкі қаржыландыру- бұл таза кіріс пен амортизациялық шығындарды пайдалану. Сыртқы қаржыландыру- бұл мемлекеттің ресурстарын пайдалану, қаржылық-несиелік ұйымдар, қаржыландырылған компаниялар мен жеке тұлғалардың ресурстары. Заем капиталы арқылы қаржыландыру- бұл несие берушілердің ақша қаражатын қайтарымдылық негізде берілуі. Заем капиталы арқылы қаржыландыру 2 топқа бөлінеді: 1.қысқа мерзімді несиемен қаржыландыру. 2.ұзақ мерзімді несиемен қаржыландыру. Салымдық капитал- бұл негізгі капиталдың инвестициясы. Бұған кіретіндер жаңа құрылысқа кеткен шығындар, ұлғаюлар, ұйымның қолда бар технологияларын қайта өңдеу т.б.

Кәсіпорын балансының қанағаттанарлық (қанағаттанарлықсыз) құрылымын анықтау, банкроттықтың туындау ықтималдығын бағалау. Компанияның қаржылық тұрақсыздығының пайда болу себептері. Өнімді өндіру процессін, қызмет көрсетуді жүзеге асырып әрбір кәсіпорын әртүрлі қаржылық қатынастарды болады. Бұл қатынастар, басқа мен қатар, кәсіпорынның ақшалық міндеттемелер және міндетті төлемдері орындауын ескереді, ал ұзақ уақыт және оны тұрақты бұзған жағдайда төлемқабілетсіздер қатарына әкеледі. ҚР «Банкроттық туралы» Заңына 21.01.1997ж. №671 – банкроттық сот шешімімен қанағаттағысыздеп мойындалған, оны жою үшін негіз деген түсінік беріледі. Егер кредиторлардың қарыздарға талабының сомасы 150айлық есеп көрсеткіштерінен кем болмаса банкроттық туралы іс сотта қаралады. Жоғарыда көрсетілген Заңның 4-ші бапына сәйкес міндеттемелерді орындау мерзімі басталысымен 3 ай ішінде олар орындалмаса банкроттықтың нышаны болып саналынады. Қарыздарда банкроттық нышандардың барын анықтау үшін назар аударылатындар: 1.Ақшалық міндеттемелердің мөлшері, соның ішінде өткізілген тауарлар, істелінген қызмет үшін берешек мөлшері; 2.Қарыздардың төлеуге тиіс пайыздарды ескере зайым сомалары; 3.Авторлық сый төлеу бойынша міндеттемелер; 4.Заңды тұлға – қарыздардың құрылшылар алдындағы міндеттемелері. Қазіргі экономикалық жағдайда компанияның қаржылық қызметінің барлық аспектілері банкроттық қауп-қатеріне ұрындыру мүмкін. Банкрот-кәсіпорынды нарықтық экономика дамыған елдерде қалай айқындалатына тоқтай кетсек: Қағида бойынша (кіші) шағын және орта бизнес кәсіорындары үшін бухгалтерлік есептікке, баланстың қанағаттанарлықсыз құрылымына негізделген ешбір банкроттық белгілер (критерий) тәжірибеде қолданылады. Шамасы жоқтық белгісі болып салық төлемдерін және тауарлар мен қызметтерін үшін төлемдердің мерзімін өткізу, серіктестері мен келісімдік қатынастадың орындалмауы саналынады. Баланстың қанағаттанарлықсыз құрылымын анықтау принциптері: қаржылық коэффициенттерді есептеу. Шаруашылық субъектілер арасындағы бір-біріне борышты мерзімде төлеушілік, жоғары сатылық және банктік пайыз мөлшерлері кәсіпорынды төлемқабілетсіздікке әкеледі. Осыған байланысты, аса актуалды баланстың құралымын бағалау деген сұрақ пайда болады, себебі кәсіпорынның қанағаттанғысыз (шамасы жоқтық) туралы шешім баланстың құрамы қанағаттанарлықсыз деп мойындалған соң қабылданады. Кәсіпорынның қаржылық жағдайына алдын-ала талдау жүргізудің негізгі мақсаты –баланс құрылымын қанағаттанғысыз (шамасы жоқ) деп майындау туралы шешімді, ал кәсіпорын белгілер жүйесіне сәйкес төлемқабілетсіздігін дәлелдеу. Қанағаттанғысыз (банкрот, шамасы жоқ) туралы шешімді қабылдау үшін оның негізгі болып баланс құрылымын қанағаттанарлық екенін бағалау белгілер жүйесі болып табылады. Кәсіпорынның баланс құралымын қанағаттанғысыз, ал кәсіпорын төлемқабілетсіз деп мойындаудың негізі, ол келесі шарттардың бірінің орындалуы. 1.есеп жылы мерзімінің аяғындағы ағым ликвидтілік коэффициентінің мағынасы 2,0 ден аз болса; 2.есеп мерзімі аяғындағы меншік қаржымен қамтамасыздық коэффициенттінің мағынасы 0,1 ден кем болса. Кәсіпорынның төлемқабілетсіздігі оны қанағаттанғысыз деп мойындап, ал меншік иесін азаматтық-құқықтық жауапкершілікке соқтырмайды. Бұл тек қаржылық жағдайға оперативті бақылауды қамтамасыз етуге және қанағаттанғысыз иуралы алдын-ала ескеріп шараларды жүзеге асыруға, сонымен қатар кәсіпорын өз күшімен дағдарыстан шығуға ынталандыру үшін бағытталған тиісті мемлекеттік ұйымдардың қаржылық тұрақсыздық жағдай туралы анықтама. Баланстың қанағаттанарлықсыз құрылымында кәсіпорынның нақты мүмкіндіктеріне қарай өз төлемқабілеттілігін қалпына келтіруді тексеру үшін төлемқабілеттілікті қалпына келтіру коэффициенті есептелінеді. Қаржылық талдаудың негізгі міндеттемелерінің бірі банкроттың нышандарын уақытылы айқындау. Қанағаттанғысыздықты болжаудың тарихи тәжірибесін қорыта келіп түйін жасауға болады, ол банкроттық диагностикасына кіреді: 1.Банкротікке қауып төндіретін дағдарысты дамытудың нышандарын ерте байқау мақсатымен кәсіпорынның қаржылық жағдайын зерттеу; 2.Кәсіпорынның дағдарыс жағдайының көлемін бағалау; 3.Кәсіпорынның дағдарыс жағдайына себебші боған негізгі факторлардың әсерін айқындау және бағалау. Ең маңызды болып бірінші кезең саналынады, бұнда нақты мекеменің банкрот болу мүмкіндігіне анық бағаалынуға тиіс.

Кәсіпорындағы пайданы жоспарлау әдістері. Пайданы (кірісті) жоспарлау – кәсіпорынды басқарудың негізгі құралы. Кәсіпорын стратегиясы әдетте пайда табуға тырысатындықтан, бұл жоспар ең өзектісі болып табылады.

Пайдаы жоспарлаудың алуан түрлі тәсілдері болады, соның төртеуі неғұрлым кең тараған.

Тиімділікті болжалдау.Жұмсалған капиталдың тиімділігін есептеу үшін айналым капиталы шамасы мен жұмсалған капиталдың түскен пайда мөлшерінің (%) мәнін табады. Мұнда мынадай формуланы пайдаланады:

Айналым қаржысы + күрделі қаржы-жұмсалған капитал;

АҚШ-та формула кеңінен, тіпті өнімнің жекелеген түрлері бойынша да қолданылады.

Тиімділік лимитін талдау. Бұл тәсіл график арқылы жоспарлы пайданы, әрі капитал айналымы кезінде шығын амасының ауытқуы бойынша кәсіпорынның икемділігін көрсетуге мүмкіндік береді.

Бұл талдауда «өлі нүкте» (шығынды жабу үшін ең аз йналым) ме жоспарланған айналымның арасындағы «қабыспаушылықтың» зор мәні бар. Тек осының өзі ғана капитал айналымын жоспарлағанда кәсіпорынның еркін әрекет етуін көрсетедеі.

3. Өтімділікті жабуды талдау (тиімділікті талдау варианты). Өндіріс шығындарын осы тұрғыдан қарастырғанда кәсіпорындар ақша жұмсайтындарға бөлінеді, бұған қатысты, мәселен, амортизация ығандары да жатады. Ақша жұмсауға сәйкес келетін құн қитсық сызығы нүктесінің, айналым қисық сызығы нүктесімен қиылысуы, өтімділікті сақтау үшін айналымның ең аз шамасын көрсетеді.

Аз айналымды регрессивтік бөлу. Аталған тәсілмен капитал айналымының айлық өзгерісі жоспарлы пайданың мөлшеріне қандай шамада ықпал ететіндігін бақылауға мүмкіндік береді. Кәсіпорынның пайдасын (табысын) жоспарлау әдістері

Пайданы жоспарлау –жасау процесінде мүмкін болатын қаржылық нәтижелердің мөлшеріне әсер ететін факторларды ғана есепке алмай, сонымен қатар жасалған бағдарламалардың нұсқаларын қарастырып, соның ішіндегі максималды пайданы қамтамасыз ететін бағдарламаны таңдау да маңызды.

Жоспарлаудың объектісі болып баланстық пайданың жоспарланатын элементтері, ең алдымен өнімді өткізуден түскен пайда, жасалатын жұмыстар, көрсетілетін қызметтер болып табылады. Есептеу үшін тұтынушылардың тапсырыстарында және шаруашылық келісімшарттарында негізделетін жасалған бағдарламалардың көлемі негіз болады

Ұйымның (кәсіпорынның) пайдасын жоспарлаудың негізгі әдістеріне

мыналар жатады:1. Есептеудің тікелей әдісі.

2. Талдау әдісі:а) базалық рентабельділік деңгейі бойынша;

б) 1 т-ге шаққандағы өндіріліп өткізілген өнімнің шығындары деңгейі б-ша.

3. Кешенді әдіс – бірінші және екінші әдістерінің жиынтығы.

4. Нормативті әдіс (бюджеттеу жүйесін енгізу үшін негіз болып табылады).

5. Факторлық әдіс – ф-дың жиы-на бай-ты пайданың факт.талдауында нег-н

6. Экономико-математикалық әдіс.

Есептеудің тікелей әдісі. Бұл әдістің көмегімен барлық ассортимент б-ша пайданы есептеу өндірілген және өткізілген өнімнің (жұмыстар, қызметтер) әр түрі бойынша жеке есептелінеді.

Есептеудің қағидасына мынадай көрсеткіштер кіреді:

 Сату көлемі (өткізу көлемі) – өткізу барасында өндірілген және

өткізілген өнім (жұмыстар, қызметтер)көлемін сату санына көбейту;

 Ұсталымдар (шығындар) – өндірілген және өткізілген өнімінің бір

данасының толық өзіндік құнын олардың санына көбейту.

Талдау әдісі.Осы әдіс бойынша пайданы есептеудің негізгі қағидасы бұл болашақтағы кезеңдердегі шығындар немесе рентабельділік деңгейін талдау негізінде жүргізіледі. Есептеулерде жоспарлы, есеп беру, анықталған мәліметтер қолданылады. а) Өндірілген және өткізілген өнімнің (жұмыстар, қызметтер)базалық рентабельділігі бойынша пайданы жоспарлау келесі тәртіпте жүзеге асырылады:

 Есептік кезеңдегі белгілі бір өзгерістерге түзетілген нақты есеп берулерге сүйене отырып, базалық пайданы есептеу;

 Ағымдағы жылда өндіріліп өткізілген өнімнің базалық рентабельділік пайызы анықталады. Ол түзетулерді ескере отырып, пайданың өзіндік құнға немесе пайданың өткізу (сату) көлеміне қатынасы ретінде анықталады;

 Жоспарлы жылға өндіріліп өткізілген өнімнің жоспарлы көлемі ақшалай түрде есептеледі;

 Көлемді рентабельділіктің базалық пайызына көбейту арқылы өткізуден түскен пайда есептеледі;

 Алынған пайда мөлшерін есептеудің тікелей әдісін қолдану арқылы өндірілген және өткізілген өнімнің есептелінген пайда сомасына түзетеді.

Мұндай әдіс тек қана өнім (жұмыстар, қызметтер) салыстырмалы

болса ғана қолданылады, яғни егер өнім алдыңғы жылы шығарылған болса.

б) Өндіріліп өткізілген өнімді 1 т-ге шаққандағы шығындар деңгейі бо-ша пайданы жоспарлау базалықрентабельділік бойынша есептеулеріне ұқсас анықталады. Бірақ базалықрентабельділік көрсеткіштің орнына базалық шығындар көрсеткішіқолданылады.

Пайданың жоспарлы сомасы болашақта төменде көрсетілген факторлардың әсер ету өзгерісімен байланысты түзетіледі:

 Ассортименттегі өзгерістер;

 Сапаның өзгеруі;

 Бағалардың өзгеруі.

Біріктірілген (кешенді) әдіс. Егер кәсіпорында салыстырмалы өнім (жұмыстар, қызметтер) шығарылатын болса, онда пайданы есептеудің талдау

әдісі қолданылады, егер де салыстырмалы өнім (жұмыстар, қызметтер) шығарылатын болса, онда есептеудің тікелей әдісі қолданылады. Талдау әдісі тексеру немесе салыстыру үшін пайдаланылады.

Нормативті әдіс(бюджеттеу әдісі). Бұл әдіс ұйым жауапкершілігінің орталығы бойынша белгілі бір өнім түріне (тікелей және жанама шығындар), отын, материалдар, жалақы шығындарына норма және нормативті бекітуге мүмкін болғанда қолданылады. Жауапкершілік орталығының кәсіпорын ресурстарын қолдану бойынша нақты тапсырыстар бекітілген кезде ғана, пайда есептеудің тікелей әдісі арқылы анықталады. Бұл әдіс есептеудің тікелей әдісі мен норма және нормативтердің бекітілуімен бірігуін көрсетеді.

Факторлы әдіспайда мөлшерін жос-ың төмендегідей кез-рін өзіне қосады:

 Есепті кезеңдегі базалық көрсеткіштерді анықтау – жиынтық пайда, өнімді (жұмыстар, қызметтер) өткізуден түскен пайда, т.б. кірістер мен шығыстар, өнімнің өзіндік құны және т.б.;

 Ұйымның шаруашылық қызметінің жоспарлы көрсеткіштерін анықтау – өнімді өндіру және өткізу көлемінің өсуі, өзіндік құнның түсуі, т.б. табыстар мен шығыстардың өзгеруі және т.б.;

 Инфляция индексін анықтау – өнімді өндіру және өткізу бағалары, қолданылатын материалды ресурстарға бағалары, қолданылатын еңбек ресурстарына бағалары;

 Басқа өзгерістер бойынша индекстерді анықтау, соның ішінде: амортизациялық аударымдар, басқа да шығындар. Есептеулердің негізгі қағидасының мағынасы мынада болып табылады: пайданың негізгі сомасы пайданы жоспарлаудың әр түрлі әдісімен анықталады, содан кейін инфляциялық күтілім және т.б. өзгерістеріне бай-ы түзетулер жасалады.

Экономико-математикалық әдіс.Бұл әдіс тек қана есептік ақпараттық базаны, есептеуіш техниканы және компьютерлік бағдарламаларды қолдану

мүмкіндігі бар ірі және одан да ірі ұйымдарда (кәсіпорындарда) қол-ды.

Жоспарлы пайданың көрсеткіштері мынадай есептеулерде қол-ды: қызметтің критикалық нүктелерінде, залалсыздықнүктелерінде, қаржылық беріктігі мен дербестігінде, ұйымның(кәсіпорынның) дербестігінің дамуында және т.б..

Кәсіпорындар борыштарын қайта құрылымдау әдістері. LBO термині әлбетте жұтылған компанияның жағдайын анықтау үшін қолданылады. Бұл жағдайда жұтылған компания жеке меншікке айналады. Бұл процесс жекешелендіру д/а. LBO-ның 1-нұсқасы ретінде компанияны менеджерлерменен сатып алуын атайды. Корпорацияны қайта құрылымдау – әлбетте активтерді с/алумен түсіндіріледі. Басқа фирманы жұтып алған компания немес осы әрекеті арқылы жаңа фирма құрып, өнімдердің ассортиментін көбейту негізгі жоспарына сәйкес келмейді деп шешім қабылдауы мүмкін. Комп-ң бір бөлігін сатуға себеп бөлімшелердің нашар жұмыс істеу нәтижесі болуы мүмкін, қаржылық қиыншылықтар немесе косп-ң стра-қ бағытының бұзылуы және т.б болуы мүмкін.

Кәсіпорындарды қастандықпен жұту тактикасы. 80 жылдар мен 2000 жылдар арасында корп-к жұтуда қастандықпен жұтудың жаңа деңгейге жеткендігі байқалды. Бұл жоғары қастандық корп-к жұту әрекетінде көптеген жаңа жағдайлармен жалғасып жатты. Мұндай қастандықпен жұту тез жетілдірілді, ал корп-к қорғану әдісі өз дамуында біршама артта қалды. Бірақ та қаржылық ресурстарды пайд-ң артуы нәтижесінде корп-р мен басып алуға қарсы қорғаныстың жағдайы өте қиыншылықта болуымен байланысты өте ойланып жасалынды және одан өту қиын бола бастады.

1990 жылы көптеген ірі шетел корп-ң басып алуға қарсы қорғаныс жүйесі болды басып алуға қарсы жиынтықты шараларын 2 бөлуге болады: 1. Алдын – алу; 2. Қарқынды.

Алдын – алу – негізінен мүмкінді табысты қастандықпен жұтуды азайтуға бағытталады, ал қарқынды – қастандықпен жұту әрекеті орындалғаннан кейін қолданылады.

«Улы дәріні» жұтуға мамандырылған белгілі заңгер Мартин Липтонмен әзірлеген. Ол оны 1982 жылдан бастап мақсатты компанияны жұтуды қорғауға қолданылады. Жұтылу алдындағы дайындық қадамдар әр түрліжұту тактикасын қолданғанға дейінгі алдыңғы алғашқы қадам. Мақсатты комп-ң акцияларын алғашқы жинақтау. Мұндай әрекетті жасай отырып, сатып алушы компания алғашқы әрекетті жасауға тырысады, соңынан қастық ұсыныстарды бастауға әрекет етеді. Акцияларды бұлай сатып алудың артықшылығы – оның істейтін әрекеттерін рынок білмейді. Нәтижесінде бұл жұтылудың орташа құнын азайтады. Бейресми тәсілдермен қастандық әрекет әрекет жасауды бастамай тұрып сатып алушы компания мақсатты комп-ң басшыларыменен бейресми байланыс жасауға тырысады, бұл бейресм тәсілдеме д/а. Егер мақсатты ком-я басқа ком-ң өастандық объектісі болып, оған қарсылық көрсетсе және оның тәуелсіз болғысы келетіндігін жария етсе, онда мұндай қадам ешқандай нәтиже бермеуі мүмкін. «Аю құшағы» с/а ком-я кей кездері мақсатыт ком-ң басшыларына тендерлік ұсынысқа дейін қысым жасауы мүмкін. Ол директорларкеңесіне байланыс жасау арқылы комп-ны жұтуға б/ты ынталылық білдіріп және тікелей акционерлерге тендерлік ұсыныспен үндеу жасауға ойы бар екендігін білдіреді. Бұл стр-я белгілі «Аю құшағы» стр/ся д/а. А/құшағы мақсатты ком-ң директорлар кеңесіне мүмкінді жұтылуға б/ты ресми бағытты ұстауға әрекет етеді. Мұндай ұсынысты дұрыс қабылдамас онда келесі қадам тікелей акционерлерге тендерлік ұсыныс жасалатындығы белгілі. А/қ сондай-ақ директорлар кеңесіне қысым жасайды, а/қ т/лы хабар таралғаннан кейін арбитраждар мақсатты ком-ң акцияларын жинақтайды. Оларменен жинақталған акциялар аю құшағының ынталылығы үшін көп көлемде акциялар пакеттерін сатып алуға жеңілдік жасайды, сонымен комп-ны ойынға қосаы, нәтижесінде оған өз дербестігін сақтау қиынға соғады.

Тендерлік ұсыныстарын – 1980 -1990ж-ң аралығында қастықпен жұтудың ең көп тараған құралы б.т. компания әлбетте бейбіт келісімді әріқаарй жүрмеі альтернативті ұсыныс болмай қалса ғана тендерлік ұсыныстарға келісім береді. Тек ұсынысты қолдана отырып с/алушыға, тіпті менеджерлер қарсы болса жа мақсатты ком-ң басшыларын айнала өтіп, бақылауға иелік етеді.

Кәсіпорындардың қосылу стратегиясы. Қосылу дегеніміз екі корпорацияның (фирманың) бірігуі нәтижесінде екеуінің біреуі ғана өмір сүреді, екіншісі өмір сүруін тоқтатады. Қосылу нәтижесінде қосып алатын компания қосылатын компанияның активтерін және міндеттемелерін өзіне қабылдай алады.

Қосылудың типтері.Қосылу көлденең, тік қосылу түрлеріне жіктеледі. Көлденең қосылудан екі бәсекелестің бірігуін атайды. Мысалы 1999 жылы екі әскери – өнеркәсіптік көомпаниялар бірікті және істеген әрекеттерінің құны 2.17$. Көлденең бірігудің нәтижесінде біріккен компаниялардың рыноктың күшін арттырды.

Тік қосылу, сатып алушы және сатушы өзара қатынасы бар компаниялардың бірігуі. Мысалы 1993 жылы дүние жүзіндегі ірі фармокология Nerck өзіне Medco Services медикамент сатушы ірі компанияны қосып алды. Бұл жасау нәтижесінде Nerck ірі фармокологиялы

Қосылу себептері.Қосылу және жұтылудың бірнеше мүмкінді мотивтері немесе себептері бар. Ішіндегі ең бір көп тараған мотивтерінің бірі кеңейтілу. Бизнес саласында немесе географиялық аймақтағы басқа компанияны сатып алу кеңейтілу жолы арқылы көбірек болады, ішкі кеңейтілумен салыстырғанда. Нақтылы компанияны жұту сатып алушы компанияға белгілі синергетикалық пайда беруі мүмкін, мысалы, екі түрлі эк/қ жұмыс нәтижесінде бір – бірін толықтырады. Бірақ жұтылу, компанияға эк/қ жұмысының басқа түріне ауысуға мүмкіндік туғызатын әр тараптандыру бағдарламасының бір бөлігі болуы мүмкін.

Кеңеюге талпынып, қосылу және жұтылуға тартылған компания синергетикалық ұтысқа ие болуға ынталылығын білдіреді. Синергияның көптеген потенциалды көздері бар.

Синергия – қосындының нәтижесі жекелеген компоненттерін салыстыра өнімді және бағалы болған жерде өмір сүреді.

Кейбір қосылу және жұтылу қаржылық мотивацияланады. Мысалы, сатып алушымен жүргізілген талдаудың нәтижесі, мақсат бағаланбаған . бұл дегеніміз, сатып алушыға мақсатты капитал құны рыноктық құнынынан көп артық деген сөз. Басқа мотивтер, мысалы салықтық жұтылуды шешуге маңызды роль атқарады.