Тақырыбы: Жедел-iздестiру шараларын жүргiзу.
(1 – сағат)
Жоспар:
1. Жедел-iздестiру қызметiнiң нәтижелерiн пайдалану.
2. Жедел-iздестiру қызметiндегi шектеулер.
3. Жедел-iздестiру шараларын тоқтату негiздерi.
Лекцияның мәтіні:
1. Жедел-iздестiру қызметiнiң нәтижелерiн пайдалану.
Жедел-iздестiру қызметi үрдiсiнде алынған материалдар тергеу жұмыстарын әзiрлеу және жүзеге асыру, қылмыстардың алдын алу, оларды болдырмау және ашу жөнiндегi жедел-iздестiру шараларын жүргiзу үшiн, сондай-ақ қылмыстық iс жүргiзу заңдарына сәйкес олар тексерiлгеннен кейiн қылмыстық iс бойынша айғақтар ретiнде пайдаланылуы мүмкiн.
Жедел-iздестiру шараларын жүргiзу нәтижесiнде алынған материалдар оларға қылмыстық iс жүргiзу заңында көзделген сипат бергенге дейiн, не оларды қылмыс процесiне енгiзуге мүмкiндiк болмаған жағдайда ешқандай құқықтық зардаптарға әкелiп соқпайды және жеке тұлғалар мен заңды тұлғалар құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерiн шектеу үшiн негiз бола алмайды.
Жедел-iздестiру қызметiн ұйымдастыру, нақты жедел-iздестiру шаралары, хабарламаларды алу көздерi мен тәсiлдерi туралы мемлекеттiк немесе заңмен қорғалатын өзге де құпия болып табылатын мағлұматтар заңдарда көзделген реттерден басқа жағдайда, сондай-ақ азаматтардың жеке өмiрiне, ар-ожданы мен қадiр-қасиетiне қатысты мағлұматтар, жария етiлмейдi.
Кәсiби мiндеттерiн орындау нәтижесiнде жедел-iздестiру қызметi туралы өзiне мәлiм болған мағлұматтарды жария еткен адамдар Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртiппен жауапты болады.
2. Жедел-iздестiру қызметiндегi шектеулер.
Жедел-iздестiру қызметiн жүргiзу кезiнде:
- аса қажет және қорғаныс қажет болған жағдайда басқа реттерде азаматтардың өмiрiне, денсаулығы мен мүлкiне нақты қатер төндiретiн iс-әрекеттер жасауға;
- қандай да бiр саяси партияның, сондай-ақ қоғамдық және дiни бiрлестiктердiң мүддесi үшiн әрекет етуге;
- азаматтарды құқық бұзушылыққа итермелеуге және арандатуға;
- азаматтар мен лауазымды адамдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерiн шектейтiн зорлық-зомбылық жасауға, қатер төндiруге, бопсалауға және өзге де заңсыз әрекеттер жасауға;
- жедел-iздестiру материалдарын бұрмалауға, сол сияқты көрiнеу күмәндi не жалған мағлұматтарды пайдалануға тыйым салынады.
3. Жедел-iздестiру шараларын тоқтату негiздерi.
Жедел-iздестiру шаралары:
- жедел-iздестiру қызметiн жүргiзу арқылы шешу көзделген
мiндеттер орындалған ретте;
- алға қойылған мiндеттердiң шешiлуi объективтi түрде мүмкiн еместiгiн растайтын жағдайлар анықталған ретте;
- тексерiлетiн адамды Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген негiздер бойынша жауапқа тартуға болмайтын жағдайлар анықталған кезде тоқтатылады.
Жедел-iздестiру шаралары жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдардың қалыптық құжаттарында көзделген мерзiмде Қазақстан Республикасы Бас прокурорының келiсiмiмен жүзеге асырылады, тоқтатыла тұрады, тоқтатылады.
Лекция № 8
Тақырыбы: Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдардың өзара iс-қимылы.
(1 – сағат)
Жоспар:
1. Қазақстан Республикасының жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдарының өзара iс-қимылы.
2. Басқа мемлекеттердiң органдарымен өзара iс-қимыл.
Лекцияның мәтіні:
1. Қазақстан Республикасының жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдарының өзара iс-қимылы.
Қазақстан Республикасының жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдары:
- өздерiнiң алдарында тұрған мiндеттердi дербес, бiр-бiрiмен өзара iс-қимыл жасап, мемлекеттiк, қоғамдық және өзге ұйымдардың мүмкiндiгiн, сондай-ақ азаматтардың жәрдемiн пайдалана отырып шешедi;
- осы органдардың құзыретiне қатысты қылмыстық әрекеттердiң мәлiм болған деректерi туралы бiрiн-бiрi хабардар етiп отыруды қамтамасыз етедi және өзара қажеттi көмектi көрсетедi.
2. Басқа мемлекеттердiң органдарымен өзара iс-қимыл.
Басқа мемлекеттердiң жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыруға құқық берiлген органдары Қазақстан Республикасы аумағында өзара iс-қимылды және жедел-iздестiру шараларын осы заңда және тиiстi шарттар мен келiсiмдерде белгiленген тәртiп пен шекте жүргiзедi.
Қазақстан Республикасының жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдары басқа мемлекеттердiң аумақтарында өзара iс-қимылды және жедел-iздестiру шараларын осы Заңда, сондай-ақ тиiстi шарттар мен келiсiмдер негiзiнде сол мемлекеттердiң заңдарымен белгiленген тәртiп пен шекте жүргiзедi.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдардың халықаралық құқық қорғау ұйымдарымен өзара iс-қимылы.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдардың халықаралық құқық қорғау ұйымдарымен өзара iс-қимылы құқықтық көмек туралы шарттарға (келiсiмдерге) сәйкес және осы Заңда белгiленген қалыптар шегiнде жүзеге асырылады.
Лекция № 9
Тақырыбы: Жедел-iздестiру қызметiнiң субъектiлерiн әлеуметтiк және құқықтық қорғау
(1 – сағат)
Жоспар:
1. Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдар қызметкерлерiн әлеуметтiк және құқықтық қорғау.
2. Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдарға жәрдемдесушi азаматтарды әлеуметтiк және құқықтық қорғау.
3. Жедел-iздестiру қызметiн қаржылай және материалдық-техникалық қамтамасыз ету.
Лекцияның мәтіні:
1. Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдар қызметкерлерiн әлеуметтiк және құқықтық қорғау.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдар қызметкерлерi қызметтiк мiндеттерiн атқару кезiнде өкiмет өкiлдерi болып саналады және мемлекет қорғауында болады. Оларға өздерi штатына кiретiн министрлiктер мен ведомстволар қызметкерлерiнiң құқықтық және әлеуметтiк қорғау кепiлдiктерi қолданылады. Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдар қызметкерлерiнiң жұмыс ерекшелiктерi ескерiле отырып оларға қосымша жеңiлдiктер берiлуi мүмкiн.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдардың қызметкерлерi өздерiнiң қызмет бабында заң талаптарын басшылыққа алады әрi саяси партиялардың және саяси мақсаттарды көздейтiн бұқаралық қоғамдық қозғалыстардың шешiмдерiне байланысты болмайды.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы қызметкерлер мен органдардың заңды iс-қимылына заңмен тiкелей уәкiлдiк берiлген адамнан басқа ешкiмнiң араласуына құқығы жоқ. Қолданылып жүрген заңдарға қайшы келетiн бұйрық немесе нұсқау алған кезде олар заңды басшылыққа алуға мiндеттi.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдардың басшылары өз қызметкерлерiнiң, олардың отбасы мүшелерiнiң және жақын туыстарының жеке басының қауiпсiздiгiн, мүлкiнiң сақталуын қамтамасыз етуге мiндеттi.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдардың қызметкерлерiне қызмет мiндеттерiн лайықты орындау мақсатында арнаулы кәсiби даярлықтан өтуiне, бiлiктiлiгiн көтеруге және медициналық қызмет көрсетiлуi үшiн қажеттi жағдайлар жасалады.
2. Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдарға жәрдемдесушi азаматтарды әлеуметтiк және құқықтық қорғау.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдарға жәрдемдесетiн азаматтар мемлекет қорғауында болады.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдарға жәрдемдесуге келiсiм бiлдiрген азаматтарға мемлекет осы Заңға, Қазақстан Республикасының басқа заңдарына және қалыптық құжаттарына сәйкес олардың құқықтарын қамтамасыз етуге және мiндеттемелердi орындауға кепiлдiк бередi.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдарға жәрдемдесуiне байланысты азаматтардың өмiрiне, сондай-ақ олардың отбасы мен жақын туыстарының денсаулығына немесе мүлкiне, заңға қайшы қол сұғушылықтың анық қаупi төнген кезде, бұл органдар құқыққа қарсы әрекеттi болдырмау, айыптыларды анықтап, оларды жауапқа тарту, сондай-ақ қажет болған жағдайда Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен оларды қорғау жөнiнде арнаулы жұмыстар жүргiзу үшiн барлық қажеттi шараларды қолдануға мiндеттi.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдармен құпия негiзде қызмет iстейтiн немесе қызмет iстеген азаматтар туралы мағлұматтар мемлекеттiк құпия болып табылады және олардың жазбаша келiсiмiмен ғана жария етiлуi мүмкiн.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдармен қызмет iстейтiн азаматтар сыйақы алуға құқылы.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдармен азаматтардың айналысатын қызметiнiң негiзгi түрi ретiнде ақылы негiзде келiсiм-шарт бойынша ынтымақтасып қызмет iстеу кезеңi олардың жалпы еңбек стажына кiредi. Олар Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарына сәйкес және Үкiметi белгiлеген тәртiппен зейнетақымен қамтамасыз етiлуге, қаза болған ретте олардың отбасылары мен асырауындағы адамдар асыраушысынан айырылуына байланысты зейнетақы алуға құқылы.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдармен ынтымақтасып қызмет iстеген азамат жедел-iздестiру шараларын жүргiзуге қатысуына байланысты қаза болған жағдайда оның отбасына және асырауындағы адамдарға:
- ақылы негiзде ынтымақтасып қызмет iстеп, қаза болған адамның он жылдық ақшалай ақысы мөлшерiнде;
- ақысыз негiзде ынтымақтасып қызмет iстеген адам үшiн он жылдық ең төменгi жалақы сомасы мөлшерiнде бiр жолғы жәрдемақы төленедi.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдармен ынтымақтасып қызмет iстеген азамат өзiнiң қатысуымен болған жедел-iздестiру шараларын жүргiзген кезде мертiккен не денсаулығына өзге де зақым келген кезде оған:
- ақылы негiзде ынтымақтасып қызмет iстеген адамдар үшiн бес жылдық ақшалай ақысы мөлшерiнде;
- ақысыз негiзде ынтымақтасып қызмет iстеген адамдар үшiн бес жылдық ең төменгi жалақы сомасы мөлшерiнде бiр жолғы жәрдемақы төленедi.
Жедел-iздестiру шараларын жүргiзуге қатысуға байланысты қаза болуға, мертiгуге не денсаулықтың өзгедей зақымдануына орай келтiрiлген залалдың орнын толтыру Қазақстан Республикасы Үкiметi белгiлеген тәртiппен жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органның қаржысы есебiнен жүргiзiледi.
3. Жедел-iздестiру қызметiн қаржылай қамтамасыз ету.
Жедел-iздестiру қызметiн қаржыландыру жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдарды ұстауға ұлттық валюта түрiнде де, шетел валютасы түрiнде де бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылады.
Жедел-iздестiру қызметiн материалдық-техникалық қамтамасыз ету .
Жедел-iздестiру қызметiн материалдық-техникалық қамтамасыз ету бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылады.
Лекция № 10
Тақырыбы: Жедел-iздестiру қызметiн бақылау және қадағалау.
(1 – сағат)
Жоспар:
1. Ведомстволық бақылау.
2. Жедел-iздестiру қызметiн қадағалау.
Лекцияның мәтіні:
1. Ведомстволық бақылау.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыру, жедел-iздестiру шараларын жүргiзу барысында адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының сақталуы, сондай-ақ жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыруға өкiлеттi органдар мен лауазымды адамдардың актiлерi мен iс-әрекеттерiнiң заңдылығы қадағалаудың мәнi болып табылады.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырушы органдардың басшылары жедел-iздестiру шараларын ұйымдастыру мен жүргiзу кезiнде заңдылықтың сақталуына бақылауды қамтамасыз етедi.
Жоғары тұрған ведомстволық органдар өздерiне бағынысты органдардың жедел-iздестiру қызметiне бақылау жасауды қамтамасыз етедi.
2. Жедел-iздестiру қызметiн қадағалау
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыру кезiндегi заңдылықтың сақталуын қадағалауды Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры және оған бағынысты прокурорлар жүзеге асырады.
Жедел-iздестiру қызметiн қадағалауды жүзеге асыру кезiнде прокурор:
1) жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдармен жасырын негiзде қызмет ететiн немесе қызмет еткен азаматтардың жеке басы туралы мәлiметтердi қоспағанда, жедел-iздестiрудi жүргiзу iстерiн, жедел-iздестiру қызметiнiң барысы туралы материалдарды, құжаттар мен басқа да қажеттi мәлiметтердi алады;
2) жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдардың арнаулы жедел-iздестiру шараларын жүргiзуiнiң заңдылығын тексередi;
3) жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыру кезiнде заңды, адам мен азамат құқықтарын бұзушылық анықталған жағдайда өз қаулысымен жедел-iздестiру шараларын тоқтатады;
4) жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдардың лауазымды адамдарының iс-әрекеттерi мен шешiмдерiне шағымдар мен арыздарды қарайды;
5) Конституцияға, заңдар мен Республика Президентiнiң актiлерiне қайшы келетiн, жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдар шығаратын жедел-iздестiру шараларын ұйымдастыру мен жүргiзу тактикасын регламенттейтiн нормативтiк құқықтық актiлерге наразылық келтiредi;
6) жедел-iздестiру шараларын жүргiзу кезiнде құқыққа қарсы iс-әрекеттерге жол берген қызметкерлерге қатысты қылмыстық iс қозғау, тәртiптiк iс жүргiзу туралы қаулылар шығарады;
7) жедел-iздестiру қызметiнiң заңдылығын қадағалауды жүзеге асыру кезiнде анықталған тәртiп бұзушылық фактiлерi бойынша прокурорлық қадағалаудың басқа да актiлерiн шығарады;
8) заңсыз ұсталған адамдарды өзiнiң дәлелдi қаулысымен босатады не адамдарды ұстау туралы заңсыз қаулылардың күшiн жояды;
9) қажет болған жағдайда жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдардың басшыларынан өздерiне бағынышты органдарда заң бұзушылықты жою мақсатында тексеру жүргiзудi талап етедi;
10) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жағдайларда жедел-iздестiру шараларын жүргiзуге санкция бередi.
Жедел-iздестiру қызметiнiң заңдылығына қадағалауды Республиканың Бас Прокуроры және өзге прокурорлар заңдарда белгiленген құзыретi шегiнде жүзеге асырады. Z944000
Бас Прокурор өз құзыретi шегiнде, жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдардың орындауы үшiн мiндеттi, жедел-iздестiру қызметi туралы Қазақстан Республикасы заңдары нормаларының қолданылу мәселелерi бойынша нормативтiк құқықтық актiлер қабылдайды.
Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдар тарапынан заңдылықтың бұзылуын анықтау мақсатында прокурор арнаулы техникалық құралдарды пайдалана отырып, прокуратура органдарының мамандары мен өзге де мамандарды тартуға құқылы.
Лекция № 11
Тақырыбы: Жедел-iздестiру қызметiн бақылау және қадағалау.
(1 – сағат)
Жоспар:
1. Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Жедел іздестіру қызметінің заңдылығын қадағалау департаменті туралы ереже.
2. Департаменттің мақсаттары және міндеттері.
3. Департаменттің функциялары.
Лекцияның мәтіні:
1. Жедел-іздестіру қызметінің заңдылығын қадағалау департаменті
Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Жедел іздестіру қызметінің заңдылығын қадағалау департаменті туралы ереже.
Осы Ереже Жедел іздестіру қызметінің заңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру туралы нұсқаулықты орындау үшін әзірленген және Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Жедел іздестіру қызметінің заңдылығын қадағалау департаментінің (одан әрі Департамент) жұмысын, оның мақсатын, міндетін және оның құрылымдық бөлімшелерінің функцияларын анықтау үшін бейімделген.
Жедел іздестіру қызметінің заңдылығын қадағалау департаменті Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының дербес құрылымдық бөлімшесі болып табылады.
Департамент өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарын, ҚР «Прокуратура туралы», «Жедел іздестіру қызметі туралы» Заңдарын, қылмыстық іс жүргізу заңнамасының нормаларын, Қазақстан Республикасының өзге нормативтік құқықтық актілерін, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бұйрықтарын, нұсқауларын, нұсқаулықтарын, Қазақстан Республикасында құпиялық режимді қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулықты және осы Ережені басшылыққа алады.
Департаменттің жұмысы өз құзыретіне байланысты алдына қойылған мақсаттар мен міндеттердің шегінде Бас прокуратураның, Бас әскери прокуратураның аппаратының басқа құрылымдық бөлімшелерімен, облыстық, Астана, Алматы қалалық және оларға теңестірілген прокурорлармен, сондай-ақ құқық қорғау органдарымен өзара әрекет жасау арқылы жүзеге асырылады.
Департамент жедел іздестіру қызметінің заңдылығын қадағалауға жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының орынбасары-на тікелей бағынышты.
Департаменттің іс-қағаз өндірісі Бас Прокурор Аппаратаның Азаматтардың өтініштерін қарау туралы заңдардың қолданылуын және іс жүргізуді қадағалау басқармасымен, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бұйрықтарымен регламенттелген өзге жағдайларда Бас прокуратураның Мемлекеттік құпияларды қорғау бөлімімен жүзеге асырылады.
2. Департаменттің мақсаттары және міндеттері.
Департаменттің негізгі мақсаттары және міндеттері:
- жедел іздестіру қызметін жүзеге асыратын (ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитеті, ҚР Ішкі істер министрлігі, ҚР Экономикалық және сыбайлас жемқорлық қылмыстарға қарсы күрес жөніндегі агенттігі, ҚР Әділет министрлігінің ҚАЖК және ҚР Қаржы министрлігінің Кеден бақылау комитеті – одан әрі ЖІҚ жүзеге асыратын органдар) органдардың қызметінің заңдылығын, «Жедел іздестіру қызметі туралы» Заңының дәлме-дәл және бірыңғай қолданылуын қадағалау;
- осы органдармен жедел іздестіру қызметін жүзеге асыру кезінде адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қадағалау;
- жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің бұзылуына жол бермеу және оларды қалпына келтіру, келтірілген залалды өтеу бойынша дер кезінде шаралар қабылдау;
- осы жұмысты жақсарту үшін іздену, әзірлеу және ұсыныстар енгізу болып табылады.
Департаменттің құрылымы:
- Департаментті бастық басқарады. Департаментте Басқарма бастығы, ҚР Бас Прокурорының көмекшісі, Басқарманың аға прокурорлары және прокурорлары, бас мамандар лауазымдары бар.
- Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры қадағалаудың осы саласына жетекшілік ететін Бас Прокурордың орынбасарының келісімімен бастықтың ұсынымы бойынша Департаменттің құрылымы мен штатын белгілейді және бекітеді.
3. Департаменттің функциялары.
Департамент өз өкілеттіктерінің шектерінде және оған жүктелген міндеттерге сәйкес мына функцияларды жүзеге асырады:
- Қазақстан Республикасы «Жедел іздестіру қызметі туралы» Заңының қолданылу саласында заңдылықты қадағалауды ұйымдастыру және жүзеге асыру;
- ЖІҚ субъектілері жедел іздестіру және арнайы іс-шараларды (одан әрі ЖІШ АЖІШ) жүзеге асырған кезде заңдылықты қадағалауды қамтамасыз ету:
а) ауыр және аса ауыр қылмыстарды, соның ішінде ұйымдасқан нысандағы және сыбайлас жемқорлық бағытындағы қылмыстарды ашу жөнінде;
б) экономикалық және қаржы қылмыстарды ашу жөнінде;
в) қылмыскерлерді, соның ішінде халықаралық іздестіру жарияланғандарды, сондай-ақ хабар-ошарсыз жоғалып кеткен адамдарды іздестіру жөнінде;
- ЖІҚ субъектілерімен жасырын қызмет істейтін немесе қызмет еткен азаматтардың тұлғасы туралы мәліметтерден басқа, өзге материалдарды, оперативтік есептің істерін, статистикалық және басқа деректерді зерделеумен қатар өкілетті органдардың жедел іздестіру қызметін реттейтінзаңнаманың қолданылуына тексерістер жүргізу;
- прокуратура органдарының мамандарын, өзге мамандарды тартумен қатар арнайы техниканы қолдану арқылы өз бетінше немесе ұлттық қауіпсіздік органдарының бөлімшелерімен бірлесіп, ЖІҚ субъектілерінің заңсыз ЖІШ ашу және оған жол бермеу жөнінде тексерістер жүргізу;
- жедел есеп істердің басталуының, қысқартылуының және іске асырылуының негізділігі, сондай-ақ соның шегінде жедел іздестіру және арнайы іс-шараларды жүргізудің заңдылығы жөнінде осы істердің материалдарын зерделеу;
- жедел іздестіру қызметін жүзеге асыратын органдардың лауазымды тұлғаларының әрекеттеріне және шешімдеріне шағымдалған азаматтардың, жеке және заң тұлғаларының шағымдары мен өтініштерін қарау және шешу;
- жергілікті орындардан келіп түсетін есептерді, статистикалық деректерді,жұмыс жоспарларын, прокурорлық шара қолдану актілерінің көшірмелерін және басқа құжаттарды зерттеу және олар бойынша ұсыныстар енгізу;
- ЖІҚ субъектілерінің жедел іздестіру қызметінің заңдылығына прокурорлық қадағалау практикасын талдау және қорыту, нұқсаулар әзірлеу, төмен тұрған прокурорларға ЖІҚ заңдылығын қадағалауды жүзеге асыру жөніндегі жұмысты ұйымдастыруда практикалық және әдістемелік көмек көрсету;
- төмен тұрған прокуратураларда ЖІҚ заңдылығын қадағалауда басшылық ету және оны ұйымдастыруды бақылау, Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын тексеру, озық тәжірибелерді тарату жөнінде жұмыс жүргізу;
- жедел іздестіру қызметін реттейтін заңдарды бұзушылықтарды жою және заңға тәуелді актілерге наразылық келтіру бойынша заңда көзделген шараларды қабылдау;
- өз құзыретінің шегінде Бас прокуратура басшылығының баяндамаларына, өкіметтің заң шығарушы және өкілдік органдарына ақпараттар үшін, Бас прокуратураның алқа мәжілістеріне және шұғыл кеңестерге материалдар дайындау;
- заң шығармашылық жұмысына және оны жетілдіру жөнінде, соның ішінде нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу жолы арқылы оған қатысу;
- мемлекеттік және қызметтік құпияға, сондай-ақ өзге жедел қызметтік ақпаратқа жататын мәліметтердің тарап кету фактілерін ашу және жол бермеу.
Департамент қызметінің ұйымдастырушылық негіздері және оның қызметкерлерінің функционалдық міндеттері.
ЖІҚ заңдылығын қадағалау департамент қызметкерлерінің қызметі аймақтық-нысандық қағидат бойынша және функционалдық міндеттеріне сәйкес жүзеге асырылады.
Департамент қызметкерлерінің функционалдық міндеттері Міндеттерді бөлу туралы өкіммен регламенттеледі.
Департаменттің барлық оперативтік қызметкерлерінде міндетті түрде құпия және ерекше құпия сипаттағы мәліметтермен жұмыс істеу үшін белгіленген нысанда тиісті рұқсаттары болуы, мемлекеттік және қызметтік құпияны сақтауы, құпия және ерекше құпия сипатты материалдар мен құжаттарды қабылдау, қарау, сақтау және жолдау кезінде құпия режимінің талаптарын мүлтіксіз сақтауы тиіс. ЖІҚ зерттеудің нәтижелері бойынша олар дайындайтын қорытындыларының заңдылығы мен негізділігі үшін, ақпараттардың, прокурорлық қадағалау актілерінің және басқа құжаттардың, азаматтар мен заң тұлғаларының өтініштерін қарау материалдарының шүбасыздығы үшін, олардың дер кезінде және сапалы орындалуына, сондай-ақ құпия режимін бұзушылық үшін жеке жауап береді.
Лекция № 12
Тақырыбы: Жедел-iздестiру дәлелдемелері.
(1 – сағат)
Жоспар:
1. Дәлелдемелер мен жедел - іздестіру арқылы алынған процессуалдық емес ақпараттың ара қатынасы.
Лекцияның мәтіні:
Қазақстан Республикасының «Жедел - іздестіру қызметі» туралы заңы Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі 1994 жылғы қыркүйектің он бесінде қабылдаған жедел іздестіру қызметінің бірі ретінде қылмысты анықтауды, алдын алуды, болдырмауды және ашуды көздейді. Жедел -іздестіру кызметін мынандай органдар жүзеге асырады:
а) ішкі істер органдары;
ә) ұлттық қауіпсіздік органдары;
б) қорғаныс министрлігінің әскери барлау органдары;
в) қаржы министрлігінің қаржы полициясы органдары;
г) Қазастан Республикасы Президентінің қызметі.
ҚІЖК-нің 65 бабына сәйкес қылмыс белгілерін және жасаган адамдарды
табу мақсатында анықтау органдарына қажетті жедел - іздестіру шараларын қабылдау жүктеледі. Осы ереже Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазакстан Республикасының ішкі істер органдары туралы» заң күші бар Жарлығында дамытылды. Мәселен, аталған Жарлықтың 10 бабында былай деп жазылған: «Жедел - іздестіру қызметі туралы, Қазакстан Ресгубликасының Заңына сәйкес қылмыстардың алдын алуға және ашуга, ішкі істер органдары жүйесінің кауіпсіздігін қамтамасыз етуге, сондай-ақ қылмыстык атқару заңдарымен белгіленген бас бостандыгынан айыру органдарында режимді сақтауға бағытталған іс-шараларды жүзеге асыруга міндетті. Бұл ретте жедел іздестіру шараларын жүзеге асыруға күкылы ішкі істер органдарының бөлімшелері мен кызметкерлерінің тізбесін Ішкі істер Министрлігі белгілейді». Одан әрі аталган Жарлықтың 11 бабына сәйкес өздеріне уәкілеттік берілген қызмет адамдарының атынан ішкі істер органдары «кылмыстык істер бойынша сараптамалар және жедел іздестіру материалдары бойынша қажетті зерттеу жүргізуге құқығы бар», талданып отырған баптың 1 бөлімінің 14 тармағына сәйкес ішкі істер органдары «заңда көзделген жағдайларда және тәртіппен қылмыстық іс жүргізу әрекеттерін және жедел іздестіру шараларын жүргізуге маманды тартуга, дерек мәліметтерді жинау мен зерттеу үшін ғылыми - техникалык құралдарды пайдалануға құқығы бар».
Қазақстан Республикасының Президентінің «Қазақстан
Республикасының Үлтық қауіпсіздік органдары туралы» Заң күші бар Жарлыгында да жоғарыда айтылғандай тиісінше регламент бар. Мәселен, осы Жарлықтың 13 бабына сәйкес үлттық қауіпсіздік органдары өздеріне жүктелген міндеттерді орындау үшін «жалпы және арнаулы жедел іздестіру шараларын жүргізуге» қүқығы бар. Өзге де анықтау органдары қызметі регламентінің заңды түргыдан көздерін талдау жолдардың жедел -іздестіру қызметін жүзеге асыру қүқыгы жоғарыда келтірілгендерге үқсас жалпы ережелер шектерінен шықпайтындыгы туралы куәландырады. Сондықтан жедел іздестіру жолымен алынған дәлелдемелер мен процессуалдық емес ақпараттық арақатынасынан анықталмас бүрын төмендегідей мәселелерде айкындалу қажет:
- анықтау органдарының жедел іздестіру қызметін жүзеге асыру
құқығы бар органдардан айырмашылығы;
процессуалдық емес ақнараттык мәні.
Қолданылып жүрген қылмыстық іс жүргізу Заңдары анықтау органдарына мыналарды жатқызады:
- ішкі істер органдары;
- ұлттық қауіпсіздік органдары;
- әділет органдары;
- салық полициясының органдары;
- кеден органдары;
- әскери полиция органдары;
- шекара бөлімдерінің командирлері;
- әскери бөлімдерінің командирлері;
- Қазакстан Республикасының дипломатиялық өкілдіктерінің,
консулдық мекемелерінің және өкілетті өкілдіктерінің басшылары;
- Мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары;
- Геологиялық барлау партияларының басшылары, теңіз кемелерінің
капитандары.
Сонымен, анықтау органдарының тізбесі «Жедел іздестіру қызметі туралы» Заңмен жедел іздестіру кызметін жүзеге асыру құкығы берілген органдар тізбесімен толық көлемде сәйкес келмейді.
Бұдан мынандай қорытынды туындайды: анықтаудың кез келген органы жедел іздестіру қызметін жүргізуге құқылы емес, сондай-ак осындай құқығы бар әрбір орган анықтау органы болып табылмайды. Мұны мысал аркылы түсіндіріп көрелік. «Жедел іздестіру қызметі туралы» Заңның 6 бабына сәйкес ішкі істер органдары жедел іздестіру қызметін жүзеге асыратын субъектілердің бірі болып табылады.
Ішкі істер органдарының жүйесін мыналар құрайды: Қазақстан Республикасының Ішкі істер Министрлігі; оған бағынышты облыстардың ішкі істер басқармалары және ішкі істер органдарынан көлік, қалалык, аудандық, қаладағы аудандык, поселкелік бөлімшелері, сондай-ак ерекше және режимдік объектілері, оқу орындары, мекемелер мен үйымдары.
Әрбір санамаланған субъектілердің күрылымы функциясы түргысынан кандай да бір кызметке, бір бағытқа багдарланган негізгі және көмекші аппараттардың бөлімшелердің күрделі жүйесін білдіреді. Ішкі істер органдары туралы Жарлықтың іріктейтін сипаты да осымен түсіндіріледі, оған сәйкес жедел іздестіру іс шараларын жүзеге асыруға құқылы ішкі істер органдары бөлімшелері мен қызметкерлерінің тізбесін Ішкі істер Министрлігі белгілейді.
Осындай іріктеу сипаты жедел іздестіру кызметімен айналысуға құқығы бар басқа да органдарға тән. Мұндай органдардың қатарында, бұрын атап өтілгендей «Жедел іздестіру қызметі туралы» Заңының 6 бабында ішкі істер органдары аталады, мұның иөзі мұндай т;ұқық тікелей жедел іздестіру қызметінің міндеттерін орындайтын бөлімшелерде болатынын көздейді. Бұл жағдай «Жедел іздестіру қызметі туралы» Заңның 12 бабының 3 бөлігінде бір мәні регламенттеледі, онда «Жедел іздестіру шараларын жүргізуге құқығы бар қызметкердің, бөлімшелердің тізбесін жедел - іздестіру қызметін жүргізуші органдардың басшылары белгілейді» деп жазылған.
Талданып отырған жагдайда жедел іздестіру қызметінің субъектілері болып табылатын. Қорғаныс Министрлігі әскери барлау органы, Қазақстан Республикасы Президентінің күзет кызметі қазіргі уақытта анықтау органдарының қызметін атқармайды. Жедел іздестіру қызметін жүзеге асыратын анықтау органдары мен органдардан мүндай саралануы жедел іздестіру кызметінің мақсаттары мен мідеттеріе байланысты. Ал шындығында жедел Іздестіру шараларын жүзеге асыру негіздерінің тізбесі.
Қылмыстык сот жүйсін жүргізу мақсаттарынан тысқары жатыр. Мәселен, Жедел Іздестіру кызметі туралы Заңның 10 бабы мұндай негіздер ретінде мыналарды кездейді:
а) қозғалған қылмыстық істің болуы;
ә) жедел іздестіру қызметін жүзеге асыру шы органдарга келіп түскен;
- әзірленіп жатқан, жасалынып жатқан немесе жасалган қүкық бұзушылык;
- жауап алу, тергеу және сот органдарынан немесе қылмыстық
жазадан жалтарып жүрген адамдар;
- азаматтардың хабарсыз кетуі және танылмаған мәйіттердің табылуы;
- шет мемлекеттер мен халықаралык ұйымдардың арнайы қызметтерінің барлау- бүлдіру хабарламалары;
б) өздеріңін-:қарауындағы қылмыстық істер бойынша тергеушінің
жазбаша тапсырмалары және прокурдың нұскаулары, сондай-ақ соттың ұйгарымдарының;
в) күқыктық көмек беру туралы шартка сәйкес халықаралық күкык
қорғау- үйымдарының және шет-мемлекеттердің күкык қорғау орган дар ының сауал салулары;
г) коғам; мемлекет мүддесі мен онын экономикалық және
қорғаныс әлеуметін нығайту мүддесіне орай барлау ақпаратын алу қажетігі жөнідегі хабарлам.алар негіз болады.
Сонымен, анықтау мақсатына жедел-іздестіру шараларын жүргізу жолымен қол жеткізілуі мүмкін, бірак жедел- іздестіру қызметін жүзеге асыра анықтау мідеттерін шешуге ғана бағытталмаған.
Бұл орайда анықтау кылмыстың алдын- ала тергеу нысаны ретіде түсіднріледі, аныктау түсті органдармен лауазымды адамдардын қылмыстык іс жүргзу заңына негізделген қызметінен көрінеді, ол қылмыстар туралы арыздар мен хабарларды қарауға және шешуге, қылмысты, істі козғауга.
Ол бойынша тергеу жүргзуге, тергеушілердің тапсырмасы бойынша іздестіру және тергеу іс қимылдарын жүзеге асыруға, сондай-ақ қылмыстарды болғызбау жөніде шаралар қабылдауға бағытталган.
Осыған байланысты жедел іздестіру қызметінің мазмүнынык маңызы аз емес. «Жедел іздестіру қызметі туралы» Заңның І бабында белгіленгендей «жедел, іздестіру қызметі - азаматтардың өмірін, денсаулығын, кұқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін, меншікті корғау» шет-мемлекеттер мен халықаралык ұйымдардың арқаулы қызметтерін қылмыстық қол сұғыуынан, сондай-ақ барлау - бүлдіру әрекетінен коғам мен мемлекет кауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында арнайы уәкілдік берілген мемлекеттік органдар» өз кұзіреті шегінде Қазакстан Республикасының Конституциясына, осы Заңына Қазакстан Республикасының барлық басқа да заңдарымен калыптастық құжаттарына сәйкес жүзеге асыратын жария және жасырын жедел - іздестіру, ұйымдык және басқару шараларынын ғылыми негізделген жүйесі.
Жедел іздестіру қызметінін заңды түрде бекітілген үғымына түсінік беру оның дәстүрлі доктриналық түсінігімен сәйкес келмейді.
Мәселен, А.Н: Василев, жедел іздестіру қызметінің мазмүнына мы-нандай ұғым береді: белгілі бір адамдар мен объектілерді бакылау, жария және жария емес кездерден мәліметтер жинау, іздестіру, торуыл жене бе-кеттерді үйымдастыру, іздестіру иттерін қолдану, күжаттар - мен үй жай-ларды тексеру, қандай да бір оқиғасының куәгерлік анықтау жане т.б. жөніндегі арнайы іс шаралар.
Проблема мүндай көзқарасты Р.С. Белкин де колдайды. Ол былай деп түсіндіреді: «Жедел іздестіру кызметі дегенміз процессуалдык-емес аныктау органдарының дайындалып жаткан немесе жасалған қылмыстарды анықтауға кылмыскердің тұлғасы мен тұрғылыкты орны, онын байланыстары туралы мәліметтер жинауға, объектілердід дәлелдеу акпаратының ықтимал иелері белгілеу жәнеолардың амандығын камтамасыз етуге бағытталған іс кимылы». Сонымен, дәстурлі түсіндіру кезінде .анықтау мен жедел Іздестіру кызметін жүзеге асыратын субъектілерінң тізбесі сәйкес келіп қана қоймайды, сонымен бірге жедел. Іздестіру қызметі, мен жедел Іздестіру ісшараларының ұгымдарын Ішінара қосып жіберуге жол беріледі.
Жоғарыда айтылғандардан мынандай кортынды туындайды: жедел іздестіру қызметін жүзеге асыратын субъектілердің бәріне де анықтау жүргзу құқығы берілмеген, қылмыстық іс жүргізу заңында аныктау органдары ретінде тіркелгендері ғана осындай міндетті жүзеге асыра алады. Бүл жағдайдын қылмыстык сот ісін жүргзу максаттары мен міндеттері үшін ғана алынатын іс жүргзушілік емес акпаратты, әскери барлау, экономикалық және корғаныс әлеуметтік нығайту мақсатында -жиналатын өзге де іс жүргзушілік емес ақпаратты, әскери барлау, экономикалық және корғаныс әлеуметтік нығайту максатында жиналатын өзге де іс жүргізушілік емес ақпараттан саралау қажетілігіне байланысты маңызы бар.
Лекция № 13
Тақырыбы: Жедел-iздестiру дәлелдемелері.
(1 – сағат)
Жоспар:
1. ҚР қылмыстық іс жургізуіндегі шыңдықтың ұғымымен мазмұны.
2. Жедел хабарды қылмыстық іс жургізудегі орны.
Лекцияның мәтіні:
«Жедел іздестіру қызметі туралы» Заңда жалпы және арнайы жедел Іздестіру іс шараларыньщ тізбесі белгіленген. Максатына байланы-сты оларды іріктеү бет алды жүргізбейді. Анықтау міндеттерін шешу яғни қылмыстық сот ісін жүргізудің «Жедел іздестіру кызметі туралы» Заңның 12 бабына сәйкес төмендегідей-арнайы жедел іздестіру іс шараларын жургізуі мүмкін:
а) ішкі істер органдары. сотталғандардың хат-хабарларын цензура-лау;
ә) посылка жене бандероль түрінде почта жөнелтілімдеріне бақылау жасау;
б) телефонмен және өзге де сөйлеулерді тыңдау; компьютер жүйелеріне және өзге де техникалық қүралдардан хабарламаларды алып тастау, байкау, соның ішінде арнаулы техникалық қүралдарды (дыбыс-бейне жазбаларды, кино-сурет түсірімдерін және баска техникалық күралдарды), материалдар мен заттарды пайдалана отырып байқау; түрғын жене баска жайларға, үйлерге, ғимараттарға, жер учаскелер!не,.көлік және өзге техникалық қүралдарға кіру және оларды тексеру.
Басқа анықтау органдарына катысты айтатын болсақ, оларға жалпы жедел- іздестіру шараларын жүргізу қүқығы беріледі, олардың катары на мыналар жатады:
- азаматтарға, қызмет адамдарына сүрақ қою, олардан ақпарат алу;
- азаматтармен жария және жария емес қатынастар орнату, оларды
жедел іздестіру кызметіне пайдалану;
- қылмысты ортаға қызметкерлерін енгізу;
- қылмыстык кызметін бейнелейтін мінез құлық үлгілерін
қолдану;
- қүпия кәсіпорын мен үйымдарды пайдалану;
- жеткізілімдерге жедел бақылауды жүзеге асыру;
- арнайы техникалык қүралдарды қолдану;
- есепке алу бойынша мекемелер, кәспорындар және үйымдар
жөнінде анықтамалар жинау жәие тексеру;
- сынама мен үлгілерді зерттеу үшін ірктеп алу;
- бақылау мақсатындағы сатып алу; іздестіру иттерін қолдану;
- белгіпері бойынша түлғаларды іздестіру мен теңдестіру;
- занға "қарсы- әрекеттірдің табу, ресми емес тіркеу және іздерін
алу, оларды алдын ала зерттеу» - қылмыс жасап жатқан :немесе жасаған
адамдардын ізіне тусу және оны үстау;
- ұсталған адамдарды және, тексеруді жүзеге асыру және олардың қылмыстық - қызметке қатысы болуы мүмкін заттары мен құжаттарын алып қою, сондай-ақ түрғын үй- жайларды, жүмыс және өзге де орындарды тексеру, көлік күралдарын тексеру;
- қарулы қылмыскерлерді жөніндеп операцияларды жүргізу;
- жедел кылмыстың есепке алу және қылмыстық тіркеу жүйелері
бойынша тексеруі.
Қылмыстық, сот іс жүргізу мақсаттарына қол жеткізу үшін жүргізілетін асы іс шаралардын негізгі белглі олардың процессуалдық емес сипатында.
Бұрын айтып; өтілгендей, дәлелдемемелерді іске жіберудің өлшемі оларды алудың және қылмыстық іс материалдары-на қосудың іс жүргізу мен нысандарын сақтау болып, табылады. Бұл нені білдіреді? Жедел ідестіру іс шараларының «Жедел іздестіру кызметі туралы» Заңында кезделген іс жүргізу жолымен алынған процессуалдык, емес ақпартың өзін дәлелдемелерді іске жіберу дәлелдеуге пайдалануға болмайды.
Бұл ереже «Жедел іздестіру қызметі туралы» Заңынын 14 ба-бында бектлген, онда «Жедел іздестіру қызметі» түрінде алынған материалдар тергеу жүмыстарын әзірлеу және жүзеге асыру, қылмыстардың алдын- алу, оларды болдырмау және ашу жөнінде жедел іздестіру шараларын жүргзу үшін, сондай -ақ, қылмыстық Іс жүргізу заңдарына сәйкес олар тексерілгеннен кейін кылмыстык іс бойынша айғақтар ретінде пайдалануы мүмкін делінген.
Жедел іздестіру іс шараларын жүргізу нәтижесінде алынған материалдар, оларды кылмыстық іс жүргізу зандарында көзделген нысанға келтірілгенге дейін не оларды қылмыстық процеске енгізу мүмкндігі болмаған жағдайда ешқандай, құқыктық салдары болмайды, жеке және заңды түлғалардың күқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделеріне шектеу үшін негізі болып табылмайды. Сонымен, жедел іздестіру қызметі барысында алынған ақпаратты.
Дәлелдемелер ретінде іске жіберудің анағұрлым маңызды өлшемдері заң шығарушының көзқарасы түрғысынан мыналар болып табылады:
Мүндай акпартқа заңда көзделген іс жүргізу нысанын беру;
тиісінше әйгілеуге жататын іс .жүргізу емес ақпартты «Жедел
іздестіру кызметі туралы» Заңда көзделген жалпы және арнайы-
сипаттағы жедел іздестіру іс- шараларды өткізу жолымен алу. (Жалпы және арнайы жедел іздестіру. 1с- шараларының тізбесі толық болып табылады және кеңейтіп түсіндіруге жатпайды.
Анықтау органдарының тиісті түрде жүргізбеген жедел іздестірудің шаралары, принципінде, онын барысында алынған іс жүргзушілік емес ақпаратты іс жүргізушілік .жолымен дәлелдеуге пайдалануы мүмкін материалдар тобынан алып, тастайды.
Сірә, осы жағдайда, заң шығарушы, жедел іздестіру қызмет субъ-ектілерінін өкілеттілігіне байланысты арнайы жедел іздестіру іс шараларын саралауды негіздеудің бірі ретінде есепке алған болар. Мәселен, үлттык кауіпсіздік органдары сотталғандардың хат-хабарына цензура жүргізу сиякты арнайы жедел іздестру іс шараларын жүзеге күқылы емес, ішкі істер органдары посылка және бандерольдер түрінде ғана почта жөнелтімдеріне бакылауды жүзеге асыруга қүқылы, ал үлттық кауіпсіздік органдары почта жөнелтімдерінің кез келгеніне бақылау жасайды).
Іс жүргізу яғни, дәлелдемелеріне іс жүргізуге жатпайтын, яғни жедел іздестіру шараларының нәтижесінде алынған акпараттардың ара жігін айырудың өлшемдері ретінде мыналар алынады:
- дәлелдемелі қылмыстық іс жүргізу заңы белгілеген көзден алу
жөне іс жургізу ақпараты емес өзге де көздерден алу;
- дәлелдемелер тобынан іс жүргізу жолымен алынған акпаратты алып тастау үшін құқыктық негіздердің. болуы.
Екінші өлшемге катысты айтсақ, бұл жерде белгілі бір түсінік беру қажет. Дәлелдемелер сипатындағы ақпаратты алып тастаудын құқықтык негіздер ретінде мыналар көрінеді іс жүргізушілік емес акпаратар барысында қылмыстық сот ісін жүргізуден тысқары түрған кез келген акпарат емес, жедел іздестіру қызмет мақсаттарында қол жеткізу үшін маңызы бар ақпарат.
келесі белгісіз мәліметтерге негізделген дәлелдемер ретінде
қызмет ете алмайтын ережеге сәйкес;
корғаушының міндеттерін орындауына байланысты айыптаушыдан өзгеше мәлім болған істің мән -жайы туралы куәгер ретінде айыпталушының корғаушысынан жауап алуға тыйым салу;
маңызы бар құбылысты дұрыс қабылдауға дене және психикалык кемістіктерге байланысты жай- күй көтермейтін және олар туралы дүрыс жауап бере алмайтын адамдардан куәгерлер ретінде жауап алуға тыйым салу;
жеткігкті түрде анық немесе толык болмауы не қорытындының
негізделмегендгі.
Себептеріне байланысты сарапшы қорытындысын пайдаланудын мүмкін еместігі;
сарапшылар арасындағы - пікір алшақтығы жағдайында сараптама қортындысын пайдаланудың мүмкін еместігін;
сот ісін жүргзуге катысушылардың қарсылығын білдіруге әкеліп
соғатын жағдайлардың бар болуы;
өзінің келісімінсіз адамнан өзіне, жұбайына және жақын
туысқандарына қарсы, сондай-ақ қызметкерлерінен, өзіне сенім білдіретін
діндестеріне қарсы жауап алу тыйым салу;
дайындалып жатқан немесе жасалған кылмыстар туралы жасы-
рын шығымдарды дәлелдемелерге емес, алдын ала тексеруден кейін
қылмыстық ісқозғайтын себептерге ғана жатқызу.
Сонымен, іс жүргізушілік талаптарды сақтаса да аталған кездерден алынған ақпарат, ақпарат иегерінің іс жүргізушілік жағдайының ерекшелігіне байланысты заң белгілеген шектеулерге сәйкес дәлелдеме ретінде танылмайды.
Түтас алғанда мүндай ақпаратты жедел іздестіру мақсатында пайда-лану мүмкіндігі туралы мәселені шешу ол ақпаратты қылмыстык сот ісін жүргізуден шығарып тастау туралы күқықтық негіздердің сипатына бай-ланысты болды. Психикалық ауытқудан зардап шешетін адамнан алынған акпараттьщ жедел іздестіру қызмеі үшін маңызы болуы мүмкін емес.
Сонымен бірге Д.И.Бедняков атап керсеткендей «дәлелдемелік және іс жүргізушілік ақпарат арасында ескерілмейтін шекара жок, өйткені ол заңда белгленгин жағдайларда іс жүргізушлік болуы мүмкн не кейбір іс жүргзушілік шешімдерді қабылдаған кезде және тергеу іс кимылы тактикасында пайдалануы. мүмкн» Жедел-іздестіру жолымен алынған дәлелдемелер мен іс жүргізуге жатпайтын акпараттардың аракатынасы туралы мәселенің практикалык үлкен маңызы бар әңгіме шығу тегі техни-калык күралдарын қолдануға байланысты іс жүрпзуге жатпайтын акпарат туралы болғанда бүл проблема айрықша күрделілігі көзге түседі.
Қылмыстық - сот ісін жүргізу мақсатында техникалық курстдарды қолдану кылмыстык іс жүргізу қүқығының әр түрлі кездері мен регламенттеледі. Мәселен, ішкі істер органдары туралы Жарлықтың 11бабында ішкі істер органдарының өздеріне жүктелген міндеттерді орындауы үшін оларға жария және жария емес жедел іздестіру іс шараларын, онын ішінде азаматтарды ерікті негізіде бірлесіп жұмыс істеуге тарта отырып, іс жүзіндегі деректерді жинау және зерттеу үшін техникалык қүралдарды пайдалана отырып жүзеге асыруға; суретке түсіру, дыбыс жазу, кино және бейне түсірілім жүргізуге; анықтау барысында ғылыми- техникалык зерттеу жүргізуге құқығы бар екендігі айтылады.
Жалпы сиспаттағы бұл нұскама КІЖК-нің 129 бабында,яғни (Тергеушiнiң шешiмi бойынша, сондай-ақ айыпталушының, сезiктiнiң, куәнiң немесе жәбiрленушiнiң өтiнiшi бойынша жауап алу кезiнде дыбыс және бейне жазба қолданылуы мүмкiн.
Тергеушi дыбыс және бейне жазба туралы шешiм қабылдайды және бұл туралы жауап алынатын адамға жауап алу басталғанға дейiн хабарлайды.
Дыбыс және бейне жазба жауап алудың барысын толығымен бейнелеуге және жауап алынатын адамдардың айғақтарын толық қамтуға тиiс. Жауап алудың бiр бөлiгiн дыбыс және бейне жазбаға түсiруге, сондай-ақ сол жауап алудың барысында берiлген айғақтарды жазып алу үшiн арнайы қайталауға жол берiлмейдi.
Жауап алу аяқталғаннан кейiн дыбыс және бейне жазба толығымен жауап алынып отырған адамға тыңдатылып, көрсетiледi. Жауап алынып отырған адамның дыбыс және бейне жазбаға толықтыру ретiндегi айғақтары да дыбыс және бейне жазбаға толықтыру ретіндегі айғақтары да дыбыс жазу мен бейне жазуға енгiзiледi. Дыбыс және бейнежазба жауап алынатын адамның бұл жазбалардың дұрыстығын куәландыратын мәлiмдемесiмен аяқталады.
Дыбыс және бейне жазба қолданылған жауап алу барысында алынған айғақтар жауап алу хаттамасына енгiзiледi. Жауап алу хаттамасы сондай-ақ дыбыс және бейне жазба қолданылғаны және ол туралы жауап алынып отырған адамға хабарланғаны туралы белгiнi; техникалық құралдар, дыбыс және бейне жазба шарттары мен оны тоқтата тұру фактiлерi, тоқтатудың себептерi мен ұзақтығы туралы мәлiметтердi; жауап алынып отырған адамның дыбыс және бейне жазбаны қолдану жөнiндегi мәлiмдемесiн; дыбыс жазбасының жауап алынып отырған адамға тыңдатылғаны туралы белгiнi; жауап алынып отырған адамның және тергеушiнiң хаттама мен дыбыс және бейне жазбаның қолданылуы жөнiндегi мәлiмдемесiн қамтуға тиiс. Дыбыс жазба мен бейне жазба iспен бiрге сақталады және алдын ала тергеу аяқталғаннан кейiн олар мөрмен бекiтiледi.
Айғақтардың дыбыс және бейне жазбасы басқа тергеу iс-әрекетiн жүргiзу кезiнде тыңдатылып, көрсетiлген жағдайда тергеушi бұл туралы тиiстi тергеу iс-әрекетiнiң хаттамасында көрсетуге мiндеттi.) нактыланады, ол бойынша қылмыстық іс жүргізу заңында көзделген тәртпен сенімділігі тексерілген, кино - сурет түсірілімдері, дыбыс-бейне жазба жолымен алынған кез келген іс жөніндегі деректер кылмыстык іс бойынша дәлелдемелер болып табылады жене әрі қарай кылмыстык іс қозғалғанға дейін, сондай-ақ алдын ала тергеу немесе.жедел іздестіру іс шараларын жургізу барысында кино-сурет түсірлімдері және бейне/дыбыс-бейне жазбаларды пайдалана отырып алынған іс жүзіндегі деректер дәлелдемелер болып танылатыны айтылады.
Телефонмен сөйлесудің және өзге де әңгімелерді тыңдауга қатысты айтатын болсақ, бүл іс қимыл, жүргізудің процедурасын ҚІЖК-ні4 237 бабы реттейді. Сонымен бірге заңда кино сурет тусірімдерді және бейне, дыбыс - бейне жазбаларды пайдалана отырып алынған жедел іздестіру акпаратын дәлелдемелерге айналдырудын жүргізу күралдарына байланысты бөлігінде кемшіліктер бар.