Бухгалтерлік балансты талдау

Бухгалтерлік баланс – ақшалай бағалауда көрсетілген әрі белгілі бір мерзімге құрылған шаруашылық құралдарының құрамы мен орналастырылуы және оларды құрылу көздері бойынша экономикалық топтастыру және жалпылама қорыту тәсілі.

Бухгалтерлік есептің негізгі жыне басты міндетінің, атқаратын қызметінің, атқаратын қызметі мен функциясының бірі – пайдаланушыларға кәсіпорынның мүлкі және қаржылық жағдайы туралы ақпараттық мәліметтің негізгі қайнар көзі болып – бухгалтерлік баланс болып табылады. «БАЛАНС» сөзі француз тілінен алынған. Бұл сөз қазақ тілне аударылғанда «таразы» немесе «тепе-тең» деген мағынаны білдіреді. Сырт көзбен қарағанда кәсіпорынның бухгалтерлік балансы актив жәнепассив деп аталатын екі бөлімді кестеге ұқсас болып табылады. Оның оң жағында, яғни активінде кәсіпорынның қаржылары, заттай және ақшалай түрдегі мүліктері мен шығындлары көрсетілсе (орналастырылған болса), оң жағында, яғни пассив бөлімінде осы ұйымның қорлану көздері қарастырылады. Бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес бухгалтерлік баланстың актив бөлімінде кәсіпорынның өзіне, яғни қолда бар мүліктері қарастрылады. Мекеме осыларды пайдалану арқылы ғана алдағы уақытта табыс таба алатындықтан бұл мүліктерді мекеменің әулетті табыстары ретінде таниды. Ал баланстың пассиві – деп аталатын бөлімінде мекеменің қолдану көздері туралы ақпаратты мәліметтер жазылады. Мекеменің қорлану көздері менікті капитал және тартылған (сырттан немесе басқа жақтан алынған, қарастырылған) капитал деп екіге бөлінеді. Мұндағы тартылған капитал дегеніміз мекеменің міндеттемелері, яғни осы ұйымның басқа заңды және жеке тұлғаларға қандай да бір операциялар нәтижесіне сәйкес берешек борыштары болып табылады. Кредиторлардың қатарына осы мекеменің алашағы бар заңды немесе жеке тұлғаларды жатқызуға болады. Егер мекеме өз кредиторларының алдындағы парызын уақтылы төлей алмаған жағдайда, олар ұйымынан активтерін сату арқылы қарызын қайтаруды талап ете алады. Мекеменің меншікті капиталы инвесторлардың мүдделілігін танытады және олардың активтерінің жиынтық сомасынан міндеттемелерді қысқартылып тастағандығы қалдық сомаға тең болады. Инвесторлардың кредитордан айырмашылығы – кредитор өз алашағын алу үшін жанталасатын (тырмысатын) болса, ал инвестор жоғарыда аталған активтің жиынтық сомасынан міндеттемелерді қысқартылып тастағандығы қалдық сомаға, яғни меншіктік капиталдағы ие және де кәсіпорынның қожайыны болып табылады. Осы айтылғандарды қорытындылай отырып, ұйымның барлық активтері инвесторлар менен кредиторлардың меншігі екендігін аңғаруға болады. Сондықтан бухгалтерлік баланстағы мына теңбіктің әрдайым тең болтындығы сөзсіз.Баланс активі мен пассиві бойынша жиынтықтары бухгалтерлік баланстың валютасы деп аталады.

Активтер = Қаржылық міндеттемелер + Меншікті капитал.

№	Көрсеткіштер	Өткен жыл	Есептік жыл	Ауытқу
сома
	Сатудан түскен табыс			-4100
	Қызметкерлердің орташа тізімдік саны, адам			-2
	Негізгі құралдардың орташа жылдық құны теңге
	Қор қайтарымдылығы	0,00380874	0,00238013	-0,00143
	Қор сыйымдылығы	262,55	420,145	157,595
	Жалпы табыс	13 044 522	9 678 393	-3 366 129
	Кезең шығындары	5 749,5	265 954,4	260,204
	Дебиторлық берешек

Жалпы ұйым бойынша қор қайтарымдылығын табу үшін: Сатудан түскен табысты негізгі құралдардаң орташа жылдық құнына бөлеміз сонда:

Бұл көрсеткіш өткен жыл бойынша:

Қор қайтарымдылығы=11000/2888098=0,00380874

Есепті жыл бойынша:

Қор қайтарымдылығы=6900/2899000=0,00238013

І. Қысқамерзімдіактивтер			Ауытқу
Ақшақаражатыжәнеоныңэквиваленттері			+20535
Қысқа мерзімді берілген берілген аванстар	11,7	11,9	-0,2
Негізгіқұралдар
Материалдықемесактивтер	1523,8	1464,7	59,1
Өзгеактивтер	33,6	33,6
Cалымдар	4432,5	4210,5
Жинақталған қаржылық нәтиже		109009,4	-8,4
Жиыны	409688,6	388718,1	+20 970,5

Пассивтер	2014, мың тг	2013 мың тг	Ауытқу
Бюджетке төленген қысқа мерзімді міндеттеме			-2000
Берушілер мен мердігерлергеберілетінқысқамерзімдіберешек	38657,8	38876,5	-218,7
Қызметкерлер алдындағы қысқа мерзімді кредиторлық берешек		10492,6	20973,4
Өзге де міндеттеме мен ерікті төлемдер бойынша қысқа мерзімді кредиторлық берешек	32764,8		2215,8
Басқа да міндеттемелер
Жиыны:	409688,6	388718,1	+20 970,5

Кестеден көріп отырғанымыздай жалпы 2014 жылы 2013 жылмен салыстырғанда актив те, пассив те көбейген. Нақты айтар болсақ, активтер 20 970,5 теңгеге, ал пассивтер 20 970,5 теңгеге көбейген .

Орытынды.

СТУДЕНТТІҢ ТӘЖІРИБЕ ҚОРЫТЫНДЫСЫ БОЙЫНША ШЕШІМІ ЖӘНЕ ОНЫ ЖЕТІЛДІРУ БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАРЫ

Жалпы Оңтүстік Қазақстан облысындағы «Қазығұрт ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесі үлкен маңызға ие мемлкеттік мекемелердің бірі болып табылады.Мемлекеттік мекеменің миссиясы: Қазығұрт ауданының әлеуметтік – экономикалық даму стратегиясын іске асыру бойынша жергілікті атқарушы органдардың қызметін үйлестіру, ауданның даму бағдарламасын іске асыру, аудандық бюджетті орындау, аудандық бюджетті орындау бойынша бюджеттік есепті жүргізу және бюджеттік есепті құрастыру, аудандық коммуналдық мүлікті басқару, мемлекеттік сатып алу үдерісін үйлестіру.
Қазіргі таңда басқарма құрылымында келесідей проблемалар туындап отыр:

-Жұмыс уақытының нормаланбағандығы;

-Қызметкерлердің жалақы деңгейлерінің төмендігі, яғни, жұмыс

уақытын ескерсек, жалақы деңгейінің ақталмауы;

-Басқармалардың өзара хат алмасуында жүйеліліктің жоқтығы, уақыттың үнемді шығындалуына кедергілерін туғызады;

Аталмыш проблемаларды шешу үшін төмендегі ұсыныстар ұсынылады:

-Қызметкерлердің жұмысқа деген ынтасын көтеру және атқарылып жатқан жұмыстардың одан да нәтижелі болуы мақсатында жалақы деңгейін көтеру немесе сыйақылар тағайындау, қаржылай ынталандыру, марапаттау шараларын жиі немесе мерекелік даталарда өткізу;

-Құжаттамаларды жүргізуде, жергілікті органдармен мемлекеттік ұйымдармен хат алмасу жүйелерінің жұмысының тиімді жоладарын қарастырып оларды іс жүзінде тәжірибеге енгізу;

Айта кету керек: соңғы үш жылда қаржылық жағдайдың жақсарғаны байқалады, бақылау объектілері бюджет және өзге де заңнама нормаларының ережелерін сақтауда айтарлықтай дәрежеде түзеле бастаған.

Осыған байланысты теориялық негіздегі білімімді тәжірибе жүзінде сынай келіп, мен өз ісімнің білікті маманы болу үшін келесі ережелерді қатаң сақтау керек екендігін түсіндім:

- Жұмыс орнында еңбек келісімшартында, жарғыларда, бұйрықтарда белгіленген ережелерді қатаң сақтау;

- өзіңе белгіленген құқықтар мен міндеттерді толығымен білу және оларға бағыну;

- берілген жұмыстарды уақтылы әрі ұқыптылықпен орындау және оның қорытындыларына жауап беру;

- белгілеген қызмет бабын толық зерттеу, жаңартуларын игеру.

Қорытындылай келсек, өндірістік тәжірибе ойдағыдай өтті. Тәжірибе барысында өзімді білікті маман ретінде сезіндім және өзіме жүктелген жауапкершілік пен оқу орнының сенімін толық сезіндім. Болашақта өз ісімнің білікті маманы болатыныма сенімдімін

СТУДЕНТТІҢ ТӘЖІРИБЕДЕН ӨТУ БАРЫСЫНДА

ЖИНАҒАН МАТЕРИАЛДАРЫНЫҢ ТІЗІМІ

1. Негізгі құралдарды қабылдау-тапсыру актісі

2. Негізгі құралдарды есептен шығару актісі

3. «Қазығұрт ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің жарғысы

4. «Қазығұрт ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің есеп саясаты

5. «Қазығұрт ауданының экономика және қаржы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің қаржылық есептілігі

6. Құжаттарды қабылдау-тапсыру актісі

7. Кассалық кітап (КО-4 үлгісі)

8. Демалыс беру туралы бұйрық

9. Басқа жұмысқа ауыстыру туралы бұйрық

10. Жұмысқа қабылдау туралы бұйрық