Эмальдің химиялық құрамының ерекшеліктері, жетілген эмальдің бейорганикалық компоненттері.

Эмалдың химиялық құрамы. Эмальдың қаттылығы оларда минералды тұздардың құрамының( 97% дейін), апатит кристаллдары: гидроксиапатит (75% дейін), карбонапатит (12%), хлорапатит (4,4%), фторапатит (0,7), кальций карбонаты (1,3 %) және магний карбонаты (1,6 %) жоғары болуымен негізделеді. 2% төмен емес жетілген эмаль массасы апатитті емес формасын құрайды. Эмальдың негізгі компоненті болып гидроксиапатит - Са(РО)(ОН) және 8 кальциийлі фосфат СаН(РО)5НО табылады.

13 Эмальдің минералды компоненттері. Тіс кіреукесі өте жоғары минералданған қатты тін - 95% минералды заттар, 1,2% -органикалық заттар, кристаллдармен және органикалық компоненттермен байланысқан және бос су - 3,8 %. Кіреукенің минералды компоненттері:Фосфорлы қышқылды кальций.Көмір қышқылды кальций.Фторлы кальций.Фосфорлы қышқылды магний.20 микроэлементтер (фтор, қалайы (олово), темір (железо), мырыш және т.б.)..Кіреукенің минеральды заттары.Кіреукенің минеральды негізі болып аппатит кристалдары келеді: 1) Гидроксиапатит – 75% 2) Карбонатапатит - 6 % 3) Фторапатит – 4 % 4) Хлорапатит. Кіреукеде клеткалар жоқ, зақымдалған кіреуке қайта қалпына келмейді, регенерация қабілеті жоқ. Бірақта кіреукенің екі жаққа да өткізгіштік қасиеті бар және зат алмасу процесстер өтеді (көбінесе дентин, ұлпадан және сырттан, сілекейден иондар өтеді ). Иондардың кіреукеге енуін реминерализация деп атайды, кіреукеден шыққанды – деминерализация деп атайды. Кіреуке кіреуке призмалардан және призмаарлық заттардан құралады. Олар тіс бетіне тік (перпендикулярлы) орналасқан және бағыттары түзу емес, «S» әрпіне ұқсас иілімдер құрады және шоғыр құра орналасады. Жұқа кесілген кіреуке шлифінде призмалардың көлденең және тік кесілуіне сәйкес жарық және қараңғы жолақтар қатарласа орналасады (Шрегер жолақтары-полосы Шрегера).

14 Эмальдің негізгі апатиттері, олардың химиялық табиғаты.Эмаль апатит кристллдары кіретін эмалды призмалар мен призма аралық заттардан құралған. Эмалды призмалардентин эмальды қосылысқа радиальды бағытпен перпендикуляр құрайды.Эмальдың негізгі призмдары мен призм аралық заттары фибриллярлы белоктартар мен эмалдың кальций байланыстырушы белоктарынан тұратын ( эмал матрицасы деп аталатын) тонкофибрилляржелісі болып табылады. Эмальдың қаттылығы оларда минералды тұздардың құрамының( 97% дейін), апатит кристаллдары: гидроксиапатит (75% дейін), карбонапатит (12%), хлорапатит (4,4%), фторапатит (0,7), кальций карбонаты (1,3 %) және магний карбонаты (1,6 %) жоғары болуымен негізделеді. 2% төмен емес жетілген эмаль массасы апатитті емес формасын құрайды. Эмальдың негізгі компоненті болып гидроксиапатит - Са(РО)(ОН) және 8 кальциийлі фосфат СаН(РО)5НО табылады.

15 Тіс тінінің біріншілік дентині. Суйектен дентиннің айырмашылығы. Дентиннің құрамына сүйек сияқты 70-72% кальций тұздары кіреді. Дентиннің негізгі затын коллаген құрайды да, кальций тұздары олардың бойын қуалай шөгеді және ұсақ шар пішіндес құрылымдар түрінде орналасады. Шарлар арасында органикалық заттардан тұратын минералданбаған кеңістік шарлараралық кеңістік (интерглобулерное пространство) деп аталады.Дентиннің құрылымдық бірлігі болып дентин өзекшелері (түтікшелері) саналады. Олар жіңішке трубкаларға ұқсас, тіс ұлпасынан кіреуке мен цементке радиальды бағытта «S» әрпіне ұқсас иілімдер құра және тармақтана орналасады. Дентин өзекшелерінде одонтобласттардың ұзын өсінділері орналасқан..Дентиннің ұлпаға қараған ішкі бетінде жұқа минералданбаған белдеу бар және ол предентин деп аталады. Дентинде коллаген талшықтары екі бағытта орналасқан. Сыртқы қабатында радиальды бағытта Корф талшықтары (жабынды дентин), ұлпаға жақын қабатында тангенциальды бағытта Эбнер талшықтары (ұлпа маңындағы дентин).Дентинді бөледі:Біріншілік дентин – тіс даму кезінде пайда болатын дентин, Екіншілік дентин (орынбасушы) – адамның өмір бойы пайда болатын дентин, Үшіншілік дентин (орынбасушы немесе иррегулярлы) – қысқа мерзімде пайда болады, ұлпада немесе тістің қатты тіндеріндегі патологиялық үрдістерге жауап ретінде пайда болатын дентинді үшіншілік дентин деп атайды. Коллаген талшықтары мен дентин түтікшелері ретсіз орналасуымен сипатталады..