Бақылау сұрақтары. Кесте арасында байланыстарды орнату

Зертханалық жұмыс № 2

Кесте арасында байланыстарды орнату

1. Microsoft Access программасын іске қосыңдар.

2. «Фирма» деректер қорын құрастырайық. Қарастырылатын ұйым клиенттермен жұмыс істейді және олардың тапсырмаларын орындайды.

Егер барлық деректерді бір кестеге орналастыратын болсақ, құрастырылған кесте жұмыс істеу үшін ыңғайсыз болады. Оның ішінде мәліметтердің қайталануы басталады. Қателерді азайту үшін ізделінде кестені бірнеше кестеге бөліп, олардың арасында байланысты орнату керек. Бұлай жұмыс тиімді болады. Осылайша, Сотрудники, Клиенты және Заказы - 3 кестені құрастыру керек.

Сотрудники

Имя поля	Тип данных
Код сотрудника	Счетчик
Фамилия	Текстовый
Имя	Текстовый
Отчество	Текстовый
Должность	Текстовый
Телефон	Текстовый
Адрес	Текстовый
Дата рождения	Дата/Время
Заработная плата	Денежный
Фото	Объект OLE
Эл_почта	Гиперссылка

Клиенты

Имя поля	Тип данных
Код клиента	Счетчик
Название компании	Текстовый
Адрес	Текстовый
Номер телефона	Текстовый
Факс	Числовой
Адрес электронной почты	Гиперссылка
Заметки	Поле МЕМО

Заказы

Имя поля	Тип данных
Код заказа	Счетчик
Код клиента	Числовой
Код сотрудника	Числовой
Дата размещения	Дата/Время
Дата исполнения	Дата/Время
Сумма	Денежный
Отметка о выполнении	Логический

3. Ақпаратты анықталған бағыты бойынша сақтайтын жеке кестелерді деректер қорының бірыңғай құрылымына байланыстыру қажет. Кестелерді байланыстыру үшін кілттік өрістерді тапсыру керек. Кілт бір немесе бірнеше өрістерден құрастырылады, оның мәндері кестедегі әр жазбасын бірмәнді анықтайды. Кілттік өріс ретінде ең тиімдісі «Санауыш» (Счетчик) өрісі болып саналады, өйткені өріс мәндері уникалды болып саналады, себебі мәндері қайталанбайды.

4. Сотрудники кестесін Конструктор режимінде ашыңдар.

5. Код сотрудника өрісінде тышқанның оң жақ батырмасын басындар және шыққан контексттік менюсінде Кілттік өріс (Ключевое поле) командасын таңдап алындар. Егер кесте ішінде бірнеше кілттік өрістерді орнату керек болса, онда оларды Ctrl пернесін басып тұрып таңдауға болады.

6. Клиенты кестесі үшін Код клиента кілттік өрісін орнатындар, ал Заказы –кестесі үшін Код заказа.

7. Заказы кестесі Код сотрудника және Код клиента өрістерін мазмұндайды.

Оларды толтыру кезіңде кейбір қиыншылықтар тууы мүмкін, себебі фирма жұмыс істейтін барлық кәсіпорындарымен қызметшілердің код номерін сақтау мүмкін емес. Жұмысты жеңілдеті үшін Мастер подстановок көмегімен ашылатын тізімді құрастыруға болады.

8. Заказы кестесін Констуктор режимінде ашыңдар.

9. Код сотрудника өрісі үшін Мастер подстановок деректер типін таңдап алындар.

10. Шыққан терезеде«Объект «столбец подстановки» будет использовать значения из таблицы или запроса» командасын таңдап Далее батырмасына басыңдар.

11. Кестелер тізімінде Сотрудники кестесін таңдап алындар, Далее батырмасына басыңдар.

12. Доступные поля тізімінде Код сотрудника өрісін таңдап бағыты бар батырмасын шерт етіндер, ол өрісті Выбранные поля тізіміне қосады. Осылайша Фамилия және Имя өрістерін қосып, Далее батырмасына басыңдар.

13. Фамилия өрісі бойынша сұрыптауын таңдап алыңдар.

14. Келесі сұхбаттық терезесінде ашылған тізімнен бағандар енің тапсыру қажет.

15. «Скрыть ключевой столбец» флажогын орнатып, Далее батырмасына басыңдар.

16. Мастера подстановок соңғы қадамында өріс үшін жазбаны өзгерту қажет болса, өзгертіп, Готово батырмасына басыңдар.

17. Осылайша Код клиента өрісі үшін ашылатын тізім құрастырындар.

18. Кілттік өрістерді құрастырғаннан кейін байланыстарды орнатуға болады. Кесте арасындағы қатынастардың бірнеше түрі бар:

ü «біреуге-біреу» («один-к-одному») қатынасында бірінші кестенің кілттік өрісінің әр жазбасына басқа кестенің байланысқан өрісінің тек қана бір жазбасы сәйкес келеді, және керісінше. Бұндай типті қатынастар жиі қолданылмайды.

ü «біреуі – көпке» («один-ко-многим») қатынасында бірінші кестенің әр жазбасына екінші кестенің бірнеше жазбасы сәйкес келеді, бірақ екінші кестенің жазбасы бірінші кестеден біреуден арттық жазбасына ие бола алмайды.

ü «көпке – көп» («многие-ко-многим») қатынасында бірінші кестенің әр жазбасына екінші кестенің бірнеше жазбасы сәйкес келеді, және де екінші кестенің әр жазбасына бірінші кестеден бірнеше жазбасына сәйкес келеді.

19. Барлық ашық кестелерді жабындар, себебі ашық кестелер арасында байланыстарды құру немесе өзгерту орындалмайды.

20. Келесі команданы орындандар: Работа с базами данных → батырмасы.

21. Егер оның алдында кесте арасында байланыстар орнатылмасса, онда Схема данных терезесін ашу кезінде бірден Добавление таблицы терезесі ашылады, бұл жерде Сотрудники, Клиенты және Заказы кестелерін таңдап алу керек. ТОББ және КМ Добавить таблицу пунктің таңдап алу керек.

23. Сотрудники және Заказы кестелер арасында байланысты орнатындар, ол үшін Сотрудники кестесінде Код сотрудника өрісін таңдап алындар

24. Ауыстырғаннан кейін Изменение связей (сур. 1), сұхбаттық терезесі ашылады, бұл терезеде Обеспечение условия целостности флажогын қосындар. Бұл қасиеті бір кестеден жазбаларды өшіру кезінде байланысқан кестелер болса, ондағы деректерді өшіруін орындамайды.

Рис. 1. Создание связи между таблицами

25. Каскадное обновление связанных полей және Каскадное удаление связанных записей флажоктары бас кестеде деректер өзгертілетін болса, онда оған бағынышты кестелерде де деректер бірдей жаңартылады және өшіріледі.

26. Байланыс параметрлерін Объединение батырмасына басып өзгертуге болады.

27. Барлық қажетті параметрлерін орнатқаннан кейін ОК батырмасын басындар.

28. Жоғарыда айтып кеткен амалдарды орындап Клиенты және Заказы кестрелер арасында байланыстарын орнатындар.

29. Нәтижесінде сур.2 көрсеткен деректер схемасы шығу керек.

Сур. 2. Деректер схемасы

Келтірілген мысалда «біреуі - көпке» (один-ко-многим) байланысы қолданылады. Схемада оның көрінісі көрсетілген. «Біреуі - көпке» байланысы бас кестесінің қасында «1» және бағынышты кестенің қасында «∞» белгісі қойылады.

«Біреуге- біреу» («один-к-одному») байланысы екі «1» арқылы белгіленеді (кестелердің екі өрісі де кілттік өрісі болады).

Анықталмаған байланыс ешқандай белгілерге ие болмайды.

30. кестесіне 7 жұмыскердің мәліметтін еңгізендер.

31. Клиенты кестесіне қарастырылып жатқан фирма жұмыс істейтін 10 кәсіпорын туралы ақпаратты еңгізіндер

32. Заказы кестесінде фирмаға келген бірнеше тапсыруларын қалыптастырындар.

33. Оқытушыға жұмыстарында көрсетіндер.

Бақылау сұрақтары

1. Кестелерді не арқылы құрастыруға болады?

2. Кілттік өріс деген не?

3. Бірнеше кілттік өрісін қалай орнатуға болады?

4. Кесте арасында байланыс қалай орнатылады?

5. кесте арасында қатынастардың түрлері?

6. «1» - «∞» деректер схемасындаға белгі нені білдіреді?

7. Мастер подстановок не үшін қажет?