Рахатов С.З, Темірқұлов А.М

ОЖ

Коркыт Ата атындағы Қызылорда мелекеттік университеті

КҮРІШ ЖИНАЙТЫН ШЕТЕЛ КОМБАЙНДАРЫНЫҢ БАСТЫРУ ҚАБІЛЕТІНІҢ ПАРМЕТРЛЕРІН ЗЕРТТЕУ

ҚР Қызылорда облысының ерекшелігі болып, күріш өсіру болып табылады.Облыс мемлекетті күрішпен қамтамасыз етіп қоймай, сонымен қатар күріш шаруашылығының өнімін экспорттаумен айналысады.Суармалы егіншіліктің өзіндік қиындықтары бар және салынған қаражаттар өз-өзін тез ақтайды.Күріш жинайтын комбайндардың бастыру қабілетін анықтаудың негізгі формуласы былай көрсетіледі:

_________

𝛝р_пс. ≤

𝛍

Б_с – сабандылығының коэффиценті

Б_с = 1....2 – астық дақылдары үшін

q_д = q_в [1-0,03 (W-15)]

мұнда q_в – 10=15% егіннің сабандылығы пен түсімділігіне байланысты болжамды бастыру қабілеті

W_ф – егін массасының нақты ылғалдығы;

q_в = 0,6 q_м (1+ )

где q_м –бастырғыштың бастыру қабілеті

q_м = а₁ q₃ (1+ в₁ )

а₁ = 1,0 – тез ұнталатын дақылдар үшін;

а₁ = 0,7 – қиын ұнталатын дақылдар үшін;

а₁ = 0,75 – екі барабанды үшін;

в₁ = 03,3 – бір барабанды үшін;

в₁ = 0,27 – екі барабанды комбайндар үшін.

Мақсаты шетел комбайндарының жұмыс режимі мен параметрлерін анықтаумен түсіндіріледі. Өйткені оларда негізгі параметрлер, оның ішінде отын шығыны, сағаттық және ауысымдық өнімділік, бастыру қабілеті және жүруінің жұмыс жылдамдығы келтірілмейді.

Бұл зерттеудің мақсаты болып, күріш жинайтын комбайндардың жұмыс режиміне кіретін параметрлердің бастыру қабілетіне байланысын анықтау табылады.

Бастырғыш жабдықтың жұмысына әсер ететін негізгі параметрлер болып:

V_p – комбайнның жұмыс жылдамдығы км/сағ;

Ⱳ_1,2 – бірінші және екінші барабанның айналу жылдамдығы, мин-1;

№	Көрсеткіштер	Laverda	Claas 218-238	Енисей 1200 PM	Енисей 1200 HM
	Этилондық бастыру қабілеті , кг/с	6,7-7,0	7,0-7,5	6,0-7,0	6,0-6,25
	Күріш жинағыштың алым ені	3,0	3,0	2,7	2,7
	Жұмыстық жылдамдық Км/сағ	6,0-7,0	5,5-6,0	5,5-6,0	5,0-5,5
	Астық бастырғыштың нақты бастыру қабілеті , кг/с	5,13/5,47/7,05	5,43/5,79/7,46	4,87/5,19/6,69	4,7/4,375/5,03
	Коэффицент	0,27	0,27	0,27	0,3
	Коеффицент	0,75	0,75	0,75	0,7

1кесте. Өндірісте қолданылатын күріш жинайтын комбайндардың нақты бастыру қабілетінің негізгі параметрлері.

q_m нақты бастыру қабілетінің мәні

1 кестеде «CLaas» , «Laverda» и «Енисей 950» , және «Енисей 1200 нм» комбайндарының бастыру қабілетінің өзгеру байланыстары көрсетілген.

Нақты бастыру қабілеті күріш өнімділігі бойынша осы теңдеумен есептелген:

U = 4,0;5,0;6,0 т/га

Кестеден бір барабанды комбайндар күріш жинау қабілеті бойынша екібарабанды комбайндарға қарағанда төмен екенін көруге болады..Ол соңғысы бір барабанды комбайндарға қарағанда бәсең толтырады.Комбайндардың күріштің сабандылығына байланысты бастыру қабілеті қатты өзгереді.1 суреттегі 3 теңдеуге сәйкес, бастыру қабілетінің өзгеруі көрсетілген.

1 сурет. Күріш жинайтын комбайндардың күріштің сабандылығына және нақты бастыру қабілетінің негізгі параметрлері.

Сонымен қатар оның сабандылығын есепке ала отырып, егін массасының ылғалдығына аса назар аударған жөн.

2 сурет. Күріш жинайтын комбайндардың болжамды бастыру қабілетінің күріштің ұнтақ массасының ылғалдығы мен сабандылығына байланысты өзгеруі.

2 суреттен байқалғандай, жоғары ылғалдылықта және сабандылықта комбайнның өнімділігі мен бастыру қабілеті төмендейді. Күріш жинау комбайндарының максималдық жұмыстық жылдамдығы мына формула бойынша анықталады:

Ылғалдылық пен сабандылықты ескере отырып, күріш өндіру жағдайында қалыпты жұмыс жылдамдығы мынадай болу керек:

= 6,5…7,5 км/сағ

Соңғы комбайндарды пайдалану жағдайы табиғи-климат жағдайына бейімділігін көрсетеді.

Резюме

Мақалада күріш жинайтын комбайндардың бастыру қабілетін анықтау қарастырылған.Формула негізінде бастыру қабілетін анықтау үшін әсер етуші факторларға байланысты өзгеру графигі алынды.

Әдебиеттер

1. Иофинов С.А, Лышко Г.П

Эксплуатация машино-тракторного парка – М Колос, 1984.-354с

2. Рахатов С.З

Научные основы проектирования производственных процессов уборки риса по критериям ресурсобережениях – Кызылорда, 2002-169с

3. Пенкин М.Г Новые технологии уборок зерновых культур. Алма-Ата. «Қайнар», 1987-2с