Дәріс 15,16 Студенттік жұмыстарды дайындау, рәсімдеу және қорғау.

1. Рефераттар мен баяндамаларды дайындаудың ерекшеліктері.

Ғылыми жұмыс қорғауға дайындалуда - жұмыстың техникалық орындау жөніндегі жұмысты аяқтау, зерттеуші соңғы және шешуші сатысына жеткілікті көңіл арнау керек.

Ғылыми жұмыс қорғауға толық дайын болған кезде, жұмысты қарап шыққан ғылыми жетекші көреді. Ол жазбаша есепте өзінің көзқарасын баяндайды. Ең алдымен, есеп тиісті жасалған ғылыми-зерттеу мамандықтар мен ғылым салаларында көрсетеді.

Содан кейін ғылыми жетекші жұмыстың жасалуын баяндайды, оның өзектілігін, теориялық деңгейін және практикалық өзектілігі, толықтығын, тереңдігі мен көтерілген мәселелердің шешу өзіндік ерекшелігін, сондай-ақ қорғауға осындай жұмыстың дайындығын бағалайды. Бұл ғылыми жұмыс жетекшінің көрсетілген талаптарына сәйкестігі дәрежесінің жазбаша шешімімен аяқталады.

Ғылыми жұмыстар міндетті түрде қарауға жатады. Пікір беруші білімнен сол облыстан мамандардан белгіленеді, тақырып бойынша ғылыми зерттеу істелінеді. Рецензент рецензияланатын ғылыми-зерттеу мәні және қорының білікті талдау жасаған , сондай-ақ таңдаған тақырыптың өзектілігі бағалайды, оны жариялау , көріністің өз нүктесі қатысуымен , ғылыми-зерттеу әдістерін қолдана білу , қорытындылар мен ұсынымдар қолданылу дәрежесі , алынған нәтижелерді нақтылығы , олардың жаңалығы көзқарасты тәуелсіздік және практикалық маңыздылығын бағалайды.

Бұл жұмыстың оң аспектілері белгіленген және кемшіліктері, атап айтқанда, логика және сауаттылық тұсаукесер ауытқуларды көрсетеді, және т.б.нақты қателерді анықтайды.

Бұл құжат, артықшылықтары мен кемшіліктері бар ғылыми жұмысты қорғау нәтижелерін талқылау барысында жария етiлуi мүмкiн.

Рецензиялар мазмұны қорғауға дейін бір-екі күннің артында авторға мәліметке дейін болып жатады, ол ескертулардың пікір берушімен істеп жасалынған мән бойынша жауаптар алдын ала дайындап алынады.

Жетекші бағалау және рецензент туралы айтқанда «жаңалығы», «шұғыл» және «практикалық маңызы» мағынасына ерекше назар аудару керек .

Бұл белгі - ғылыми жұмысқа қарай ғылыми жаңалық « алғаш рет » тұжырымдамасын пайдалануға құқық береді , оның қатысуымен - ғылыми -инновациялық ең ғылыми жұмыстарға қолданылған .

«Алғашқы» ұғымы ғылымда ұқсас нәтижелер құралдарын тұжырымдамасын білдіреді. Алғаш рет зерттеу бұрын ғылымның нақты филиалында зерттелмеген, түпнұсқа тақырыбы бойынша жүргізілуі мүмкін.

Таңдаған тақырыбының өзектілігін бағалау кезінде елде немесе әлемде саяси жағдайға келмеуі әбден мүмкін.

Таңдаған тақырыптың тәжірибелік маңызын мақтап, шамасы нақты ғылыми зерттеу қандай сипаты тәуелді екенін ескеру керек.

Егер істелінген жұмыс әдістемелік сипатта болса, оның жаттығу маңыздылық куәлік қағаздарға ғылыми мөрде, бар болуда зерттеулерге негізгі нәтижелерге жариялауда айқындала алады, акт тәжірибеге зерттеулер нәтижелер енгізу туралы; ғылыми-жаттығу конференцияларда және симпозиум зерттеулер нәтижелердің сапасын анықтаулары; жоғарғы және орташа оқу мекемелерге оқу процессте ғылыми әзірлеулерге қолдануда.

Жұмыс табиғатта әдістемелік болса, оның практикалық маңыздылығы ғылыми елдің экономикалық, технологиялық және әлеуметтік дамуын жетілдіру әдістері мен құралдарын жүйесінің тәжірибелік пайдалану нәтижесінде негізделген және тексерілген қатысуымен таныта алады.

Жиналыс төрағалық етушілер жұмысты қорғау жөніндегі хабарландырудан басталады, яғни мәтіннің тақырыбын, автордың тегі, аты, әкесінің атын көрсете отырып, сонымен қатар бұл басқа да қажетті құжаттарды қарастырады.

Одан кейін төрағалық етушілер сөзді ғылыми жетекшіге береді. Өз сөзінде ғылыми жетекші жұмысты орындаушының ғылыми зерттеудегі алдағы іс-әрекетін аша түседі, сонмен қатар оның жеке басы мәселесінің сұрақтарына да әсер етеді. Ғылыми жетекші жиналыста жоқ болған жағдайда төрағалық етушілер жасалған жұмысының жазбаша қорытындысын оқытады.

Әрі қарай ғылыми зерттеудің басты нәтижелерін хабарландыру үшін сөз зерттеушіге беріледі. Ол өзінің кезегінде алдын-ала дайындалған десертациясына оқу негізін қояды. Залдағы барлық келмегендердің тақырыбымен таныса отырып, зерттеуші өзіне назар аударту керек.

Кейбір қажет болған жағдайларда қосымша дайындық ретінде сілтемелер істеу керек болады. Яғни сызулар, кестелер және графиктер. Сонымен қатар арнайы алдын-ала дайындалған слайд түрлерін, кино, видиороликтер, плакат және т.б қолдануға болады.

Барлық кестелер мен сызуларға деген материалдар жақсы безендірілу керек және залдағы барлық көрермендерге анық көрінуі керек.

Мәтін өте түсінікті, анық ,сенімді болу керек, зеттеруші өзінің десертациясына үлкен жауапкершілікпен қарауы тиіс. Мәтін теқ қана анық, сенімді ғана болып қалмау керек сонымен қатар өте жақсы шығуы қажет, ол дауысына және дауыс ырғағына да байланысты. Егер асығыс, соңғы сөздері аяқталмаған болса немесе өте жай және түсініксіз болса, онда оның көрсеткен еңбегі заяға кетеді. Ал, асықпай, бірқалыпты болатын болса,тындармандарға ол да жақсы әсер қаодыралһды.

Олардың сұрақтарына жауап бере отырып, тек жұмысқа қажетті жағдайларға ғана араласу керек. Олардың сұрақтарына жауап бермес үшін алдымен жақсылап тыңдап алу қажет. Мүмін болса тапсырма сұрақтарына тез, бірден жауап берген жөн, яғни оны тыңдап, біраз ойланып отырудың қажеті жоқ.

Талқылау біткен соң автордың қалауы бойынша оған қорытынды сөз берілуі мүмкін, яғни негізгі бөлім рәсімдерін қорғау аяқталан жағдайда.

Содан соң қорғау нәтижелері қорғалады және оның бағасы туралы шешім қабылданады. Бұл шешім жиналысқа қатысушылардың қатысыумен жабық түрде дауыс беру арқылы өтеді. Одан кейін төрағасыбарлық қатысушыларға дауыс беру қорытындысын жариялайды. Сосын кандидат ғылыми дәрежеге көтерәлгенін марапаттап, хабарлайды және жиналысты жауып, қорытындылайды.

Дәріс 17. Курстық жұмыстарды дайындаудың ерекшеліктері.

Дәріс18. Дипломдық жұмыстарды дайындаудың ерекшеліктері

Дәріс19 Дипломдық жұмысты жазу жұмысын ұйымдастыру.

Дипломдық жұмысты жазу жұмысы тақырыпты таңдау және жұмыс тақырыбына тапсырмалар алумен басталады. Консультанттарды анықтағаннан кейін студент тиісті әдебиетті таңдап алады.

- Жеке меншіктің түрлі формалары және түрлеріндегі қоғамдық тамақтандырудың жаңа кәсіпорындарының технологиялық жобаларын әзірлеу;

- әрекет етуші қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының жобаларын және қайта құру дипломдық жұмыстың тақырыптары болуы мүмкін.

Дипломдық жұмысты кезең-кезеңмен орындайды. Технологиялық бөлімінде алдымен, кәсіпорынның өндірістік және өндірістік емес барлық үй-жайларының технологиялық есептеулерін жүргізеді. Содан кейін оның құраушылық шешімін орындайды және кәсіпорынның барлық үй-жайларына жабдықтар мен жиһаздарды орналастырады.

Дипломдық жұмысты орындау кезіңде студент тиісті пән бойынша арнайы әдебиеттерді, әдістемелік оқу құралдарын және нұсқаулықтарды, кулинарлық өнімді дайындау бойынша технологиялық нұсқаулықтарды, технологиялық жабдықтар бойынша каталогтарды қолдануы қажет.

Жұмыста қабылданған шешімдер қоғамдық тамақтану кәсіпорындарын жобалаудың нормаларына сәйкес келуі және неғұрлым пайдалы әрі тиімді болуы тиіс.

Дипломдық жұмысқа ғылыми бөлім кіреді. Осы бөлімнің үлгі қылып алар тақырыптары мыналар болуы мүмкін:

1) қоғамдық тамақтану өнімдерін әзірлеудің технологиялық процессінің түрлі сатыларында өтетін биохимиялық, физико-химиялық, микробиологиялық немесе басқадай процесстерін зерттеу;

2) қоғамдық тамақтану кәсіпорындары үшін, жаңа өнімдерді әзірлеудегі технологиялық жетістіктер;

3) жаңа тағамға немесе кулинарлық өнімге, сондай-ақ кондитерлік бұйымға, кәсіпорынның техникалық-технологиялық карталарын немесе стандартын әзірлеу;

4) қолданыстағы кәсіпорынның негізінде қоғамдық тамақтану кәсіпорнын мамандандыруды өзгерту.

Дайын дипломдық жұмысты сызбаларымен бірге кафедраға тапсырады және студент қорғауға рұқсат алады. Содан соң жұмысты сыртқы рецензияға жібереді.

Қорғауға дейін тәулік қалғанда дипломдық жұмыс сызбаларымен бірге, кафедраның техникалық хатшысына тапсырылуы қажет.

Дәріс20. Дипломдық жұмыстың құрылымы

Дипломдық жұмыс 80-100 бет көлемінде қолмен жазылған есептік – түсіндірме хаттан (шамамен 80 – баспа мәтінен) және 6 – 7 сызба беттерінен тұрады.

Дипломдық жұмысқа қосымша (жұмыс қалтасына салады.) берілетіндер:

- дипломдық жұмысты орындауға тапсырма;

- жетекші пікірі;

- cыртқы рецензия.

2.1 Түсіндірме хаттың мазмұны:

- титул беті;

- кәсіпорынның төлқұжаты;

- мазмұны;

- кіріспе.

Мысалы:

1 Жұмыстың технико – экономикалық негіздемесі

2 Технологиялық бөлім

2.1 Жобаланып отырылған кәсіпорынның өндірістік бағдарлама сын құру.

2.2 Шикізаттың есебі

2.3 Қоймалардың есебі

2.4 Дайындау цехының есебі

2.5 Көкөніс цехының есебі

2.6 Ет – балық цехының есебі

2.7 Ұн цехының есебі

2.8 Ыстық цехтың есебі

2.9 Салқын цехтың есебі

2.10 Кондитерлік цехтың есебі

2.11 Бөлмелердің қосымша топтарының есебі

2.12 Бөлмелердің сауда топтарының есебі

2.13 Әкімшіліктік – тұрмыстық бөлмелердің есебі

3 Ұйымдастыру бөлімі

3.1 Өндірістік цехтардың жұмыстарын ұйымдастыру

3.2 Қосымша бөлме жұмыстарын ұйымдастыру

3.3 Келушілерге қызмет көрсетуді ұйымдастыру

3.4 Кәсіпорын жарнамасы

3.5 Өнімнің сапасын бақылауды ұйымдастыру

4 Ғылыми бөлім (үлгі қылар бағыттар)

4.1 Кәсіпорынның жаңа өніміне нормативті және техникалық құжаттарды дайындау

4.2 Жобаланып отырылған кәсіпорынның техникалық деңгейін бағалау.

5 Инженерлік – техникалық бөлім

5.1 Сәулеттік – құрылыс бөлімі

5.2 Суықпен қамтамасыз ету және ТҮА

5.2.1 Тоңазытқыш камераларын сипаттау

5.2.2 Тоңазытқыш желдеткіші

5.2.3 Есептеуші параметрлерді анықтау.

5.2.4 Жылуды оқшауландырудың есебі және оны таңдау

5.2.5 Жылу ағымының есебі

5.2.6 Тоңазытқыш машинаны таңдау.

5.2.7 Технологиялық процесстерді автоматтандыру

6 Еңбекті қорғау және ӨТҚ

6.1 Кәсіпорындағы жұмыстың қауіпсіздігі

6.2 Кәсіпорынның экологиялық қауіпсіздігі

7 Экономикалық бөлім

8 Қорытынды

Әдебиет

Қосымша

2.2 Графикалық материалдың тізімі

Бүкіл сызба материалдарды А1 форматтағы ватманда орындайды.

Ол келесі беттерден тұрады:

1) ғимараттың бас жоспары, бас жоспардың экспликациясы (1бет);

2) жабдық орналастырылған және жіктелген ғимарат жоспары М1:100, ( 1 бет);

3) ғимарат қимасы, (1-2 бет);

4) экономикалық көрсеткіштердің кестесі (1 бет);

5) тағамның ТТК- сы, (1 бет);

6) тағамның химиялық құрамы және энергетикалық құндылығы , (1 бет).

Дәріс21. Дипломдық жұмыстың ұсынылып отырылған құрылымының қысқаша сипаттамасы

Кәсіпорынның төлқұжаты, жобаланып отырылған кәсіпорын құрылысының тиімділігін және мақсатқа лайықтылығын бағалауға мүмкіндік береді және жұмыстың экономикалық есептері негізінде, кесте түрінде орындалады (кесте 1).

Кесте 1 – Кәсіпорынның төлқұжаты (түрі, аты)

Көрсеткіштердің аталуы	Өлшем бірлігі	Көрсеткіштердің мағынасы	Көрсеткіштердің қайта құрудан кейінгі мағынасы
Залдағы орын саны	орын
Жер учаскесінің ауданы	м2
Құрылыстың ауданы	м2
Ғимараттың құрылысының ауданы	м2
Жалпы ауданы	м2
Жұмысшылар саны, барлығы	адам.
Соның ішінде:
өндіріс жұмысшылары	адам.
әкімшіліктік жұмысшылар	адам.
Кәсіпорын өндірістік қуаты (тағам, жартылай өңделген өнім, ұн және кондитерлік өнімдер саны)	дана.(кг)
Кәсіпорынның тауар айналымы	мың. тенге.
Меншікті өндіріс өнімдері бойынша айналым	мың. тенге.
Меншікті өндіріс өнімдері бойынша айналымның меншікті салмағы	%.
Кәсіпорындағы бір жұмысшының орташа өнімділігі	мың. тенге.
Кәсіпорындағы бір жұмысшының орташа өнімділігі	мың. тенге.
Бір орынның тауар айналымы, барлығы	тенге.
Соның ішінде:
Меншікті өндіріс өнімдері бойынша айналымы	тенге.
Бір орынға есептегендегі тамақ шығымы	дана
Өндіріс шығындары және айналымы	мың. тенге.
Өндіріс шығындарының және айналымының меншікті салмағы	%
1 кестенің жалғасы
Кәсіпорынның орнын толықтыру мерзімі	жыл
Пайда	мың. тенге.
Рентабельділік	%

Кіріспеде қоғамдық тамақтандыру желісінің болашақта дамуы, шешілетін мәселенің қазіргі заманғы жағдайын бағалау, жұмыс тақырыбының маңыздылығ және өзектілігі баяндалады.

ҚР министрлігі қаулысында берілген міндеттерде, ҚТК немесе мамандандырылған цехтардың қызметі жарықтандырылады. Жұмысты жазудың міндеті мен мақсатын көрсету қажет.

Кіріспе көлемі 1 -2 бет

Жұмыстың техника – экономикалық негіздемесіндемынадай сұрақтар қарастырылады:

- жобаланып отырылған кәсіпорынның қызмет ету ауданының экономикалық – географиялық сипаттамасы;

- желінің дамуының есептік нормативтеріне сәйкес, кәсіпорын құрылысының қажеттілігінің негізделуі;

- құрылыс орнын таңдауды негіздеу; кәсіпорын құрылысының техникалық мүмкіндігінің инженерлік инженерлік қарастыру және негіздеу;

- жобаланып немесе қайта құрылып отырылған кәсіпорын түрін және қуаттылығын негіздеу;

- өңдеусіз сатылатын шикізатпен, жартылай фабрикаттармен және тауарлармен қамтамасыз ету көздерін анықтау.

Жұмыстың негізделуі немесе қайта құрылуы бойынша, дипломдық жұмыс туралы алғашқы көз қарас қалыптасады, сондықтанда ол ешбір мүлтіксіз болуы қажет.

Негіздеменің көлемі- 4-6 бет.

Технологиялық бөлімде сауда - технологиялық жабдықтың қажетті мөлшері, өндірістік жұмысшылардың саны және бөлмелердің барлық топтарының ауданы бойынша есептеулер орындалады. керекті мөлшері, өндіріс жұсысшыларының саны және барлық бөлме топтарының есептеулері анықталады. Бұл бөлім бөлмелердің үйлестірілуінің орындалуын және жабдықты орналастыруды жорамалдайды.

Технологиялық бөлімнің көлемі 40 бет.

Ұйымдастыру бөліміндекәсіпорынның өндірісін және қызмет көрсетуін, олар шығаратын өнімнің сапасын бақылауды және жарнамалауды ұйымдастыру мәселелері, еңбекті ғылыми тұрғыда ұйымдастыру қарастырылады.

Ұйымдастыру бөлімінің көлемі шамамен 10 бет.

Инженерлік – техникалық бөлімнің сәулеттік- құрылыс бөліміндеқұрылыс учаскесіне сипаттама беріледі, ғимараттың қабаттары және сыртқы пішіні, бағандар қатары анықталады, терезелерінің және есіктерінің көлемдері, қабырғаларының қалыңдығы алынады және ғимараттың басқада құрылыстық құрылымдары таңдалады.

Сәулеттік - құрылыс бөлімінің көлемі 5 беттен аспауы керек.

«Суықпен қамтамасыз ету және ТҮА» бөліміндетоңазытқыш камераларында сақтауға жататын және сақтау тәртібі қабылданған өнім санын және ассортиментін есепке ала отыра жабдықты және оқшауландырғыш материалды таңдайды және есебін жүргізеді.

«Суықпен қамтамасыз ету және ТҮА» бөлімінің көлемі 5-10 беттен аспауы керек.

«Еңбекті қорғау және ҚОҚ» бөлімінде өнімдерді сақтау шаралары, қауіпсіздік техникасы, өртке қарсы техника, еңбекті қорғау бойынша шаралар қарастырылады, өрттен эвакуациялаудың ықшамсызбасы келтірілген.

Кәсіпорынның экологиялық қауіпсіздігінде кәсіпорын өнімдерін және тұтынушыларды әр түрлі ластанулардан (биологиялық, химиялық, радиоактивті және т.б.) қорғау қарастырылады.

«Өміршеңділік қауіпсіздігі» бөлімінің көлемі 5-10 беттен аспауы керек.

Экономикалық бөліміндежобаланып отырылған кәсіпорынның қызметін сипаттайтын экономикалық негізгі көрсеткіштердің есептері берілген. Оларға кәсіпорынның тауар айналымы,өндірістің шығыны және кәсіпорынның айналымы, аударымдары, рентабельділігі, орнын толықтыру мерзімдері жатады.

Бөлім көлемі 7 беттен аспауы керек.

Қорытындысында жұмыстың мәнін, жаңалығын, жұмыстың практикалық маңыздылығын және берілген кәсіпорынды ашуға және оның жұмысына қажетті негізгі құжаттамалар көрсетіледі. Көлемі 1-2 бет.

Дәріс22.Дипломдық жұмысты орындау мерзімі

Дипломдық жұмыстың жеке бөлімдерін орындау мерзімі, олардың көлеміне байланысты және күн бойынша есептелген ( кесте2).

Кесте 2 – Дипломдық жұмысты орындау мерзімі

Бөлімнің аталуы	Орындау көлемі (күн)
Кіріспе, жұмысты технико – экономикалық негіздеу
Технологиялық бөлім
Ұйымдастыру бөлімі
Инженерлік - техникалық
Соның ішінде:
Сәулеттік – құрылыс бөлімі
Суықпен қамтамасыз ету және ТҮА
Өміршеңділік қауіпсіздігі
Экономикалық бөлім
Қорытынды
Жинағы
Дипломның графикалық бөлімін орындау
Қорғауға рұқсат босату және рецензиялау
Қорғау

Ескерту – Технологиялық, ұйымдастыру және ғылыми бөлімді орындауды қорытынды тексеру, инженерлік-техникалық бөлім алдында жүргізіледі.

Дәріс23. Дипломдық жұмыстың бөлімдері бойынша кеңес беру

Қажет болған жағдайда дипломдық жұмыс жетекшісінің ұсынысы бойынша, дипломдық жұмысқа жетекшілік етуге берілген уақыт лимиті есебінен, дипломдық жұмыстың жекелеген бөлімдері бойынша кафедраға кеңесшіні шақыру құқығы беріледі.

Кеңес беруші студент орындаған жұмыстың сәйкес бөлімін тексереді және оны визалайды:

1) Кіріспе, жұмыстың негізделуі, ұйымдастырушылық, ғылыми бөлімдер, қорытынды- дипломдық жұмыстың жетекшісі;

2)Технологиялық бөлімі -бөлім бойынша кеңесші;

3) Сәулеттік - құрылыс бөлімі -бөлім бойынша кеңесші;

4)Суықпен қамтамасыз ету және ТҮА -бөлім бойынша кеңесші;

5)Еңбекті және ҚОҚ қорғау бөлімі бойынша кеңесші;

6) Экономикалық бөлімі бойынша кеңесші.

Дәріс24.Дипломдық жұмысты негіздеу

Дипломдық жұмысты орындауды бастапқы маңызды кезеңі болып, жобаланып отырылған кәсіпорын құрылысының осы жерде салынуының мақсаттылығы және оның жұмысының тиімділігі.

Негіздеу 3 бөлімнен тұрады: жобаланып отырылған кәсіпорынның қызмет ету ауданының экономикалық-географиялық сипаттамасы және оның даму болашағы; кәсіпорын есебі және қуаттылығының негізі; түрінің негізделуі, бағандау орыны.