Саяси психологияның негізгі принциптері
Қазіргі саяси психология өзіне батыс ғылымының, сонымен қатар, отандық «саясаттың психологиясының» барлық жетістіктерін енгізеді. Тәуелсіз, генезисі бойынша пәнаралық, бірақ жеткілікті нақты зерттеулердің автоналды бағытының негізінде, ол бес негізгі, қазір жалпы қабылданған, оған спецификалық жеке ғылымды принциптерден құралады. Бұларға баса назар аударып, олардың маңызын ескерейік. Бұл, алғашқы кезекте тек өзінше ғылыми, зерттеу принциптері ғана емес, сонымен бірге кейбір этникалық пастулаттар, оларды өзіне саяси психология алды. Тәжірибие саяси психологияның тәжірибиелік,қолданбалы маңызының үлкен екендігін көрсетеді. Жалпылай айтқанда, ол шын саясаттағы ерекше, психологиялық «қару» бола алады. Солай кей кезде болады да, бірақ, дәл қазіргі сәтте, саяси психология объективті ғылым, білім қоры, онда қажетті туатын және барлығы қолдана алатын, жоғалуға айналып келеді. Бұл болмау үшін, саяси психологтарға өзінше «Гипократ өсиеті» ретінде келемі базалық принциптер жасалды. Әрине, олардың маңызын көбейтпей – ақ қонайық, дәрігерлер өз өсиетін әрқашан ұстанбайды. Берілген принциптерді алдымен саяси саяси психологияның маңызды, объективті ғылым ретінде даму жалғастыру үшін ұстанатын кейбір ережелер деп қарастыру қажет.Осы негізгі принциптер бесеу.
Біріншіден, бұл салмақтылық пен ғылыми объективизм принципі. Саяси-психологиялық жердің ошағы болып, саяси және психологиялық құбылыстардың өзара әрекеттесу зонасы болу қажет деп есептеледі. Басқа жаққа ығысу редукционизмнің методологиялық қауіптілігімен сипатты, яғни, күрделі саяси психологиялық шындықтың тор-саяси немесе қарапайым-психологиялық түсінікке келтіру.
Екіншіден, ашықтылық және бұқаралықтық принципі. Саяси-психологиялық зерттеулерде ортаңғы орынды «қоғамның назары ауған» «ең маңызды және актуалды саяси проблемалар» психология ең пайдалы болады, ашықтылық, осындай нәтижелердің олардың әлеуметті-эгоистік, қоғамға қарсылықты және кейде қамыстық мақсаттарда қолдануға қосымша кедергі болады.
Үшіншіден саяси психологиялық зерттеудің әлеуметтік саяси контекстің кең санау принципі. Бұл принципке сәйкес, зерттелетін психологиялық құбылыстардағы контекстке, саяси және әлеуметтік контекстке, ең көп назар аудару диклорацияланады. Контексті дұрыс бағаламау алынатын шешімдердің сенімділігіне қауіп тудырады және қоғамдық – саяси дамуға қауіпті ұсыныстар туындатуы мүмкін. Әйтсе де, әрине, контексті асыра бағалау да қауіпті болуы мүмкін. Берілген қайшылықты шешу үшін эксперттармен деректерді жинау тәсілдерін және тәсілдік шаралардың максималды кең жиынтығын, және тәсілдік плюрализм және көптүрлілікт тек міндетті ғана емес, сонымен қатар, кейде, өте өнімді іс екеніне болжамға тіректегі зерттеу шараларын қолдану ұсынылады. Ақырында осындай текті плюрамум саяси-психологиялық ғылымның түсіндірмелі мүмкіндіктерінің арқасына көмектеседі.
Төртіншіден, соңғы нәтижеге назар принціпі.
Психологиялык факторлардың саясатқа әсерінің нақты нәтижелерін зерттеп, қана қоймай сонымен қатар саяси үрдістер мен құбылытардың құрылу үрдісіне және олардың дамуының мүмкін тендецияларын зерттеу қажет деп постулаттанады. Бұл, әрине саяси-психологиялық зерттеулерінің құрамды кеңдігін одан әрі көп дәрежеде қамтамасыз етеді.
Соңында, бесінші, бейтараптылық принципі. Қазіргі саяси-психология әрекетпен байланысты ішкі және сыртқы саясаттағы бағаларға өте шыдамды, өткен адамдардың саяси жағдайларға қатынасы немесе осы жағдайлардағы әрекелі және жүйеге саяси мекемелердің және қоғам ұйымдарына қатысы. Бұл саяси және идеологиялық бейтарап ғылым.
Нақты анықтамада, саяси-психологияның анализінің пәні болып алдымен адамдардың – осы әрекеттің субъектілері және сонымен саясаттың субъектілері де, ішкі, психологиялық әрекетінің психологиялық механизмдері табылады. Осындай түсінікте саяси әрекетпен байланысты адами психиканың нақты көрінісі зерттеудің политологиялық ракурстың нақтылығына ие болады.